1, 2. (a) Kumbi ŵanthu anandi akayikiyanji, kweni kumbi Bayibolu lititisimikiziyanji? (b) Kumbi Yehova wamuwonanga wuli Abrahamu, nanga ntchifukwa wuli?

 KUMBI mungavwa wuli asani Mlengi wakuchanya ndi charu chapasi wangakamba kuti ‘yimwi ndimwi mubwezi waki’? Ŵanthu anandi awona kuti venivi vingachitika cha. Yiwu akamba kuti ŵanthu angaja cha pa ubwezi ndi Yehova Chiuta. Kweni Bayibolu lititisimikiziya kuti tingaja pa ubwezi ndi Chiuta.

² Mu nyengu yakali, Abrahamu wenga pa ubwezi wakukho ndi Yehova ndipu Iyu wangumudana kuti “mubwezi wangu.” (Yesaya 41:8) Chiuta wawonanga kuti Abrahamu ndi mubwezi waki chifukwa chakuti “wenga ndi chivwanu mwaku Yehova.” (Yakobe 2:23) Mazuŵa nganu napu, Yehova wakhumbisiska kuja pa ubwezi ndi ŵanthu wo atimuteŵete kweniso ‘kuŵalongo chanju chaki.’ (Dotoronome 10:15) Mazu ngaki ngatitichiska kuti: “Ndereni kufupi ndi Chiuta, ndipu nayu wanderengi kufupi ndi yimwi.” (Yakobe 4:8) Kumbi mazu ngenanga ngang’anamuwanji?

3. Kumbi Yehova watitipempha kuti tichitenji, nanga iyu walayizga kuti wachitengenji?

³ Yehova watitipempha kuti tindere kufupi ndi iyu ndipu ngwakunozgeka kuja bwezi lidu. Iyu walayizga so kuti asani tingandere kufupi ndi iyu, nayu wanderengi kufupi ndi isi. Asani tachita viyo, tijengi “pa ubwezi wakukho” ndi Yehova ndipu ubwezi wenuwu ngwapade ukongwa. (Salimo 25:14) Pa lemba ili, mazu ngakuti “ubwezi wakukho” ngakamba va munthu yo ndi mubwezi widu wa pamtima yo titimukambiya vinthu vachisisi vo tingakambiya munthu weyosi cha.

4. Kumbi bwezi chayilu ndi nili, nanga kumbi Yehova walongo wuli kuti ndi bwezi chayilu?

⁴ Kumbi yimwi mwe nayu mubwezi winu chayiyu yo mutimukambiya  chechosi chinanga zingaŵa nkhani zachisisi? Bwezi laviyo, lilongo kuti litikuŵanaŵaniyani ukongwa ndipu namwi mutimuthemba ukongwa chifukwa mutimuwona kuti ngwakugomezgeka. Iyu watikuvwisiyani ukongwa asani mutimukambiya vinthu vo vakuguŵiskani ndipu venivi vitikujalikani mtima pasi. Ndipu chinanga ŵanthu anyaki angaleka kukuvwisani, kweni iyu pe watikuvwisani. Mwakuyanana waka, asani mungandere kufupi ndi Chiuta, ndikuti mujengi pa ubwezi ndi Munthu wapade ukongwa yo watikuwonani kuti mwe akukhumbika ukongwa, watikuŵanaŵaniyani kweniso yo watikuvwisani. (Salimo 103:14; 1 Peturo 5:7) Mungamukambiya chechosi cho che mumtima winu chifukwa muziŵa kuti ngwakugomezgeka ku ŵanthu akugomezgeka. (Salimo 18:25) Kweni tija pa ubwezi wenuwu ndi Chiuta chifukwa chakuti ndiyu wakutipaska mwaŵi wenuwu.

5. Kumbi Yehova wakuchitanji vo vichitiska kuti tije nayu pa ubwezi?

⁵ Chifukwa chakuti te ambula kufikapu, vatingi vichitikengi cha kuja pa ubwezi ndi Chiuta wakalekengi kutiwovya. (Salimo 5:4) Wakutumika Paulo wangulemba kuti: “Kweni Chiuta walongo chanju chaki kwaku isi mwakuti po tenga teche akubuda, Khristu wangutifwiya.” (Aroma 5:8) Yehova wangutuma Yesu “[kuti wazipereki] umoyu waki sembi yakuwombole ŵanthu anandi.” (Mateyu 20:28) Mwaviyo, tingaja pa ubwezi ndi Chiuta pijapija asani tigomezga sembi yaku Yesu. Chifukwa chakuti Chiuta “ndiyu wangwamba kutiyanja,” wakutijuliya nthowa kuti tije nayu pa ubwezi.—1 Yohane 4:19.

6, 7. (a) Ntchifukwa wuli Yehova watitisambiza vakukwaskana ndi iyu? (b) Kumbi watitisambiza munthowa nizi?

⁶ Yehova wakuchita so chinthu chinyaki kuti isi tije mabwezi ngaki: Iyu wakutivumbuliya vakukwaskana ndi iyu. Kuti tije pa ubwezi wakukho ndi munthu munyaki, tikhumbika kumuziŵa umampha, kuziŵa mijalidu yaki kweniso mo wachitiya vinthu. Mwakuyanana waka, vatingi vichitikengi cha kuja pa ubwezi ndi Yehova asani wanguleka kutikambiya vakukwaskana ndi iyu. Mumalu mwakujibisa, iyu wakhumba kuti timuziŵi.  (Yesaya 45:19) Kweniso iyu wazomereza kuti weyosi waziŵi vakukwaskana ndi iyu chinanga mbanthu wo charu chitiŵawona kuti mbakwenere cha kumuziŵa.—Mateyu 11:25.

⁷ Kumbi Yehova watitisambiza wuli vakukwaskana ndi iyu? Vo iyu wakulenga vititisambiza vinandi vakukwaskana ndi mijalidu yaki, mwakuyeruzgiyapu vititisambiza kuti iyu ngwanthazi ukongwa, we ndi zeru kweniso watitiyanja ukongwa. (Aroma 1:20) Kweni Yehova watitisambiza vakukwaskana ndi iyu kuziya mu vinthu vo wakulenga pe cha. Iyu watitisambiza so vinthu vinandi kuziya mu Mazu ngaki Bayibolu.

8. Kumbi Bayibolu lilongo wuli kuti Yehova watitiyanja?

⁸ Mo Bayibolu likulembeke vilongore limu kuti Yehova watitiyanja ukongwa. Kuziya mu Mazu ngaki, Yehova watitikambiya vakukwaskana ndi iyu munthowa yambula kusuzga kuvwisa, ndipu venivi vilongo kuti watitiyanja, wakhumba kuti timuziŵi kweniso kuti timuyanjengi. Vo tiŵerenga mubuku lapade lenili vititiwovya kuti tindere kufupi ndi iyu. (Salimo 1:1-3) Tiyeni tikambiskani mo Yehova watitisambiziya vakukwaskana ndi iyu kuziya mu Mazu ngaki.

9. Kambani Malemba nganyaki ngo ngazumbuwa mijalidu yaku Chiuta.

⁹ Mijalidu yaku Chiuta yikambika mumavesi nganandi mu Bayibolu. Tiyeni tiwoni vakuyeruzgiyapu ivi: “Yehova watanja cheruzgu chaurunji.” (Salimo 37:28) Chiuta we ndi “nthazi zikulu ukongwa.” (Yobu 37:23) “‘Nde wakugomezgeka,’ Yehova ndiyu wakamba.” (Yeremiya 3:12) “Iyu we ndi mtima wazeru.” (Yobu 9:4) Iyu ndi “Chiuta walisungu kweniso wawezi, wambula kukwiya liŵi ndipuso wakuzaza ndi chanju chambula kumala kweniso uneneska.” (Ekisodo 34:6) “Yimwi Yehova, ndimwi wamampha ndipuso wakunozgeka kugowoka.” (Salimo 86:5) Ndipu munkhani yajumpha tingusambira vakukwaskana ndi jalidu likulu ukongwa ndipu tinguwona kuti, “Chiuta ntchanju.” (1 Yohane 4:8) Kuŵanaŵaniya mijalidu yeniyi kutitichitisa kuti tikhumbisiskengi kuja pa ubwezi ndi Chiuta.

10, 11. (a) Kumbi Yehova wakulembanji mu Mazu Ngaki kuti watiwovyi kuziŵa mijalidu yaki? (b) Kumbi ntchakuyeruzgiyapu cha mu Bayibolu nichi cho chititiwovya kuziŵa mo iyu wagwiriskiya ntchitu nthazi zaki?

 ¹⁰ Kuziya mu Mazu ngaki, Yehova watitikambiya mo nasi tingalongore mijalidu yeniyi. Kuŵerenga nkhani zenizi kutitiwovya kuziŵa vo Yehova wanguchita munyengu yakali kweniso kutitiwovya kuvwisa kuti ndi Chiuta wamtundu wuli. Ndipu venivi vititiwovya kuti tindere kufupi ndi iyu. Tiyeni tiwoni chakuyeruzgiyapu.

¹¹ Bayibolu lititikambiya kuti Chiuta we ndi “nthazi . . . zakuchitiska mantha.” (Yesaya 40:26) Tizizwa ukongwa ndi mo Yehova wagwiriskiya ntchitu nthazi zaki, asani tiŵerenga mo wangutaskiya Ayisirayeli pa Nyanja Yiyera kweniso mo waŵapasiyanga vosi vakukhumbika kwa vyaka 40 muchipululu. Yeruzgiyani kuti muwona maji ngo pakwamba ngayendanga mwanthazi ngagaŵikana. Pavuli paki muwona Ayisirayeli pafufupi 3,000,000 atenda pasi pakumila. (Ekisodo 14:21; 15:8) Yapa mungawona ukaboni wakulongo kuti Chiuta wanguŵavikiliya kweniso kuŵaphwere ŵanthu ŵaki po ŵenga muchipululu. Iyu wanguŵatuzgiya maji mujalawi kweniso waŵapasanga chakurya cho chawonekanga chituŵa cho chawanga kutuwa kuchanya. (Ekisodo 16:31; Numeri 20:11) Venivi vilongo kuti Yehova we ndi nthazi waka cha, kweni watizigwirisiya ntchitu kuti wawovyi ŵanthu ŵaki. Kumbi vakuchiska cha kuziŵa kuti mapempheru ngidu ngaluta kwaku Chiuta wanthazi, yo ndi “malu ngidu ngakuthaŵiyaku kweniso nthazi zidu, chovyu chakusanirikiya limu pa nyengu ya masuzgu”?—Salimo 46:1.

12. Kumbi Yehova watijikonkhoska wuli kuti timuziŵi umampha?

¹² Yehova yo ndi Mzimu, wachita vinthu vinandi kuti watiwovyi  kumuziŵa umampha. Isi taŵanthu tingafiska cha kuwona vinthu vosi vo ve kuchanya, kweni tiwona waka vinthu vo viwoneka ndi masu. Chiuta wakatikambiyengi vakukwaskana ndi iyu mweneku mwakugwiriskiya ntchitu mazu ngakusuzga kungavwisa, vatingi viŵengi so vakusuzga kwaku isi kumuvwisa. Venivi vatingi viyananengi waka ndi kukambiya munthu wambula kuwona mo tiwoneke, mtundu wa masu ngidu pamwenga vinthu vinyaki vo ve paliŵavu lidu. Mumalu mwaki, Yehova watitikonkhoske vakukwaskana ndi iyu munthowa yambula kusuzga kuvwisa. Nyengu zinyaki wagwiriskiya ntchitu vakuyeruzgiyapu vo isi titiviziŵa umampha. Ndipu nyengu zinyaki watijikonkhoska nge mo munthu wawoneke. a

13. Kumbi lemba la Yesaya 40:11 litimukonkhoska wuli Yehova, nanga venivi vitikuwovyani wuli?

¹³ Wonani mo lemba la Yesaya 40:11 litimukonkhose Yehova kuti: “Iyu wazamuphwere mskambu waki nge mliska. Iyu wazamuwunganisa pamoza ŵana a mbereri ndi janja laki. Ndipuso wazakuŵanyamuwa pachifuŵa chaki.” Yapa Yehova wayeruzgikiya ndi mliska yo wanyamuwa ŵana ambereri ndi “janja laki.” Venivi vilongo kuti Chiuta wangavikiliya kweniso kuwovya ŵanthu ŵaki wo apenjeka chovyu chikulu. Yehova watijowongi cha ndipu tingaja akuvikilirika mumanja mwaki asani tilutirizga kuja akugomezgeka kwaku iyu. (Aroma 8:38, 39) Mliska Mura ukongwa wanyamuwa ŵana ambereri “pachifuŵa chaki.” Mazu ngenanga ngakamba va mliska yo wapeteka chakuvwala chaki cha kubwalu cho nyengu zinyaki wanyamuliyapu kamwana kambereri ko kawaku waka. Mwaviyo, tikayika cha kuti Yehova watitiwona kuti te akukhumbika kweniso watitiphwere mwachanju ukongwa. Venivi vichitisa kuti tikhumbisiskengi kuja nayu pa ubwezi.

14. Kumbi ndi nthowa yamampha ukongwa niyi yo Yehova wakutikonkhoske vakukwaskana ndi iyu?

¹⁴ Kuziya mu Mazu ngaki, Yehova watijiziŵikisa umampha ukongwa kwaku isi kuziya mu Mwana waki wakwanjiwa, Yesu. Pengavi munthu weyosi yo watingi wafiskengi kumuyezga kweniso kumukonkhoska umampha ukongwa Chiuta kuluska Yesu. Ntchifukwa wuli tikamba viyo? Chifukwa chakuti iyu wanguja ndi awisi kuchanya kwa nyengu yitali, angelu kweniso vakulengeka vinyaki vosi vechendalengeki. (Akolose 1:15) Yesu wamuziŵanga umampha ukongwa Yehova kuluska munthu weyosi. Ndichu chifukwa chaki wangukamba kuti: “Palivi yo watiŵaziŵa Ada kweni Mwana pe ndi munthu weyosi yo Mwana wakhumba kumuvumbuliya Awisi.” (Luka 10:22) Pa nyengu yo wenga pacharu chapasi, Yesu wanguvumbuwa Awisi munthowa ziŵi zikuluzikulu.

15, 16. Kumbi ndi nthowa ziŵi nizi zo Yesu wanguvumbuliya Awisi?

¹⁵ Chakwamba, vo Yesu wasambizanga vititiwovya kuti tiŵaziŵi umampha Awisi. Yesu wanguŵakonkhosa umampha ukongwa Awisi. Mwakuyeruzgiyapu, kuti wakonkhosi mo Yehova  watiŵalongore lisungu kweniso chanju ŵanthu wo alapa ndi kuwere kwaku iyu, Yesu wangugwiriskiya ntchitu ntharika ya mwana wakusakaza. Kumbi da wa mwana mwenuyu wanguvwa wuli wati wawona mwana waki yo wangutuwapu panyumba ndikwamba kuchichita mijalidu yiheni, walapa ndikuwere kwaku iyu? Yiwu angukondwa ukongwa ndipu angumutchimbiriya ndi kuchimuvumbatiya ndipuso kumufyofyontha mwachanju. (Luka 15:11-24) Yesu wangulongo so kuti Yehova ndi Chiuta yo “waguza” ŵanthu amtima wamampha chifukwa chakuti watiŵayanja. (Yohane 6:44) Ndipu iyu waziŵa chinanga nkhampheta ko kawa pasi. Mwaviyo, Yesu wangukamba kuti “Mungawopanga cha, chifukwa yimwi mwe akuzirwa ukongwa kuluska mpheta zinandi.” (Mateyu 10:29, 31) Tingaleka nadi cha kuja pa ubwezi ndi Chiuta wachanju mwenuyu.

¹⁶ Chachiŵi, vo Yesu wachitanga vilongo mo Yehova waliri. Yesu wachitanga vo awisi achitanga, mwakuti wangukamba kuti: “Munthu weyosi yo wawona ini, wawona so Ada.” (Yohane 14:9) Mwaviyo, asani tiŵerenga vakukwaskana ndi Yesu mu mabuku nga Uthenga Wamampha vija nge kuti tiwona Awisi chayiwu. Yeniyi ndiyu nthowa yamampha ukongwa yo Yehova walongore mo iyu waliri. Ntchifukwa wuli tikamba viyo?

17. Kambani chakuyeruzgiyapu cha mo Yehova watitiwovye kuti timuziŵi umampha.

¹⁷ Ŵanaŵaniyani chakuyeruzgiyapu ichi: Tiyeruzgiyi kuti munthu munyaki watikufumbani vo mazu ngakuti lisungu ngang’anamuwa. Mungamukambiya vo ngang’anamuwa mwakuchita kumukonkhoske. Kweni asani mungamulongo munthu munyaki yo wachita nadi ntchitu zalisungu pa nyengu yo, ndi kumukambiya kuti “vo munthu uyu wachita ndivu lisungu ling’anamuwa,” tikayika cha kuti munthu yo wangasuzgika cha kuvwisa. Mwakuyanana waka, venivi ndivu Yehova nayu wakuchita kuti timuziŵi umampha. Kusazgiyapu pakujikonkhoska, Yehova wagwiriskiya so ntchitu Mwana waki kuti walongo chakuwoniyapu cha mo waliri. Mijalidu yaku Chiuta yiwoneka umampha kuziya mu vo Yesu wachitanga. Kuziya mu Mabuku nga Uthenga Wamampha ngo ngakonkhoska vaku Yesu, Yehova  watitikambiya kuti: “Ndimu nani ndilili viyo.” Nanga Bayibolu lititikambiyanji vakukwaskana ndi Yesu?

18. Kumbi Yesu wangulongo wuli nthazi, urunji ndipuso zeru?

¹⁸ Yesu wangulongo umampha ukongwa mijalidu yinayi yikuluyikulu yaku Chiuta. Iyu wenga ndi nthazi zakuchizgiya akutama, wanguryiska ŵanthu wo ŵenga ndi nja kweniso wanguyuska akufwa. Kweni mwakupambana ndi ŵanthu wo agwiriskiya ntchitu uheni nthazi zawu, Yesu wagwiriskiyanga ntchitu nthazi zaki kuti waryiyengi ŵanthu masuku pamutu cha, pamwenga kupweteka ŵanthu anyaki. (Mateyu 4:2-4) Iyu wayanjanga urunji. Ndipu wangukwaskika ukongwa wati wawona ŵanthu akuchita malonda wo ŵenga achinyengu, achiryiya ŵanthu masuku pamutu, mwakuŵatchaja ndalama zinandi. (Mateyu 21:12, 13) Iyu wachitanga vinthu mwalisungu ndi ŵanthu akavu kweniso wo akandilizgikanga ndipu waŵawovyanga kuti asisipulikengi. (Mateyu 11:4, 5, 28-30) Palivi munthu weyosi chinanga ndi Solomoni yo wasambizanga vinthu vazeru ukongwa kuluska Yesu. (Mateyu 12:42) Kweni Yesu wajiwonesanga cha ndi zeru zaki zenizi. Vo wasambizanga vaŵafikanga pa mtima ŵanthu akupambanapambana chifukwa vavwikanga umampha, venga vambula kusuzga kweniso venga vakovya.

19, 20. (a) Ntchifukwa wuli tikamba kuti Yesu ntchakuwoniyapu chamampha pankhani yakulongo chanju? (b) Kumbi tikhumbika kukumbukanji asani tiŵerenga ndi kuŵanaŵaniya vo Yesu wachitanga?

¹⁹ Yesu ntchakuwoniyapu chamampha ukongwa pankhani yakulongo chanju. Pa nyengu yosi ya uteŵeti waki, Yesu waŵalongonga chanju ŵanthu munthowa zakupambanapambana kweniso waŵalengiyanga lisungu. Iyu waŵalereskanga waka cha ŵanthu wo asuzgika kwambula kuchitapu kanthu. Ndipu waŵachitiyanga waka chitima cha ŵanthu kweni waŵawovyanga. (Mateyu 14:14) Yesu wachizganga akutama ndi kuryiska ŵanthu wo ŵenga ndi nja kweniso waŵawovyanga munthowa yapade ukongwa. Iyu waŵawovyanga kuti aziŵi, azomerezi kweniso ayanji uneneska wakukwaskana ndi Ufumu waku Chiuta, wo uzisengi vitumbiku vambula kumala ku ŵanthu. (Mariko 6:34; Luka 4:43) Kuluska vosi, Yesu wakulongo chanju chaki mwakutifwiya kuti watiwombo.—Yohane 15:13.

 ²⁰ Yesu waŵayanjanga ukongwa ŵanthu kweniso waŵalongonga lisungu, ndichu chifukwa chaki ŵanthu amitundu yosi amuyanjanga ukongwa. (Mariko 10:13-16) Mwaviyo, titenere kukumbuka kuti asani tiŵerenga ndi kuŵanaŵaniya vo Yesu wachitanga, ndikuti titiyiwona mijalidu ya Awisi, a Yehova.—Aheberi 1:3.

21, 22. Kumbi kupenja Yehova kung’anamuwanji, nanga buku ili litiwovyengi wuli?

²¹ Tikayika cha kuti Yehova wakhumba kuti tije nayu pa ubwezi, chifukwa wajikonkhoska umampha ukongwa kuziya mu Mazu ngaki Bayibolu. Kweni wachita kutichichizga cha kuti tije nayu pa ubwezi. Mbudindu widu kupenja Yehova “pa nyengu yo weche kusanirika.” (Yesaya 55:6) Nge mo Bayibolu likambiya, kupenja Yehova kung’anamuwa kuziŵa mijalidu yaki kweniso mo wachitiya vinthu. Buku ili likuwovyeningi kuti muchitengi venivi.

²² Buku ili lagaŵika mu vigaŵa vinayi, mwakukoliyana ndi mijalidu yinayi yikuluyikulu yaku Yehova: nthazi, urunji, zeru, ndi chanju. Chigaŵa chechosi chitamba ndi mazu ngakukonkhoska jalidu lo tisambirengi. Pavuli paki, mitu yo ye muchigaŵa cho yikonkhoska mo Yehova walongore jalidu lo munthowa zakupambanapambana.  Ndipu chigaŵa chechosi che ndi mutu wo ukonkhoska mo Yesu wangulongore jalidu lo, kweniso mutu wo ukonkhoska mo nasi tingalongore jalidu lo pa umoyu widu.

23, 24. (a) Kumbi bokosi lakuti “Mafumbu ngo Tikhumbika Kuŵanaŵaniyapu,” litiwovyengi wuli? (b) Kumbi kulunguruka kutitiwovya wuli kuti tilutirizgi kuja pa ubwezi wakukho ndi Chiuta?

²³ Kwambiya ndi mutu wenuwunu, kukumaliya kwa mutu wewosi musaniyengi bokosi lakuti “Mafumbu ngo Tikhumbika Kuŵanaŵaniyapu.” Mwakuyeruzgiyapu wonani  bokosi lo le papeji 24. Malemba kweniso mafumbu ngo nge mu bokosi lenili ngakunozgeka kuti muweriyemu vo ve mutu wo cha. Mumalu mwaki, ngakunozgeka kuti ngakuwovyeni kuŵanaŵaniya vigaŵa vinyaki vakukhumbika ukongwa va nkhani yo mwasambira. Kumbi mungaligwiriskiya wuli ntchitu bokosi lenili? Muŵerengengi mwakuphwere lemba lelosi lo le mu bokosi lo. Pavuli paki fumbani fumbu lo le kunthazi kwaki. Ndipu ŵanaŵaniyani kwamuka kwa fumbu lelosi. Mungafufuza so fundu zinyaki. Mujifumbengi so mafumbu nganyaki ngakusazgiyapu nge ngakuti: ‘Kumbi fundu iyi yitindikambiyanji vakukwaskana ndi Yehova? Kumbi ndingayigwiriskiya wuli ntchitu pa umoyu wangu? Nanga ndingayigwiriskiya wuli ntchitu pakuwovya anyangu?’

²⁴ Kuŵanaŵaniya munthowa yeniyi kutiwovyengi kuti tilutirizgi kuja pa ubwezi wakukho ndi Yehova. Ntchifukwa wuli tikamba viyo? Bayibolu lilongo kuti kulunguruka kwenuku kutovya kuti tiziŵi umunthu widu wamukati. (Salimo 19:14) Asani tiŵanaŵaniya ukongwa vakukwaskana ndi Yehova, titamba kuwona vinthu nge mo iyu wativiwone, titimuyanja ukongwa kweniso tikhumbisiska kuchita vinthu vo vingamukondwesa chifukwa ndi bwezi lidu la pamtima. (1 Yohane 5:3) Kuti tije pa ubwezi wakukho ndi Yehova, tikhumbika kusambira mijalidu yaki kweniso mo wachitiya vinthu. Kweni chakwamba tikambiskanengi jalidu linyaki lakukhumbika ukongwa, ndipuso mo lititiwovye kuti tije nayu pa ubwezi wakukho.