1, 2. Ko e heigoa e fakakiteaga ne moua he perofeta ko Isaia, mo e heigoa ne fakaako ki a tautolu hagaao ki a Iehova?

KUA ofogia a Isaia he fakatino i mua hana​—ko e fakakiteaga mai he Atua. Kua tuga ni ke moli! Ne tohia ai e Isaia he magaaho fakamui ne “kitia e au [“a Iehova,” NW]” he nofoaiki tokoluga Hana. Kua puke e faituga mahaki foili i Ierusalema he tapulu ha Iehova.​—Isaia 6:​1, 2.

² Ne ofogia foki a Isaia he mena ne logona e ia​—ko e tau lologo kua taogoogo ati talulu e faituga mo e fakaveaga i ai. Ko e tau lologo ne uhu he tau serafi, ko e tau mena moui fakaagaga he tuaga tokoluga. Ko e leo lalahi ha lautolu kua lologo ke he tau kupu fakaheke: “Kua tapu, kua tapu, kua tapu a Iehova Sapaota; kua puke ai e lalolagi ke he hana lilifu.” (Isaia 6:​3, 4) He uhu lagatolu e kupu “kua tapu,” kua tuku ki ai e kakano uho, ti kua latatonu ni, ha kua tokoluganea e tapu ha Iehova. (Fakakiteaga 4:8) Ko e tapuina ha Iehova kua kitia ai ke he Tohi Tapu katoa. Kua totou teau e tau kupu ne fakamatutaki hana higoa ke he “tapu” mo e “tapuina.”

3. Takitaki fefe he tau manatu hehe ke he tapuina ha Iehova e tokologa ke o kehe mai he Atua ka e nakai fakatata lahi ki a ia?

³ Kitia maali ai, ko e taha he tau mena mua ne manako a Iehova ke iloa e tautolu hagaao ki a ia, nukua tapu a ia. Ka kua tokologa he vaha nei kua fakaheu e manatu ia. Kua fakatai hehe he falu e tapuina ke he mahani fakamoli fakavai. Ko e tau tagata ne taufetului mo e manatu kelea ki a lautolu ni ka liga kitia e tapuina he Atua mo mena ke matakutaku ki ai ka e nakai mo mena futia. Liga matakutaku a lautolu neke nakai maeke a lautolu ke fakatata ke he Atua tapu nei. Ko e mena ia, ati tokologa ne fuluhi kehe mai he Atua ha ko e hana tapuina. Kua momoko e mena ia, ha ko e tapuina he Atua ko e kakano fakaohooho a ia ke fakatata ki a ia. Ko e ha? Fakamua to tali e tautolu e huhu ia, kia fakatutala a tautolu ke he kakano he tapuina moli.

4, 5. (a) Ko e heigoa e kakano mo e nakai kakano he tapuina? (e) Ko e tau puhala aoga ua fe ne “vevehe” a Iehova?

⁴ Ko e tapuina e Atua kua nakai pehe a ia kua loto fulukovi, fakatokoluga, po ke fakavihia atu ke he falu. Kua hepe lahi, ha ko e mena vihiatia e ia e tau mahani ia. (Tau Fakatai 16:5; Iakopo 4:6) Ti, ko e heigoa e kakano moli he kupu “tapu”? He Tohi Tapu Heperu, kua mai e kupu tapu he kupu ne kakano “vevehe.” He puhala tapuaki, kua hagaao e kupu “tapu” ke he mena ne vevehe mai he mena fa mahani ke fakaaoga, po ke fakatapu. Kua fakamaama fakalahi foki he tapuina e manatu he mea mo e tavanavana. Hagaao fefe e kupu nei ki a Iehova? Kakano kia kua “vevehe” a ia mai he tau tagata nakai mitaki katoatoa, ti mamao lahi mai ia tautolu?

⁵ Nakai pihia. Ko “ia ne Tapu i Isaraela,” ne fakamaama e Iehova a ia ke “ha i loto” he tau tagata hana, pete he agahala a lautolu. (Isaia 12:6; Hosea 11:9) Ti kua nakai fakamamao he tapuina hana a ia. Ka ko e puhala fe ne “vevehe” ai a ia? Ke he tau puhala aoga ne ua. Fakamua, kua vevehe a ia mai he tau tufugatia oti hana ha ko ia ni e Mua ue Atu. Ko e hana tavana, hana mea, kua katoatoa mo e tukumalagi. (Salamo 40:5; 83:18) Uaaki, kua vevehe katoatoa a Iehova mai he tau hala oti, ti ko e manatu mafanatia a ia. Ko e ha?

6. Ko e ha kua moua e tautolu e mafanatia he vevehe katoatoa ha Iehova mai he agahala?

⁶ Kua nonofo a tautolu he lalolagi ne lavea e tapuina moli. Ko e tau mena oti he kaufakalataha he tagata ne kehe mai he Atua kua kiva ke he falu a puhala, mo e fakailaila he hala mo e nakai mitaki katoatoa. Kua taufetului oti a tautolu mo e hala i loto ha tautolu. Ti kua hagahaga kelea oti a tautolu neke lofia he hala kaeke ke nakai mataala a tautolu. (Roma 7:​15-25; 1 Korinito 10:12) Kua nakai hufia a Iehova he hagahaga kelea pihia. Kua mamao katoatoa mai he agahala, to nakai fakaai a ia ke ilaila he hala. Kua fakamoli he mena nei e manatu ha tautolu ki a Iehova ko e Matua mitaki lahi, ha ko e kakano he mena nei kua fakamoli tumau a ia. He nakai tatai  mo e tau matua tane agahala, to nakai fakaai a Iehova ke taute e mahani nakai fakamoli, fakahanoa, po ke fakamamahi. Kua nakai taute he hana tapuina ha mena pihia. He falu magaaho ne omonuo foki a Iehova ke he hana ni a tapuina, ha kua nakai fai mena nukua lahi pihia e falanakiaga ki ai. (Amosa 4:2) Nakai kia mafanatia e manatu ia?

7. Ko e ha kua talahau ai kua pauaki e tapuina ke he foliga ha Iehova?

⁷ Ko e tapuina ko e foliga pauaki ha Iehova. Ko e heigoa e kakano he mena ia? Ke fakataitai: Manamanatu ke he tau kupu “tagata” mo e “nakai mitaki katoatoa.” Kua nakai maeke ia koe ke fakamaama e kupu fakamua ka e nakai fakaaoga e kupu fakamui. Kua hufia a tautolu he nakai mitaki katoatoa, mo e fakaohooho e tau mena oti ne taute e tautolu. Mogonei kia manamanatu ke he ua e kupu ne kehekehe lalahi​—“Iehova” mo e “tapu.” Kua hufia a Iehova he tapuina. Ko e tau mena oti hagaao ki a ia kua mea, tavana, mo e tututonu. Kua nakai maeke ia tautolu ke iloa moli a Iehova ane mai nakai maama e kupu hokulo nei​—ko e “tapu.”

8, 9. Ko e heigoa ne fakakite kua lagomatai e Iehova e tau tagata nakai mitaki katoatoa ke tapu ke he kakano fakalatalata?

⁸ Ha kua fakatino e Iehova e mahani he tapuina, kua lata tonu ni ke talahau ko e punaaga a ia he tau mena tapu oti kana. Kua nakai fufu fulukovi e ia e tau mahani uho nei; ka e age e ia ke he falu, mo e taute fakamokoi ai e ia. Ha ko e magaaho ne vagahau e Atua ki a Mose he puhala he agelu he akau talatala, ne eke foki e kelekele ke tapu ha kua ha ha ai a Iehova!​—Esoto 3:5.

⁹ Maeke nakai e tagata nakai mitaki katoatoa ke tapu ha ko e lagomatai ha Iehova? E, he kakano fakalatalata. Ne foaki he Atua ke he tau tagata Isaraela hana e amanakiaga ke eke mo “motu tapu.” (Esoto 19:6) Ne fakamonuina e ia e motu aki e puhala tapuaki ne tapu, mea, mo e tavana. Ko e tapuina mogoia ko e matapatu tala ne futiaki tumau he Fakatufono faka-Mose. Ti kua tui ai he ekepoa ne mua e lapa auro i mua he potiki hana, ke kitia he tau tagata oti e kikila he maama. Kua hihika  ai e tau kupu: “Tapuina kia Iehova.” (Esoto 28:36, NW) Ti ko e tuaga mea mo e tavanavana ne mua, kua fakakite e tapuakiaga ha lautolu mo e puhala moui foki ha lautolu. Ne tala age a Iehova ki a lautolu: “Kia tapu a mutolu; ha ko au nai ko Iehova ko e ha mutolu a Atua kua tapu ni au.” (Levitika 19:2) Ti ka moui mau e tau Isaraela ke he tau fakatonuaga he Atua ke he mena kua fahia ma e tau tagata nakai mitaki katoatoa, kua tapu a lautolu ke he kakano fakalatalata.

10. He hagaao ke he tapuina, ko e heigoa e kehe he vahaloto ha Isaraela i tuai mo e tau motu ne viko takai i ai?

¹⁰ Ko e fakamaama nei he tapuina kua kehe lahi mai he tapuakiaga he tau motu ne viko takai ia Isaraela. Ko e tau motu pouliuli ia kua tapuaki e tau atua nakai moli mo e fakavaia, tau atua ne fakatata ke favale, lotokai, mo e fakahanoa. Kua nakai tapu a lautolu ke he tau puhala oti. He tapuaki e tau atua pihia ne taute e tau tagata ke nakai tapu. Ko e mena ia, ne hataki e Iehova e tau fekafekau hana ke vevehe mau mai he tau tagata tapuaki pouliuli mo e he ha lautolu a tau matagahua kiva he lotu.​—Levitika 18:​24-28; 1 Tau Patuiki 11:​1, 2.

11. Kitia moli fefe e tapuina he fakatokatokaaga ha Iehova he lagi ke he (a) tau agelu? (e) tau serafi? (i) Iesu?

¹¹ Pete ni ka mitaki e tau tutuaga, kua tote ni e fakatino ne foaki he motu fifili ha Iehova ko Isaraela i tuai ke he tapuina he fakatokatokaaga he Atua i luga he lagi. Ko e totou miliona he tau mena moui fakaagaga i luga he lagi ne fekafekau fakamoli ke he Atua, kua hagaao ki ai ko e hana “tau tagata tapu afe mo afe.” (Teutaronome 33:2; Iuta 14) Kua fakaata mitaki e lautolu e fulufuluola tavanavana kikila he tapuina he Atua. Mo e kia manatu e tau serafi ne kitia e Isaia he fakakiteaga hana. Kua fakakite he lologo ha lautolu ko e tau mena moui fakaagaga ne mua nei, kua aoga lahi e gahua he fakatuogo e tapuina ha Iehova ke he lalolagi mo e lagi katoa. Ka e taha e mena moui fakaagaga ne tokoluga hake ia lautolu nei​—ko e Tama fuataha he Atua. Ko Iesu ko e fakaata mua ue atu he tapuina ha Iehova. Kua tonuhia ke fakahigoa a ia “ko e Tama [“Tapu,” NW] he Atua.”​—Ioane 6:​68, 69.

12, 13. (a) Ko e ha kua latatonu ai e higoa he Atua ke fakamaama ke tapu? (e) Ko e ha kua lata e higoa he Atua ke fakatapu?

¹² Ka e kua e higoa he Atua? Tuga ne kitia e tautolu he Veveheaga 1, ko e higoa ia nakai ko e mataulu po ke fakamaamaaga noa ni. Kua fakakite a Iehova ko e Atua, putoia ai e tau mahani oti hana. Kakano haia ne talahau mai e Tohi Tapu ki a tautolu “kua tapu hana higoa.” (Isaia 57:15) Ne fakahala lahi he Fakatufono faka-Mose ka holitu e higoa he Atua. (Levitika 24:16) Mo e mailoga e mena ne taute e Iesu mo mena fakamua he liogi: “Ha mautolu a Matua na e, ha ha he lagi, kia tapu hau a higoa.” (Mataio 6:9) Ko e kakano ke fakatapu taha mena ko e tuku kehe mo e ke fakaheke ai, ke fakatokoluga ai mo mena tapu. Ka ko e ha kua lata ke fakatapu taha mena tavana pauaki tuga e higoa ia he Atua?

¹³ Ko e higoa tapu he Atua kua paleko mo e takiva aki e tau pikopiko mo e fakavai. I Etena, ne fakavai a Satani hagaao ki a Iehova mo e talahau ko e Pule Katoatoa nakai fifili tonu a Ia. (Kenese 3:​1-5) Tali mai he vaha ia, ko Satani​—ko e pule he lalolagi nakai tapu nei​—kua pauaki ke fakaholofa e tau pikopiko ia hagaao ke he Atua. (Ioane 8:44; 12:31; Fakakiteaga 12:9) Kua vali he tau lotu e Atua ke pule mao, tu luga, po ke favale. Ne talahau e lautolu ke ha ha ai e lalago he Atua he tau felakutaki fakamaligi toto ha lautolu. Ko e fakahekeaga ma e tau gahua tufugatia ne mua ue atu he Atua kua fa tuku age ke he tupu mai noa. E, ko e higoa he Atua kua tukupau fakapikopiko. Ti kua lata ni ke fakatapu; ko e lilifu hana kua lata ke liuaki mai. Kua manako a tautolu ke he fakatapuaga he higoa hana mo e fakatokolugaaga he pule katoatoa hana, mo e fiafia a tautolu ke gahua ke he ha puhala he finagalo ne mua ia.

14. Ko e ha ne tapu e agaga he Atua, mo e ko e ha e vagahau kelea ke he agaga ko e mena kelea lahi?

¹⁴ Ha ha ai taha mena foki ne matutaki lahi ki a Iehova ne kua ui tumau ke tapu​—ko e hana agaga, po ke malolo gahuahua. (Kenese 1:2) Ne fakaaoga e Iehova e malolo fakaohooho  lahi nei ke fakakatoatoa aki hana tau finagalo. Ko e tau mena oti ne taute he Atua, kua taute e ia he puhala tapu, tavana, mo e mea, ti kua tonuhia ke fakahigoa e malolo gahuahua hana ko e agaga tapu, po ke agaga he tapuina. (Luka 11:13; Roma 1:4) Ke vagahau kelea ke he agaga tapu, ne putoia ai e totoko pauaki ke he tau finagalo ha Iehova, ka moua e hala nakai fakamagalo.​—Mareko 3:29.

15. Ko e ha ne latatonu ai ke moua e matakutaku mahani Atua he tali atu ke he tapuina ha Iehova, mo e heigoa ne putoia he matakutaku pihia?

¹⁵ Kua nakai uka, mogoia, ke kitia e kakano ne taute he Tohi Tapu e tutakiaga he vahaloto he tapuina he Atua mo e matakutaku mahani Atua he tagata. Ke fakatai ki ai, ne totou he Salamo 99:3: “Kia fakaheke atu a lautolu ke he hāu a higoa kua homo mo e matakutakuina; kua tapu ni a ia.” Ka ko e matakutaku nei, nakai ko e matakutaku he hopoate. Ka ko e kakano hokulo he fakalilifu ofoofogia, ke fakaheke ke he tau puhala tokoluga oti. Kua latatonu ke manatu pihia, ha kua mua atu e tokoluga he tapuina he Atua ki a tautolu. Kua mua ue atu e mea, mo e lilifu. Pete ni ia, kua nakai lata a tautolu ke fakaheu ai. Ke he taha fahi, ko e onoonoaga mitaki ke he tapuina he Atua ka fakatata lahi a tautolu ki a ia. Ko e ha?

16. (a) Matutaki fefe e tapuina ke he fulufuluola? Foaki e fakataiaga. (e) Peehi fefe he tau fakamaamaaga he fakakiteaga ha Iehova e mea, tavanavana, mo e maama?

¹⁶ Taha mena, ne fakatatai he Tohi Tapu e tapuina ke he fulufuluola. Ia Isaia 63:15, ne fakamaama e lagi ko e ‘haeleaga tapuina mo e fulufuluola’ he Atua. Kua futia he fulufuluola a tautolu. Ke fakatai ki ai, onoono ke he fakatino he lau 33. Nakai kia futia a koe ke he fakatino pihia? Ko e heigoa ne fulufuluola ai? Mailoga la e tavana he vai. Ti liga mea foki e matagi, ha kua lanu e lagi mo e tuga ke kikila. Ka e, ane mai hiki e fakatino ia​—kua apitia e tama vai tafe he tau veve, vali  matahavala e tau akau mo e tau maka, kua namupaku e matagi he kiva​—to nakai futia mogoia a tautolu ki ai; to fakaheu e tautolu. Kua fa mahani mau a tautolu ke lafi e fulufuluola mo e mea, tavanavana, mo e maama. Ko e tau kupu nei ni ka fakaaoga ke fakamaama aki e tapuina ha Iehova. Ko e mena tukua a ia ne futia he fakamaamaaga he fakakiteaga ha Iehova a tautolu! Kua kikila mai e maama, kikila tuga e tau maka uho, puhopuho tuga e afi po ke tau lapatoa uho ne tavanavana mo e kikila​—ko e fulufuluola haia he Atua tapu ha tautolu.​—Esekielu 1:​25-28; Fakakiteaga 4:​2, 3.

17, 18. (a) Puhala fe ne hufia fakamua a Isaia he fakakiteaga hana? (e) Fakaaoga fefe e Iehova e serafi ke fakamafana a Isaia, mo e heigoa e kakano he mena ne taute he serafi?

¹⁷ Pete he pihia, kua lata kia e tapuina he Atua ke taute a tautolu ke logona e tokolalo he fakatai ki ai? Ko e tali moli hanei, ko e e. Ha ko e mena, na tokolalo moli a tautolu ki a Iehova​—ti ko e taha ni a talahauaga a ia kua tonu lahi. Ko e iloa kia he mena ia ke o kehe a tautolu mai ia ia? Mailoga la e manatu ha Isaia he logona e tau serafi ne fakapuloa e tapuina ha Iehova. “Ti pehe atu ai au, Oi te fakaalofa kia au! kua malaia ni au; ha ko au ko e tagata laugutu kelea, ti nofo foki au fakalataha mo e tau tagata laugutu kelea; kua kitia ni haku tau mata e Patuiki ko Iehova Sapaota.” (Isaia 6:5) E, kua fakamanatu he tapuina tukumalagi ha Iehova ki a Isaia e agahala lahi mo e nakai mitaki katoatoa hana. Fakamua, ne hukia e loto he tagata tua fakamoli ia. Ka e nakai toka e Iehova a ia ke he tuaga ia.

¹⁸ Ne mafiti e serafi ke fakamafana e perofeta. Fefe? Ne lele e agaga malolo ke he fatapoa, uta e malala, mo e fakapiki aki e laugutu ha Isaia. Liga fakamamahi lahi e mena ia mai he fakamafana. Ka e manatu, ko e fakakiteaga a nei, ti loga e tau kakano fakataitai. Ko Isaia, ko e Iutaia tua fakamoli, ne iloa mitaki na foaki e tau poa he tau aho oti he fatapoa he faituga ke fakamagalo e tau hala. Mo e fakamanatu fakaalofa he serafi ke he perofeta ko e pete ni he nakai mitaki katoatoa a ia, “laugutu kelea,” kua maeke agaia a ia ke moua e tuaga mea ki  mua he Atua. * Kua talia fakamakai e Iehova e tagata nakai mitaki katoatoa mo e agahala ke tapu​—ke he kakano fakalatalata ni.​—Isaia 6:​6, 7.

19. Maeke fefe ia tautolu ke tapu ke he kakano fakalatalata, pete kua nakai mitaki katoatoa a tautolu?

¹⁹ Kua tatai e moli ke he vaha nei. Ko e tau poa oti ia ne foaki he fatapoa i Ierusalema ko e ata he tau mena lalahi​—ko e poa mitaki katoatoa, ne foaki e Iesu Keriso he 33 V.N. (Heperu 9:​11-14) Kaeke tokihala moli a tautolu mai he tau hala ha tautolu, fakahako e tau puhala hehe, mo e fakagahuahua e tua ke he poa ia, to fakamagalo a tautolu. (1 Ioane 2:2) Kua maeke foki ia tautolu ke olioli e tuaga mea ki mua he Atua. Ati, fakamanatu he aposetolo ko Peteru a tautolu: “Kua tohi Kia tapu a mutolu, ha ko au nai kua tapu ni au.” (1 Peteru 1:16) Mailoga kua nakai talahau a Iehova kua lata ia tautolu ke tapu ke tuga ni a ia. Kua nakai amanaki a ia ke taute e tautolu ha mena kua nakai maeke. (Salamo 103:​13, 14)  Ka kua talamai a Iehova ki a tautolu ke lata ke tapu kakano kua tapu a ia. Ko e “tau fanau fakahelehele,” kua lali a tautolu ke fifitaki a ia ke he lotomatala ha tautolu ko e tau tagata nakai mitaki katoatoa. (Efeso 5:1) Ti ke moua e tapuina ko e gahua tumau a ia. He tutupu fakaagaga a tautolu, kua gahua a tautolu ke “fakakatoatoa ai e tau mahani mitaki” he tau aho takitaha.​—2 Korinito 7:1.

20. (a) Ko e ha kua aoga lahi ke maama kua maeke a tautolu ke mea ki mua he Atua tapu ha tautolu? (e) Kua hufia fefe a Isaia he magaaho ne iloa e ia kua fakamagalo e tau hala hana?

²⁰ Kua fiafia a Iehova ke he mena tututonu mo e tavana. Ne vihiatia e ia e hala. (Hapakuka 1:13) Ka kua nakai fakavihia e ia a tautolu. Ka fakatumau a tautolu ke kitia e hala ke tuga ne kitia e ia​—he vihiatia e kelea, fiafia ke he mitaki​—mo e lali ke muitua ke he tau tuagahui mitaki katoatoa ha Keriso Iesu, to fakamagalo e Iehova e tau hala ha tautolu. (Amosa 5:15; 1 Peteru 2:21) He magaaho ka maama e tautolu, kua maeke a tautolu ke mea i mua he Atua tapu ha tautolu, to hokulo e lauiaga. Kia manatu foki, ne fakamanatu he tapuina ha Iehova e nakai mea ha Isaia. Ne tagi a ia: “Oi te fakaalofa kia au!” Ka e he magaaho ne maama e ia kua fakamagalo e tau hala hana, ne hiki e onoonoaga hana. He magaaho ne ole tagata a Iehova ke taute e kotofaaga hana, ne tali mafiti a Isaia, pete ni kua nakai iloa e ia ko e heigoa ka taute. Ne tali fakalahi e ia: “Ko au hanai, kia fakafano atu e koe au.”​—Isaia 6:​5-8.

21. Ko e heigoa e fakaveaga ne ha ha ia tautolu ke mauokafua kua maeke ia tautolu ke feaki e fua he tapuina?

²¹ Kua taute a tautolu he fakatai he Atua tapu, mo e foaki mai e tau mahani mitaki mo e lotomatala ma e tau mena fakaagaga. (Kenese 1:26) Kua ha ha ai e amanaki ke tapuina i loto ia tautolu oti. He fakatumau a tautolu ke feaki e tapuina, kua fiafia a Iehova ke lagomatai. He magahala ia, to fakatata lahi a tautolu ke he Atua tapu ha tautolu. Mua atu, he manamanatu a tautolu ke he tau mahani ha Iehova he tau veveheaga i mua, to kitia e tautolu ha ha ai loga e tau kakano malolo ke fakatata lahi ki a ia!