Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

SHAPITRE 2

We mukumbeene ‘kwifubwila pepi n’Efile Mukulu’ su?

We mukumbeene ‘kwifubwila pepi n’Efile Mukulu’ su?

1, 2. (a) Mmwanda kinyi aumonaa bantu bebungi bu ushi ulombeene kukitshika, kadi Bible etushinkamiisha kinyi? (b) Nkwipusheena kinyi kubaadi pankatshi pa Abrahame na Yehowa, na mbwakinyi?

 WE MULOMBEENE kupusha naminyi su Mupangi a eyilu na nsenga akwamba shi: “We kuukw’ande”? Bantu bebungi mbalombeene kumona shi ta mbilombeene kukitshika nya. Abanangushena shi mushindo kinyi ulombeene muntu mukitshibwe na lufuufi kwikala kuuku a Yehowa Efile Mukulu? Aku namu, Bible etushinkamiisha shi twi balombeene eyendo kwifubwila pepi n’Efile Mukulu.

2 Abrahame muntu a kala, baadi kuuku a Efile Mukulu. Yehowa baadi mumwitamine shi “kuukw’ande.” (Yeeshaya 41:8) Oolo, Yehowa baadi amono Abrahame bu kuuku aaye. Abrahame baadi mupete uno mwabi mwanda baadi mutuule “lukumiino mwi Yehowa.” (Jaake 2:23) Mpa na lelo uno, Yehowa akimbaa mushindo wa kudia bukuuku na baaba bakwete kumufubila na ‘kuibalesha kifulo.’ (Miiya Ikituulwe 10:15) Eyi dyaaye aditulungula shi: “Efubwileeyi kwi Efile Mukulu, byabya aye namu efubwila pepi neenu.” (Jaake 4:8) Mu ano mayi, etwitanyina na kwitupa mulayilo.

3. Kinyi akitutekye Yehowa, na su tubakitshi byabya, etulaa kinyi?

3 Yehowa etwitanyina bwa kwifubwila pepi naye. Akumiina shi twikale ba kuuku baaye na kwete kwitutengyela. Kadi etulaa shi, su tubakitshi kyooso akitungu kukita bwa kwifubwila pepi naaye, aye namu akyebe kukita nka byabya. Akyebe kwifubwila pepi n’etu. Su tubefubwila pepi naaye, atukyebe kupeta kintu ki na muulo ukata: kwikala bu ‘kuuku a kifulo’ a Yehowa. (Misambo 25:14EEM) ‘Kuuku a kifulo,’ sunga a p’eshimba mmuntu anwisambaa naaye myanda yenu yooso ifwame ya kwishimba.

4. Kuuku a p’eshimba nkuuku kinyi, na mu mushindo kinyi auleshaa Yehowa shi nyi nkuuku e byabya kwi booso abefubwila pepi naaye?

4 We na kuuku oobe a p’eshimba olungulaa myanda yobe ya mwishimba su? Kuuku a p’eshimba nguno ekalakasha boobe. We mulombeene kutuula lukulupilo mwadi mwanda ouku shi mmululame. Su bomulungula mwanda aukusangasha, opusha nyi disanka. Pomulungula myanda ayikukalakasha kwishimba, opete bukwashi mwanda akuteemesha kalolo na kwituula pa mbalo yoobe. Sunga nsaa yomono shi bangi bantu tabe nkupushisha, aye akupusha. Bi mumune, su bw’efubwila pepi n’Efile Mukulu okyebe kupeta Kuuku ebuwa akwata na muulo, etatshisha ngofu boobe na akupusha kalolo. (Misambo 103:14; 1 Mpyeele 5:7) Omutuudila lukulupilo mu myanda yoobe yooso ya mwishimba, mwanda ouku shi mmululame kwi booso balulame kwadi. (Misambo 18:26) Sunga mbyabya, tushinguleyi shi twi balombeene kwikala mu bukuuku bwa p’eshimba n’Efile Mukulu mwanda aye nyi mukumiine shi twikale naaye mu kino kipwano.

Yehowa mmufungule eshinda

5. Yehowa baadi mukite kinyi bwashi twifubwile pepi naye?

5 Mu’twe banabeene, bu byatudi baasha milwisho tatwi balombeene kwifubwila pepi n’Efile Mukulu nya. (Misambo 5:4) Mpoolo mutumibwa bafundjile shi: “Anka, Efile Mukulu betulesheeshe kifulo kyaaye mu bino’shi: Kidishitu betufwidiile pabatudi tukii basha-milwisho.” (Beena-Looma 5:8) Eyendo, Yehowa baadi mwate mpango bwashi Yesu ‘apaane muwa waye bu nkuulo ya bantu be bungi.’ (Mateo 20:28, Kilombeeno kipya 2014) Lukumiino lwetu mu ino nkuulo alwitukwasha bwa kwifubwila pepi n’Efile Mukulu. Bu bi Efile Mukulu “babadidiile kwitufula,” mwitupe mushindo watudi balombeene kwikala mu kipwano naaye.​—1 Yowano 4:19.

6, 7. (a) Mushindo kinyi watuuku shi Yehowa t’Efile Mukulu mufwame, shy’akukutwa kuukibwa? (b) Yehowa mwileshe kwatudi mu mishindo kinyi?

6 Yehowa baadi mukite kingi kintu: Baadi mwileeshe kwatudi. Mu bukuuku booso, akikwasha bwa kwikala na kipwano kikata nyi nkuuka kwa muntu kalolo, na kusangala na ngikashi yaaye. Byabya su Yehowa badya kwikala Efile mufwame, shy’aukibwa, tatubadya kwikala pepi naaye nya. Anka pamutwe wadya kufwama, akumina shi tumwiukye. (Yeeshaya 45:19) Na dingi, byooso byasokola pabitale’ye nabeene ebilesha kwi bantu booso, mpa na kwi baaba balombeene kumweneka bu be na muulo upeela ku meso kwa bantu.​—Mateo 11:25.

Yehowa eleesha ku bukwashi bwa bipangwa byaaye na bw’Eyi dyaaye

7 Mushindo kinyi ubaadi Yehowa mwileeshe kwatudi? Bintu byadi mupangye abilesha ingi myanda itale bumuntu bwaye​—bukome bwaye bukile bukata, binangu byaye bikile bukata, na kifulo kyaye kikata. (Beena-Looma 1:20) Kadi ta mpenda ku bintu byadi mupangye kukwete Yehowa kulesha ngikashi na bumuntu bwaaye nya. Bu byadi Mwisambi Mukata, Yehowa alesha dingi bumuntu bwaye mu Bible, Eyi dyaaye.

Mushindo wi Yehowa eleesha muiyi diaye

8. Bwakinyi twi balombeene kwakula’shi Bible nabeene nyi nkileshesho kya kifulo kya Yehowa kwatudi?

8 Bible nabeene nkileshesho kya kifulo kya Yehowa kwatudi. Mwiyi dyaaye, eleesha mu bishima byatudi balombeene kupusha kalolo​—na byabya abilesha shi mwitufule na akumiina shi tumuukye na kumufula. Myanda yatubadika mu uno mukanda wa muulo ayitukwasha bwa kwifubwila pepi naaye. (Misambo 1:1-3) Tubande kutaluula ingi mishindo ikwete Yehowa kwilesha kwatudi Mwiyi dyaaye.

9. Mbishima kinyi bya mu Bible abilesha ngikashi y’Efile Mukulu?

9 Mu Bifundwe amusanganyibwa bishima bibungi abilesha ngikashi y’Efile Mukulu. Banda kutala bingi bileshesho: “Yehowa mmufule bululame.” (Misambo 37:28) Efile Mukulu e na “bukome . . . bukile bukata.” (Yoobo 37:23) “‘Ne kuuku a-kishima,’ ngi abyaakula Yehowa.” (Yeelemiya 3:12) “E na binangu bi mô.” (Yoobo 9:4) Nyi “Efile sha lusa na kalolo, shy’akwataa nsungu bukidi, muule na kifulo na boolokye.” (Efilu 34:6) “Obe Yehowa we buwa, sha lusa.” (Misambo 86:5) Anka bu byatwikalanga bamone mu shapitre a kumpala, ku ngikashi yaaye ikata kwi eyikashi dimune dikile yooso: “Efile Mukulu nyi nkifulo.” (1 Yowano 4:8) Ponangushena ino ngikashi ibuwa, topusha shi okwete kwifubwila kwi uno Efile Mukulu su?

10, 11. (a) Bwa kwitukwasha bwashi tumone ngikashi yaaye kalolo, Yehowa mufundjishe kinyi Mwiyi dyaaye? (b) Mmwanda kinyi wi mu Bible awitukwasha bwa kumona bi bukome bw’Efile Mukulu?

10 Kukaasha kwitulungula bi ngikashi yaaye, na kifulo kyooso Yehowa mmufundjishe Mwiyi dyaaye myanda ayilesha mushindo ubaadi muleshe ino ngikashi kwi bantu. Yaaya myanda ayitukwasha bwa kumona kalolo mishindo ilekenelekene yaleshaa bumuntu bwaye. Na dingi ayitukwasha bwa kwifubwila pepi naaye. Banda kutala kino kileshesho.

Bible etukwasha bwa kwifubwila pepi na Yehowa

11 Kubadika pabitale Efile Mukulu shi ‘makome aaye ngakata ngofu’ mmwanda wibuwa. (Yeeshaya 40:26) Kadi kwi kikile paapa. Bu kileshesho, kubadika n’eyi di bukopo pabitale mushindo ubaadi mupaashe beena Isaleele bwa kukila mu Kalunga Kamonga na kulama mwilo mu kabaaka munda mwa bipwa 40. We mulombeene kumona mu binangu mema akata kwaatshibika. We mulombeene kupwandikisha dingi bu amono bantu bakumbeene kwikala 3 000 000 bakwete kutambuka mu nsenga yuume munkatshi mwa mema emane ku mpese yooso bu bimano bikata. (Efilu 14:21; 15:8) We mukumbeene kumona mushindo ubaadi Efile Mukulu ebakalwila mu kabaaka. Mema aatuuku mu lubwebwe. Bidiibwa bi nka bu ntete itooka bibamwekyele mu nsenga. (Efilu 16:31; Mbadiko 20:11) Pano Yehowa t’alesha penda shi e na bukome nya kadi atumikaa nabo bwa kukwasha bafubi baaye. Bino se abitunyingisha patuuku shi nteko yetu ayende kwi Efile Mukulu aye “kyetu kisuukilo na kifwamino, bukwashi bwa ngub’oso mu mpombo” su?​—Misambo 46:1.

12. Mushindo kinyi awitukwasha Yehowa bwa “kumumona” mu ngakwilo atudi balombeene kupusha kalolo?

12 Yehowa Nkikudi, anka mmukite mwaye mooso bwa kwitukwasha bwa’shi tumuukye. Bu byatudi bantu tatwi balombeene kumona byooso nya, twi balombeene kumona nkapenda byabya abimweneka ku meso. Kukimba kwashi Efile Mukulu eleeshe kwatudi mu kikudi nkulombeene kwikala mumune na kukimba kupatulwila mpofu bi elangi dya meso oobe sunga tutoba twi ku mbidi yoobe. Anka, na kalolo kooso Yehowa etukwasha bwatudya “kumumona” mu bishima byatudi balombeene kupusha kalolo. Ingi nsaa atuushaa bileshesho bya mu kifwanyi, epwandikishaa na bintu byatuuku kalolo. Eleshaa aye nabeene bu e na bintu bya ku mbidi bu bya bantu. a

13. Mbinangu kinyi byabetupa mu mukanda wa Yeeshaya 40:11, na bino mbitutale naminyi?

13 Banda kutala byabesamba bwa Yehowa mu mukanda wa Yeeshaya 40:11: “E bu mulami a mikooko adiisha lombe lwaye lwa nyema; eyibungu na mboko yaaye; atwala twana twa mikooko mu kyaadi kyaaye.” Pano Yehowa abamupwandikisha na mulami a mikooko atwala twana twa mikooko mu “mboko yaaye.” Bino abilesha bukome bw’Efile Mukulu bwa kukalwila na kukwasha bantu baaye, bikishekishe bano be mu mpombo. Twi balombeene kupusha bu’twe be mu kufukama patudi mu maasa aaye, mwanda su twi balulame ku meso kwaye, ta mulombeene kwitusumbushena efuku su ndimune. (Beena-Looma 8:38, 39) Mulami Mukata asemuna mikooko yaaye “mu kyaadi kyaaye”​—bino bishima abilesha shi mulami a mikooko ata kilamba kikata bwa kunyengyeela kana ka mukooko kabakatuka mu kutandjika. Abitupa lukulupilo shi Yehowa mwitufule na etatshisha bwetu na kalolo kooso. Twi na kya kwifubwila pepi naaye.

‘Mwana akyebe kufumbula Yaya’

14. Bwakinyi twi balombeene kwamba shi Yehowa mwileshe kalolo kwatudi ku bukwashi bwa Yesu?

14 Mwiyi dyaaye, Yehowa mwileeshe kalolo kwatudi ku bukwashi bwa Yesu Mwan’aaye aadi mufule ngofu. Takwi muntu su ngumune mulombeene kulesha bi binangu by’Efile Mukulu kalolo sunga kupatuula Byaadi kukila bibakitshine Yesu nya. Na dingi, yawa Mwana mbedi baadi na Nshaye kumpala kw’eyilu na nsenga kupangibwa mpa na kwa bingi bipangwa bya mu kikudi. (Beena-Kolose 1:15) Yesu baadi mu kipwano kikata na Yehowa. Nyi bwakinyi baadi mulombeene kwamba shi: “Takwi muntu euku bi Mwana anka Yaya, na takwi muntu euku bi Yaya anka Mwana nyi euku na baaba bakyebe’shi ebafumbwile Yaya.” (Luuka 10:22) Pabaadi bu muntu pa nsenga, Yesu balesheshe bi Nshaaye mu mishindo ikata ibidi.

15, 16. Mu mishindo kinyi ibidi mubaadi Yesu mwitufumbwile Nshaaye?

15 Wa kumpala, malongyesha a Yesu aetukwasha bwa kuuka Nshaaye. Yesu baadi mwakule pabitale Yehowa mu bishima abikumu mashimba etu ngofu. Bu kileshesho, bwa kulesha bi lusa lw’Efile Mukulu akuukilaa booso basha milwisho abelanga ku mashimba, Yesu baadi mupwandikishe Yehowa na nshe baana e na lusa e na muloo ukata pabamono mwan’aaye mutombokye balukiila kunyima kwa kutuuta bupeta booso na ende lubilo mu kumukuukila na kumukwata biipa. (Luuka 15:11-24) Yesu baadi mwakule dingi pabitale Yehowa bu Efile Mukulu ‘akakaa’ balulame booso mwanda mmufule ooso a kwabadi. (Yowano 6:44) Auku mpa na nsaa ayipono kamusodya paashi. Yesu baadi mupatuule shi, “tanutshinanga, anwe nwi na kineemo kukila bimusodya bibungi.” (Mateo 10:29, 31, Kilombeno kipya 2009) Eyondo’shi bino byooso abitukaka pepi na uno Efile Mukulu sha kifulo.

16 Wa kabidi, kileshesho kya Yesu akitulesha bi Yehowa. Yesu balesheshe kalolo bi Nshaaye, aye nkwamba shi: “Mummone mmumone Yaaya.” (Yowano 14:9) Byabya, patubadika mu ma Evanjile pabitale Yesu​—bibaadi apusha kwishimba pabitale myanda kampanda na mushindo ubaadi akitshina bangi myanda—​twi nka bu bakwete kumona Nshaye. Yehowa tabaadi mulombeene kwitufumbwila ngikashi yaaye kalolo kukila paapa nya. Bwakinyi atwakula byabya?

17. Tuusha kileshesho kya byabadi bakite kwi Yehowa bwa kwitukwasha bwashi tumuukye kalolo?

17 Twate kileshesho: Banda kwela binangu bu’be kwete kupatulwila muntu bi kalolo. We mulombeene kwikapatuula mu bishima kampanda. Kadi su olesha muntu kwete kukitshina ungi muntu mwanda kampanda wa kalolo na kwamba shi, “tala abikalaa kalolo,” kishima “kalolo” akikyebe kupushika bibuwa kukila. Yehowa mmukite kintu ki byabya bwa kwitukwasha bwashi tupushe kalolo bi ngikashi yaaye. Bwa kwitupatulwila kalolo byadi, betupeele Mwan’aaye bu kileshesho kikata. Ngikashi y’Efile Mukulu ayimweneka kalolo mwi Yesu. Ku bukwashi bwa myanda i mu Evanjile ayisambila pabitale Yesu, Yehowa e nka bu amba shi: “Byabya ndjo byandi.” Mushindo kinyi wi Bible esamba pabitale Yesu pabaadi pano pa nsenga?

18. Mushindo kinyi ubaadi Yesu muleshe ngikashi bu bukome, kululama, na binangu?

18 Ngikashi inanka ikata y’Efile Mukulu ayimweneka kalolo mwi Yesu. Baadi na bukome bwa kukambila maladi, nsala, mpa na lufu. Anka, kushi bu bantu bakutwe kupwidika abatumikaa bibubi na bukome bwabo, aye tatumikaa na bukome bwaye bwa kwisangasha sunga bwa kukyengyesha bangi nya. (Mateo 4:2-4) Baadi mufule bululame. Eshimba dyaaye dibaadi dimufudiile pabamwene bantu bebubi abakyengesha bangi. (Mateo 21:12, 13) Baadi akitshina balanda na bantu babakwete kukyengesha myanda kushii ntondo, ebakwasha bwabadya kupeta “kikiisho” buabo abo banabeene.” (Mateo 11:4, 5, 28-30) Malongyesha a Yesu abaadi na binangu bikile mwanda baadi “mukile Salomone.” (Mateo 12:42) Kadi Yesu tabaadi esadika bwa binangu byaaye nya. Bishima byaaye bibaadi abikumu mashimba a bantu mpa na bashi balongye ngofu, mwanda malongyesha aaye abaadi aapushika kalolo, apeelepeele, na aakwasha bantu.

19, 20. (a) Mushindo kinyi ubaadi Yesu bu kileshesho kya kifulo? (b)  Abitungu tulamiine kinyi patubadika na kunangwila ku kileshesho kya Yesu?

19 Yesu baadi bu kileshesho kikata kya kifulo. Mu mudimo waaye, balesheshe kifulo mu mishindo ibungi, lusa mpa na kwituula pa mbalo ya bantu. Tabaadi mulombeene kumona makyenga a bangi kushii kwibafwila lusa nya. Misusa ibungi lwalwa lusa lubaadi nalo bwa bangi lubaadi alumutakula mu kukita kintu kampanda. (Mateo 14:14) Sunga mbibaadi mupaashe baasha maladi na kudiisha baasha mikumbo, Yesu baadi muleshe lusa mu mishindo ikile bungi. Baadi mukwashe bangi bwabadya kuuka, kukumiina, na kufula bya binyibinyi pabitale Bufumu bw’Efile Mukulu, abo abukyebe kutwadila bantu myabi ya looso. (Maako 6:34; Luuka 4:43) Na dingi, Yesu balesheshe kifulo kya kwisumina ingi miloo pabaadi mukumiine kutuusha muwa waaye bwa bangi.​—Yowano 15:13.

20 Byabya, tatwi balombeene kukanya su bantu bakulu na bakinga na ba mbalo yooso, abaadi abefubwila pepi na uno muntu sha kalolo, kifulo na ngikashi ibuwa bino. (Maako 10:13-16) Na dingi, patubadika na kunangwila ku kileshesho kya Yesu, tatulubanga shi, Mwadi atumono kalolo bi Nshaaye.​—Beena-Ebreeyi 1:3.

Mukanda awitukwasha bwa kulonga

21, 22. Kukimba Yehowa akutekye kinyi, na mmyanda kinyi i mu uno mukanda ayikyebe nkukwasha bwa kumuuka kalolo?

21 Nsaa yeleesha kalolo ku bukwashi bw’Eyi dyaaye, Yehowa alesha kushii mpaka shi, akumiina shi twifubwile pepi naaye. Byabya, tetutumu pa bukopo bwashi tukimbe bwa kwikala mu kipwano naaye nya. Atwe ndjo be na kya kukimba Yehowa bwa kumupeta “pakyeeleesha.” (Yeeshaya 55:6) Kukimba kwa Yehowa akutekye kuuka ngikashi na mashinda aaye bu byabadi bebileshe mu Bible. Uno mukanda okwete kubadika ngufundjibwe bwa kukukwasha bwashi weyukye kalolo.

22 Okyebe kumona shi uno mukanda mbeutshibuule mu bipindji binanka muyiile ngikashi ikata inanka ya Yehowa: bukome, kululama, binangu, na kifulo. Ku mbangilo kwa kipindji kyooso kwi mayi aakula mu kikoso pabitale dyadya eyikashi. Angi ma shapitre apeela aalondo aataluula abileshaa Yehowa dyadya eyikashi mu mishindo ilekeene. Kipindji kyooso dingi ki na shapitre alesha mushindo ubaadi Yesu muleshe dyadya eyikashi, mpa na shapitre alesha mushindo watudi balombeene kwidilesha mu nshalelo etu.

23, 24. (a) Esambe pabitale kashibo ke na mutwe wa mwanda awamba shi “Bwa kunangwila.” (b) Kunangwila akwitukwasha naminyi bwa kwifubwila pepi n’Efile Mukulu?

23 Kubanga nka mu uno shapitre, mu shapitre ooso mwi kashibo akamba shi: “Bwa kunangwila.” Bu kileshesho, banda kutala mu  kashibo ke mwisaki dya 24. Maverse na nkonko ta mbebifunde bu bya kwambuula myanda i mu shapitre nya. Anka ayikwasha bwashi onangwile ku ingi myanda i mu uno mwisambo. Mushindo kinyi oodi mulombeene kutumika kalolo na kano kashibo? Tala verse ooso abadi bafunde, na omubadikye kalolo. Akupu obadikye lukonko alulondo verse. Nangushena pabitale myaluulo. We mulombeene kukimbuula mu ingi mikanda. Eyele ingi nkonko bu ino: ‘Ino myanda ayindongyesha kinyi? Mushindo kinyi wayidi itale muwa wande? Mushindo kinyi wandi mulombeene kutumika nayo bwa kukwasha bangi?’

24 Kunangwila mu uno mushindo nkulombeene kwitukwasha bwa kwifubwila ngofu pepi na Yehowa. Bwakinyi? Bible p’akula pabitale kunangwila, atemuna dingi eshimba. (Misambo 19:14) Nsaa yatunangushena na lutumbu looso ku myanda yatulongo pabitale Efile Mukulu, myanda yatulondo ayitwele mwishimba dyetu, mwamwa ayikakumu binangu byetu, na kwitutakula mu kukita kintu kampanda. Kifulo kyetu bw’Efile Mukulu akitama, na kyakya kifulo namu akitutumu bwa kumusangasha bu Kuuku etu a muulo. (1 Yowano 5:3) Bwa kwikala mu kino kipwano, abitungu twiukye ngikashi ya Yehowa na mashinda aaye. Kya kumpala, tubandeyi kutaluula eyikashi dimune dy’Efile Mukulu adjo aditulesha bwakinyi twi na kya kwifubwila pepi naaye: bwiselele bwaye.

a Bu kileshesho, Bible akula pabitale mpala y’Efile Mukulu, meso, mpembe, kukanwa, maasa, na mikoolo. (Misambo 18:15; 27:8; 44:3; Yeeshaya 60:13; Mateo 4:4; 1 Mpyeele 3:12) Bino ta mbishima bya kwata muyiile byabikalaa nya, bu byatushii balombeene kwata kishima akilesha Yehowa bu “Lubwebwe” sunga bu “ngabo.”​—Miiya Ikituulwe 32:4; Misambo 84:12.