1. Ania ti panggep idi ni Jehova iti urnos ti pamilia?

IDI pinagtipon ni Jehova da Adan ken Eva kas agassawa, inyebkas ni Adan ti rag-ona babaen ti panangyebkasna iti kaunaan a nailanad a daniw iti Hebreo. (Genesis 2:22, 23) Nupay kasta, saan laeng a panangparagsak kadagiti natauan nga annakna ti panggep ti Namarsua. Kayatna a tungpalen dagiti agassawa ken dagiti pamilia ti pagayatanna. Kinunana iti umuna nga agassawa: “Agbungakayo ket agadukayo ket punnuenyo ti daga, ket iturayanyo dagiti ikan iti taaw ken dagiti tumatayab kadagiti langit ken amin a parsua a sibibiag nga aggaraw iti rabaw ti daga.” (Genesis 1:28) Anian a naindaklan, makaparagsak nga annongen dayta! Anian a ragsakda koma ken dagiti agbalinto nga annakda no naan-anay a tinungpal da adan ken Eva ti pagayatan ni Jehova!

2, 3. Kasano a masarakan dagiti pamilia ti kadakkelan a ragsak ita?

² Kasta met ita, nakaragragsak dagiti pamilia no sangsangkamaysa nga aramidenda ti pagayatan ti Dios. Insurat ni apostol Pablo: “Ti nadiosan a debosion makagunggona iti isuamin a bambanag, ta addaan kari a biag ita ken daydiay umayto.” (1 Timoteo 4:8) Makasarak iti ragsak iti “biag ita” ti pamilia nga agbibiag a buyogen ti nadiosan a debosion ken mangsursurot iti panangiwanwan ni Jehova kas nailanad iti Biblia. (Salmo 1:1-3; 119:105; 2 Timoteo 3:16) Uray no maysa laeng a kameng ti pamilia ti mangyap-aplikar kadagiti prinsipio ti Biblia, nasaysayaat ti kasasaad ngem no awan ti mangar-aramid iti dayta.

³ Sinalaysay daytoy a libro ti adu a prinsipio ti Biblia a makatulong a mangparagsak iti pamilia. Nalabit nadlawyo  a maulit-ulit a nagparang ti sumagmamano kadagitoy iti intero a libro. Apay? Agsipud ta naibugas kadagitoy dagiti nabileg a kinapudno a no mayaplikar, agpaay iti pagimbagan ti amin iti nadumaduma a benneg ti biag ti pamilia. Matakuatan ti pamilia a mangikagkagumaan a mangyaplikar kadagitoy a prinsipio ti Biblia nga agpayso nga ‘addaan kari a biag ita’ ti nadiosan a debosion. Usigentay manen ti uppat kadagidiay a napateg a prinsipio.

4. Apay a napateg ti panagteppel iti panagasawa?

⁴ Kinuna ni Ari Solomon: “Mayarig iti maysa a siudad a nargaay, nga awan bakudna, ti tao nga awanan panangtengngel iti espirituna.” (Proverbio 25:28; 29:11) Napateg ti ‘panangtengngel iti espiritu,’ panagteppel, kadagidiay agtarigagay iti naragsak a panagasawa. Ti itutulok kadagiti makadadael nga emosion, kas iti pungtot wenno imoral a gartem, mangparnuay iti parikut ket adu a tawen ti kasapulan sakbay a marisut​—no marisut pay.

5. Kasano a masukay ti imperpekto a tao ti panagteppel, ket ania dagiti pagimbagan nga itden daytoy?

⁵ Siempre, awan ti kaputotan ni Adan a naan-anay a makatengngel iti imperpekto a lasagna. (Roma 7:21, 22) Kaskasdi, bunga ti espiritu ti panagteppel. (Galacia 5:22, 23) Gapuna, patauden kadatayo ti espiritu ti Dios ti panagteppel no ikararagtay daytoy a galad, no iyaplikartay ti maitutop a pammagbaga a masarakan iti Kasuratan, ken no makitimpuyogtayo kadagiti sabsabali a mangiparparangarang iti dayta ken liklikan dagidiay awanan iti dayta. (Salmo 119:100, 101, 130; Proverbio 13:20; 1 Pedro 4:7) Matulongannatay daytoy nga ‘umadayo iti pannakiabig,’ uray no masulisogtayo. (1 Corinto 6:18) Iwaksitayo ti kinaranggas ken liklikan wenno parmekentayo ti alkoholismo. Ken sanguentayo a sitatanang dagiti makaparurod ken narigat a kasasaad. Sapay koma ta masursuro ti amin​—agraman ubbing​—a sukayen daytoy a napateg a bunga ti espiritu.​—Salmo 119:1, 2.

6. (a) Ania ti urnos ti kinaulo nga impasdek ti Dios? (b) Ania ti masapul a laglagipen ti lalaki tapno mangyeg ragsak iti pamiliana ti kinaulona?

⁶ Ti maikadua a napateg a prinsipio isu ti panangbigbig iti kinaulo. Dineskribir ni Pablo ti umiso nga urnos ti bambanag idi kinunana: “Kayatko a maammuanyo a ti ulo ti tunggal lalaki isu ni Kristo; ket ti ulo ti babai isu ti lalaki; ket ti ulo ni Kristo isu ti Dios.” (1 Corinto 11:3) Kayat a sawen daytoy a ti lalaki ti mangidaulo iti pamilia, sipupudno a suportaran ni baketna, ken agtulnog dagiti annak kadagiti dadakkelda. (Efeso 5:22-25, 28-33; 6:1-4) Nupay kasta, paliiwenyo ta mangiturong laeng ti kinaulo iti kinaragsak no umiso ti pannakaaramatna. Ammo dagiti assawa a lallaki nga agbibiag a buyogen ti nadiosan a debosion a saan a kinadiktador ti kinaulo. Tuladenda ni Jesus, ti Uloda. Nupay ni Jesus ti “ulo iti isuamin a bambanag,” “immay, saan a tapno pagserbian, no di ket tapno agserbi.” (Efeso 1:22; Mateo 20:28) Umasping iti dayta, aramaten ti Kristiano a lalaki ti kinaulona, saan nga agpaay iti bukodna a pagsayaatan, no di ket agpaay iti pagimbagan ti asawa ken dagiti annakna.​—1 Corinto 13:4, 5.

7. Ania dagiti Nainkasuratan a prinsipio a tumulong iti asawa a babai a mangtungpal iti intuding-Dios nga akemna iti pamilia?

⁷ Iti biangna, ti asawa a babai nga agbibiag a buyogen ti nadiosan a debosion saan a makisalisal wenno agtarigagay a mangdominar ken lakayna. Maragsakan a mangsuporta ken makibinnulig iti asawana. Dakamaten no dadduma ti Biblia ti asawa a babai kas ‘kukua’ ni lakayna, a nalawag a mangipakpakita nga isu ti ulona. (Genesis 20:3) Babaen ti panagasawa maipasidong ti babai iti “linteg ti asawana.” (Roma 7:2) Kagiddan dayta, awagan ti Biblia ti asawa a babai kas “katulongan” ken “komplemento.” (Genesis 2:20) Punnuanna dagiti galad ken abilidad nga awan ken lakayna, ken itedna kenkuana ti kasapulan a suporta. (Proverbio 31:10-31) Kunaen met ti Biblia a ti asawa a babai ket ‘kadua,’ katakunaynay ni lakayna. (Malakias  2:14) Tumulong dagitoy a Nainkasuratan a prinsipio iti agassawa a mangtarus iti akem ti tunggal maysa ken mangtrato iti maysa ken maysa a buyogen ti umno a panagraem ken dignidad.

8, 9. Ilawlawagyo ti sumagmamano a prinsipio a tumulong iti amin a kameng ti pamilia a mangpasayaat iti pannakisaritada.

⁸ Iti daytoy a libro, masansan a naipaganetget ti pannakasapul iti komunikasion. Apay? Agsipud ta nalaklaka a risuten dagiti parikut no dagiti tao agsarita ken pudpudno a dumngegda iti maysa ken maysa. Maulit-ulit a nayunay-unay a ti komunikasion kaipapananna ti panagsinnukát iti kapanunotan. Kastoy ti panangyebkas ni adalan a Santiago iti dayta: “Tunggal tao masapul a nasiglat koma maipapan iti panagdengngeg, nainayad maipapan iti panagsao.”​—Santiago 1:19.

⁹ Napateg met nga annadan ti wagas ti panagsaotayo. Saan a naballigi ti komunikasion no nagubsang, mangarkarit, wenno manangbabalaw unay ti panagsaotayo. (Proverbio 15:1; 21:9; 29:11, 20) Uray no umiso ti sasawentayo, no nasabrak, natangsit, wenno awanan pannakipagrikna ti pannakaisawangna, ad-adda a dakes imbes a naimbag ti ibungana. Makaay-ayo koma ti panagsaotayo, “natemplaan iti asin.” (Colosas 4:6) Kas koma “mansanas a balitok a nabungon iti iniket a pirak” dagiti saotayo. (Proverbio 25:11) Dakkel nga addang ti naaramidan dagiti pamilia a nakasursuro a makisarita a naimbag iti panangragpat iti kinaragsak.

10. Ania a kita ti ayat ti napateg iti panagasawa?

¹⁰ Maulit-ulit a nagparang iti daytoy a libro ti sao nga “ayat.” Malagipyo kadi ti kita ti ayat a kangrunaan a nadakamat? Pudno a napateg ti paset ti romantiko nga ayat (Griego, eʹros) iti panagasawa, ket iti naballigi a panagasawa, tumarubo ti nauneg a panagpinnateg ken panaggayyem  (Griego, phi·liʹa) ti agassawa. Ngem napatpateg ti ayat a nailadawan iti Griego a sao nga a·gaʹpe. Daytoy ti ayat a sukayentayo maipaay ken Jehova, ken Jesus, ken iti kaarrubatayo. (Mateo 22:37-39) Isu dayta ti ayat nga inyebkas ni Jehova iti sangatauan. (Juan 3:16) Anian a nakaskasdaaw ta maipakitatayo iti asawa ken kadagiti annaktayo ti kasta a kita ti ayat!​—1 Juan 4:19.

11. Kasano a makatulong ti ayat a mangpasayaat iti panagasawa?

¹¹ Iti panagasawa, pudno a “singgalut ti panagkaykaysa” daytoy a natan-ok nga ayat. (Colosas 3:14) Pagsinggalutenna ti agassawa ken tignayenna ida a mangaramid iti kasayaatan maipaay iti maysa ken maysa ken iti annakda. No maipasango dagiti pamilia iti naririgat a kasasaad, tulongan ida ti ayat a sangsangkamaysa a mangtaming kadagiti bambanag. Bayat a lumaklakay ken bumakbaket ti agassawa, tulongan ida ti ayat nga agtinnulong ken agtultuloy nga agpinnateg. “Ti ayat . . . saanna a sapulen dagiti bukodna a pagimbagan. . . . Anusanna ti isuamin a bambanag, patienna ti isuamin a bambanag, inanamaenna ti isuamin a bambanag, ibturanna ti isuamin a bambanag. Ti ayat saan a pulos aggibus.”​—1 Corinto 13:4-8.

12. Apay a ti ayat iti Dios iti biang ti agassawa palagdaenna ti panagdennada?

¹² Nangnangruna a natibker ti panagdenna ti agassawa no pinagsinggalut ida saan laeng a ti ayat iti nagbaetanda nga agassawa no di ket kangrunaanna ti ayat ken Jehova. (Eclesiastes 4:9-12) Apay? Bueno, insurat ni apostol Juan: “Daytoy ti kaipapanan ti ayat iti Dios, a tungpalentayo dagiti bilinna.” (1 Juan 5:3) No kasta, sanayen koma ti agassawa dagiti annakda iti nadiosan a debosion saan laeng a gapu ta ay-ayatenda unay dagiti annakda no di ket gapu ta bilin ni Jehova daytoy. (Deuteronomio 6:6, 7) Idianda koma ti imoralidad saan laeng a gapu ta agin-innayatda no di ket kangrunaanna gapu ta ay-ayatenda ni Jehova, a ‘mangukomto kadagiti mannakiabig ken mannakikamalala.’ (Hebreo 13:4) Uray no mangparnuay ti maysa nga  asawa kadagiti nakaro a parikut iti panagasawa, ti ayat ken Jehova ti mangtignay iti asawana nga agtultuloy a mangannurot kadagiti prinsipio ti Biblia. Pudno unay, naragsak dagiti pamilia a sititibker a naibatay iti ayat ken Jehova ti panagayatda iti maysa ken maysa!

13. Kasano a ti determinasion a mangaramid iti pagayatan ti Dios matulonganna dagiti indibidual a mangipamaysa kadagiti pudpudno a napateg a banag?

¹³ Naipamaysa ti intero a biag ti maysa a Kristiano iti panagaramid iti pagayatan ti Dios. (Salmo 143:10) Daytoy ti pudpudno a kaipapanan ti nadiosan a debosion. Ti panangaramid iti pagayatan ti Dios tulonganna dagiti pamilia a mangipamaysa kadagiti pudpudno a napateg a banag. (Filipos 1:9, 10) Kas pagarigan, namakdaar ni Jesus: “Immayak a mangpataud iti pannakabingaybingay, ti maysa a lalaki maibusor iti amana, ken ti anak a babai maibusor iti inana, ken ti maysa nga agtutubo nga asawa a babai maibusor iti katuganganna-a-babai. Pudno unay, dagiti kabusor  ti maysa a tao isudanto dagiti tattao iti bukodna a sangakabbalayan.” (Mateo 10:35, 36) Kas impakdaar ni Jesus, adu kadagiti pasurotna ti idaddadanes dagiti kameng ti pamilia. Anian a nakalkaldaang, nasaem a kasasaad! Kaskasdi, saan koma a napigpigsa ti singgalut ti pamilia ngem ti ayat ken Jehova a Dios ken ni Jesu-Kristo. (Mateo 10:37-39) No agibtur ti maysa iti laksid ti ibubusor ti pamilia, mabalin nga agbalbaliwto dagiti bumusbusor no makitada ti nasayaat nga epekto ti nadiosan a debosion. (1 Corinto 7:12-16; 1 Pedro 3:1, 2) Uray no saan a mapasamak dayta, awan manayon nga imbag nga itden ti panagsardeng nga agserbi iti Dios gapu iti ibubusor.

14. Kasano a ti tarigagay a mangaramid iti pagayatan ti Dios matulonganna dagiti nagannak nga agtignay a maipaay iti pagimbagan ti annakda?

¹⁴ Ti panagaramid iti pagayatan ti Dios tulonganna dagiti nagannak a mangaramid kadagiti umiso a desision. Kas pagarigan, iti dadduma a komunidad, ibilang dagiti nagannak ti annakda kas puonan, ket namnamaenda a dagiti annakda ti mangaywanto kadakuada inton lallakay ken babbaketdan. Nupay umiso ken maiparbeng a taripatuen dagiti dadakkelen nga annak dagiti lallakay ken babbaketen a nagannak kadakuada, saan koma a dayta ti mangtignay kadagiti nagannak a mangimpluensia kadagiti annakda iti materialistiko a wagas ti panagbiag. Awan imbag a maited dagiti nagannak iti annakda no padakkelenda ida a mangipateg nga ad-adda kadagiti material a sanikua imbes a kadagiti naespirituan a banag.​—1 Timoteo 6:9.

15. Kasano a nagbalin ni Eunice, ti ina ni Timoteo, a nasayaat a pagwadan ti maysa a naganak a nangaramid iti pagayatan ti Dios?

¹⁵ Iti daytoy a banag, nasayaat a pagwadan ni Eunice, ti ina ti agtutubo a gayyem ni Pablo a ni Timoteo. (2 Timoteo 1:5) Nupay di manamati ni lakayna, nagballigi ni Eunice ken ni Loida nga apong a baket ni Timoteo a nangpadakkel ken Timoteo a mangsurot iti nadiosan a debosion. (2 Timoteo 3:14, 15) Idi addan iti husto nga edad ni Timoteo,  pinalubosan ni Eunice a kumuyog ken Pablo a mangikasaba iti Pagarian kas misionero. (Aramid 16:1-5) Anian a ragsakna idi nagbalin ti anakna a naisangsangayan a misionero! Inyanninaw ti nadiosan a debosionna kas nataengan ti nasapa a pannakasanayna. Awan duadua a naay-ayo ken naragsakan ni Eunice a nakadamag iti matalek a ministerio ni Timoteo, uray no mabalin a mailiw kenkuana.​—Filipos 2:19, 20.

16. Kas maysa nga anak, ania nga umiso a pannakaseknan ti impakita ni Jesus, ngem ania ti kangrunaan a panggepna?

¹⁶ Dimmakkel ni Jesus iti nadiosan a pamilia ket, idi nataenganen, impakitana ti umiso a pannakaseknan ti maysa nga anak iti inana. (Lucas 2:51, 52; Juan 19:26) Nupay kasta, ti kangrunaan a panggep ni Jesus isu ti panangitungpal iti pagayatan ti Dios, ket para kenkuana ramanen daytoy ti panangilukat iti dalan para kadagiti tattao tapno matagiragsakda ti biag nga agnanayon. Inaramidna daytoy idi indatonna ti perpekto a natauan a biagna kas subbot a maipaay iti managbasol a sangatauan.​—Marcos 10:45; Juan 5:28, 29.

17. Aniada a nadayag a namnama ti linuktan ti matalek a panagbiag ni Jesus maipaay kadagidiay mangar-aramid iti pagayatan ti Dios?

¹⁷ Kalpasan ti ipapatay ni Jesus, pinagungar ni Jehova iti nailangitan a biag ket inikkanna iti dakkel nga autoridad, ket idi kamaudiananna insaadna a kas Ari iti nailangitan a Pagarian. (Mateo 28:18; Roma 14:9; Apocalipsis 11:15) Pinagbalin ti daton ni Jesus a posible ti pannakapili ti sumagmamano a tao a makipagturayto kenkuana iti dayta a Pagarian. Dayta met ti nangilukat iti dalan para iti dadduma pay a nalinteg-panagpuspusona a tattao tapno matagiragsakda ti perpekto a biag iti daga a sadiay naisublin iti naparaisuan a kasasaad. (Apocalipsis 5:9, 10; 14:1, 4; 21:3-5; 22:1-4) Ti panangipakaammo iti daytoy nadayag a naimbag a damag kadagiti kaarrubatayo ti maysa kadagiti kadadakkelan a pribilehiotayo ita.​—Mateo 24:14.

18. Ania a pammalagip ken ania a pammaregta ti maipaay agpadpada kadagiti pamilia ken kadagiti indibidual?

 ¹⁸ Kas impakita ni apostol Pablo, ti panagbiag a buyogen ti nadiosan a debosion addaan kari a dagiti tattao mabalinda a tawiden dagiti bendision iti biag nga “umayto.” Awan duadua a daytoy ti kasayaatan a dalan nga agturong iti kinaragsak! Laglagipenyo, “ti lubong aglabas ken kasta met ti tarigagayna, ngem ti mangaramid iti pagayatan ti Dios agtalinaed iti agnanayon.” (1 Juan 2:17) Gapuna, maysaka man nga anak wenno naganak, asawa a lalaki wenno babai, wenno agsolsolo a nataengan nga addaan wenno awanan annak, ikagumaam nga aramiden ti pagayatan ti Dios. Uray no addaanka iti parikut wenno maipasangoka kadagiti nakaro a pakarigatan, dimo koma liplipatan a maysaka nga adipen ti sibibiag a Dios. Ngarud, sapay koma ta pagrag-oan ni Jehova dagiti tignaymo. (Proverbio 27:11) Ket sapay koma ta ti kababalinmo mangyeg kenka iti ragsak ita ken biag nga agnanayon iti masungad a baro a lubong!