1, 2. (a) Na cava era nanuma e levu, ia cava e vakadeitaka na iVolatabu? (b) Cava e vakatokai Eparama kina o Jiova, na vuna?

 VAKACAVA ke tukuna o koya na Dauveibuli ni lomalagi kei na vuravura me baleti iko, “Qo na noqu itokani”! Levu era nanuma ni na dredre qori. Era kaya ni sega ni rawa ni veitokani na tamata kei na Kalou! Ia e vakadeitaka na iVolatabu ni rawa nida veivolekati kei na Kalou.

² E dau veivolekati kei na Kalou o Eparama. O Jiova e vakatokai koya me “noqu itokani.” (Aisea 41:8) Io, e okati Eparama sara ga o Jiova me nona itokani. Na vuna? Ni “vakabauti Jiova.” (Jemesa 2:23) Nikua tale ga, o Jiova e vakaliuliu me veitokani voleka kei ira na vinakata mera qaravi koya, me “lomani ira” tale ga. (Vakarua 10:15) E uqeti keda nona Vosa: “Toro voleka vua na Kalou ena qai toro voleka mai vei kemuni o koya.” (Jemesa 4:8) Na cava na kena ibalebale?

3. Na cava e sureti keda kina o Jiova, cava e yalataka tale ga?

³ E sureti keda o Jiova meda toro voleka vua. E tu vakarau qai vinakata me noda itokani. E yalataka ke da vakaliuliu meda toro yani vua, ena volekati keda mai. Qo na ka eda na marautaka, eda na “veitokani voleka kei Jiova.” (Same 25:14) Na “veitokani voleka” e dusia na itokani dredre eda rawa ni wasea vua na ka vuni.

4. Na cava o na kaya me baleta e dua na itokani voleka? E itokani voleka vakacava o Jiova vei ira na volekati koya?

⁴ E tiko e dua nomu itokani voleka o dau talaucaka vua na lomamu? Na itokani qori e kauaitaki iko dina. O nuitaki  koya ni dau dina tu ga vei iko. Ni o marau, e marau tale ga. Ni o rarawa, e lomani iko, e tu vakarau me rogoci iko. Ni sega ni dua e kauaitaki iko, o koya ga e tu e yasamu. Ni o toro voleka tale ga vua na Kalou, e sa nomu iTokani e dua e mareqeti iko dina, e dau kauaitaki iko, e kilai iko vinaka. (Same 103:14; 1 Pita 5:7) O talaucaka vua na lomamu ni o kila ni dau yalodina o koya vei ira era yalodina vua. (Same 18:25) Io, ena vukuna ga, eda rawa kina ni nona itokani.

5. Na cava e cakava o Jiova me rawa nida volekati koya?

⁵ Nida tamata ivalavala ca, eda na sega tu ga ni rawa nida volekata na Kalou. (Same 5:4) E vola na yapositolo o Paula: “Ia e vakaraitaka na Kalou na nona lomani keda ni mai mate na Karisito ena vukuda nida se ivalavala ca tu.” (Roma 5:8) Io, o Jiova e vakayagataki Jisu “me solia . . . na nona bula me kedra ivoli e le levu.” (Maciu 20:28) Na noda vakabauta na isoro ni veivoli qori, eda volekata kina na Kalou. Me vaka ni “liu sara ga na nona lomani keda” na Kalou, qori sara ga na yavu eda rawa ni veitokani voleka kina.—1 Joni 4:19.

6, 7. (a) Eda kila vakacava ni o Jiova e sega ni dau vunitaki koya? (b) Eda na kilai Jiova vakacava?

⁶ Dua tale na ka e cakava o Jiova: E vakavulici keda meda kilai koya. Na nodrau veidredreti e rua na itokani voleka, e vakatau ena nodrau veikilai vinaka, veikilai yalo, kei na itovo. Kaya mada ke sega ni tukuni koya vei keda o Jiova, eda na sega ni volekati koya. Io, o Jiova e sega sara ga ni dau vunitaki koya, e vinakata meda kilai koya. (Aisea 45:19) Kena ikuri, e vinakata meda kilai koya se vulici koya, vei ira mada ga era nanuma tu nira na sega ni rawa ni kilai koya.—Maciu 11:25.

⁷ E cakava vakacava qori o Jiova? E kilai ena ka e bulia  na nona itovo me vaka nona kaukaua levu, titobu ni nona vuku, kei na levu ni nona loloma. (Roma 1:20) Ia eda sega ni kilai Jiova wale ga ena ka e bulia. Ni vinakata meda kilai koya vinaka, e vakarautaka na nona Vosa na iVolatabu.

8. Eda kila vakacava ni lomani keda o Jiova ni vakarautaka na iVolatabu?

⁸ E kilai nona lomani keda o Jiova ni vakarautaka na iVolatabu. E rawarawa noda kilai koya ena sala e vakamacalataki koya kina ena nona Vosa. Qori e vakaraitaka ni lomani keda. E vinakata tale ga meda kilai koya qai lomani koya. Na ka eda vulica ena nona Vosa eda toro voleka kina vua. (Same 1:1-3) Meda dikeva mada qo eso na sala veiuqeti e dau tukuni koya kina o Jiova ena nona Vosa.

9. Na tikinivolatabu cava e tukuni kina na itovo ni Kalou?

⁹ E levu na tikinivolatabu e tukuna vakadodonu na itovo ni Kalou. Qo eso na kena ivakaraitaki. “Ni taleitaka na lewadodonu o Jiova.” (Same 37:28) “E levu nona kaukaua.” (Jope 37:23) “‘Niu yalodina,’ e kaya o Jiova.” (Jeremaia 3:12) “E lomavuku.” (Jope 9:4) E “Kalou dauyalololoma qai dauveinanumi, e berabera ni cudru, qai vuabale ena loloma e dei kei na dina.” (Lako Yani 34:6) “O kemuni Jiova, oni vinaka qai tu vakarau moni veivosoti.” (Same 86:5) Me vaka eda dikeva ena wase sa oti, qo na nona itovo bibi duadua: “Kalou ga na loloma.” (1 Joni 4:8) Ni o vakasamataka na itovo talei qo ni Kalou, vakacava o na via volekati koya?

10, 11. (a) Na cava tale e vakamacalataka o Jiova ena nona Vosa meda kilai koya vinaka kina? (b) Na ivakaraitaki cava ena iVolatabu eda na raitayaloyalotaka kina na Kaukaua ni Kalou?

¹⁰ E vakamacalataka tale ga ena nona Vosa o Jiova na  sala e vakaraitaka kina na nona itovo. Nida wilika qori, eda rawa ni raitayaloyalotaka na ka e cakava o Jiova, eda na kilai koya vinaka sara ga. Qori ena uqeti keda meda toro voleka vua. Raica mada e dua na kena ivakaraitaki.

¹¹ E kaya na iVolatabu ni tu vua na Kalou na “igu vakatubuqoroqoro.” (Aisea 40:26) Ia nida wilika na sala e vakabulai ira kina na Isireli mai na Wasa Damudamu kei na nona taqomaki ira ena vanua talasiga me 40 na yabaki, eda qoroya sara ga. O rawa sara ga ni raica ni sa tawase rua na wasawasa. Era takoso ena dela ni qele mamaca e rauta ni le 3 na milioni na lewe i Isireli, qai cevata tu na wai ena yasa ruarua me vaka na lalaga levu. (Lako Yani 14:21; 15:8) O raica sara ga na veitaqomaki ni Kalou ena vanua talasiga. E drodro mai na wai ena vatu. O raica na kakana ena dela ni qele e vaka na sore ni kau vulavula. (Lako Yani 16:31; Tiko Voli Mai na Lekutu 20:11) E sega wale ga ni vakaraitaka ena gauna qori o Jiova ni tu vua na kaukaua, ia e vakayagataka sara ga vei ira nona tamata. E veivakacegui dina nida kila ni rogoca na noda masu na Kalou kaukaua, “e noda ivakaruru kei na kaukaua, e dau tu vakarau me vukei keda ena gauna ni rarawa.”—Same 46:1.

12. E vukei keda vakacava o Jiova meda “raici” koya ni vakayagataka na vosa rawarawa?

¹² Eda sega ni raici Jiova rawa, ia e vukei keda ena levu  na sala meda kilai koya. Eda dau raica ga na ka e laurai. Ia na Kalou e yalo, ke vakamacalataki koya vei keda ena nodra vosa na kabula vakayalo, ena vaka ga nomu vakamacalataki iko tiko vua e dua e sucu mataboko. O na vakamacalataka vakamatailalai na kemu irairai, me vaka na roka ni matamu. Ia e vukei keda vakayalololoma o Jiova meda “raici” koya ni vakayagataka na vosa rawarawa. So na gauna, e dau vakayagataka eso na vosa vakatautauvata se vosa vakaibalebale me vakatauvatani koya kina kei na ka eda dau kila vinaka. E dau vakamacalataki koya mada ga me vaka e dua na tamata. a

13. Na cava e tukuna na Aisea 40:11 me baleti Jiova, e uqeti keda vakacava qori?

¹³ Dikeva na ka e tukuni me baleti Jiova ena Aisea 40:11: “Ena qarava na nona qelenisipi me vaka na ivakatawa. Ena kumuni ira vata na lami e ligana, ena keveti ira e lomaserena.” E vakatauvatani o Jiova kei na dua na ivakatawanisipi e keveta na luvenisipi “e ligana.” Qo e vakaraitaka nona rawa ni taqomaki ira nona tamata o Jiova, me tokoni ira tale ga, wili kina o ira na malumu tu vakayalo. Eda rawa ni taqomaki ena ligana kaukaua ke da yalodina vua, ena sega vakadua ni biuti keda. (Roma 8:38, 39) Na iVakatawa Levu e roqoti ira na luvenisipi “e lomaserena,”—na matavosa qori e dusia na nodra ilobi ni sulu e cake na ivakatawanisipi era dau roqoti ira kina na luvenisipi se qai sucu. E vakadeitaka qori ni mareqeti keda qai lomani keda vakalevu o Jiova. Eda na via volekati koya sara ga.

14. Na cava eda kaya kina nida kilai Jiova vinaka ena vuku i Jisu?

¹⁴ Na sala vinaka duadua eda rawa ni kilai Jiova kina oya nida dikeva ena nona Vosa na ivakaraitaki i Luvena duabau o Jisu. E sega tale ni dua e rawa ni vakaraitaka vakavoleka na rai ni Kalou me vakataki Jisu, se me vakamacalataki koya vakamatata. Ni ulumatua ni kabuli, sa bula makawa sara ni bera nira buli na veika bula vakayalo tale eso, wili kina na lomalagi kei na vuravura. (Kolosa 1:15) O Jisu e kilai Jiova vinaka. Sa rauta me tukuna “e sega ni dua e kila na Luvena, o Tamana ga, e sega tale ga ni dua e kila na Tamana, o Luvena ga, kei koya ena vinakata na Luvena me vakatakilai Tamana vua.” (Luke 10:22) Ni se bula e vuravura o Jisu, a vakatakilai Tamana ena rua na sala bibi.

15, 16. Na cava na rua na sala e vakatakilai Tamana kina o Jisu?

¹⁵ Kena imatai, eda kilai Jiova ena ka e vakavulica o Jisu. E tara na lomada na sala e vakamacalataki Tamana kina. Kena  ivakaraitaki, ni vakamacalataka o Jisu nona veivosoti o Jiova vei ira na tamata ivalavala ca era veivutuni, e vakatauvatana ina dua na tama. A biubiu mai e vale o luvena tagane, lai vakasabusabutaka nona bula, ia ni veivutuni me lesu yani, e cici yani o tamana me mokoti koya qai reguci koya. (Luke 15:11-24) E vakaraitaka tale ga o Jisu ni o Jiova e dau “vagolei” ira na tamata yalomalumalumu vua ni lomani ira. (Joni 6:44) E kila mada ga ke lutu ena qele e dua na siparo lailai, ni kaya o Jisu: “Dou kua . . . ni rere, dou talei sara vei ira na siparo.” (Maciu 10:29, 31) Eda na via volekata sara ga na Kalou dauveikauaitaki va qori.

¹⁶ Kena ikarua, eda kilai Jiova ena ka e cakava o Jisu. E ucui Tamana vinaka o Jisu, sa rauta me tukuna: “O koya sa raici au sa raici Tamaqu tale ga.” (Joni 14:9) Nida wilika gona na italanoa kei Jisu ena Kosipeli, na ivakarau ni yalona, kei na nona itovo vei ira eso tale, e vaka sara ga eda raici Tamana tiko. Sa bau totoka dina na sala e vakayagataka o Jiova meda kilai koya kina. Ena sala cava?

17. Na cava e cakava o Jiova meda kilai koya vinaka kina? Vakatauvatana.

¹⁷ Kena ivakaraitaki: Kaya mada ke o via vakamacalataka na yalovinaka. Rawa ni o vakamacalataka na kena ibalebale. Ia ke o dusia sara ga e dua e vakaraitaka tiko na itovo qori, o qai kaya, “Ya sara ga na ivakaraitaki ni yalovinaka,” ena taura na kena ibalebale. E va tale ga qori na ka e cakava o Jiova meda kilai koya vinaka kina. E vakamacalataka na nona itovo, sa qai vakayagataka tale na ivakaraitaki i Luvena. Eda kila na itovo ni Kalou ena ka e cakava o Jisu. E vaka ga e tukuna tiko o Jiova ena italanoa kei Jisu ena kosipeli: “Au va sara ga qori.” Ia na cava e kaya na iVolatabu me baleti Jisu ni se bula tu e vuravura?

18. E vakaraitaka vakacava o Jisu na kaukaua, lewadodonu, kei na vuku?

 ¹⁸ E vakaraitaka vinaka o Jisu na va na idivi ni Kalou. E tu vei Jisu na kaukaua me vakaotia na tauvimate, viakana, kei na mate. O Jisu e sega ni vakataki ira na tamata era daunanumi ira ga nira vakayagataka vakatawadodonu nodra kaukaua, ia e vakayagataka nona kaukaua me veivakabulai kina. (Maciu 4:2-4) E taleitaka na lewadodonu. Dua na ka nona rarawa nira volivolitaki tiko ena valenisoro na dauveivoli kocokoco, ra qai vakalolomataki ira na lewenivanua. (Maciu 21:12, 13) E sega ni vakaduiduitaki ira na dravudravua kei ira na vakaloloma, e vukei ira ga mera ‘kunea na vakacegu.’ (Maciu 11:4, 5, 28-30) E laurai ena ivakavuvuli i Jisu na vuku e sega ni vakatauvatani rawa, e “uasivi Solomoni.” (Maciu 12:42) Ia e sega vakadua ni dokadokataka na nona vuku o Jisu. Na nona ivakavuvuli e tara na lomadra na tauvanua, ni matata, rawarawa qai yaga.

19, 20. (a) E ivakaraitaki vinaka vakacava ni loloma o Jisu? (b) Nida wilika qai vakasamataka vakatitobu na ivakaraitaki i Jisu, na cava meda nanuma tiko?

¹⁹ E ivakaraitaki vinaka ni loloma o Jisu. Ena nona cakacaka vakaitalatala, e dau vakaraitaka na loloma ena levu na sala, vaka kina na veinanumi kei na veikauaitaki. E dau tuburi koya na yalololoma ni raica nodra rarawa na lewenivanua. Na loloma qori e uqeti koya me cakava kina e dua na ka, me veivuke. (Maciu 14:14) Dina ni vakabulai ira na tauvimate qai vakani ira na viakana, ia e vakaraitaka nona yalololoma ena dua na sala bibi sara. E vukei ira na rogoci koya mera kila, mera ciqoma, mera mareqeta tale ga na ka dina ni Matanitu ni Kalou ena kauta mai na veivakalougatataki dina ina kawatamata. (Marika 6:34; Luke 4:43) Koya e bibi sara, na nona tu  vakarau ni solia na nona bula ena vukuda e ivakaraitaki levu ni nona loloma.—Joni 15:13.

²⁰ Sa rauta mera volekati Jisu na tamata kece e duidui nodra yabaki kei na nodra isususu, ni dauveinanumi qai dau veikauaitaki! (Marika 10:13-16) Ia nida wilika qai vakasamataka vakatitobu na ivakaraitaki i Jisu, meda nanuma sara tiko ni Luve ni Kalou qo e iyaloyalo sara ga kei Tamana.—Iperiu 1:3.

21, 22. Na cava e okati ena noda vakasaqarai Jiova, ena vukei keda vakacava na ivola ni vuli qo meda cakava qori?

²¹ Ni vakatakilai koya vakamatata o Jiova ena nona Vosa, e dusia ni vinakata meda volekati koya. Ena gauna vata qori, e sega ni vakasaurarataki keda meda toro yani vua. E vakatau sara ga vei keda meda vakasaqarai Jiova “ni se kune rawa.” (Aisea 55:6) Noda vakasaqarai Jiova e okati kina noda kila nona itovo kei na ka e dau cakava me vaka e volai ena iVolatabu. Qo sara ga na inaki ni ivola ni vuli qo.

²² O na raica ni ivola qo e va na kena iwasewase, me salavata ga kei na va na itovo qoroi i Jiova: na kaukaua, lewadodonu,  vuku, kei na loloma. Na iwasewase yadua ena tiko na kena ivakamacala. Ena vakamacalataki ena vica na wase tarava na duidui sala e vakaraitaka kina o Jiova na nona itovo. Ena iwasewase yadua, ena tiko na wase e vakaraitaka kina o Jisu na itovo qori, dua tale na wase ena vakamacalataka na sala meda bulataka kina.

23, 24. (a) Na cava na inaki ni kato “Taro Mo Vakasamataka”? (b)  E vukei keda vakacava na vakasama vakatitobu meda toro voleka kina vei Jiova?

²³ Tekivu sara ga ena wase qo, ena tiko e dua na kato e kena ulutaga “Taro Mo Vakasamataka.” Kena ivakaraitaki, raica mada na  kato ena tabana e 24. E sega ni inaki ni tikinivolatabu kei na taro me railesuvi kina na wase. Ia me vukei iko ga mo vakasamataka vakatitobu na veitikina bibi e vauca na ulutaga qori. O na vakayagataka vinaka vakacava na kato qori? Cega na tikinivolatabu, wilika vinaka na veitikina yadua qai dikeva na kena taro. Vakasamataka na kena isau. O rawa ni vakekeli. Rawa ni o taroga eso na taro qo: ‘Na cava au vulica kina me baleti Jiova? Au na muria vakacava? Au na vakayagataka vakacava meu vukei ira kina eso tale?’

²⁴ Nida vakasamataka vakatitobu na veika qori, ena vukei keda meda toro voleka vei Jiova. Na vuna? Na iVolatabu e cavuta vata na noda vakanananu kei na lomada. (Same 19:14) Nida vakasamataka vakatitobu na ka eda vulica me baleta na Kalou, na itukutuku qori ena tavuloni e lomada, ena lai tara sara noda vakasama, uqeta na lomada, eda na cakava kina e dua na ka. Ena qai levu ga noda lomana na Kalou, ena uqeti keda meda vakamarautaki koya ni noda iTokani dredre. (1 Joni 5:3) Me rawa nida nona itokani voleka, e dodonu meda kila na nona itovo kei na ka e dau cakava. Kena imatai, meda veivosakitaka mada e dua na ka e kilai kina na Kalou eda na via volekati koya sara ga kina​—na nona savasava.