Cynnwys Y Llyfr

I berson sy’n mynd i mewn i lyfrgell am y tro cyntaf gall gweld y fath gasgliad o lyfrau fod yn ddigon i’w ddrysu. Ond o gael ychydig eglurhad ar sut mae’r llyfrau wedi’u trefnu, buan mae’n dysgu sut i ddod o hyd i bethau. Yn yr un modd, mae canfod eich ffordd o gwmpas y Beibl yn haws pan ddeallwch sut trefnir ei gynnwys.

MAE’R gair “Beibl” yn deillio o’r gair Groeg bi·bliʹa, oedd yn golygu “rholiau papyrws” neu “lyfrau.”¹ Mewn gwirionedd casgliad—llyfrgell—o 66 llyfr unigol yw’r Beibl, a ysgrifennwyd dros gyfnod o ryw 1,600 mlynedd, o 1513 C.C.C. i tua 98 C.C.

Gelwir y 39 llyfr cyntaf, tua thri chwarter cynnwys y Beibl, yn Ysgrythurau Hebraeg, gan mai yn yr iaith honno yr ysgrifennwyd nhw gan fwyaf. Gellir rhannu’r llyfrau hyn yn gyffredinol yn dri grŵp: (1) Hanesyddol, Genesis i Esther, 17 llyfr; (2) Barddonol, Job i Ganiad Solomon, 5 llyfr; a (3) Phroffwydol, Eseia i Malachi, 17 llyfr. Mae’r Ysgrythurau Hebraeg yn trin hanes cynnar y ddaear a dynoliaeth yn ogystal â hanes cenedl Israel hen o’i chychwyn hyd at y bumed ganrif C.C.C.

Adwaenir y 27 llyfr arall wrth yr enw Ysgrythurau Cristionogol Groeg, am iddynt gael eu hysgrifennu yn yr iaith Roeg, iaith ryngwladol y dydd. Yn sylfaenol fe’u trefnir yn ôl eu cynnwys: (1) y 5 llyfr hanesyddol—yr Efengylau a’r Actau, (2) y 21 llythyr, a’r (3) Datguddiad. Mae’r Ysgrythurau Cristionogol Groeg yn canolbwyntio ar athrawiaethau a gweithgareddau Iesu Grist a’i ddisgyblion yn y ganrif gyntaf C.C.