Rozdział trzeci

Wystawieni na próby, lecz wierni Jehowie!

1, 2. Jakie doniosłe wydarzenia stanowiły tło historyczne Księgi Daniela?

W PROROCZEJ Księdze Daniela kurtyna podnosi się w chwili, gdy na scenie światowej zachodzą olbrzymie zmiany. Asyria właśnie utraciła swą stolicę, Niniwę. Egipt został zepchnięty do roli podrzędnego państwa, leżącego na południe od Judy. A w zmaganiach o władzę nad światem pozycję dominującego mocarstwa szybko zdobywa Babilon.

² W roku 625 p.n.e. egipski faraon Necho podjął rozpaczliwą próbę powstrzymania babilońskiej ekspansji na południe. Poprowadził swą armię w kierunku Karkemisz, położonego nad brzegami górnego Eufratu. Rozstrzygające starcie, które przeszło do historii jako bitwa pod Karkemisz, okazało się wydarzeniem brzemiennym w skutki. Wojska babilońskie pod dowództwem Nebukadneccara, będącego wówczas następcą tronu, zadały siłom faraona Necho straszliwą klęskę (Jeremiasza 46:2). Korzystając ze wstrząsu, jaki wywołało to zwycięstwo, Nebukadneccar wtargnął do Syrii i Palestyny i w zasadzie położył kres egipskiej dominacji w tym regionie. Dopiero śmierć jego ojca, Nabopolassara, na krótko przerwała tę kampanię.

3. Jaki był wynik pierwszej wyprawy Nebukadneccara przeciwko Jerozolimie?

³ W rok później Nebukadneccar, będący już królem Babilonu, ponownie zwrócił uwagę na Syrię i Palestynę. W okresie tym po raz pierwszy przybył do Jerozolimy. Biblia donosi: „Za jego dni nadciągnął Nebukadneccar, król Babilonu, i Jehojakim na trzy lata został jego sługą. Odwrócił się jednak i zbuntował się przeciw niemu” (2 Królów 24:1).

 NEBUKADNECCAR W JEROZOLIMIE

4. Jak należy rozumieć wyrażenie „w trzecim roku królowania Jehojakima”, występujące w Księdze Daniela 1:1?

⁴ Wzmianka o „trzech latach” zasługuje na szczególną uwagę, gdyż w pierwszych słowach Księgi Daniela czytamy: „W trzecim roku królowania Jehojakima, króla Judy, Nebukadneccar, król Babilonu, przybył pod Jerozolimę i zaczął ją oblegać” (Daniela 1:1). W trzecim roku całego panowania Jehojakima, który w sumie sprawował władzę od roku 628 do 618 p.n.e., Nebukadneccar nie był jeszcze „królem Babilonu”, tylko następcą tronu. W roku 620 p.n.e. zmusił Jehojakima do płacenia haraczu. Ale mniej więcej po trzech latach Jehojakim się zbuntował. Dlatego w roku 618 p.n.e., czyli w trzecim roku rządów Jehojakima w roli króla zależnego od Babilonu, Nebukadneccar po raz drugi wyruszył przeciwko Jerozolimie, by ukarać zbuntowanego władcę.

5. Do czego doprowadziła druga wyprawa Nebukadneccara przeciwko Jerozolimie?

⁵ Po trwającym jakiś czas oblężeniu „Jehowa wydał w jego rękę Jehojakima, króla Judy, i część sprzętów z domu prawdziwego Boga” (Daniela 1:2). Jehojakim najprawdopodobniej zginął — bądź to w wyniku skrytobójstwa, bądź też w czasie jakiejś rebelii — już w początkowej fazie oblężenia (Jeremiasza 22:18, 19). W roku 618 p.n.e. władzę królewską objął po nim jego osiemnastoletni syn, Jehojachin. Panował jednak zaledwie trzy miesiące i dziesięć dni, po czym w roku 617 p.n.e. się poddał (porównaj 2 Królów 24:10-15).

6. Co Nebukadneccar zrobił ze świętymi sprzętami ze świątyni jerozolimskiej?

⁶ Łupem Nebukadneccara padły święte sprzęty ze świątyni jerozolimskiej. „Przeniósł je on do ziemi Szinear, do domu boga swego; i przeniósł te sprzęty do skarbca swego boga” Marduka, po hebrajsku zwanego Merodachem (Daniela 1:2; Jeremiasza 50:2). Odkryto inskrypcję babilońską  przedstawiającą Nebukadneccara, który tak mówi o świątyni Marduka: „Wewnątrz nagromadziłem srebra, złota i drogich kamieni (...) i umieściłem tam skarbiec mego królestwa”. Wzmiankę o tych świętych naczyniach znajdziemy jeszcze w opisie wydarzeń z czasów króla Belszaccara (Daniela 5:1-4).

KWIAT MŁODZIEŻY Z JEROZOLIMY

7, 8. Jakie wnioski co do pochodzenia Daniela i jego trzech towarzyszy można wysnuć z Księgi Daniela 1:3, 4, 6?

⁷ Jednakże do Babilonu sprowadzono nie tylko skarby ze świątyni Jehowy. Relacja biblijna donosi: „Potem rzekł król do Aszpenaza, swego naczelnego dworzanina, żeby przyprowadził niektórych z synów Izraela i z potomków królewskich, i z dostojników — dzieci bez jakiejkolwiek skazy, dobrze wyglądające oraz umiejące wnikać we wszelką mądrość i zaznajomione z wiedzą, i wykazujące rozeznanie w tym, co poznano, a także mogące stawać w pałacu króla” (Daniela 1:3, 4).

⁸ Kogo wybrano? Jak czytamy, ‛byli pośród nich niektórzy z synów judzkich: Daniel, Chananiasz, Miszael i Azariasz’ (Daniela 1:6). Informacja ta rzuca nieco światła na skądinąd nieznane pochodzenie Daniela i jego towarzyszy. Dowiadujemy się na przykład, iż należeli do „synów judzkich”, byli zatem członkami plemienia królewskiego. Bez względu na to, czy należeli do królewskiego rodu, czy nie, logiczny wydaje się wniosek, że pochodzili ze znamienitych, wpływowych rodzin. Cieszyli się dobrym zdrowiem cielesnym i umysłowym, na dodatek zaś odznaczali się wnikliwością, mądrością, wiedzą i rozeznaniem — i to w tak młodym wieku, że można ich było jeszcze nazywać „dziećmi”, co sugeruje, iż mieli niewiele ponad dziesięć lat. Daniel i jego towarzysze niewątpliwie wyróżniali się spośród innych młodzieńców z Jerozolimy — stanowili kwiat jej młodzieży.

9. Dlaczego wydaje się oczywiste, że Daniel oraz jego trzej przyjaciele mieli bogobojnych rodziców?

 ⁹ Biblia nic nam nie mówi o ich rodzicach. Musieli to jednak być ludzie bogobojni, traktujący swe obowiązki rodzicielskie naprawdę poważnie. W ówczesnej Jerozolimie, zwłaszcza wśród ‛potomków królewskich oraz dostojników’, szerzyło się zepsucie moralne i duchowe, jest więc rzeczą oczywistą, że wspaniałe przymioty widoczne u Daniela i jego trzech towarzyszy nie były kwestią przypadku. Ich rodzicom niewątpliwie rozdzierał serce widok synów prowadzonych do dalekiego kraju. Ale gdyby wiedzieli, co się później wydarzy, jakże dumni mogliby z nich być! Jakie to zatem ważne, by rodzice wychowywali swe dzieci, „ukierunkowując ich umysły zgodnie z myślami Jehowy”! (Efezjan 6:4).

WALKA O UMYSŁY

10. Czego uczono tych młodych Hebrajczyków i jaki cel temu przyświecał?

¹⁰ Natychmiast rozpoczęła się walka o młode umysły tych wygnańców. Chcąc urobić tych kilkunastoletnich Hebrajczyków na modłę babilońską, Nebukadneccar nakazał swym urzędnikom ‛uczyć ich pisma i języka Chaldejczyków’ (Daniela 1:4). Nie była to zwykła edukacja. Jak wyjaśniono w pewnej encyklopedii, „obejmowała naukę języków: sumeryjskiego, akadyjskiego, aramejskiego (...) i innych, a także poznawanie spisanej w nich bogatej literatury”. Na tę „bogatą literaturę” składały się dzieła z zakresu historii, matematyki, astronomii i tak dalej. Jednakże „sporą część stanowiły (...) pokrewne teksty religijne o znakach wróżebnych i astrologii” (The International Standard Bible Encyclopedia).

11. Jakie kroki poczyniono z myślą o przygotowaniu tych hebrajskich młodzieńców do życia na dworze babilońskim?

¹¹ Pragnąc, by ci hebrajscy młodzieńcy całkowicie przyswoili sobie kulturę i zwyczaje dworu babilońskiego, „wyznaczył  im król codzienny przydział złożony z przysmaków królewskich i z wina, które pijał; mieli być żywieni przez trzy lata, aby po ich upływie stanąć przed królem” (Daniela 1:5). Co więcej, „główny dworzanin ponadawał im imiona. Danielowi dał imię Belteszaccar, Chananiaszowi — Szadrach, Miszaelowi — Meszach, Azariaszowi zaś Abed-Nego” (Daniela 1:7). W czasach biblijnych nierzadko nadawano komuś nowe imię, mające upamiętniać jakieś doniosłe wydarzenie w jego życiu. Na przykład Abram i Saraj otrzymali od Jehowy imiona Abraham i Sara (Rodzaju 17:5, 15, 16). Człowiek zmieniający czyjeś imię dowodził w ten sposób swej władzy, swego zwierzchnictwa. Kiedy Józef został zarządcą Egiptu, faraon nadał mu imię Cafenat-Paneach (Rodzaju 41:44, 45; porównaj 2 Królów 23:34; 24:17).

12, 13. Dlaczego zmianę imion tych Hebrajczyków słusznie można uznać za próbę podkopania ich wiary?

¹² W wypadku Daniela i jego trzech hebrajskich przyjaciół zmiana ta miała szczególną wymowę. Imiona nadane im przez rodziców harmonizowały z wielbieniem Jehowy. „Daniel” znaczy „moim sędzią jest Bóg”, „Chananiasz” — „Jehowa okazał łaskę”, „Miszael” prawdopodobnie znaczy „Któż jest jak Bóg?”, a „Azariasz” — „Jehowa dopomógł”. Rodzice z całą pewnością żywili głęboką nadzieję, że pod kierownictwem Jehowy Boga ich synowie wyrosną na Jego wiernych i lojalnych sług.

¹³ Tymczasem nowe imiona nadane całej czwórce Hebrajczyków miały ścisły związek z fałszywymi bogami, przez co sugerowały, iż owe bóstwa zaczęły górować nad prawdziwym Bogiem. Cóż za perfidna próba podkopania wiary tych młodzieńców!

14. Co znaczyły nowe imiona Daniela i jego trzech przyjaciół?

¹⁴ Danielowi zmieniono imię na Belteszaccar, co znaczy „chroń życie króla”. Być może jest to skrócona forma  wezwania skierowanego do Bela, czyli Marduka — głównego bóstwa babilońskiego. Nie wiadomo, czy Nebukadneccar osobiście przyczynił się do nadania Danielowi tego imienia, chełpił się jednak, że uczyniono to ‛stosownie do imienia jego boga’ (Daniela 4:8). Chananiasza nazwano Szadrachem i zdaniem niektórych znawców jest to imię złożone, oznaczające „rozkaz Aku”. Rzecz ciekawa, Aku to imię jednego z bóstw sumeryjskich. Miszaelowi zmieniono imię na Meszach (prawdopodobnie Miszaaku), najwyraźniej więc sprytnie przerobiono „Któż jest jak Bóg?” na „Któż jest jak Aku?” Babilońskie imię Azariasza brzmiało Abed-Nego, co może znaczyć „sługa Nego”. Z kolei „Nego” to wariant imienia boga Nebo, które daje się wyróżnić w imionach wielu władców Babilonu.

ZDECYDOWANI DOCHOWAĆ WIERNOŚCI JEHOWIE

15, 16. Wobec jakich zagrożeń stanęli Daniel oraz jego towarzysze i jaka była ich reakcja?

¹⁵ Babilońskie imiona, dodatkowa edukacja, specjalne potrawy — wszystko to miało sprawić, by Daniel i jego trzej młodzi hebrajscy przyjaciele nie tylko przesiąknęli babilońskim stylem życia, lecz także zerwali więź ze swym Bogiem, Jehową, i wyrzekli się poglądów religijnych, w jakich zostali wychowani. Co zrobią ci młodzieńcy w obliczu tylu nacisków i pokus?

¹⁶ Natchnione sprawozdanie biblijne informuje: „Daniel jednak postanowił w swym sercu, że nie skala się przysmakami króla ani winem, które on pija” (Daniela 1:8a). Chociaż wymieniono tu po imieniu tylko Daniela, dalszy rozwój wydarzeń wyraźnie dowodzi, iż jego trzej przyjaciele poparli tę decyzję. Zwrot „postanowił w swym sercu” świadczy o tym, że pouczenia udzielane niegdyś przez rodziców i inne osoby zapadły Danielowi głęboko w serce. Podobne szkolenie niewątpliwie pomogło też jego trzem  towarzyszom podejmować właściwe decyzje. Trafnie ilustruje to wagę pouczania dzieci, nawet jeśli sprawiają wrażenie zbyt małych, by mogły coś zrozumieć (Przysłów 22:6; 2 Tymoteusza 3:14, 15).

17. Dlaczego Daniel i jego przyjaciele mieli zastrzeżenia tylko do codziennych potraw przewidzianych przez króla, a nie do pozostałych jego postanowień?

¹⁷ Dlaczego ci młodzi Hebrajczycy mieli zastrzeżenia wyłącznie do przysmaków i wina, a nie do pozostałych zarządzeń? Wyraźnie wskazuje na to rozumowanie Daniela, który ‛nie chciał się skalać’. Poznawanie „pisma i języka Chaldejczyków” oraz noszenie babilońskiego imienia mogło wprawdzie budzić pewne wątpliwości, nie musiało jednak być równoznaczne ze skalaniem się. Weźmy pod rozwagę przykład Mojżesza, który żył prawie 1000 lat wcześniej. Chociaż „został wyszkolony we wszelkiej mądrości Egipcjan”, lojalnie trwał przy Jehowie. Wychowanie, jakie odebrał od własnych rodziców, dało mu solidny fundament na przyszłość. Dlatego „dzięki wierze Mojżesz, gdy dorósł, nie chciał być nazywany synem córki faraona, lecz wybrał poniewieranie z ludem Bożym, a nie zaznawanie tymczasowej uciechy z grzechu” (Dzieje 7:22; Hebrajczyków 11:24, 25).

18. Z jakich względów potrawy dostarczane na polecenie króla mogły skalać tych młodych Hebrajczyków?

¹⁸ Z jakich względów potrawy dostarczane na polecenie króla Babilonu mogły skalać tych młodzieńców? Po pierwsze, do jego przysmaków należały zapewne pokarmy zakazane w Prawie Mojżeszowym. Na przykład Babilończycy jadali nieczyste zwierzęta, podczas gdy Izraelitom Prawo tego zabraniało (Kapłańska 11:1-31; 20:24-26; Powtórzonego Prawa 14:3-20). Po drugie, Babilończycy nie mieli zwyczaju wykrwawiać zarzynanych zwierząt, których mięso zamierzali spożyć. Jedzenie takiego mięsa stanowiłoby więc jaskrawe pogwałcenie prawa Jehowy co do  krwi (Rodzaju 9:1, 3, 4; Kapłańska 17:10-12; Powtórzonego Prawa 12:23-25). Po trzecie, czciciele fałszywych bóstw poświęcali im różne pokarmy, które potem zjadali jako posiłek ofiarny. Sługom Jehowy nie wolno było mieć z tym nic wspólnego! (Porównaj 1 Koryntian 10:20-22). Ponadto codzienne objadanie się ciężkimi potrawami i picie mocnych napojów alkoholowych z pewnością nie mogło wyjść na dobre ludziom w żadnym wieku, a już zwłaszcza młodzieży.

19. Jakich wykrętów mogliby szukać hebrajscy młodzieńcy, ale co im pomogło dojść do właściwych wniosków?

¹⁹ Co innego jednak wiedzieć, jak należy się zachować, a zupełnie co innego — mieć odwagę tak czynić mimo nacisków lub pokus. Daniel i jego trzej towarzysze mogliby przecież pomyśleć, że rodzice i przyjaciele są daleko, więc nie dowiedzą się o ich postępowaniu. Mogliby też sobie tłumaczyć, że skoro taki jest rozkaz króla, to nie ma innego wyjścia. Ponadto pozostali młodzi ludzie zapewne chętnie się na wszystko godzili i nawet uważali to za wyróżnienie, a nie za udrękę. Ale wskutek takiego błędnego rozumowania łatwo mogli wpaść w sidło skrytych grzechów, chwytające tyle dziewcząt i chłopców. Młodzi Hebrajczycy wiedzieli, że „oczy Jehowy są na każdym miejscu” i że „prawdziwy Bóg podda wszelki uczynek osądzeniu w związku z każdą ukrytą rzeczą, czy to dobrą, czy złą” (Przysłów 15:3; Kaznodziei 12:14). Obyśmy wszyscy wyciągnęli naukę z postępowania tych wiernych młodzieńców.

NAGRODA ZA ODWAGĘ I WYTRWAŁOŚĆ

20, 21. Jakie działania podjął Daniel i z jakim skutkiem?

²⁰ Postanowiwszy w sercu przeciwstawić się kalającym wpływom, Daniel poparł to czynem. „Upraszał zatem głównego dworzanina, by nie musiał się kalać” (Daniela 1:8b). Warto zwrócić uwagę na słowo „upraszał”. Jeśli  chcemy zwalczyć pokusy lub pokonać pewne słabości, to najczęściej musimy się zdobywać na ustawiczne wysiłki (Galatów 6:9).

²¹ Wytrwałość Daniela nie poszła na marne. „Prawdziwy Bóg dał Danielowi znaleźć lojalną życzliwość i miłosierdzie w oczach głównego dworzanina” (Daniela 1:9). Tak więc sprawy ułożyły się dobrze nie dlatego, że Daniel i jego towarzysze byli inteligentni i odznaczali się ujmującą osobowością. Sukces zawdzięczali błogosławieństwu Jehowy. Daniel zapewne pamiętał hebrajskie przysłowie: „Zaufaj Jehowie całym sercem i nie opieraj się na własnym zrozumieniu. Zważaj na niego na wszystkich swych drogach, a on wyprostuje twe ścieżki” (Przysłów 3:5, 6). Za usłuchanie tej rady zostali wspaniale nagrodzeni.

22. Jaką zrozumiałą obawę wyraził dworzanin?

²² Główny dworzanin początkowo się wahał: „Boję się mego pana, króla, który wam wyznaczył pokarm i napój. Czemuż to miałby zobaczyć, że w porównaniu z dziećmi w waszym wieku wasze twarze wyglądają na przygnębione, i czemuż mielibyście moją głowę obciążyć winą wobec króla?” (Daniela 1:10). Te obawy i wątpliwości nie były bezpodstawne. Król Nebukadneccar nie znosił sprzeciwu, a ów dworzanin wiedział, że naraziłby swą głowę, gdyby postąpił wbrew jego instrukcjom. Jak się zachował Daniel?

23. Jak Daniel swym działaniem dowiódł wnikliwości i mądrości?

²³ Sytuacja wymagała szczególnej wnikliwości i mądrości. Młody Daniel niewątpliwie znał przysłowie: „Odpowiedź łagodna odwraca złość, lecz słowo bolesne wywołuje gniew” (Przysłów 15:1). Nie domagał się uparcie spełnienia swej prośby i nie prowokował drugich, by zrobili z niego męczennika. W odpowiednim momencie zwrócił się do „opiekuna”, który widocznie był trochę mniej rygorystyczny, gdyż nie odpowiadał bezpośrednio przed królem (Daniela 1:11).

 DZIESIĘCIODNIOWA PRÓBA

24. Jaką próbę zaproponował Daniel?

²⁴ Daniel zaproponował temu dworzaninowi następującą próbę: „Proszę cię, poddaj sług twoich dziesięciodniowej próbie i niech nam dają do jedzenia trochę warzyw, a do picia wodę; i niech pokażą się przed tobą nasze twarze oraz twarze dzieci jadających przysmaki królewskie, i postąp z twymi sługami stosownie do tego, co zobaczysz” (Daniela 1:12, 13).

25. Co mogło należeć do „warzyw” podawanych Danielowi i jego trzem przyjaciołom?

²⁵ Czy po dziesięciu dniach odżywiania się ‛warzywami i wodą’ nie będą w porównaniu z drugimi wyglądać na ‛przygnębionych’? Wyraz „warzywa” jest tłumaczeniem hebrajskiego słowa w zasadzie oznaczającego „nasiona”. W niektórych przekładach biblijnych użyto tu wyrazu określającego jadalne ziarno różnych roślin strączkowych (takich jak groch, fasola czy soczewica). Zdaniem części biblistów kontekst wskazuje na coś więcej niż tylko jadalne nasiona. W pewnym dziele wyjaśniono: „Daniel i jego towarzysze prosili o wyżywienie czysto roślinne, typowe dla ogółu ludności, zamiast bogatych, mięsnych potraw ze stołu królewskiego”. Mogły to zatem być pożywne dania z fasoli, ogórków, czosnku, porów, soczewicy, melonów i cebuli, a także chleb z różnych zbóż. Z całą pewnością nikt nie nazwałby tego dietą głodową. Wspomniany opiekun niewątpliwie rozumiał, w czym rzecz. „W końcu usłuchał ich w tej sprawie i poddał dziesięciodniowej próbie” (Daniela 1:14). Jaki był wynik?

26. Jaki był wynik tej dziesięciodniowej próby i dlaczego właśnie taki?

²⁶ „Po upływie dziesięciu dni wyglądali lepiej na twarzy i byli tężsi na ciele niż wszystkie dzieci jadające przysmaki królewskie” (Daniela 1:15). Nie należy tego uważać za dowód wyższości diety wegetariańskiej nad mięsną. Dziesięć  dni to okres zbyt krótki, by jakakolwiek dieta dała wyraźnie widoczne rezultaty, ale nie za krótki, by Jehowa zrealizował swój zamysł. Jego Słowo oznajmia: „Błogosławieństwo Jehowy — oto, co wzbogaca, a on nie dodaje do niego żadnej boleści” (Przysłów 10:22). Ci czterej młodzi Hebrajczycy pokładali w Jehowie wiarę i ufność, a On ich nie opuścił. Setki lat później Jezus Chrystus przeżył bez jedzenia 40 dni. Nawiązując do tego, zacytował Księgę Powtórzonego Prawa 8:3, gdzie napisano: „Nie samym chlebem żyje człowiek, lecz człowiek żyje każdą wypowiedzią z ust Jehowy”. Przykład Daniela i jego przyjaciół dobitnie to potwierdza.

WNIKLIWOŚĆ I MĄDROŚĆ ZAMIAST PRZYSMAKÓW I WINA

27, 28. Pod jakimi względami rygor dobrowolnie przyjęty przez Daniela i jego trzech przyjaciół przygotowywał ich do większych rzeczy?

²⁷ Próba trwała zaledwie dziesięć dni, ale jej wynik rozwiał wszelkie wątpliwości. „Toteż opiekun dalej zabierał przeznaczone dla nich przysmaki i wino do picia, a dawał im warzywa” (Daniela 1:16). Nietrudno sobie wyobrazić, co o Danielu i jego towarzyszach mogli pomyśleć inni młodzieńcy objęci szkoleniem. Rezygnowanie z królewskiej uczty na rzecz warzyw zapewne wyglądało w ich oczach na bezdenną głupotę. Zbliżały się jednak wielkie próby i doświadczenia, toteż ci młodzi Hebrajczycy musieli się zdobyć na najwyższy stopień czujności i trzeźwości umysłu. Przede wszystkim zaś musieli wierzyć i ufać Jehowie, gdyż od tego zależało, czy wyjdą zwycięsko z prób wiary (porównaj Jozuego 1:7).

²⁸ Jehowa wspierał tych młodzieńców, dalej bowiem czytamy: „I całą tę czwórkę dzieci prawdziwy Bóg obdarzył wiedzą oraz umiejętnością wnikania we wszelkie pismo i mądrość; a Daniel odznaczał się zrozumieniem wszelkich wizji i snów” (Daniela 1:17). Do przetrwania  nadchodzących trudnych czasów potrzebowali czegoś więcej niż tylko sił fizycznych i dobrego zdrowia. „Gdy mądrość wejdzie do twego serca i poznanie stanie się miłe twej duszy, strzec cię będzie umiejętność myślenia, chronić cię będzie rozeznanie, by cię ratować od złej drogi” (Przysłów 2:10-12). Właśnie tych przymiotów udzielił Jehowa owym czterem wiernym młodzieńcom, przygotowując ich na przyszłe próby.

29. Dzięki czemu Daniel ‛rozumiał wszelkie wizje i sny’?

²⁹ Jak wspomniano, Daniel „odznaczał się zrozumieniem wszelkich wizji i snów”. Nie był jednak jasnowidzem. Co ciekawe, chociaż uchodzi za jednego z największych hebrajskich proroków, nigdy nie oświadczył pod wpływem natchnienia „tak rzekł Wszechwładny Pan, Jehowa”, ani „oto, co rzekł Jehowa Zastępów” (Izajasza 28:16; Jeremiasza 6:9). Niemniej właśnie kierownictwu świętego ducha Bożego zawdzięczał umiejętność rozumienia i objaśniania wizji oraz snów wyjawiających zamierzenie Jehowy.

W KOŃCU — DECYDUJĄCA PRÓBA

30, 31. Skąd wiadomo, że postępowanie obrane przez Daniela i jego towarzyszy wyszło im na dobre?

³⁰ Upłynął trzyletni okres dodatkowej edukacji i specjalnych przygotowań. Nadeszła pora na decydującą próbę: osobistą rozmowę z królem. „Kiedy upłynęły dni, po których zgodnie z poleceniem króla należało ich przyprowadzić, główny dworzanin wprowadził ich przed Nebukadneccara” (Daniela 1:18). Cała czwórka musiała pokazać, co potrafi. Czy naprawdę skorzystali na tym, że pozostawali wierni prawom Jehowy, zamiast się podporządkować zwyczajom babilońskim?

³¹ „Król zaczął z nimi rozmawiać i pośród nich wszystkich nie znalazł się nikt taki jak Daniel, Chananiasz, Miszael oraz Azariasz; i ci odtąd stawali przed królem” (Daniela 1:19). Cóż za dobitne potwierdzenie słuszności  drogi, której się trzymali przez te trzy lata! Wcale nie byli szaleńcami, gdy niezłomnie kierowali się wiarą i sumieniem. Za wierność w pozornie błahych sprawach Daniel i jego przyjaciele dostąpili większych zaszczytów. O przywilej ‛stawania przed królem’ zabiegali wszyscy młodzi ludzie objęci programem szkoleniowym. Biblia nie wyjawia, czy wybrano tylko tych czterech hebrajskich młodzieńców. W każdym razie za swą wierną postawę otrzymali naprawdę „wielką nagrodę” (Psalm 19:11).

32. Dlaczego słusznie można powiedzieć, że Daniel, Chananiasz, Miszael i Azariasz dostąpili przywileju znacznie większego niż służba na dworze królewskim?

³² „Widzisz męża biegłego w swej pracy? Stanie on przed królami” — zapewnia Biblia (Przysłów 22:29). I rzeczywiście, król Nebukadneccar wybrał Daniela, Chananiasza, Miszaela i Azariasza, aby stawali przed nim jako jego dworzanie. Dostrzegamy w tym wszystkim rękę Jehowy, który tak kierował sprawami, by za pośrednictwem tych młodych mężczyzn — a zwłaszcza Daniela, wyjawiać istotne szczegóły swego zamierzenia. Przyjęcie do grona dworzan Nebukadneccara było wprawdzie przywilejem, ale nieporównanie większym zaszczytem było posłużenie do tak wzniosłego celu Królowi Wszechświata, Jehowie.

33, 34. (a) Dlaczego ci młodzi Hebrajczycy wywarli na królu duże wrażenie? (b) Czego możemy się nauczyć z przeżyć tych czterech Hebrajczyków?

³³ Nebukadneccar szybko zauważył, że dzięki mądrości i wnikliwości otrzymanej od Jehowy ci czterej młodzi Hebrajczycy znacznie górują nad wszystkimi doradcami i mędrcami na jego dworze. „W każdej sprawie wymagającej mądrości i zrozumienia, o którą król ich wypytywał, stwierdzał, że dziesięciokrotnie przewyższają wszystkich kapłanów zajmujących się magią, jak również zaklinaczy, którzy byli w całym jego królestwie” (Daniela 1:20). Ale  czy mogło być inaczej? Przecież owi „kapłani zajmujący się magią” oraz „zaklinacze” polegali na przemijającej, pełnej przesądów uczoności babilońskiej, natomiast Daniel i jego przyjaciele zaufali mądrości pochodzącej z góry. Nic więc dziwnego, że nikt im nie dorównywał!

³⁴ Mimo upływu stuleci nic się pod tym względem nie zmieniło. W I wieku n.e., w okresie popularności filozofii greckiej oraz prawa rzymskiego, apostoł Paweł napisał w natchnieniu: „Mądrość tego świata jest u Boga głupstwem; bo jest napisane: ‚On chwyta mądrych w ich własnej przebiegłości’. I znowu: ‚Jehowa wie, że rozważania mędrców są daremne’. Toteż niech się nikt nie chełpi ludźmi” (1 Koryntian 3:19-21). Dzisiaj także musimy się mocno trzymać wszystkiego, czego nas nauczył Jehowa, nie możemy natomiast dać się zwieść blichtrowi obecnego świata (1 Jana 2:15-17).

WIERNI DO KOŃCA

35. Co jeszcze wiemy o trzech towarzyszach Daniela?

³⁵ Głęboka wiara Chananiasza, Miszaela i Azariasza zostaje w dramatycznych okolicznościach przedstawiona w 3 rozdziale Księgi Daniela, gdzie czytamy o złotym posągu wzniesionym przez Nebukadneccara na równinie Dura i o próbie związanej z ognistym piecem. Nie ulega jednak wątpliwości, że ci bogobojni Hebrajczycy aż do śmierci pozostali wierni Jehowie. Jesteśmy o tym przekonani, gdyż apostoł Paweł zapewne właśnie ich miał na myśli, pisząc o ludziach, „którzy dzięki wierze (...) powstrzymali siłę ognia” (Hebrajczyków 11:33, 34). Dali wspaniały przykład sługom Jehowy, zarówno młodym, jak i starszym.

36. Co można powiedzieć o niezwykłej drodze życiowej Daniela?

³⁶ Na temat samego Daniela czytamy w ostatnim wersecie rozdziału 1: „Daniel zaś pozostał aż do pierwszego roku  króla Cyrusa”. Z historii wiadomo, że Cyrus pokonał Babilon w ciągu jednej nocy w 539 roku p.n.e. Potem pozwolił Danielowi pełnić służbę na swoim dworze, najwidoczniej biorąc pod uwagę jego postawę i reputację. A w Księdze Daniela 10:1 powiedziano, że jeszcze „w trzecim roku Cyrusa, króla Persji”, Jehowa wyjawił Danielowi pewną ważną sprawę. Jeżeli prorok ten w czasie uprowadzenia do Babilonu w roku 617 p.n.e. był kilkunastoletnim chłopcem, to w chwili otrzymania tej ostatniej wizji musiał już mieć prawie 100 lat. Jakże długie i błogosławione było jego życie, wypełnione wierną służbą dla Jehowy!

37. Do jakich pouczających wniosków prowadzi analiza 1 rozdziału Księgi Daniela?

³⁷ Pierwszy rozdział Księgi Daniela zawiera coś więcej niż tylko opowieść o czterech wiernych młodzieńcach wychodzących zwycięsko z prób wiary. Pokazuje, jak Jehowa potrafi się posłużyć kimkolwiek zechce, by urzeczywistnić swe zamierzenie. Wyjawia, iż nawet jeśli On dopuszcza do czegoś, co się wydaje nieszczęściem, może to służyć jakiemuś pożytecznemu celowi. Uczy też, że wierność w małych rzeczach zapewnia wielką nagrodę.

CZY ZAUWAŻYŁEŚ?

• Co można powiedzieć o pochodzeniu Daniela i jego trzech młodych przyjaciół?

• Jakiej próbie poddano w Babilonie wspaniałe wychowanie tych czterech hebrajskich młodzieńców?

• Jak Jehowa nagrodził owych czterech Hebrajczyków za odważną postawę?

• Czego od Daniela i jego trzech towarzyszy mogą się nauczyć nowożytni słudzy Jehowy?

[Pytania do studium]

 [Całostronicowa ilustracja na stronie 30]