1, 2. ?Abonuan sa benin mun yɛ Eli wunnin be-ɔ? ?I nun m’ɔ o Orɛbu Oka’n su lɔ yɔbuɛ buɛ’n i nuan lɔ’n, sa sroesroe benin yɛ ɔ wunnin i-ɔ?

 ELI wunnin abonuan sa mun laa. I wie yɛle kɛ i nun m’ɔ ɔli fialɛ’n, aliɛ ba kwlaa nun’n, kɔkɔkuankuan’m be blɛli i aliɛ kpɛ nɲɔn. Asa ekun’n, i nun nga awe’n kpɛnnin’n, ɔ wunnin kɛ sanmlɛn nin ngo’n, b’a wieman sɛ mma nɲɔn’n be nun. Ɔ wunnin bɔbɔ kɛ Ɲanmiɛn m’ɔ srɛli’n ti’n, sin fin ɲanmiɛn su lɔ jrali. (1 Famiɛn Mun, ndɛ tre 17 nin 18) Sanngɛ sa ng’ɔ su ba siɛn’n yɛ’n, ɔ nin-a wunmɛn i wunsu le.

² I nun m’ɔ ti Orɛbu Oka’n su lɔ yɔbuɛ buɛ’n i nuan lɛ’n, ɔ wunnin sa sroesroe kpanngban. Ɔ dun mmua wunnin kɛ aunmuan’n fitali. Aunmuan sɔ’n kpla kekle kpa, ɔ maan ɔ kpacili oka’m be nun, yɛ ɔ kpukeli yɔbuɛ’m be nun. I sin’n, asiɛ’n kejeli. Ɔ maan ɔ tuli asiɛ’n bo lɔ ninnge mun fiteli. Ng’ɔ wunnin i ekun’n yɛle sin. Kɛ sin’n dí lika’n kɔ́’n, e kwla se kɛ i lolɛ’n guali Eli wun.—1 Famiɛn Mun 19:8-12.

3. ?Ngue yɛ ninnge nga Eli wunnin be’n be kle-ɔ? ?É yó sɛ naan y’a wun i weiin kɛ Ɲanmiɛn le tinmin?

³ Ninnge nga Eli wunnin be lɛ’n, be kwlaa be kle like kunngba. Be kle kɛ Ɲanmiɛn Zoova i tinmin’n ti dan. Nán kɛ e kunndɛ kɛ é wún abonuan sa kun kwlaa naan y’a lafi su kɛ Ɲanmiɛn le tinmin-ɔn. Ninnge nga e wun be mɛn’n nun bɔbɔ’n, be kle weiin kɛ Ɲanmiɛn le tinmin. I sɔ’n ti’n, Biblu’n se kɛ ninnge nga Zoova yili be’n be ti’n, sran’m be wun kɛ “i tinmin’n ti anannganman naan ɔ ti Ɲanmiɛn.”  (Rɔmunfuɛ Mun 1:20) Maan e fa e ɲin e sie i ninnge kɛ ɲanmiɛn m’ɔ kpa sin mianmian’n, annzɛ ɲanmiɛn m’ɔ kpan kplannankplannan’n annzɛ nzue ba nga be sonji be gua kpuuu’n, ɔ nin nzraama kpanngban nga be ta ɲanmiɛn su lɔ’n be su kan. ?Ninnge sroesroe sɔ’m be kleman kɛ Ɲanmiɛn i tinmin’n ti dan? Be kle sɔ weiin, sanngɛ nán sran ngba yɛ ɔ fa su-ɔ. Wie’m be kusu’n, kannzɛ be si sɔ’n, sanngɛ be wunmɛn i wlɛ kpa. Sanngɛ sɛ e si like nga Zoova i tinmin’n ti’n ɔ kwla yo’n, ɔ́ úka e kpa naan y’a fa e wun y’a mɛntɛn i. I sɔ’n ti’n, akpasua nga nun’n, bé wá yíyí Zoova i kwlalɛ dan’n i ngbɛsungbɛsu’m be nun bé klé e.

4, 5. (1) ?Wafa sɛ yɛ Zoova i dunman’n nin i tinmin’n annzɛ i kwlalɛ’n be kɔ likawlɛ-ɔ? (2) ?Ngue ti yɛ kɛ Zoova fa nannin tola’n i su sunnzun ase fa kɛn i tinmin’n i ndɛ’n, i sɔ’n ti su-ɔ?

⁴ Zoova i tinmin’n leman wunsu. Zeremin 10:6 se kɛ: “Zoova, sran fi nin wɔ sɛman. A ti dan, yɛ ɔ dunman’n ti dan, kpɛkun ɔ tinmin’n cɛnnin.” Maan e sie i nzɔliɛ kɛ be se kɛ Zoova i dunman’n ti dan yɛ i tinmin’n cɛnnin. Nán maan e wla fi su kɛ i dunman’n i bo’n yɛle kɛ “Ɔ yo maan ɔ kaci.” ?Ngue ti yɛ Zoova kwla yi like kwlaa ng’ɔ klo’n, yɛ ɔ kaci like kwlaa ng’ɔ klo kɛ ɔ́ káci’n niɔn? Like nga ti yɛ ɔ kwla yo sɔ’n yɛle i tinmin’n. Zoova kwla like kwlaa yo, yɛle kɛ like kwlaa nga i waan ɔ́ yó’n, ɔ leman kun sa mɔ i yolɛ’n ti kekle mɛn i-ɔ. Wunmiɛn annzɛ tinmin sɔ’n wo i sran wafa ng’ɔ ti’n nun wie.

⁵ Zoova i tinmin’n i cɛnlɛ m’ɔ cɛnnin dan’n, ɔ tra  klɔ sran’m be kpɛn. I sɔ’n ti’n, ɔ fa nzɔliɛ ninnge wie mun fa uka e naan y’a wun i wlɛ. Nzɔliɛ ninnge sɔ’m be nun kun yɛle nannin tola’n. (Ezekiɛli 1:4-10) Nzɔliɛ like sɔ’n ti su, afin nannin tola’n ti nnɛn dan kpa kun m’ɔ le wunmiɛn-ɔn. Laa’n, nnɛn nga i dan tra nannin tola’n, Palɛstinin lɔfuɛ’m be tɛmɛn i wun. Sanngɛ be si kɛ awuɛ wafa kun o lɛ’n, i wunmiɛn’n tra nannin tola liɛ’n. Dɔ nga su’n be wunman awuɛ wafa sɔ’n i osu kun. (Zɔbu 39:9-12) Rɔmun lɔ famiɛn kun m’ɔ suan Zili Sezaa’n kannin kɛ sui’m be dan traman nannin sɔ’m be dan. Bian sɔ’n klɛli i kɛ: “Be le wunmiɛn kpa, yɛ be kwla wanndi kpa.” Sɛ sran o nnɛn sɔ’n i wun koko’n, ɔ wun kɛ i bɔbɔ’n ti kaan dan yɛ ɔ leman wunmiɛn.

6. ?Ngue ti yɛ Zoova kunngba cɛ yɛ be flɛ i ‘Ɲanmiɛn m’ɔ Kwla Like Kwlaa Yo’n’ niɔn?

⁶ I kunngba’n yɛle klɔ sran’m be liɛ’n. Yɛle kɛ be timan like fi Ɲanmiɛn Zoova m’ɔ le tinmin dan’n i ɲrun. Zoova ɲrun’n, nvle dandan mun bɔbɔ’n, be ti kɛ toe su ndutre kaan sa. (Ezai 40:15) Zoova kunngba cɛ yɛ i wunmiɛn liɛ’n leman awɛ-ɔ. I sɔ’n ti’n, be flɛ i kɛ ‘Ɲanmiɛn m’ɔ Kwla Like Kwlaa Yo’n.’ a (Sa Nglo Yilɛ 15:3) Zoova i wunmiɛn’n ti dan yɛ i tinmin’n yo sro. (Ezai 40:26) Wunmiɛn ng’ɔ o Zoova nun’n, ɔ kwlá wieman le. Nán sran annzɛ like wie yɛ ɔ mɛn i wunmiɛn-ɔn, afin ‘wunmiɛn’n fin i.’ (Jue Mun 62:11) ?Sanngɛ ngue yɛ Zoova fɛ i wunmiɛn’n fa yo-ɔ?

7. ?Ngue yɛle Zoova i wawɛ’n? ?Yɛ ngue yɛ Ebre nin Glɛki nun ndɛ nga be niannin be su be kacili ndɛ sɔ’n be kle e-ɔ?

⁷ Zoova i wawɛ’n mɔ yɛle i wunmiɛn ng’ɔ fa di junman’n, ɔ kpɛman su le. I yɛ Bo Bolɛ 1:2 flɛ i “Ɲanmiɛn wawɛ’n” niɔn. Ebre nin Glɛki nun ndɛ nga be kacili i kɛ “wawɛ’n,” Biblu’n i bue uflɛ nun’n be kwla kaci i kɛ “aunmuan.” Fluwa sifuɛ nga be tutu ndɛ mma’m be bo’n, be waan Ebre nin Glɛki nun ndɛ sɔ’m, be kle kɛ wunmiɛn sɔ mɔ Ɲanmiɛn fa di junman’n, ɔ ti like mɔ e kwlá wunmɛn i-ɔ. Ɲanmiɛn wawɛ’n ti kɛ aunmuan’n sa, klɔ sran’m be kwlá wunmɛn i, sanngɛ e wun ninnge ng’ɔ yo be’n.

8. ?Biblu’n nun’n, kɛ bé kán Ɲanmiɛn i wawɛ’n i ndɛ’n, be se sɛ? ?Yɛ ngue ti yɛ i sɔ’n nin i fata-ɔ?

⁸ Like kwlaa nga Zoova klo kɛ ɔ́ yó’n, ɔ kwla fɛ i wawɛ’n yo i sɔ like’n. Ɔ maan Biblu’n nun’n, kɛ bé kán Ɲanmiɛn i wawɛ’n i ndɛ’n, be se kɛ “Ɲanmiɛn i sa mma” annzɛ i “tinmin” annzɛ i “sa.” (Liki 11:20, jnd; Mmla’n 5:15; Jue Mun 8:3) Klɔ sran’n kwla fɛ i sa yo ninnge fanunfanun. Ninnge sɔ mun’n, wie liɛ’n, ɔ fata kɛ ɔ ɲan wunmiɛn naan w’a yo. Wie liɛ’n kusu’n, ɔ fata kɛ ɔ fɛ i sa mma yo. I kunngba’n yɛle Ɲanmiɛn liɛ’n. Ɔ kwla fɛ i wawɛ’n yo ninnge fanunfanun. I wie yɛle kɛ ɔ fɛli i wawɛ’n boli ninnge nga be ti kanngan plilili’n, annzɛ ɔ fa kpɛli Jenvie Ɔkwlɛ’n nun annzɛ ɔ fa ukali Klisifuɛ klikli mun naan b’a kan aniɛn wafawafa.

9. ?Wafa nga Zoova yi i tinmin’n i nglo’n, i kun ekun yɛle benin?

⁹ Wafa nga Zoova yi i tinmin’n i nglo’n, i kun ekun yɛle kɛ ɔ sie nglo nin asiɛ’n. ?Sran kun kwla sie sran miliɔn tra su yɛ be kwlakwla be kwla tu be klun be yo i klun sa’n, ɔ yo ye? Zoova liɛ’n ɔ kwlɛ i sɔ yo. Klɔ  sran wie’m be ti i sufuɛ. Yɛ Biblu’n nun’n, be waan be ti kɛ sonja mun sa. (Jue Mun 68:11; 110:3) Kannzɛ be flɛ be sɔ’n, sanngɛ anzi’m be wunmiɛn liɛ’n tra klɔ sran’m be liɛ’n kpe nun. An bɔbɔ amun nian. Kɛ Asiri sonja’m be waan be nin Ɲanmiɛn i nvle’n nunfuɛ’m bé kún’n, kɔnguɛ kunngba nun’n, anzi kun kunnin sonja ko ju akpiakpi ya akpiakpi ablaɔcuɛ-nin-nnun (185.000)! (2 Famiɛn Mun 19:35) Nanwlɛ, anzi’m be ‘le wunmiɛn kpa.’—Jue Mun 103:19, 20.

10. (1) ?Ngue ti yɛ Biblu’n flɛ Ɲanmiɛn kɛ “Zoova m’ɔ ti sonja’m be su kpɛn’n” niɔn? (2) ?Wan yɛ ɔ le wunmiɛn tra ninnge kwlaa nga Ɲanmiɛn yili be’n niɔn?

¹⁰ ?Anzi’m be ti nɲɛ? Aolia nun’n, Ɲanmiɛn i nuan ijɔfuɛ Daniɛli wunnin anzi miliɔn ya tra su Zoova i famiɛn bia’n i ɲrun lɛ. Sanngɛ b’a seman kɛ anzi’m be ngba yɛ Daniɛli wunnin be-ɔ. (Daniɛli 7:10) Ɔ maan anzi’m be kwla ju miliɔn ya tra su. I sɔ’n ti yɛ Biblu’n flɛ Ɲanmiɛn kɛ Zoova m’ɔ ti sonja’m be su kpɛn’n niɔn. Tɔnndɔnlɛ dunman sɔ’n kle kɛ ɔ sie anzi kpanngban kpa mɔ be le wunmiɛn’n, m’ɔ siesieli be sɛsɛsɛ’n. Ɔ fɛli i awlɛn su Ba m’ɔ ti ‘ninnge kwlaa ng’ɔ yili be’n be nun klikli’n’ sieli i anzi sɔ’m be kwlaa be su. (Kolɔsufuɛ Mun 1:15) Kɛ mɔ Zezi ti anzi’m be kwlaa, nin serafɛn mun, nin seribɛn’m be su kpɛn’n ti’n, ɔ le wunmiɛn tra ninnge kwlaa nga Zoova yili be’n.

11, 12. (1) ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ Ɲanmiɛn ndɛ’n le ta-ɔ? (2) ?Ndɛ benin yɛ Zezi kannin m’ɔ kle kɛ Zoova i tinmin’n ti dan-ɔn?

¹¹ Ɔ le like uflɛ kun ekun mɔ Zoova yo m’ɔ kle kɛ ɔ le tinmin-ɔn. Ebre Mun 4:12 se kɛ: “Ɲanmiɛn i ndɛ’n le ta kpa, ɔ yo maan sran kaci.” Atrɛkpa’n, amun wunnin kɛ ndɛ nga Ɲanmiɛn wawɛ’n maan be klɛli m’ɔ o Biblu’n nun’n, ɔ le ta kpa sran’m be su. Afin i  nun ndɛ’n wla fanngan. Yɛ ɔ yo maan e lafi Ɲanmiɛn su kpa yɛ e kaci e nzuɛn’n. Akoto Pɔlu seli i niaan mun kɛ be nian be wun su sran nga be ayeliɛ’n ti tɛtɛ’n be lika. Ɔ kannin ekun kɛ: “Amun nun wie’m be ti i sɔfuɛ laa.” (1 Korɛntifuɛ Mun 6:9-11) Ɔ maan e wun kɛ “Ɲanmiɛn ndɛ’n” ɲannin ta be su yɛ ɔ ukali be maan be kacili be nzuɛn’n.

¹² Ɔ leman like kun sa mɔ Zoova kwlá fɛmɛn i tinmin’n yoman-ɔn. Yɛ ninnge nga Zoova fa yi i tinmin sɔ’n i nglo’n, be kpa liɛ’n like fi kwlá jrɛnmɛn i ɲrun. I sɔ’n ti’n, Zezi seli kɛ: “Ɲanmiɛn liɛ’n, ɔ kwla sa kwlaa yo.” (Matie 19:26) ?Like benin yɛ Ɲanmiɛn fɛ i wawɛ’n yo-ɔ?

13, 14. (1) ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ Zoova timan like ngbɛn sa m’ɔ le wunmiɛn-ɔn? (2) ?Ngue yɛ Zoova fɛ i tinmin’n yo-ɔ?

¹³ E kwlá faman Zoova i wawɛ’n e sunnzunman ninnge kɛ aunmuan’n sa, afin ɔ tra be kwlakwla. Zoova kusu timan like ngbɛn wie sa m’ɔ le wunmiɛn-ɔn, ɔ ti Ɲanmiɛn Kpli. Like nga i waan ɔ́ fɛ́ i tinmin’n yó’n, yɛ ɔ fa yo-ɔ. ?Sanngɛ like benin yɛ ɔ fɛ i tinmin’n yo-ɔ?

¹⁴ Kɛ nga é wá wún i’n sa’n, Ɲanmiɛn i tinmin’n fa yi ninnge mun, ɔ fa nunnun be, ɔ fa sasa sran, yɛ ɔ fa siesie ninnge’m be ye. Sɛ e waan é kpɛ́ i kpo’n, e kwla se kɛ like kwlaa ng’ɔ klo kɛ ɔ́ fɛ́ i tinmin’n yó naan i klun sa’n w’a kpɛn su’n, yɛ ɔ fa yo-ɔ. (Ezai 46:10) Ɔ ju wie’n, ɔ fɛ i tinmin’n yi sran wafa ng’ɔ ti’n i nglo, yɛ ɔ fa kle i mmla mun. Like ng’ɔ ti cinnjin trɛ i ngba’n yɛle kɛ, ɔ fɛ i tinmin’n di junman naan i klun sa’n kpɛn su. Yɛle kɛ ɔ sin Mesi’n i Famiɛn dilɛ’n i lika  yo i dunman’n i sanwun, naan be wun kɛ wafa ng’ɔ sie klɔ sran mun’n, ɔ leman wunsu. Like fi kwlá tɛnndɛnmɛn i ɲrun naan i klun sa’n w’a kpɛnman su.

15. ?Ngue ti yɛ Zoova yi i tinmin’n i nglo kle i sufuɛ mun-ɔn? ?Yɛ wafa sɛ yɛ ɔ yili i nglo kleli Eli-ɔ?

¹⁵ Asa ekun’n, Zoova fɛ i tinmin’n uka e tinuntinun. Zoova i su ndɛ nga 2 Be Ɲoliɛ 16:9 kan’n yɛ: “Ɔ niannian asiɛ wunmuan’n su naan ɔ́ yí i wunmiɛn’n i nglo klé be kwlaa nga be fa be awlɛn’n kwlaa be su i’n.” I sɔ yɛ Eli i ndɛ nga e boli su ndɛ tre nga i su fitilɛ nun’n, ɔ kle-ɔ. ?Ngue ti yɛ Zoova yili tinmin dan m’ɔ le i’n i nglo kleli Eli sɔ-ɔ? Famiɛn Bla Zezabɛli ti-ɔ. Afin bla klunwifuɛ sɔ’n fuali kpa kɛ ɔ́ kún Eli. Kɛ ɔ ko yo naan b’a kunmɛn i’n ti’n, ɔ wanndili. Ɔ yoli Eli kɛ sran fi jrɛnmɛn i sin sa, srɛ kunnin i dan yɛ i sa sin bubuli i. Ɔ buli i kɛ junman ng’ɔ dili’n, i kwlaa ti ngbɛn. Kɛ ɔ ko yo naan Zoova w’a fɔnvɔ Eli’n, ɔ yili i tinmin dan’n, i nglo kleli i. Ɔ yoli maan aunmuan’n fitali, asiɛ’n kejeli yɛ sin jueli. Ɔ kleli i kɛ i bɔbɔ Ɲanmiɛn m’ɔ Kwla Like Kwlaa Yo’n, ɔ jin i sin. ?Ɔ maan sɛ Ɲanmiɛn m’ɔ Kwla Like Kwlaa Yo’n jin i sin’n niɔn, Zezabɛli i srolɛ liɛ wie tre?—1 Famiɛn Mun 19:1-12. b

16. ?Ngue ti yɛ kɛ e si kɛ Zoova i tinmin’n ti dan’n, i sɔ’n wla e fanngan-ɔn?

¹⁶ Kannzɛ kɛ é sé yɛ’n Zoova yoman abonuan sa mun kun’n, sanngɛ kɛ ɔ fɛ i Eli blɛ su lele andɛ’n, Zoova w’a kaciman. (1 Korɛntifuɛ Mun 13:8) Zoova i  ɲin o be nga be klo i’n, be ukalɛ’n i sin titi kɛ ng’ɔ fa yoli i laa’n sa. Ɔ ti su kɛ ɔ o ɲanmiɛn su lɔ, sanngɛ ɔ nin e nunman mmua. Maan e afiɛn’n ti nun sɛ, sanngɛ ɔ kwla fɛ i tinmin’n uka e. I kpa bɔbɔ’n, ɔ o “be kwlaa nga be kpan flɛ i nanwlɛ su’n be wun koko.” (Jue Mun 145:18) I nun nga Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Daniɛli srɛ́ Ɲanmiɛn kɛ ɔ ukɛ i’n, i nuan w’a tɔman bɔbɔ naan anzi kun w’a fite i ɲrun! (Daniɛli 9:20-23) Sɛ Zoova waan ɔ́ úka be nga be klo i’n naan ɔ́ wlá be fanngan’n, like fi kwlá tɛnndɛnmɛn i ɲrun.—Jue Mun 118:6.

17. ?Wafa sɛ yɛ e kwla kle kɛ e sro Zoova-ɔ? ?Zoova i srolɛ’n i wafa benin yɛ ɔ timan su-ɔ?

¹⁷ ?Tinmin mɔ Ɲanmiɛn le i’n ti’n, ɔ fata kɛ e sro i? E kwla tɛ su kɛ ɛɛn, yɛ e kwla tɛ su kɛ cɛcɛ. Like nga ti yɛ e kwla se kɛ ɛɛn’n, yɛle kɛ ɔ fata kɛ e ɲin yi i tra like kwlaa. Ndɛ tre ng’ɔ sinnin lɛ’n nun’n, e kɛnnin i sɔ liɛ’n i ndɛ. Biblu’n se kɛ i srolɛ’n “ti ngwlɛlɛ’n i bo bolɛ.” (Jue Mun 111:10) Yɛ like nga ti yɛ e kwla se kɛ cɛcɛ’n, yɛle kɛ ɔ fataman kɛ e sro i kɛ sran m’ɔ yo wlɛ mɔ be kwlá faman be wun mɛntɛnmɛn i’n sa.

18. (1) ?Ngue ti yɛ sran kpanngban be sasa be wun be nga be le kwlalɛ’n be lika-ɔ? (2) ?Ngue ti yɛ e si kɛ Zoova i kwlalɛ’n, ɔ su sacimɛn i-ɔ?

¹⁸ Afuɛ 1887 nun’n, Angle bian kun m’ɔ suan Lɔɔdu Akitɔnun’n seli kɛ: “Kwlalɛ’n kwla saci be. Yɛ kwlalɛ’n ng’ɔ tratra su’n ɔ saci sran tɛtɛ kpa.” Bian sɔ’n i ndɛ ng’ɔ kannin’n, sran sunman b’a kan b’a flan nun lele. Atrɛkpa’n, be wunnin kɛ fiɛn kaan sa nunman ndɛ sɔ’n i sin ti-ɔ. Kɛ nga e fa wun i titi’n sa’n, klɔ sran mɔ fɔ o i nun’n, kɛ ɔ́ síe i wiengu’n, ɔ kle  i ɲrɛnnɛn. (Akunndanfuɛ’n 4:1; 8:9) I sɔ’n ti’n, sran kpanngban be sasa be wun be nga be le kwlalɛ’n be lika yɛ be wanndi be. Kwlalɛ’n i bo’n wo Zoova sa nun. ?Sanngɛ kwlalɛ sɔ’n sacili i? Cɛcɛ. E wunnin kɛ ɔ ti sanwun naan ɔ kwlá saciman le. Zoova timan kɛ yasua nin bla mɔ fɔ o be nun mɔ be o mɛn nga w’a saci yɛ’n nun’n sa. Ɔ fɛmɛn i tinmin’n fa tinman sran’m be su, yɛ ɔ su yoman sɔ le.

19, 20. (1) ?Kɛ Zoova yí i tinmin’n i nglo’n, nzuɛn benin mun yɛ i ɲin kpaman be su-ɔ? ?Yɛ ngue ti yɛ i sɔ’n gua e awlɛn su nzue-ɔ? (2) ?Wafa sɛ yɛ Zoova trɛ i awlɛn-ɔn? An fa sunnzun ase kun yiyi nun. ?Ngue ti yɛ i sɔ’n yo wɔ ɲɛnmɛn-ɔn?

¹⁹ Zoova le tinmin, yɛ ɔ le nzuɛn wie mun ekun. É wá kɛ́n i sa nuan su sɛsɛ yolɛ’n, ɔ nin i ngwlɛlɛ’n yɛ i sran klolɛ’n be ndɛ. Sanngɛ ɔ fataman kɛ e bu i kɛ Zoova yi i nzuɛn sɔ’m be nglo kunngunngun naan ng’ɔ kpɛn i klun kɛ ɔ yi i nglo’n yɛ ɔ yi i nglo-ɔ. Kɛ nga é wá wún i e ɲrun lɔ ndɛ tre’m be nun’n sa’n, titi’n kɛ Zoova yí i tinmin’n i nglo’n, i ɲin kpaman sa nuan su sɛsɛ yolɛ’n, ɔ nin ngwlɛlɛ’n, ɔ nin sran klolɛ’n be su. Zoova i nzuɛn kun ekun o lɛ’n, yɛle i awlɛn m’ɔ tra’n. Mɛn siefuɛ’m be yiman nzuɛn sɔ’n i nglo titi.

²⁰ Wienun-ɔn, amun si sran kun m’ɔ ti kpandangblauun kpa-ɔ. Wunmiɛn mɔ sran sɔ’n le i’n ti’n, kɛ amun wun i sa’n, srɛ kun amun. Sanngɛ kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, amun sie i nzɔliɛ kɛ i klun ti ufue kpa. Ɔ klo sran’m be ukalɛ. I kpa bɔbɔ’n, be nga be leman wie’n, yɛ ɔ uka be dan-ɔn. Asa ekun’n, ɔ fɛmɛn i wunmiɛn’n mianmianman sran. Yɛ kannzɛ sran’m be tɔn i suɛn’n, sanngɛ ɔ ti wɛtɛɛfuɛ titi yɛ ɔ yo be ye bɔbɔ. Ɔ maan amun se amun wun kɛ sɛ amun le wunmiɛn kɛ i sa naan amun yɛ be yo amun tɛtɛ  sɔ’n, amun su kwlá yoman kɛ i sa. ?Kɛ amún sí bian sɔ’n kɔ́’n, amun su kunndɛman kɛ amún fá amun wun mɛ́ntɛn i? I kunngba’n yɛle Zoova m’ɔ Kwla Like Kwlaa Yo’n i liɛ’n. Sɛ amun fa amun wun mɛntɛn i’n, ɔ ti su. Ndɛ mma nga be fali ndɛ tre nga i flɛlɛ’n nun’n se kɛ: “Zoova faman ya ndɛndɛ, sanngɛ i tinmin’n cɛnnin.” (Naɔmun 1:3) Zoova yimɛn i tinmin’n i nglo ndɛndɛ fa yoman sran’m be tɛ. Klunwifuɛ mun bɔbɔ’n, ɔ yoman be sɔ. I klun ti ufue, yɛ ɔ ti wɛtɛɛfuɛ. Sran’m be beli i awlɛn kpɛ sunman, sanngɛ w’a “faman ya ndɛndɛ.”—Jue Mun 78:37-41.

21. ?Ngue ti yɛ Zoova mianman sran mun kɛ be su i-ɔ? ?Yɛ ngue yɛ i sɔ’n kle e i su-ɔ?

²¹ Maan e bu Zoova i awlɛn m’ɔ tra’n i akunndan kan e nian. ?Sɛ amun le wunmiɛn kɛ Zoova liɛ’n sa’n, amun bu i kɛ amun su mianman sran’m be kɛ be yo ninnge mun kɛ nga amun klo’n sa? Zoova mɔ kwlalɛ’n i bo’n wo i sa nun’n, ɔ mianman sran mun kɛ be su i. Kannzɛ bɔbɔ Zoova i sulɛ’n yɛ maan sran’m be kwla ɲan nguan m’ɔ leman  awieliɛ’n, sanngɛ ɔ mianman sran’m be kɛ be su i. Ɔ man sran’m be atin kɛ be yo be klunklo like. Ɔ kle e sa tɛ yolɛ’n i akatua’n, ɔ nin sa kpa yolɛ’n i su mmlusuɛ’n. Sanngɛ ɔ yaci e nun naan e bɔbɔ e fa e klunklo ajalɛ. (Mmla’n 30:19, 20) Zoova kloman kɛ e su i mianlɛ su, annzɛ srolɛ mɔ e sro i’n ti yɛ e su i-ɔ. Be nga Zoova kunndɛ kɛ be su i’n, yɛle be nga be klo i’n.—2 Korɛntifuɛ Mun 9:7.

22, 23. (1) ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ Zoova klo kɛ ɔ́ mán sran uflɛ’m be kwlalɛ-ɔ? (2) ?Ndɛ tre nga i sin liɛ’n nun’n, ngue yɛ é fá e ɲin é síe su-ɔ?

²² Like kasiɛn nga ti yɛ ɔ fataman kɛ e sro Ɲanmiɛn m’ɔ Kwla Like Kwlaa Yo’n, maan e kɛn i ndɛ. Klɔ sran nga be le kwlalɛ’n, be kunndɛman kɛ sran uflɛ ɲan kwlalɛ wie. Zoova liɛ’n, ɔ klo kɛ ɔ́ mɛ́n i sufuɛ’m be kwlalɛ. Ɔ yo maan sran uflɛ ɲan kwlalɛ kɛ ng’ɔ yoli mɔ i Wa’n ɲannin kwlalɛ’n sa. (Matie 28:18) Asa ekun’n, wafa nga Zoova mɛn i sufuɛ’m be wunmiɛn’n, Biblu’n yiyi nun. Ɔ se kɛ: “Zoova, a ti dan, a le tinmin, a yo ɲɛnmɛn dan, klanman’n nin aɲrunɲan’n be ti ɔ liɛ. Afin nglo lɔ’n nin asiɛ’n su wa ninnge kwlaa ti ɔ liɛ. […] Tinmin’n nin kwlalɛ’n be ti ɔ liɛ. A kwla yo maan sran kwlaa ɲan ɲrun, yɛ a kwla man sran kwlaa wunmiɛn.”—1 Be Ɲoliɛ 29:11, 12.

²³ Nanwlɛ, Zoova kunndɛ kpa kɛ ɔ́ mán e wunmiɛn. I kpa bɔbɔ’n, be nga be waan bé sú i’n, ɔ man be ‘wunmiɛn m’ɔ tra klɔ sran liɛ’n.’ (2 Korɛntifuɛ Mun 4:7) ?Amun kunndɛman kɛ amún fá amun wun mántan Ɲanmiɛn m’ɔ le wunmiɛn sɔ’n, m’ɔ yi i kwlalɛ’n i nglo klanman kɛ nga y’a fa wun i lɛ’n sa’n? Wafa nga Zoova fɛ i wunmiɛn’n fa yi ninnge mun’n, ndɛ tre nga i sin liɛ’n nun’n é wá fá e ɲin é síe su.