Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

16 YATICHÄWI

Familian sum jakasiñataki chʼamachasipxañäni

Familian sum jakasiñataki chʼamachasipxañäni

1. ¿Diosax kunsa familianakatakix amtäna?

 KUNAPACHATÏ Jehová Diosax Adanampir Evampir jaqichkäna ukhaxa, wali kusisitaw Adanax suma arunak Hebreo arut arsüna (Génesis 2:22, 23). Ukampis Diosax janiw chuyma phuqtʼat jakapxañapak munkänti. Jaqichatanakasa, familianakas munañap lurapxaspa ukwa munäna. Nayrïri chacha warmirux akham sänwa: “Jichhax wali mirantapxam, aka uraqirusti phuqhantapxarakim, apnaqapxarakim; taqi chawllanakarusa, jamachʼinakarusa apnaqapxam, ukhamaraki uraqinjam qatatnaqtir animalanakarusa” sasa (Génesis 1:28). Chiqpachansa ukanak phuqañaxa wali askïnwa, chuymar purtʼkirïnwa. Adanas Evasa ukat wawanakapasa, Jehová Diosan munañap taqi chuyma phuqasax wali sumwa jakasipxasapäna.

2, 3. ¿Familianakax kunjamatsa sum jakasipxaspa akapachanxa?

2 Jichhürunakanxa, kawkïr familianakatï Diosan munañap lurapki ukanakax kusisitaw sarnaqasipxaraki. Apóstol Pablox akham sasaw qillqäna: “Dios chuymäñawa jukʼampi taqi kunatakis askixa, akapachan jakañatakisa ukhamarak jutïri urun jakañatakisa” sasa (1 Timoteo 4:8). Dios chuyma sarnaqapki ukat Jehová Diosan Aruparjam sarnaqapki uka familianakax wali sumwa ‘akapachan jakasipxi’ (Salmo 1:1-3; 119:105; 2 Timoteo 3:16). Familian maynikis Bibliarjam sarnaqchi ukax wali askiwa.

3 Kunjamatsa familianakax sum jakasipxaspa uka tuqitwa aka libronxa walja tuqinakat amuytʼawaytanxa. Inas amuysta, yaqhip yatichäwinakax walja kutiw aka libronxa uñsti. ¿Kunatsa ukhamäpacha? Uka yatichäwinakax familianakar kunayman tuqit yanaptʼañatakix wali askipuniwa. Chiqansa “akapachan jakañatakisa” kunatsa Dios chuyma sarnaqañax wali askixa ukwa Diosan kamachinakaparjam sarnaqir familianakax amuyasipxi. Ukhamasti, pusi ukham yatichäwinakat amtañäni.

COLERAMPI JAN ATIPAYASIÑA

4. ¿Chacha warmi jakäwinxa kunatsa coleramp jan atipayasiñasäki?

4 Salomón sat apnaqirix akham sänwa: “Jan amuytʼan jaqix mäkiwa kunatsa colerasi, ukampis yatiñan jaqixa colerasiñapxa mäkiwa apanuku” sasa (Proverbios 29:11). Ukhamasti khititix familian sum jakasiñ munki ukaxa janiw ‘mäki colerampi atipayasiñapäkiti’, mä arunxa janiw jañchin munañanakapampix atipayasiñasäkiti. Colerampi atipayasiñasa, jan walinak lurañasa jan waliruw puriyistaspa, ukanakax askichañjamäkchinisa, wali chʼamäspawa.

5. ¿Jucharar jaqinakax kunjamatsa jañchin munañanakapar atipsna, ukat ukax kunatsa wali aski?

5 Chiqpachansa jucharar Adanan wawanakapjamax janiw khitis jucharar jañchisarux sum apnaqkapunsnati (Romanos 7:21, 22). Ukhamax jañchin munañanakapar atipañax qullan ajayun luräwipawa (Gálatas 5:22, 23). Ukhamasti Diosan ajayupaw jañchin munañapar atipañxa yanapistani, ukatakix Diosan suma iwxanakaparjam sarnaqañasawa, khitinakatix ukarjam sarnaqapki ukanakampi chikachasiñasarakiwa, ukatxa jañchin munañanakaparjam sarnaqirinakampix janiw chikachasiñasäkiti (Salmo 119:100, 101, 130; Proverbios 13:20; 1 Pedro 4:7). Ukham sarnaqasaw qʼañu ‘juchanak luräwinakatsa’ yantʼanakatsa jaltañäni (1 Corintios 6:18). Nuwasiñsa armxañasarakiwa, machirïstan ukhasa janirakiw machañasäxiti. Ukatxa maynin qallasitasa jan ukax jan walin uñjasisas janiw jankʼaki colerasiñasäkiti. Ukhamasti, taqiniwa qullan ajayun achunakaparjam sarnaqañasa, wawanakas ukhamaraki (Salmo 119:1, 2).

KHITITIX PʼIQTʼKI UKARUX KUNJAM UÑJAÑASASA

6. 1) ¿Khitis khitin pʼiqtʼiripaxa, kunjamsa Diosax uttʼayatayna? 2) ¿Familiar sum apnaqañapatakix kunsa chachanakax amtapxañapa?

6 Payïr yatichäwix akarakiwa; khititix pʼiqtʼirïki ukar sum uñjañasawa. Pablox akham sasaw uka tuqit qhanañchäna: “Muntwa jumanakax akanak amuytʼapxañama: Cristowa taqi chachan pʼiqipaxa, chachasti warmin pʼiqiparakiwa, kunjämatix Diosax Criston pʼiqipäki ukhama” sasa (1 Corintios 11:3). Ukhamasti chachaw familia pʼiqtʼirixa, warmisti taqi chuymaw chachapar yanaptʼañaparaki, wawanakas awk taykaruw istʼapxañapa (Efesios 5:22-25, 28-33; 6:1-4). Ukampis kunapachatï chachax familiapar sum pʼiqtʼki ukhakiw familian sum jakasiñax utji. Familiar pʼiqtʼasax janiw chachax munañapar apnaqañapäkiti, ukwa Dios chuyma sarnaqir chachanakax amuyasipxi. Jupanakar pʼiqtʼir Jesusatwa yatiqasipxi. Jupax ‘taqi kunxaru’ uttʼayatäñapäkchïnsa, ‘janiw serviyasir jutkänti, jan ukasti serviriw jutäna’ (Efesios 1:22; Mateo 20:28). Ukhamasti mä cristianox janiw jupan askipatakiki familiar apnaqañapäkiti, jan ukasti warmin ukat wawanakan askip thaqhañapawa (1 Corintios 13:4, 5).

7. Biblian yatichäwinakaparjam sarnaqasaw warmix Diosan munañaparjam familian sum irnaqaspa, ¿kunjamsa?

7 Maysa tuqitxa, Dios chuyma sarnaqir warmix janiw chachar atipañ layku jan ukax apnaqañ laykux chʼamachaskiti. Jan ukasti taqi chuymaw chachar yanaptʼi. “Chachax warmin pʼiqipawa” sasaw Bibliax wali sum qhanañchi (Efesios 5:23). Mä warmix jaqichasxi ukhaxa chachapan ‘amparapankxiwa’ (Romanos 7:2MT). Ukatsti, warmix chachan ‘yanapiripawa’ sasaw Bibliax qhanañcharaki (Génesis 2:20). Kunatï chachan jan utjki ukampiw warmix yanaptʼi, inas warmjamax kunsa wali sum lurchispa, ukat chacharux yanaptʼapuniwa (Proverbios 31:10-31). Warmix chachamp chika irnaqirïkaspas ukhamwa Bibliax parlaraki (Malaquías 2:14, NM). Ukhamasti chachas jan ukax warmis kunsa familian lurapxañapa ukwa amuytʼayistu, ukatxa wali respetompiw purapat sum uñjasipxañaparaki.

‘ISTʼAÑATAKIX JANKʼAKÏÑASAWA’

8, 9. Kuna yatichäwinakas familian sum parltʼasiñxa taqinir yanaptʼaspa uk qhanañchtʼma.

8 Parltʼasiñax wali askipuniwa sasaw aka libronxa walja kuti qhanañchasi. ¿Kunatsa? Jan waltʼäwinakxa janiw parltʼasisakix askichksnati, jan ukasti istʼirïñasarakiwa. Maysa tuqitxa purapat parltʼasiñaw utjañapa sarakiyätanwa. Santiagox akham sasaw qhanañchäna: “Sapa maynis jumanakatxa jankʼakïñapaw istʼañataki, ukampis janiw jankʼaki kunsa parlañapäkiti” sasa (Santiago 1:19).

9 Ukatxa kunjamsa parltan uksa amuyasiñasarakiwa. Qhuru arunakasa, chuymar ustʼayir jan wali arunakasa janiw walïkiti, janiw ukhamatxa parltʼasiñax utjkaspati (Proverbios 15:1; 21:9; 29:11, 20). Inas arsutasax walikïskchispa, ukampis qhuru arunakampi jan ukax jachʼa jachʼa tukusa chuym maynir ustʼayañaxa, askichañat sipansa jukʼamp jan waliruw puriyaspa. Parlatasax “sumäñapapuniwa”, jayuñchtʼatäkaspas ukhama (Colosenses 4:6). Arunakasax qurir jan ukax qullqir uñtasitäkaspas ukhamäñapawa (Proverbios 25:11). Kawkir familianakatï sum parltʼasiñ yatiqapxi ukanakaxa wali sumwa jakasxapxi.

MUNASIÑAX WALI WAKISIRIPUNIWA

10. ¿Mä familianxa kuna kasta munasiñas utjañapapuni?

10 “Munasiña” siski uka aruxa walja tuqiw aka libronxa uñsti. ¿Kuna kasta munasiñatsa jukʼamp parltan uk amttati? Chiqpachansa, chacha warmjam munasiñax wali wakisiriw jaqichasitanakatakixa (ukax griego arunxa é·ros satawa), ukatxa wali sum apasipxi, mä familianjam munasipki uka chacha warminakaw sum sarnaqapxaraki, (uka kasta munasiñax griego arunxa phi·lí·a satarakiwa). Ukampis a·gá·pe sat munasiñäkisa ukaw jukʼampi wakiskirixa. Uka kasta munasiñampiw Jehová Diosarus Jesusarus ukat jilat kullakanakarus munastanxa (Mateo 22:37-39). Ukhamwa Jehová Diosax jaqinakar munasiraki (Juan 3:16). Chachamarus jan ukax warmimarus ukat wawanakamarus uka kasta munasiñampi munasirakisma ukhaxa wali askipunïspawa (1 Juan 4:19).

11. ¿Kunjamsa munasiñax chacha warminakar yanaptʼi?

11 Mä jaqichäwin mayachtʼat jakasiñatakix uka kasta munasiñax wali askipuniwa, “taqi kunsa phuqharakiwa” (Colosenses 3:14). Chacha warmxa mayachiwa, kunas panpachanitakis ukat wawanakatakis askïki ukanak phuqañasatakiw chʼamachistu. Kunapachatï familiax jan walin uñjaski ukhaxa, mayachtʼat askichañatakiw uka kasta munasiñax yanaptʼarakistu. Chacha warmix chuymanïxapxi ukhaxa, uka munasiñarakiw purapat yanaptʼasiñsa ukat sum uñjasiñsa yanaptʼi. “Khitintix munasiñax utjki ukax [...] janirakiw kunsa jupatakiki munirïkiti. [...] Taqi kun tʼaqhisi, taqi kun iyawsi, taqi kun llampʼu chuymampi suytʼaraki. Munasiñax janipuniw tukuskiti” (1 Corintios 13:4-8).

12. ¿Diosar munasiñax kunjamsa familian yanaptʼistaspa?

12 Kunapachatï chacha warmix purapat munasipxi ukat Jehová Diosarus munasipxaraki ukhaxa wali sumwa jaqichasitanakax sarnaqapxi (Eclesiastés 4:9-12). ¿Kunatsa? Apóstol Juanax akham sasaw qillqatayna: “Diosar muna[si]ñaxa mandamientonaka[pa]r phuqhañawa” sasa (1 Juan 5:3). Ukhamasti awk taykax janiw wawanakar munasipxatap laykukix Dios chuymäñxa yatichapxañapäkiti, jan ukasti, Jehová Diosan kamachipawa (Deuteronomio 6:6, 7). Chacha warminakax janiw yaqhampi sarnaqapxañapäkiti, ukampis janiw ukxa purapat munasisaki phuqapxañapäkiti, jan ukasti Jehová Diosar munasipxatap laykuw uka juchanakatxa amuyasipxani, ‘casadokasin wachuqa jucha luririnakarux Jupaw taripani’ (Hebreos 13:4). Ukat inas maynix chacha warmit jan walinak lurchispa, ukampis Jehová Diosar munasiñaw Biblian yatichäwinakaparjam sarnaqañxa yanaptʼistani. Purapat munasiñax Jehová Diosar munasiñampi chʼamañchatäki ukhaxa wali sumwa familian jakasipxi.

JEHOVÁ DIOSAN MUNAÑAP LURIR FAMILIA

13. ¿Kunjamsa Diosan munañap lurañataki chʼamachasiñax familianakar yanaptʼaspa?

13 Mä cristianox Diosan munañap lurañatakiw jaki (Salmo 143:10). Mä arunxa ukaw Dios chuyma sarnaqañaxa. Kunatix chiqpachapun wali askïki ukanak lurañwa Diosan munañap phuqañax familianakar yanaptʼi (Filipenses 1:9, 10). Amuytʼañataki, Jesusax akham sänwa: “Jaqiru awkipampi pitthapiriw jutta, phucharusti taykapampi, yuxchʼarusti taykchʼipampiraki. Jaqin uñisirinakapasti kikpa utapankirinakatäniwa” sasa (Mateo 10:35, 36, MT). Chiqpachansa, Jesusan uka arunakaparjamax waljaniw familia taypin uñisitäpxi. Ukax wali llakkañawa. Ukhamasti familiaranakar munasiñax janiw Jehová Diosampir Jesusampir munasiñat sipansa jilankañapäkiti (Mateo 10:37-39). Familian uñisitpachas Jehová Diosar yupaychaskakiñän ukhaxa, inas Dios chuyma sarnaqir uñjasax sum amuyxapxchispa (1 Corintios 7:12-16; 1 Pedro 3:1, 2). Ukampis janiw ukhamapunïkaspati, ukat familian uñisit laykutï Jehová Diosar jaytxañäni ukhaxa janiw kuna asksa wiñayatak jikxatkañäniti.

14. Wawanakar sum yatichañatakixa, ¿kunjamsa Diosan munañap lurañax awk taykanakar yanaptʼaspa?

14 Awk taykanakax Diosan munañap lurasarakiw kunsa sum amtapxaspa. Sañäni, yaqhip chiqanakanxa, chuymanïxä ukhax wawanakaw uñjasipkitani sasaw yaqhip awk taykanakax amuyapxi. Yuqanakampi phuchanakampix uk lurapxañapäkchisa, janiw uka amtani qullqi thaqhapxañapäkiti, awk taykax janiw wawanakar ukar wiytapxañapäkiti. Dios tuqit armasisin qullqi jan ukax yänak nayraqat thaqhañ wawanakar yatichasaxa awk taykax janiw kuna walsa lurapkiti (1 Timoteo 6:9).

15. Timoteox yatiqasiñjamwa Diosar wali sum luqtäna, ¿ukat mamapax kunjamänsa?

15 Uk amuyañatakix Eunice sat mä warmit parltʼañäni, jupax Pablomp chik sarir Timoteo waynan mamapänwa (2 Timoteo 1:5). Eunicen chachapax janiw Diosar yupaychirïkänti, ukampis Diosatakjam sarnaqañwa Timoteo wawaparux Eunicex yatichäna, Loida sat mamapampiw yatichapxäna (2 Timoteo 3:14, 15). Timoteox jachʼäxäna ukhaxa, Pablomp chikaw Diosan arunakap yaqha chiqanakar apañapatakix Eunice mamapax khitäna (Hechos 16:1-5). Wawapax wali sumpunwa Diosan arunakapxa yaqha chiqanakar apäna, wali uñtʼatäxänwa, uk uñjasax walpun Eunicex kusispachäna. Kunjamtï wawatpach yatiqkänxa ukham Dios chuymaw wali sum sarnaqäna. Inas wawapan sarxipan llakischïna, ukampis yuqapax taqi chuymaw Diosar luqtaskäna, uk istʼasaw Eunicex wal kusisirakpachäna (Filipenses 2:19, 20).

KUNJAMSA FAMILIASAMPIX JUTÏRIN JAKASIÑÄNI

16. ¿Familia tuqitxa kunsa Jesusax jan armaskäna, ukampis kunsa nayraqat luräna?

16 Jesusax Diosar yupaychir mä familianwa jilsurakïna, ukat jachʼäxan ukhax janiw mamapat armaskänti, kunjamatï wakiski ukhama (Lucas 2:51, 52; Juan 19:26). Ukampis jupax Diosan munañappunwa nayraqat luräna, ukhamatwa jaqinakan wiñay jakañ katuqapxañapatakix mä thakjam jistʼaräna. Jucharar jaqinakar qhispiyañataki jan juchani jakäwip luqtaskäna ukhaw uka thakxa jistʼaräna (Marcos 10:45; Juan 5:28, 29).

17. ¿Diosar taqi chuyma luqtasax kunsa Jesusax Diosan munañap lurir jaqinakatakix jikxatäna?

17 Kimsüru jiwatatwa Jehová Diosax Jesusar jaktayxäna alaxpachar sarxañapataki, ukatxa wali munañanïñwa churarakïna, ukat tiempompix Apnaqirjamwa alaxpachan uttʼayäna (Mateo 28:18; Romanos 14:9; Apocalipsis 11:15). Jesusan luqtasitapatwa mä qhawqha ajllit jaqinakax alaxpachar sarapxani, ukhamat uka Apnaqäwin apnaqapxañapataki. Jesusan luqtasitapatwa istʼasir yaqha jaqinakax aka Uraqin wali sum jakasipxarakini, jan juchani ukhamaw suma uraqin jakasxapxani (Apocalipsis 5:9, 10; 14:1, 4; 21:3-5; 22:1-4). Jichhürunakanxa uka suma yatiyäwinakwa jaqi masisar yatiyañasa, ukax wali aski churäwipuniwa (Mateo 24:14).

18. ¿Kunsa taqinis amtañasa, ukat kuna chuymachäwis utjaraki?

18 Dios chuyma sarnaqir jaqinakax wali suma bendicionanakwa ‘jutïri urunakanxa’ katuqapxani, ukwa apóstol Pablox uñachtʼayäna. Chiqpachansa, ukhamatakwa wali sum jakasiñsa kusisiñsa jikxatsna. Ak amtañäni: “Akapachax [tukusiskiwa] jan wali luräwinakapamppacha, ukampis kawkïritix Diosan munañap lurki ukax wiñayatakiw jak[ani]” (1 Juan 2:17). Ukhamasti, awk taykäñänis jan ukax wawäñänisa, chacha warmïñänis jan ukax sapakïñänisa, taqiniw Diosan munañap lurañatakix chʼamachasiñasa. Inas kunayman jan walinakan uñjaschiñäni, ukampis janipuniw armañasäkiti, jakkir Diosan luqtiripätanwa. Ukhamasti luräwinakasampi Jehová Diosar kusisiyapxañäni (Proverbios 27:11). Ukat sum sarnaqasax kusisitaw jakasirakiñäni, ukat jutïrinxa mä suma uraqinwa wiñayataki jakasirakiñäni.