1, 2. Na cava a raivotutaka o Aisea, cava eda vulica kina me baleti Jiova?

 DUA na ka nona qoroqoro o Aisea ni raica na raivotu ni Kalou, vaka ga e yaco dina tiko! E qai vola o Aisea ni “raici Jiova” ena nona idabedabe vakaturaga, qai robota na valenisoro vakaitamera na nona bele ni sulu.—Aisea 6:1, 2.

² E qoroya tale ga o Aisea na ka e rogoca, na vadugu ni sere e lai sakure kina na valenisoro, e lai yavala mada ga na kena yavu. Qori nodra lagasere na serafimi, o ira na ka buli vakayalo e cecere nodra itutu. E rogo vinaka na domodra qai vakaibalebale na qaqa ni nodra sere, nira lagata tiko: “E savasava, e savasava, e savasava o Jiova ni lewe vuqa. E robota na vuravura taucoko na nona lagilagi.” (Aisea 6:3, 4) E lagati vakatolu na “savasava” me vakaraitaka ni rui bibi sara ga, ia sa rauta, baleta ni savasava i Jiova e uasivi duadua. (Vakatakila 4:8) E vakabibitaki ena iVolatabu taucoko na savasava i Jiova. Vica vata na drau na tikinivolatabu era cavuta vata na yacana kei na “savasava.”

3. Na cava era cakava e levu nira nanuma cala na savasava ni Kalou?

³ E matata gona ni dua na ka bibi e vinakata o Jiova meda kila oya ni savasava o koya. Ia levu nikua era sega ni raica va qori. So era nanuma cala ni o koya e savasava e vakadonui koya ga vakataki koya se viavia yalododonu. O ira tale ga na dau beci ira era raica na savasava i Jiova me dua na ilati, era nanuma nira na sega ni volekati koya na Kalou savasava. De dua era leqataka nira na sega ni volekata rawa na Kalou savasava qo. Levu gona era vakanadakuya na Kalou ni savasava. E rarawataki dina qori, ni dodonu me uqeti  keda na savasava ni Kalou meda volekati koya. Ena sala cava? Meda raica mada na ibalebale dina ni savasava.

4, 5. (a) Na cava na “savasava,” cava e sega ni kena ibalebale? (b) Cava e rua na sala e “duatani” kina o Jiova?

⁴ Nona savasava na Kalou e sega ni kena ibalebale ni yalodredre, viavialevu, se veibeci. Na kena veibasai ga, ni cata na itovo va qori. (Vosa Vakaibalebale 16:5; Jemesa 4:6) Na cava gona na ibalebale dina ni “savasava”? Ena iVolatabu vakaIperiu, na vosa qori e vu mai ena dua na vosa e kena ibalebale na “wasei tani se duatani.” Me baleta na sokalou, na “savasava” e dusia e dua na ka e wasei tani me kua ni vakayagataki ena dua tale na ka, se me ka tabu. E tiko tale ga kina na vakasama ni dua na ka e sega ni duka se savasava vakaoti. E vakaibalebaletaki vakacava vei Jiova? Vakacava e dusia qori ni sa ‘wasei koya tani’ vei keda na tamata ivalavala ca qai yawaki keda?

⁵ Sega sara ga. Ni “Yalosavasava ni Isireli” o Jiova, e vakadeitaka vei ira na Isireli ni tiko ena kedra maliwa, dina nira ivalavala ca. (Aisea 12:6; Osea 11:9) Na nona savasava gona e sega ni kena ibalebale ni sa yawaki keda. Ia ena sala cava e “duatani” kina? E rua na sala bibi. Kena imatai, e duatani vei ira na ka buli kece ni o koya ga e Cecere Duadua. Na nona savasava e uasivi, e taucoko, e cecere duadua. (Same 40:5; 83:18) Kena ikarua, e sega nona ivalavala ca, qori e veivakacegui dina. Na vuna?

6. E veivakacegui vakacava nida kila ni o Jiova e sega nona ivalavala ca?

⁶ Eda bula tu ena vuravura e dredre ni laurai kina na savasava. Na vuna? Ni o ira kece na sega ni kila na Kalou era dukadukali ena vuku ni ivalavala ca kei na nodra malumalumu. Eda vala tiko kei na yagoda ivalavala ca. Ke da sega ni qaqarauni, ena rawai keda noda ivalavala ca. (Roma  7:15-25; 1 Korinica 10:12) Ia e sega ni rawa ni yaco qori vei Jiova. E sega nona ivalavala ca, e sega gona ni dua nona cala. E vakadeitaka qori ni o Jiova e Tama vinaka duadua, eda rawa ni nuitaki koya. E sega ni vakataki ira e levu na tama ivalavala ca, ni sega ni dau lawaki, voravora se vakayagataka vakatani nona kaukaua. E sega vakadua ni cakava qori ni savasava. Eso mada ga na gauna e bubului ena vuku ni nona savasava ni qori na yavu meda nuitaki koya kina. (Emosi 4:2) E veivakacegui dina qori se vakacava!

7. Na cava eda kaya kina ni savasava vakaoti o Jiova?

⁷ O Jiova e savasava vakaoti. Cava na kena ibalebale? Meda vakatauvatana mada: Vakasamataka mada na vosa “tamata” kei na “ivalavala ca.” Nida cavuta na tamata sa na sema ga kei na ivalavala ca. Eda tamata ivalavala ca, eda sega ni uasivi. Ia vakasamataka mada e rua tale na vosa qo, “Jiova” kei na “savasava.” Na savasava e nona bula sara ga o Jiova. Na ka kece e baleti koya e savasava, uasivi, qai dodonu. Me rawa nida kilai Jiova vinaka, e bibi meda kila na ibalebale ni “savasava.”

8, 9. Eda kila vakacava ni rawa ni vukei keda o Jiova meda savasava?

⁸ Ni savasava o Jiova, eda rawa gona ni kaya ni o koya na ivurevure ni savasava. E sega ni dau bureitaka na itovo qori, ia e lomasavu me solia vei ira eso tale. Vakasamataka na gauna e vosa kina vei Mosese na Kalou ni vakayagataka e dua na agilosi ena vunikau kama, e okata o Jiova na qele e butuka tiko o Mosese me ka savasava se ka tabu!—Lako Yani 3:5.

⁹ Vakacava e rawa tale ga nida savasava ena veivuke i Jiova? Io, e rawa. E kaya na Kalou vei ira nona tamata na Isireli nira rawa ni dua na “matanitu tabu.” (Lako Yani 19:6) E vakalougatataka na matanitu qori ni vakarautaka e dua na ituvatuva ni sokalou tabu, e savasava, qai totoka vakaoti.  Sa rauta me vakabibitaki ena Lawa a soli vei Mosese na savasava. Na bete levu mada ga e dau kabi ena ivauniuluna e dua na tiki ni koula raraba e taliva, qai laurai levu tu na ka e ceuti tu kina: “E nei Jiova na savasava.” (Lako Yani 28:36) E vinakata o Jiova me savasava nodra sokalou kei na ivakarau ni nodra bula. E kaya vei ira o Jiova: “Moni savasava ni o yau o Jiova na nomuni Kalou, au savasava.” (Vunau ni Soro 19:2) Era na okati tiko ga na Isireli mera savasava ke ra saga vagumatua mera muria na ivakaro i Jiova, dina nira ivalavala ca.

10. Me baleta na savasava, era duidui vakacava na Isireli vei ira na veimatanitu voleka?

¹⁰ Era duidui na Isireli vei ira na matanitu voleka nira savasava. O ira na veimatanitu lotu butobuto era tu voleka era qarava na kalou mate, era kilai nira voravora, kocokoco, ra qai dukadukali. Era sega ni savasava ena ka kece era cakava. Era na sega tale ga ni savasava o ira na qaravi ira. O Jiova e vakasalataki ira nona tamata mera yawaka na lotu butobuto kei na nodra ivakarau ni sokalou dukadukali.—Vunau ni Soro 18:24-28; 1 Tui 11:1, 2.

11. E laurai vakacava na savasava ni isoqosoqo vakalomalagi i Jiova vei (a) ira na agilosi? (b) ira na serafimi? (c) Jisu?

¹¹ Ke ra saga mada ga vagumatua na Isireli mera vakatotomuria na savasava i Jiova, ena sega ni tautauvata tu ga nodra savasava kei na isoqosoqo vakalomalagi ni Kalou. O ira na vica vata na milioni na ka buli vakayalo era qarava na Kalou ena yalodina, era vakatokai mera “iwiliwili levu ni agilosi savasava.” (Vakarua 33:2; Juta 14) Era vakaraitaka vinaka sara ga na ramase, lagilagi, kei na savasava ni Kalou. Nanumi ira tale ga na serafimi a raivotutaka o Aisea. Eda kila ena nodra qaqanisere ni o ira na kabula kaukaua vakayalo qori, e nodra itavi bibi mera tukuna na savasava i Jiova ena lomalagi kei na vuravura. Ia e tiko e dua na kabula vakayalo e cecere sara vei ira na kabula kece  qori, na Luve ni Kalou duabau. O Jisu duadua ga e vakaraitaka vinaka na savasava i Jiova. Sa rauta me vakatokai me “Yalosavasava ni Kalou.”—Joni 6:68, 69.

12, 13. (a) Na cava e tukuni kina ni savasava na yaca ni Kalou? (b) Na cava me vakarokorokotaki tale kina na yaca ni Kalou?

¹² E kaya na iVolatabu ni o Jiova “na yacana o yalosavasava.” (Aisea 57:15) Na vuna? Eda vulica mai ena Wase 1 ni yaca i Jiova e sega ni icavuti wale ga, ia e tukuna sara tiko ga nona itovo kece kei na veika e kilai kina. Ena Lawa a soli vei Mosese, e totogimate o koya e vosavakacacataka na yaca ni Kalou. (Vunau ni Soro 24:16) Dikeva tale ga na ka e vakabibitaka o Jisu ena nona masu: “Tamai keimami mai lomalagi, me vakarokorokotaki na yacamuni.” (Maciu 6:9) Nida vakarokorokotaka e dua na ka, eda na wasea tani me ka tabu, me ka savasava. Ia ke sa savasava rawa tu na yaca ni Kalou, cava me sagai tale kina me savasava?

¹³ Sa mai beci na yaca ni Kalou ena vosa lasu kei na vosavakacaca. Mai Iteni, a tauca o Setani eso na lasu lelevu me baleti Jiova, vaka ga me tukuna tiko ni sega ni Kalou lewadodonu na Turaga Cecere Duadua. (Vakatekivu 3:1-5) Me yacova tiko mai nikua, se saga tiko ga o Setani na turaga ni vuravura qo me vakatetea e levu na lasu me baleta na Kalou. (Joni 8:44; 12:31; Vakatakila 12:9) E vakavuvulitaka o lotu ni sega ni lewadodonu na Kalou, e yawaki keda, qai dau veivakalolomataki. Era kaya ni tokoni ira na Kalou ena vakadavedra ena ivalu. Era sega ni vakavinavinakataka na Kalou ena veika e bulia, ra qai kaya ni basika ga mai vakasauri. Io, sa bau beci sara ga na yaca ni Kalou, e dodonu me vakarokorokotaki, me vakalagilagi tale. Eda vakanamata tu ena gauna ena vakarokorokotaka tale kina o Jiova na yacana. Ena cakava qori ni vakayagataka nona Matanitu ena  veiliutaki kina o Luvena. Eda marau meda vakaitavi ena vakayacori ni inaki qori.

14. Na cava e tukuni kina ni yalo tabu ni Kalou e savasava se ka tabu, cava meda kua ni vosabeca kina na yalo tabu?

¹⁴ Dua tale na ka e okati me savasava se ka tabu oya na yalo tabu i Jiova, se nona igu kaukaua. (Vakatekivu 1:2) E dau vakayagataka o Jiova nona igu kaukaua qo me vakayacora kina nona inaki. Na ka kece e cakava o Jiova e ka tabu, e savasava, e dodonu, sa rauta me tukuni ni nona igu kaukaua, oya na yalo tabu se yalosavasava. (Luke 11:13; Roma 1:4) O koya e vosabeca na yalo tabu ni saqata na inaki i Jiova, ena sega ni bokoci nona ivalavala ca.—Marika 3:29.

15. Na cava eda kaya kina ni veisemati na savasava i Jiova kei na noda qoroi koya se rerevaki koya, cava e okati kina?

¹⁵ E kaya na iVolatabu ni rau veisemati na savasava ni Kalou kei na noda qoroi koya se rerevaki koya. Kena ivakaraitaki, e kaya na Same 99:3: “Mera vakacaucautaka na yacamuni cecere, ni vakatubuqoroqoro qai savasava.” Na vakatubuqoroqoro e okati kina na noda dokai Jiova vakalevu kei na yacana. E bibi qori ni nona savasava e cecere sara vei keda. E savasava vakaoti qai lagilagi. Ia e sega ni kena ibalebale qori meda yawaki koya. Kena veibasai ga, ni donu noda rai me baleta nona savasava, ena vakavolekati keda vua. Na vuna?

16. (a) E veisemati vakacava na savasava kei na rairai totoka? Tukuna e dua na kena ivakaraitaki. (b) E vakamacalataka vakacava na iVolatabu na totoka ni noda Kalou savasava?

¹⁶ E kaya na iVolatabu ni veisemati na ka e savasava kei na ka e rairai totoka. E tukuni ena Aisea 63:15 ni itikotiko vakalomalagi ni Kalou e “itikotiko tabu cecere qai lagilagi [se rairai totoka].” Eda dau taleitaka na ka e lagilagi qai rairai totoka. Kena ivakaraitaki, raica mada na iyaloyalo ena  tabana e 33. Macala ga ni o na taleitaka dina. Na vuna? Ni makare qai savasava na wai. E savasava mada ga na cagi, e karakarawa vinaka tu na lomalagi qai serau na rarama. Ia vakacava ke veisau na iyaloyalo qori—sa benuci wale ga na uciwai, ra tatalaki na kau qai volavolai na vatu, e robota na vanua na iboi ni benu—sega ni dua ena via volekata yani, eda na sega ni taleitaka. Sa macala tu ga ni ka e rairai totoka e dau savasava, makare qai serau. Na vosa qori e dusia sara ga na savasava i Jiova. Sa rauta meda dau qoroya na kena vakamacalataki na lagilagi i Jiova! E ramase ena rarama, e taliva vaka na vatutalei, e caudre vaka na bukawaqa se kaukamea dina ni tavuni—e va sara ga qori nona lagilagi se na totoka ni noda Kalou savasava.—Isikeli 1:25-28; Vakatakila 4:2, 3.

17, 18. (a) E tarai Aisea vakacava na raivotu a raica? (b) E vakayagataka vakacava o Jiova e dua na serafimi me vakacegui Aisea kei na cava na ibalebale ni ka e cakava na serafimi?

¹⁷ Ni savasava na Kalou, kena ibalebale qori nida sega ni tautauvata kei koya? Io. E cecere tu ga o Jiova vei keda! Vakacava e dusia qori meda sa yawaki koya? Dikeva mada na ka e tukuna o Aisea ni rogoci ira na serafimi nira kacivaka tiko na savasava i Jiova. “Au mani kaya: “ ‘Isa o yau! Au sa vaka ga na mate, niu tamata tebenigusu dukadukali, au bula maliwai ira na tamata tebenigusu dukadukali, ni raica sara ga na mataqu na Tui, o Jiova ni lewe vuqa!’” (Aisea 6:5) Io, ni raica o Aisea na lagilagi i Jiova kei na nona savasava, sa qai liaca nona ivalavala ca kei na nona sega ni uasivi. E yalolailai sara ga na turaga yalodina qori. Ia e qai vukei koya o Jiova.

¹⁸ Sega ni bera nona vakacegui koya na parofita qo e dua na serafimi. Ena sala cava? E vuka ina icabocabonisoro na kabula vakayalo kaukaua qo, e kauta mai e dua na qilaiso, qai tara na tebenigusu i Aisea. De dua o nanuma ni mosimosi sara qori, e sega ni veivakacegui. Ia nanuma tiko ni  qo na raivotu, e tiko na kena ibalebale. Ni dua na Jiu yalodina o Aisea, e kila vinaka ni dau cabori e veisiga na isoro ena icabocabonisoro me kerei kina na veivosoti ni ivalavala ca. E dina ni ivalavala ca na parofita qo, e “tebenigusu dukadukali,” ia e qai vakadeitaka tale vua na serafimi ni se rawa ga ni savasava ena mata ni Kalou. a Kena ibalebale qo ni o Jiova e rawa ni okata na tamata ivalavala ca me savasava.—Aisea 6:6, 7.

19. E rawa vakacava nida savasava na tamata ivalavala ca?

¹⁹ E dina tale ga qori nikua. Na isoro kece e dau cabori ena icabocabonisoro e Jerusalemi era iyaloyalo ni dua na ka e uasivi cake, qori na isoro uasivi duadua ga e cabora o Jisu Karisito ena 33 G.V. (Iperiu 9:11-14) Ke da veivutunitaka dina noda ivalavala ca, vakadodonutaka noda ilakolako, da qai vakabauta na isoro qori, eda na vosoti. (1 Joni 2:2) Eda rawa tale ga ni savasava ena mata ni Kalou. Oya  na vuna e vakadreti keda kina na yapositolo o Pita: “Ni sa volai: ‘Moni savasava niu savasava o yau.’” (1 Pita 1:16) E sega ni tukuna tiko e ke o Jiova me tautauvata noda savasava kei na nona savasava. E sega vakadua ni kerea vei keda na ka eda na sega ni rawata. (Same 103:13, 14) E tukuna ga vei keda o Jiova meda savasava, baleta ni savasava o koya. Nida “luvena lomani,” eda na saga meda vakatotomuri koya ena kena levu duadua eda rawata. (Efeso 5:1) Koya gona, eda na saga tiko ga e veigauna meda savasava, da qai “cakava tiko ga qori” e veisiga.—2 Korinica 7:1.

20. (a) Na cava e bibi kina meda kila ni rawa nida savasava ena mata ni Kalou? (b) Cava e cakava o Aisea ni sa vosoti nona ivalavala ca?

²⁰ E taleitaka o Jiova na ka e dodonu, e savasava. E cata na ivalavala ca. (Apakuki 1:13) Ia e sega ni cati keda. Ena vosota ga noda ivalavala ca o Jiova ke da cata na ka ca, taleitaka na ka vinaka, da qai saga meda muria voleka na weniyava i Jisu Karisito. (Emosi 5:15; 1 Pita 2:21) Ena veisautaka sara ga noda rai noda kila ni rawa nida savasava ena mata ni Kalou. Nanuma ni okati koya o Aisea me dukadukali ni raica na savasava i Jiova. E tagicaka kina: “Isa o yau!” Ia ena gauna e kila kina ni sa vosoti nona ivalavala ca, e veisau sara ga nona rai. Ni taro o Jiova se o cei me tala ena dua na ilesilesi, sega ni bera nona tukuna yani o Aisea, dina ni sega ni kila na ka e okati kina: “O yau qo! Moni talai au!”—Aisea 6:5-8.

21. Eda nuidei vakacava ni rawa nida savasava?

²¹ Eda buli meda ucuya na Kalou savasava, me rawa nida vakatotomuria nona itovo qoroi qai veiwekani voleka kei koya. (Vakatekivu 1:26) E rawa gona nida savasava. Ke da sasagataka meda savasava, ena tu vakarau o Jiova me vukei keda, eda na volekati koya vakalevu na noda Kalou savasava. Nida dikeva tiko na itovo i Jiova ena ivola qo, eda na raica ni levu na vuna meda toro voleka kina vua!