KAPITULO 1
“Kitaa! Ini an aton Dios!”
1, 2. (a) Ano nga mga pakiana an karuyag mo igpakiana ha Dios? (b) Ano an iginpakiana ni Moises ha Dios?
MAHAHANDURAW mo ba an pakiistorya ha Dios? An paghunahuna hito nakakaaghat hin kahadlok—an Soberano han uniberso nakikiistorya ha imo! Nag-aalang ka ha siyahan, kondi binaton ka. Hiya namamati, nabaton, ngan ginpapaabat ka pa ngani niya nga mahimo ka magpakiana hin bisan ano nga karuyag mo igpakiana. Yana, ano an karuyag mo igpakiana?
2 Maiha na ha naglabay, may-ada usa ka tawo nga sugad gud hito an kahimtang. Hiya hi Moises. Kondi, bangin mahipausa ka ha ginpili niya nga igpakiana ha Dios. Waray hiya magpakiana mahitungod han iya kalugaringon, han iya tidaraon, o bisan han kahimtang han katawohan. Lugod, nagpakiana hiya han ngaran han Dios. Bangin mahipausa ka hito, kay hi Moises maaram na han personal nga ngaran han Dios. Salit, an iya pakiana, sigurado nga may-ada mas hilarom nga kahulogan. Ha pagkamatuod, ito an pinakaimportante nga pakiana nga mahimo igpakiana ni Moises. An baton nakakaapekto ha aton ngatanan. Makakabulig ito ha imo ha pagbuhat han importante nga pitad basi magin duok ha Dios. Paonan-o? Aton kitaon iton makatirigamnan nga pag-istorya.
3, 4. Ano nga mga hitabo an nagtugway ha pakiistorya ni Moises ha Dios, ngan ano an sumaryo hito nga pag-istorya?
3 Hi Moises 80 anyos na an edad. Upat ka dekada na nga hirayo hiya ha iya katawohan, an mga Israelita, nga mga uripon ha Ehipto. Usa ka adlaw, samtang nagbabantay ha kakarnerohan han iya ugangan, hinkit-an niya an urusahon nga butang. Usa nga tunukon nga tanom an naglalaga, kondi diri ito nauugtang. Padayon ito nga naglalaga, naglalamrag sugad hin parola ha ligid han bukid. Dinaop hi Moises basi usisahon. Sigurado nga nakalasan gud hiya han an tingog nagyakan ha iya tikang ha butnga han kalayo! Pinaagi han anghel nga tagapagyakan, an Dios ngan hi Moises hiton nga takna nag-istorya hin maiha. Ngan, sugad han bangin hinbabaroan mo, dida hito ginsugo han Dios an nahahadlok nga hi Moises nga bayaan an iya mamurayawon nga kinabuhi ngan bumalik ha Ehipto basi luwason an mga Israelita tikang ha pagkauripon.—Exodo 3:1-12.
4 Hiton nga takna, makakapakiana unta hi Moises ha Dios hin bisan ano nga pakiana. Kondi, tigamni an ginpili niya nga igpakiana: “Pananglitan kumadto ako ha mga Israelita ngan magsiring ha ira, ‘An Dios han iyo mga kaapoy-apoyan nagsugo ha akon nga kumanhi ha iyo,’ ngan magsiring hira ha akon, ‘Ano an iya ngaran?’ Ano an akon igsisiring ha ira?”—Exodo 3:13.
5, 6. (a) An pakiana ni Moises nagtututdo ha aton hin ano nga simple, importante nga kamatuoran? (b) Ano an maraot nga ginbubuhat ha personal nga ngaran han Dios? (c) Kay ano nga importante gud nga iginsusumat han Dios an iya ngaran ha katawohan?
5 Iton nga pakiana nagtututdo ha aton siyahan ha ngatanan nga an Dios may-ada ngaran. Kinahanglan diri naton igbalewaray inin simple nga kamatuoran. Kondi, damu an nagbabalewaray hito. An personal nga ngaran han Dios ginkukuha tikang ha damu nga mga hubad han Biblia ngan sinasaliwnan hin mga titulo, sugad han “Ginoo” ngan “Dios.” Ini an usa han pinakamakasurubo ngan girarauti nga ginbubuhat ha ngaran han relihiyon. Aw, ano ba an siyahan nga ginbubuhat mo kon iginkikita ka hin usa nga tawo? Diri ka ba nagpapakiana han iya ngaran? Pariho ito han pagkilala ha Dios. Diri hiya usa nga waray ngaran, waray pagtagad nga persona, nga diri naton makikilala o masasabtan. Bisan kon diri-nakikita, usa hiya nga tinuod nga Persona, ngan may-ada hiya ngaran—Jehova.
6 Dugang pa, kon iginsusumat han Dios an iya personal nga ngaran, makatirigamnan ngan makalilipay an iginpapasabot hini. Gin-aaghat kita niya nga kilalahon hiya. Karuyag niya nga himoon naton an gimaopayi nga pagpili ha kinabuhi—an magin duok ha iya. Kondi labaw pa an ginbuhat ni Jehova kay ha pagsumat la han iya ngaran. Gintutdoan liwat kita niya mahitungod han Persona nga ginrirepresentaran hito nga ngaran.
An Kahulogan han Ngaran han Dios
7. (a) Basado ha pagsaliksik, ano an aton hinsabtan mahitungod ha kahulogan han ngaran han Dios? (b) Ano an tinuod nga karuyag hibaroan ni Moises han nagpakiana hiya ha Dios han Iya ngaran?
7 Ginpili ni Jehova an iya ngaran, nga puno hin kahulogan. Basado ha pagsaliksik, may maopay nga hinungdan ha pagsiring nga an “Jehova” nangangahulogan hin “Hiya Nagpapahinabo nga Magin.” Waray hiya kapariho ha bug-os nga uniberso kay hiya an naglarang han ngatanan nga butang. Ginpapahinabo liwat niya nga matuman an ngatanan niya nga katuyoan, ngan iya pa ngani ginpapahinabo nga an iya diri perpekto nga mga surugoon magin bisan ano nga iya karuyag. Urusahon gud ito. Kondi may iba pa ba nga iginsusumat ha aton an kahulogan han ngaran han Dios? Matin-aw nga karuyag ni Moises mahibaro hin dugang pa. Ha pagkamatuod, maaram hiya nga hi Jehova an Maglalarang, ngan maaram hiya han ngaran han Dios. Diri bag-o an baraan nga ngaran. Mga siglo na nga ginagamit ito han mga tawo. Sigurado, ha pagpakiana han ngaran han Dios, nagpapakiana hi Moises mahitungod han Persona nga ginrirepresentaran han ngaran. Baga hin nasiring hiya: ‘Ano an isusumat ko ha imo katawohan nga Israel mahitungod ha imo nga magpaparig-on han ira pagtoo ha imo, nga magkukombinse ha ira nga tinuod nga luluwason mo hira?’
8, 9. (a) Paonan-o ginbaton ni Jehova an pakiana ni Moises, ngan ano an agsob nga sayop nga paghubad han Iya baton? (b) Ano an kahulogan han mga pulong nga “Ako Magigin Kon Ano an Akon Pilion nga Magin”?
8 Ha pagbaton iginsumat ni Jehova an usa nga makaruruyag nga bahin han iya personalidad nga may kalabotan ha kahulogan han iya ngaran. Hiya nagsiring kan Moises: “Ako Magigin Kon Ano an Akon Pilion nga Magin.” (Exodo 3:14) Damu nga mga hubad hini han Biblia an mababasa: “Ako amo ako.” Kondi iginpapakita han maopay gud nga mga hubad nga diri la kay ginpapamatud-an han Dios an iya pag-eksister. Lugod gintututdoan ni Jehova hi Moises—ngan kita ngatanan—nga ‘pipilion Niya nga magin’ anoman nga ginkikinahanglan basi matuman an Iya mga saad. An hubad ni J. B. Rotherham matin-aw nga naghuhubad hini nga bersikulo: “Ako Magigin Sugad han anoman nga karuyag ko.” Usa nga eksperto ha Hebreo nga Biblia an nagsasaysay han mga pulong sugad hini: “Anoman an kahimtang o panginahanglan . . . , an Dios ‘magigin’ kasulbaran hito nga panginahanglan.”
9 Ano an kahulogan hito ha mga Israelita? Anoman nga ulang an umatubang ha ira, anoman kakuri an ira magin kahimtang, hi Jehova magigin anoman nga ginkikinahanglan basi luwason hira tikang ha pagkauripon ngan dad-on hira ngadto ha Tuna nga Iginsaad. Sigurado ito nga ngaran nagdasig hin pagsarig ha Dios. Pariho an mahihimo hito para ha aton yana nga panahon. (Salmo 9:10) Kay ano?
10, 11. Paonan-o kita gin-aaghat han ngaran ni Jehova nga hunahunaon hiya sugad nga an pinakamaabtik ngan gimaopayi nga Amay? Iilustrar.
10 Ha pag-ilustrar: Maaram an mga ginikanan nga kinahanglan maabtik ngan mapauyon-uyon hira ha pagmangno ha ira mga anak. Durante han usa ka adlaw, an usa nga ginikanan mahimo magin usa nga nars, paraluto, magturutdo, paradisiplina, hukom, ngan damu pa. Damu an nabubug-atan han damu nga buruhaton nga ginlalaoman nga bubuhaton nira. Naoobserbahan nira an bug-os nga pagsarig ha ira han ira mga anak, nga diri gud nagruruhaduha nga hi Tatay o hi Nanay makakatambal han samad, makakasulbad han ngatanan nga problema, makakaayad han naguba nga uyagan, ngan makakabaton han anoman nga pakiana nga tigda nga ira iginpapakiana. An iba nga mga ginikanan naabat nga diri takos hira ha pagsarig han ira mga anak ngan usahay napapakyas tungod han ira mga limitasyon. Nasusubo hira tungod ha pagin maluya ha pagtuman han damu hini nga mga buruhaton.
11 Hi Jehova liwat usa ka mahigugmaon nga Amay. Kondi, ha pagsunod ha iya hingpit nga mga suruklan, waray butang nga diri hiya mahimo magin basi mamangnoan an iya tunan-on nga mga anak ha gimaopayi nga paagi nga posible. Salit an iya ngaran, nga Jehova, nag-aaghat ha aton nga hunahunaon hiya sugad nga an gimaopayi nga Amay. (Santiago 1:17) Hinbaroan dayon ni Moises ngan han ngatanan iba nga matinumanon nga mga Israelita nga hi Jehova totoo ha iya ngaran. May kahipausa nga nagkita hira han ginpahinabo niya nga hiya mismo magin diri-napipirde nga Kumander ha Militar, Magmarando han ngatanan natural nga mga elemento, diri-matupngan nga Parahatag hin balaud, Hukom, Arkitekto, Parahatag hin pagkaon ngan tubig, Paratipig han panapton ngan sandalyas—ngan damu pa.
12. Paonan-o an paggios han Paraon kan Jehova naiiba kay ha kan Moises?
12 Hini nga paagi, iginpakilala han Dios an iya personal nga ngaran, iya iginsumat an makaruruyag nga mga butang mahitungod han Persona nga ginrirepresentaran hito nga ngaran, ngan iya pa ngani iginpakita nga tinuod an iya ginsisiring mahitungod ha iya kalugaringon. Sigurado, karuyag han Dios nga makilala naton hiya. Paonan-o kita nabaton? Karuyag ni Moises nga makilala an Dios. Iton daku nga hingyap an nagmolde han kinabuhi ni Moises ngan nagtugway ha iya nga magin duok gud ha iya langitnon nga Amay. (Numeros 12:6-8; Hebreo 11:27) Makasurubo, gutiay la han mga kadungandungan ni Moises an may-ada pariho nga hingyap. Han gin-unabi ni Moises an ngaran ni Jehova ha Paraon, iton mapahitas-on nga magmarando han Ehipto binaton: “Hin-o hi Jehova?” (Exodo 5:2) Diri karuyag han Paraon nga mahibaro hin dugang pa mahitungod kan Jehova. Lugod, nagtatamay nga ginbalewaray niya an Dios han Israel sugad nga diri-importante o waray pulos. Kaylap gud yana iton nga panhunahuna. Ginbubuta hito an mga tawo ha usa han pinakaimportante ha ngatanan nga mga kamatuoran—hi Jehova an Soberano nga Ginoo.
Jehova nga Soberano nga Ginoo
13, 14. (a) Kay ano nga hi Jehova gintagan hin damu nga mga titulo ha Biblia, ngan ano an pipira hito? (Kitaa an kahon ha pahina 16.) (b) Kay ano nga hi Jehova la an kuwalipikado tawagon nga “Soberano nga Ginoo”?
13 Hi Jehova maabtik gud, mapauyon-uyon gud, salit may katungod hiya ha pagkaada damu nga mga titulo ha Kasuratan. Diri ini nalabaw ha iya personal nga ngaran; lugod, nagtututdo ini ha aton hin damu pa mahitungod han ginrirepresentaran han iya ngaran. Pananglitan, tinatawag hiya nga “Jehova nga Soberano nga Ginoo.” (2 Samuel 7:22) Iton hitaas nga titulo, nga makikita hin ginatos ka beses ha Biblia, nagsusumat ha aton han katungdanan ni Jehova. Hiya la an may-ada katungod nga magin Magmarando ha bug-os nga uniberso. Tagda kon kay ano.
14 Naiiba hi Jehova sugad nga Maglalarang. An Pahayag 4:11 nasiring: “Takos ka, Jehova nga amon Dios, ha pagkarawat han himaya ngan han dungog ngan han gahum, kay ikaw an naglarang han ngatanan nga butang, ngan tungod han imo kaburut-on ineksister hira ngan ginlarang.” Inin harangdon nga mga pulong diri maiaaplikar ha iba nga persona. An ngatanan nga butang ha uniberso ineksister tungod kan Jehova! Waray ruhaduha, hi Jehova takos han dungog, gahum, ngan himaya nga para gud la ha Soberano nga Ginoo ngan Maglalarang han ngatanan nga mga butang.
15. Kay ano nga hi Jehova tinatawag nga “Hadi ha kadayonan”?
15 Usa pa nga titulo nga para gud la kan Jehova amo an “Hadi ha kadayonan.” (1 Timoteo 1:17; Pahayag 15:3) Ano an kahulogan hito? Makuri ito masabtan han aton limitado nga hunahuna, kondi hi Jehova naeksister ha kadayonan—ha naglabay ngan ha tidaraon. An Salmo 90:2 nasiring: “Tikang ha waray tinikangan tubtob ha waray kataposan, ikaw an Dios.” Salit hi Jehova waray gud tinikangan; naeksister hiya pirme. Husto nga tinatawag hiya nga “an Kadaan han mga Adlaw”—naeksister hiya ha kadayonan antes umeksister an bisan hin-o o bisan ano nga butang ha uniberso! (Daniel 7:9, 13, 22) Hin-o an husto nga makakagruhaduha han iya katungod sugad nga Soberano nga Ginoo?
16, 17. (a) Kay ano nga diri naton makikita hi Jehova, ngan kay ano nga diri kita sadang mahipausa hito? (b) Ha ano nga paagi nga hi Jehova mas totoo kay ha bisan ano nga butang nga aton nakikita o nakakaptan?
16 Kondi, ginruruhaduhaan han iba ito nga katungod, sugad han Paraon. Usa nga bahin han problema amo nga pinabibilhan gud han diri-hingpit nga mga tawo an nakikita han ira mga mata. Diri naton makikita an Soberano nga Ginoo. Espiritu nga persona hiya, diri-nakikita han tawhanon nga mga mata. (Juan 4:24) Gawas pa, kon an unod-ngan-dugo nga tawo matindog hin direkta ha presensya ni Jehova nga Dios, makamaratay an magigin resulta. Hi Jehova mismo nagsiring kan Moises: “Diri mo makikita an akon nawong, kay waray tawo nga makakakita ha akon ngan mabubuhi.”—Exodo 33:20; Juan 1:18.
17 Diri kita sadang mahipausa hito. Nakita ni Moises an usa nga bahin la han himaya ni Jehova, pinaagi han anghel. Ano an epekto? An nawong ni Moises “nasanag” ha pipira ka panahon katapos hito. Nahadlok an mga Israelita bisan ha pagsiplat hin diretso ha nawong ni Moises. (Exodo 33:21-23; 34:5-7, 29, 30) Sigurado, kon sugad, waray tawo nga makakakita ha Soberano nga Ginoo mismo ha bug-os niya nga himaya! Nangangahulogan ba ini nga diri hiya pariho katotoo han bisan ano nga butang nga aton nakikita ngan nakakaptan? Diri, kinakarawat dayon naton an pagkatotoo han damu nga mga butang nga diri naton nakikita—hangin, radio waves, ngan mga hunahuna, pananglitan. Dugang pa, hi Jehova permanente, diri-naaapektohan han paglabay han panahon, bisan ha diri maihap nga binilyon ka tuig! Hito nga paagi, mas totoo hiya kay ha bisan ano nga butang nga aton nakakaptan o nakikita, kay an pisikal nga mga butang nadadaan ngan nadudunot. (Mateo 6:19) Kondi, sadang ba naton hunahunaon hiya sugad la nga waray espisipiko nga porma, waray personalidad nga puwersa o diri masabtan nga Siyahan nga Nagpapahinabo? Aton kitaon.
Usa nga Dios nga May-ada Personalidad
18. Ano nga bisyon an iginhatag kan Ezekiel, ngan ano an ginrirepresentaran han upat nga nawong han mga “buhi nga linarang” ha hirani ni Jehova?
18 Bisan kon diri naton nakikita an Dios, may-ada makalilipay nga mga bersikulo ha Biblia nga naghahatag ha aton hin mga ideya mahitungod han makikita ha langit mismo. An siyahan nga kapitulo han Ezekiel usa nga ehemplo. Hi Ezekiel tinagan hin usa nga bisyon han langitnon nga bahin han organisasyon ni Jehova ha uniberso, nga hinkit-an niya sugad nga daku langitnon nga karomata. Makaruruyag labi na an pagsaysay mahitungod han gamhanan nga espiritu nga mga linarang ha palibot ni Jehova. (Ezekiel 1:4-10) Inin mga “buhi nga linarang” duok nga nakikig-upod kan Jehova, ngan an ira dagway nagsusumat ha aton hin importante nga butang mahitungod han Dios nga ira gin-aalagaran. An kada usa may-ada upat nga nawong—sugad han baka, leon, agila, ngan tawo. Matin-aw nga nagrirepresentar ini han upat nga kalidad nga amo an pundasyon han makaruruyag nga personalidad ni Jehova.—Pahayag 4:6-8, 10.
19. Ano nga kalidad an ginrirepresentaran han (a) nawong han baka? (b) nawong han leon? (c) nawong han agila? (d) nawong han tawo?
19 Ha Biblia, an baka agsob nga nagrirepresentar han gahum, ngan angayan gud, tungod kay makusog gud ito nga hayop. An leon, ha luyo nga bahin, agsob nga nagrirepresentar han hustisya, kay an totoo nga hustisya nagkikinahanglan hin kaisog, an bantogan nga kalidad han mga leon. Bantogan an mga agila tungod han ira maopay nga pagkita, nakikita bisan an gudtiay nga mga butang nga mga kilometro an kahirayo. Salit an nawong han agila nagrirepresentar han hirayo-an-nakikita nga kinaadman han Dios. Ngan ano an ginrirepresentaran han nawong han tawo? Bueno, an tawo, nga ginlarang ha dagway han Dios, naiiba ha iya abilidad ha pagpakita han nangunguna nga kalidad han Dios—an gugma. (Genesis 1:26) Ini nga mga bahin han personalidad ni Jehova—gahum, hustisya, kinaadman, ngan gugma—agsob gud nga iginpapatin-aw ha Kasuratan salit matatawag ito nga nangunguna nga mga kalidad han Dios.
20. Sadang ba kita mabaraka nga bangin nagbag-o an personalidad ni Jehova, ngan kay ano nga sugad hito an imo baton?
20 Sadang ba kita mabaraka nga bangin nagbag-o an Dios ha yinukot ka tuig tikang nga iginsaysay hiya ha Biblia? Diri, an personalidad han Dios diri nagbabag-o. Hiya nagsusumat ha aton: “Ako hi Jehova; diri ako nagbabag-o.” (Malakias 3:6) Imbes nga tigda nga magbag-o an iya hunahuna, pinamamatud-an ni Jehova nga hiya hingpit nga Amay ha paagi han iya pagdumara han tagsa nga sitwasyon. Ipinapakita niya an mga bahin han iya personalidad nga angayan gud. Ha ngatanan nga kalidad han Dios, an usa nga nangunguna amo an gugma. Nakikita ito ha ngatanan nga ginbubuhat han Dios. Ipinapakita niya an iya gahum, hustisya, ngan kinaadman ha mahigugmaon nga paagi. Ha pagkamatuod, an Biblia nagsusumat hin makatirigamnan nga butang mahitungod han Dios ngan hini nga kalidad. Ito nasiring: “An Dios gugma.” (1 Juan 4:8) Tigamni nga diri ito nasiring nga an Dios may-ada gugma o nga an Dios mahigugmaon. Lugod, nasiring ito nga an Dios gugma. An gugma, an iya nangunguna gud nga kalidad, nagpapagios ha iya ha ngatanan nga iya ginbubuhat.
“Kitaa! Ini an Aton Dios!”
21. Ano an aabaton naton samtang nasasabtan naton hin mas maopay an mga kalidad ni Jehova?
21 Nakakita ka na ba hin gutiay nga bata nga igintutudlok an iya amay ngadto ha iya mga sangkay ngan katapos malipayon nga nasiring, “Iton an akon tatay”? An mga magsiringba han Dios may-ada han ngatanan nga hinungdan nga umabat hin pariho mahitungod kan Jehova. An Biblia nagtatagna han panahon nga an matinumanon nga mga tawo magsisinggit: “Kitaa! Ini an aton Dios!” (Isaias 25:8, 9) Kon nagkakaada ka mas hilarom nga pagsabot ha mga kalidad ni Jehova, labaw nga aabaton mo nga may-ada ka han gimaopayi nga Amay.
22, 23. Paonan-o iginhuhulagway han Biblia an aton langitnon nga Amay, ngan paonan-o naton hinbabaroan nga karuyag niya nga magin duok kita ha iya?
22 Ini nga Amay may-ada pagbati, diri malabyaw, o waray pagtagad—bisan pa han igintututdo han panatiko nga mga relihiyonista ngan mga pilosopo. Diri gud kita magigin duok ha usa nga waray pagbati nga Dios, ngan diri sugad hito an paghulagway han Biblia mahitungod han aton langitnon nga Amay. Ha kabaliktaran, tinatawag hiya nga an “malipayon nga Dios.” (1 Timoteo 1:11) May-ada hiya mga pagbati nga marig-on ngan mahumok. Ha panahon nga an iya intelihente nga mga linarang nagtalapas han mga giya nga iya igintagana para han ira kaopayan, aton mababasa: “Nasubo an iya kasingkasing.” (Genesis 6:6; Salmo 78:41) Kondi kon nagios kita hin maaramon sumala ha iya Pulong, aton ‘napapalipay an iya kasingkasing.’—Proberbios 27:11.
23 Karuyag han aton Amay nga magin duok kita ha iya. An iya Pulong nagdadasig ha aton nga ‘mangapkap ha pagpamiling ha iya ngan mahiaagian gud hiya, kay ha pagkamatuod, diri hiya hirayo ha tagsa ha aton.’ (Buhat 17:27) Kondi, paonan-o magigin posible para han mga tawo nga magin duok ha Soberano nga Ginoo han uniberso?
