1, 2. ¿Imatá Isaías mosqoypi jina rikorqa, chanta imatá chay rikusqan Jehovamanta yachachiwanchej?

 ISAIASQA mosqoypi jina imatachus rikusqanwan tʼukulla qhepakorqa. Aswan qhepamantaj Isaiasqa imachus rikusqanta qhelqarqa, nerqataj ‘Jehová Diosta rikusqanta’ sumaj kamachina tiyananpi tiyashajta, ropanpa ura puntantataj Jerusalén temploman juntʼaykushajta (Isaías 6:1, 2).

² Chantá serafín nisqa angelesta may kallpawan takejta uyarerqa. Chay takiyninkoqa temploj cimientosnintapis kharkatichisharqa. Chay atiyniyoj angelesqa uj kunkalla jatunmanta Diosta jatunchaspa takisharqanku: “Santo, santo, santo Jehová Diosqa, paymin angelesta kamachejqa. Jallpʼantin jatun kayninwan juntʼa kashan”, nispa (Isaías 6:3, 4). Chay angelesqa kinsa kutitapuni Jehová santo kasqanta nerqanku. Jinata ruwasqankutaj may allin, imaraykuchus Jehovalla may santo (Apocalipsis 4:8). Bibliaqa kutin kutita Jehová santo kasqanmanta parlan. Arí, ashkha versiculospi sutin santo kasqanta nin.

3. ¿Imaraykutaj ashkha runas Jehová santo kasqanmanta mana yachayta munankuchu?

³ Jehovaqa santo kasqanta mayta yachananchejta munan. Chaywanpis ashkha runasqa chayta mana yachayta munankuchu, imaraykuchus piensanku santo kasqankuta yuyakoj runasqa jatunchakushasqankuta chayri wajkunawan rikuchikunallankupaj Diosta sirvisqankuta. Wakinkunataj pisipaj qhawakusqankurayku Dios santo kasqanta yachaspa manchachikunku, ni jaykʼaj payman qayllaykuyta atinankutataj yuyanku. Chayrayku ashkha runas Jehovamanta  karunchakunku. Chayta ruwaspaqa mayta pantanku, imaraykuchus Jehová santo kasqanta yachayqa payman qayllaykuchiwanchej. ¿Imaraykú chayta ninchej? Niraj kay tapuyman kutichishaspa imachus santo kay kasqanta ukhuncharina.

4, 5. 1) ¿Ima niytá munan santo kay, chanta imawantaj mana kikinchu? 2) ¿Imasmantataj Dios tʼaqasqa kashan?

⁴ Dios santo kasqanqa mana niyta munanchu pay jatunchakusqanta chayri runaykachasqanta. Astawanpis Diosqa chay ruwaykunata chejnikun (Proverbios 16:5; Santiago 4:6). Chanta, ¿ima niytá munan santo kay? Hebreo parlaypi chay palabraqa tʼaqay nisqa palabramanta jamun, oqharikuntaj imapis Diospaj tʼaqasqa kasqanmanta parlanapaj. Santo kay nispaqa parlashallantaj llimphu kaymanta, mana chʼichiyoj kaymanta. ¿Imatataj chay Jehovamanta yachachiwanchej? ¿Chay niyta munanchu Diosqa runasmanta may karupi kasqanta?

⁵ Mana. Imaraykuchus ‘Israelpa Santo Diosnin’ Jehovaqa Israel llajtaj chaupinpi kasqanta nerqa. Paykunataj juchasapas karqanku (Isaías 12:6; Oseas 11:9). Arí, Jehová santo kasqanqa mana paymanta karunchawanchejchu. Chanta, ¿imasmantataj Dios tʼaqasqa kashan? Uj kaj, tukuy ruwasqanmanta. Chantapis paylla aswan patapi kashan, chayrayku llimphu kaynenqa mana tukukuyniyoj (Salmo 40:5; 83:18). Iskay kaj, tukuy laya juchamanta tʼaqasqa kashan, chaytaj mayta kallpachawanchej. ¿Imaraykú?

6. ¿Imata yachaytaj sonqochawanchej?

⁶ Kay jallpʼapeqa mana pipis Dios jina santochu. Tukuy runasqa Diosmanta karunchasqa kashanchej juchasapas kasqanchejrayku. Chayrayku sapa ujninchej juchawan uj maqanakupi jina kashanchej. Mana allinta qhawarikojtinchejtaj juchasapa kayninchej atipawasunman (Romanos  7:15-25; 1 Corintios 10:12). Jehovaqa mana noqanchej jinachu. Payqa juchamanta tʼaqasqa kashan, ni jaykʼajtaj juchawan chʼichichakonqachu, chayrayku paypi atienekusunman. Payqa may sumaj Tatapuni. Juchasapa tatasqa sajrasman chayri chʼichi kausayniyojman tukunkuman. Chaywanpis Jehovaqa santo kasqanrayku ni jaykʼaj paykuna jina kanqachu. Payqa atienekunapaj jinapuni, chayrayku wakin kuteqa “santo kasqanrayku” jurarqa (Amós 4:2). Chaytaj sonqochawanchej.

7. ¿Imaraykutaj ninchej santo kay Jehovapi kashasqanta?

⁷ Santo kayqa Jehovapi kashan. ¿Ima niytá munan chay? Runapi, juchapi ima tʼukurina. Runapi tʼukurispaqa juchasapa kasqanpiwan tʼukurinchej. Imajtinchus tukuy ima ruwasqanpi juchasapa kasqan rikukun. Kunantaj Jehovapi, santo kaypi ima tʼukurina. Santo kayqa Jehovapi kashan, imaraykuchus payqa llimphu, mana chʼichiyoj, tukuy ima ruwasqantaj cheqan. Chayrayku Jehovata sumajta rejsinapajqa, imachus santo kay kasqanta yachana tiyan.

8, 9. ¿Imaraykutaj ninchej santos chayri llimphus kayta atisqanchejta?

⁸ Jehovaqa santomin, chayrayku santo kayqa paypi kashan. Chaywanpis santo kaynintaqa mana payllapajchu japʼikapun, manaqa mana michʼakuspa wajkunamanpis qon. Uj kuti Diosqa Moiseswan parlarqa uj angelnejta laurashaj khishkarara sachʼita ukhumanta. Chay kutipi chay jallpʼapis santoman tukorqa (Éxodo 3:5).

⁹ Juchasapas kaspapis Jehovaj yanapayninwan, ¿santos chayri llimphus kayta atisunmanchu? Arí, chaywanpis mana Jehová jinapunichu. Diosqa llajtan santoman tukuyta atisqanta nerqa (Éxodo 19:6). Chayrayku israelitaspa yupaychayninkoqa llimphu, santo ima kanan karqa. Leypis ashkhata parlan santo kaymanta chayri llimphu kaymanta.  Tukuy israelitas qhawaj kanku kuraj kaj sacerdotej frentenpi qorimanta cintata. Chay cintapi nisharqa: “Jehová Diosmin llimphoqa”, nispa (Éxodo 28:36). Arí, Israel llajtaqa llimphu yupaychayninrayku rejsisqa kanan karqa. Dios paykunaman nerqa: “Noqa Jehová Diosniykichejqa llimphu kani, chayrayku qankunapis llimphus kanaykichej tiyan”, nispa (Levítico 19:2). Juchasapas kaspapis Diospa kamachiyninta kasukuspaqa, llimphus kankuman karqa, chaywanpis mana Jehová jinapunichu.

10. ¿Imaspitaj Israelpa yupaychaynin, waj suyuspa yupaychayninkuwan mana kikinchu karqa?

¹⁰ Israelpa llimphu yupaychaynenqa, mana waj suyuspa yupaychayninkuwan kikinchu karqa. Waj suyusmanta runasqa imatapis yupaychallaj kanku, chay dioses mana kajtinpis. Paykunaqa yuyaj kanku chay dioses sajras, munapayajkuna, khuchichakojkuna kasqankuta. Chay diosesninkoqa millay karqanku, paykunata yupaychajkunapis millay kausayniyoj karqanku. Chayrayku Jehovaqa kamachisninta nerqa chay diosesta yupaychajkunamanta, millay costumbresninkumantapis karunchakunankuta (Levítico 18:24-28; 1 Reyes 11:1, 2).

11. Ángeles, serafines, Jesús ima, ¿imaynatá cielopi Jehovaj llajtanpa santo kayninta rikuchinku?

¹¹ Israel llajtaqa mayta kallpachakuspapis, cielopi Jehovaj llajtanpa santo kayninta may pisillata rikucherqa. Cielopi Jehovaj llajtanqa may chhika kasukoj ángeles kanku. Paykunataj “waranqa waranqa Diospaj tʼaqasqas” kanku (Deuteronomio 33:2, sutʼinchaynin; Judas 14). Chay angelesqa Jehovaj santo kayninta sumajta rikuchinku. Chantapis Isaías mosqoypi jina rikusqanpeqa, may atiyniyoj serafines takiyninkuwan Jehovaj santo kayninta rejsichisharqanku. Jehovaj Wawan Jesusrí, ni pi jina Diospa santo kayninta rikucherqa. Chayrayku paytaqa “Diospa kachamusqanpuni” kasqanta nikun (Juan 6:68, 69).

12, 13. 1) ¿Imaraykutaj Diospa sutin santo kasqanta ninchej? 2) ¿Imaraykutaj Diospa sutin llimphuchasqa kanan tiyan?

¹² ¿Imatá Diospa sutinmanta nisunman? Ñaupaj yachaqanapi rikorqanchej jina, chay suteqa mana mayqen suti jinallachu, manaqa Dios imaynachus kasqanta rikuchin. Chayrayku Bibliaqa nin: “Santo sutiyoj Dios”, nispa (Isaías 57:15). Moisespa Leyninpi nisqanman jina, “Diospa sutinpa contranta parlajqa wañuchisqapuni” kanan karqa (Levítico 24:16). Jesuspis Diosmanta mañakuyta yachachishaspa nerqa: “Cielopi kashaj Tatayku, sutiyki santopaj qhawasqa kachun”, nispa (Mateo 6:9, sutʼinchaynin). Imatapis santopaj qhawaspaqa Diosta yupaychanapaj tʼaqanchej. Diospa sutin santoña kajtin, ¿imaraykutaj santopaj qhawasqa kanan tiyan?

¹³ Imaraykuchus Satanasqa Edén huertapi Jehovaj contranta llullasta parlarqa, ajinamanta Jehovaj santo sutinta chʼichicharqa, mana allin kamachejchu kasqantataj nerqa (Génesis 3:1-5). Chaymantapacha kay sajra mundota kamachej Satanasqa, chay llullasta jallpʼantinman juntʼaykucherqa (Juan 8:44; 12:31; Apocalipsis 12:9). Ashkha religionesqa ninku Dios sajra, rumi sonqo, mana qayllaykuy atina kasqanta, guerraspipis Diosqa paykunata yanapasqanta. Chantapis nillankutaj Jehovaj may sumaj ruwasqasnenqa jinallamanta rikhurisqanta. Ajinamanta paykunaqa may sajra sonqowan Diospa santo sutinta chʼichichanku. Chayrayku qallariypi jina santopaj qhawasqa kananpaj, llimphuchasqa kanan tiyan. Noqanchejtaj Diospa sutin llimphuchasqa kananta mayta suyakushanchej. Chaytataj ruwanqa Wawan Gobiernonpi kamachishajtin. Chay pʼunchaykamataj imaynallamantapis yanapakuyta munanchej Diospa sutin llimphuchasqa kananpaj.

14. 1) ¿Imaraykutaj Diospa atiyninta espíritu santo nispa sutichakun? 2) ¿Imaraykutaj espíritu santoj contranpi rimay jucha?

 ¹⁴ Jehovajtaqa espiritun chayri atiynin tiyapun, chay espirituntaqa casi sapa kuti espíritu santo nikun. Chay atiyninwantaj tukuy imata munayninman jina ruwan (Génesis 1:2). Diospata tukuy ima ruwasqanqa santo, llimphu ima, chayrayku chay atiyninta espíritu santo nispa sutichakun (Lucas 11:13; Romanos 1:4). Chay espíritu santoj contranta rimayqa Diospa munayninwan churanakun. Ajinata rimajtaj ni jaykʼaj perdonasqachu kanqa (Marcos 3:29).

15. 1) ¿Imaraykutaj Jehovata jatunpaj qhawanchej? 2) ¿Imaraykutaj Diosta manchachikuy allin?

¹⁵ Bibliaqa nin runas Diosta jatunpaj qhawananchej kasqanta pay santo kasqanrayku. Salmo 99:3 nin: “Diosníy, paykunaqa sumaj sutiykita jatunchachunku. Sutiykeqa may tʼukuna, santotaj”, nispa. Kay versiculopi “sutiykeqa may tʼukuna” nispa, Jehová Dioslla yupaychanapaj jina kasqanta, payllataj may jatunpaj qhawanapaj jina kasqanta nishan. Diosta manchachikoyqa allin, imaraykuchus Diospa santo kaynenqa lliphipirispa kʼancharishan, may llimphu, may patapitaj. Jinapis Jehová santo kasqanta yachayqa mana paymanta karunchawanchejchu, manaqa qayllaykuchiwanchej. ¿Imaraykú chayta ninchej?

16. 1) Santo kaywan, kʼachitu kajwan, ¿imapitaj rijchʼakunku? 2) ¿Imatá Biblia willawanchej Diosninchej santo kasqanmanta?

¹⁶ Bibliaqa santo kayta, kʼachitu kajwan kikinchan. Isaías 63:15 niwanchej cieloqa ‘santo lugar’, chantá ‘kʼachitu lugar’ kasqanta, chaypitaj Dios tiyakun. Kʼachitu kajtaqa mayta munakunchej, ¿icharí? Kay 33 paginapi fotota qhawariy. ¿Manachu chay rikusqayki kʼachitu? Yakoqa chʼuwita, cielopis llimphumanta kʼancharishan. Kunanqa waj jinamantañataj qhawarina. Qonchu yaku,  aire qʼoshñiwan juntʼa, sachʼaspis rumispis pinturawan pintarasqas kashankuman chayqa, manaña kʼachituchu kankuman, niñataj qhawayta munasunmanchu. Runasqa kʼachitu kajta, llimphu imaswan, kʼancharishaj imaswan kikinchanchej. Jehová santo kasqanmanta parlanapajpis chay palabrasta oqharikullantaj. Chayrayku mayta kusikunchej Jehová imayna santochus kasqanmanta leespa. Bibliaqa willawanchej santo Diosninchej cielopi kamachina tiyananpi kashasqanta. Chaypitaj kʼancharishaj kʼachitu rumis jina, nina jina, metal jinataj lliphipirishan (Ezequiel 1:25-28; Apocalipsis 4:2, 3).

17, 18. 1) Serafines santo Diosta jatunchashasqankuta uyarispa, ¿imatá Isaías nisqa? 2) ¿Imaynatá Jehová Isaiasta sonqocharqa? 3) Uj serafín, ¿imatá Isaiasta yuyaricherqa?

¹⁷ Diosninchej santo kasqanta yachaspaqa, reparanchej urapi kashasqanchejta, paytaj may patapi kashasqanta, may santotaj kasqanta. Chayta yachaspa, ¿paymanta karunchakunachu kanman? Isaiasqa kayta nerqa serafines santo Diosta jatunchashasqankuta uyarispa: “Ay imanallasajchus. Kunanqa wañusajchari. Kay jina chʼichi simi runa kashaspa, chʼichi simi runaspa chaupinkupi tiyakushaspa, ñawisniywan Reyta rikuni, angelesta kamachej Jehová Diosta rikuni”, nispa (Isaías 6:5). Arí, Isaiasqa repararqa Dios may santo kasqanta, paytaj pantaj runalla kasqanta. Chayta reparaspataj phutikuyta qallarerqa, chaywanpis Diosqa payta sonqocharqa.

¹⁸ Isaiastaqa Jehová uj serafinnejta sonqocharqa. Chay serafinqa altarkama phawaytawan uj nina brasata apamuspa, Isaiaspa siminman chayacherqa, chaywanpis mana siminta imanarqachu, imaraykuchus Isaiasqa chayta mosqoypi jinalla rikusharqa. Diosta kasukoj Isaiasqa sumajta yacharqa temploj altarninpi uywasta qʼolachisqankuta perdonta tarinapaj. Serafintaj Isaiasta kʼachamanta yuyaricherqa juchasapa “chʼichi simi” kajtinpis, Jehovaj ñaupaqenpi  llimphupaj qhawasqa kayta atisqanta. a Imaraykuchus Jehovaqa juchasapa runastapis, llimphupaj qhawayta atin (Isaías 6:6, 7).

19. Juchasapas kaspapis, ¿imaynamantá Diospa ñaupaqenpi llimphus kasunman?

¹⁹ Kay tiempopipis kikillantaj. Jerusalén templopi uywa wañuchisqa jaywanasqa, 33 watapi Jesucristoj wañuyninta rikuchinallanpaj karqa (Hebreos 9:11-14). Noqanchejpis juchasninchejmanta sonqomantapacha pesachikuspa Jesuspa wañuyninpi creesun chayqa, Jehová chay juchasninchejta pampachanqa (1 Juan 2:2). Arí, Diospa ñaupaqenpi llimphupaj qhawasqa kayta atinchej. Chayraykuchá Pedro yuyarichiwanchej: “Diosmanta Qhelqasqapeqa nin: ‘Noqaqa llimphu kani, chayrayku qankunapis llimphus kanaykichej tiyan’, nispa” (1 Pedro 1:16). Rikunchej jina Jehovaqa mana pay jinapuni llimphus kanatachu mañawanchej, manaqa atisqallanchejta mañawanchej (Salmo  103:13, 14). Jehovaqa llimphus kananchejta niwanchej, imaraykuchus payqa llimphu. “Diospa munasqa wawasnin” kasqanchejraykutaj, payman rijchʼakunapaj tukuy atisqanchejta kallpachakunchej (Efesios 5:1). Juchamantaqa mana ujllapichu llimphuchakusun. Chayrayku sapa pʼunchay “astawan astawan juchamanta tʼaqakuspa”, Diosman qayllanapaj kallpachakuna (2 Corintios 7:1).

20. 1) ¿Diospa ñaupaqenpi llimphupaj qhawasqa kayta atisunmanchu? 2) ¿Imatá Isaías ruwayta munarqa juchan perdonasqa kasqanta yachaspa?

²⁰ Jehovaqa cheqan kajta, llimphu kajtawan munakun, juchatataj chejnikun (Habacuc 1:13). Chaywanpis mana noqanchejtachu chejnikuwanchej. Sajra kajta chejnispa cheqan kajta munakojtinchej, Cristo jina ruwanapajtaj kallpachakojtinchejqa Jehová juchasninchejmanta perdonawasun (Amós 5:15; 1 Pedro 2:21). Diospa ñaupaqenpi llimphus kayta atisqanchejta yachayqa, mayta sonqochawanchej. Isaiasqa Dios santo kasqanta uyarispa, yuyarikorqa juchasapa kasqanta. Chayrayku nerqa: “Ay imanallasajchus”, nispa. Chaywanpis juchan perdonasqa kasqanta yachaspaqa, yuyayninta cambiarqa. Chayrayku Jehová “¿pitá kachasajri?” nispa tapojtin, payqa chay rato kuticherqa: “Kaypi kashani. Noqata kachaway”, nispa. Payqa ajinata kuticherqa maymanchus kachananta mana yachaspapis (Isaías 6:5-8).

21. ¿Imaraykutaj santo chayri llimphu kayta atisqanchejta ninchej?

²¹ Diospa rijchʼayninman jina ruwasqa kasqanchejrayku pay jina kayta atinchej, payman qayllaykuytapis atinchej (Génesis 1:26). Chayrayku noqanchejpis santo chayri llimphu kayta atisunman. Chayta ruwanapaj kallpachakojtinchejqa Jehová kusiywan yanapawasun, astawan astawantaj payman qayllaykusunchej. Qhepan yachaqanaspi yachakusun imaynachus Jehová kasqanta, chaytaj payman astawan qayllaykunapaj yanapawasun.