Yang pafundinau anch yidiamu

Yang pafundinau anch yidiamu

SHAPITRE 4

“Yehova Udi . . . Mujim Mulong wa Usu Wend Ujim”

“Yehova Udi . . . Mujim Mulong wa Usu Wend Ujim”

1, 2. Ov, yom ik yishimokishina yamanay Elija mu mwom wend, ni yom ik yikwau yishimokishina nakash yamanay kand padingay mu dibuku ku Mukandu wa Horeb?

ELIJA wamana yom yishimokishina yadinga kurutu. Ndiy wamana mu chishimushimu ankwaj akat kumuletin yakudia tupamp twaad pichuku mwindond yadingay ujingamen. Ndiy wamana kand ambekech aad adinga izwila too nich ung ni many yakad kupwang pa chisu cha kamungun. Wamana ni kasu kadiokilanga mwiur mudi chakul ku malembil mend. (1 Ant, shapitre 17, 18) Elija kand kal amanap chom kanang cha mutapu mudi winou.

2 Pa chisu chin chang, ndiy wadinga mukach mwa dibuku dia mayal ku Mukandu wa Horeb, wazengamaku pakemp ku dipan dia dibuku din diang ni wamana yom yimwing yamushimokisha nakash yalondulijananga. Chom cha kusambish chamanay chading rinkind. Rinkind rimwing ratuta nakash ni raleta masok makash, ni rauumbola mikandu ni mayal. Divu dianyikeka; kunyikek kwinoku kwabudisha usu upandakena udinga mukach mwa divu. Kupwa, kwamekana kasu. Pakad ntad, kasu kin kang chisu kasutila pa ndond yadingay Elija, ndiy watesha kamu rinkind win wa kasu.—1 Ant 19:8-12.

‘Talany! Yehova ukat kusut’

3. Ov, mwikadil ik wa Nzamb wamanay Elija ni kwisu tukutwisha kuuman mwikadil win umwing ou wa usey?

3 Yom yawonsu kushalijan yamanay Elija yambaten nich chom chimwing kusu— usu ujim wa Yehova Nzamb. Chawiy lel, tuswiridinap kuman yilay chakwel tujingunina mwikadil winou ukwetay Nzamb. Mwikadil winou wa usu umekening patok kudi etu. Bibil utulejining anch yitang yimekeshining uman wa patok wa “usu . . . wa chikupu” wa Yehova. (Rom 1:20) Tonginany bil pa chilakej cha yimunyik yimunyikininga mudi yijipin mes pamwing ni kubarok kwa ruval chisu cha ruval wa rinkind mukash, ap mem madiokila nich usu ukash kwiur kwa Mukandu ni mashirikin mwinshin, ap diur dizwila too nich atutumbu! Ov, mwikadil winou umekeshiningap usu wa Nzamb mu yom yiney? Chikwau, nlel unou antu akemp mu mangand awiy ajingunininga chakin kamu usu wa Nzamb. Pakwez, antu akwau kitijiningap usu winou. Kusutil ku kujingunin mwikadil winou wa Nzamb kutwinkishining mayigish mavud ma kusej piswimp kudi Yehova. Mu chikunku chinech, tukushinshikin ka chom ni ka chom kin kawonsu kusutil ku kwilej mutapu usu wa Yehova udinga wakad kwisikej nich usu kanang.

Mwikadil Umwing wa pa Dishin wa Yehova

4, 5. (a) Ov, kwambatan ik kudia pakach pa dijin dia Yehova ni ukash ap usu wend? (b) Ov, mulong wak Yehova watonday musamb a ngomb mudi chijingidij chimekeshina usu wend?

4 Yehova kakwetap muntu mukwau umupandakenamu usu. Jeremiy 10:6 ulondin anch: “A! [Yehova], kwikiling udia mudi ey, ey udi Mwin Dikand, ni dijin diey didi dijim dia ukash.” Twijikany anch pinap isambidin ukash ap usu pamwing nich dijin dia Yehova. Tuvurikany anch, dijin dined dirumburikin “Ndiy Ukata Kwikadish.” Ov, chom ik chimukwashininga Yehova kutang chom chin chawonsu chisotinay ni kwikalaku? Usu chawiy chom chimusadininga mwamu. Mwaning, usu wa Yehova udingay nich wa kuwanyish rusot rend uding wakad mupak. Usu winou uding umwing wa ngikadil jend ja pa dishin.

5 Mulong Yehova wij anch etu antu tukwetap mutapu wa kwijik usey ujim wa usu wend, ndiy usadidining yilakej mulong wa kutukwash. Mudi mutwayilejina, ndiy wasadina musamb a ngomb ikwal mulong wa kumekesh chijingidij cha usu wend. (Ezekiel 1:4-10) Chilakej chatonday chadinga chiwanyidin kamu, mulong ap musamb a ngomb ikwal ulaminingau uding ni usu uvud. Chadinga chikasikena kudi mwin Palestine wa pa chirung chafundau Bibil kusankanijan ni chitang chimwing chikweta usu nakash. Pakwez, awiy adinga ij kwikalaku kwa chisak cha misamb a ngomb amwing ayovishanga wom nakash—ikwal a ngomb umwing wa mu masuku wakad kwikalangaku kand. (Job 39:9-12) Jul Sezar, Mwant wa in Rom wajingunina kapamp kamwing anch amisamb a ngomb inay adinga ayisutinamu kujimb pakemp kudi anzavu. Ndiy wafunda anch: Musamb a ngomb “uding ni usu nakash ni ukinkining kand mau.” Tong bil mutapu wafanyidinay muntu kwiyov mukemp ni wakad usu pimanangay piswimp ni chitangil mudi chinech!

6. Ov, mulong wak ching Yehova amwinend kusu ndiy utazukiningau anch “Mwin Dikand Diawonsu?”

6 Chilik chimwing kand, muntu uding mukemp ni wakad usu anch twamwisikej ni Yehova, Nzamb wa usu. Ap michid yin yawonsu yikwetinga usu yiding mudi rufunfut ku mes mend. (Isay 40:15) Yehova ushalijadin ni yitangil yin yawonsu mulong usu wend uding wakad nsudiel, chawiy lel, ndiy kusu utazukiningau anch “Mwin Dikand Diawonsu.” * (Kujingunik 15:3) Yehova udi mwin ‘ukash ujim ni wizwil too nich usu upandakena.’ (Isay 40:26) Ndiy upanininga usu; chikalap nchik mwamu, usu wend upwilingap. Ndiy kachingediningap chakwel chom kanang ap muntu kampand amwinkisha usu, mulong “usu uding kudi Nzamb.” (Kuseng 62:11) Ov, mu jinjil ik jimwing jimekeshiningay Yehova usu wend?

Mutapu Umekeshiningay Yehova Usu Wend

7. Ov, spiritu utumbila wa Yehova chom ik, ni chitongijok ik chisambinau pasak piur pa mazu masadinau mu jindim ja kusambish jafundau nich Bibil?

7 Spiritu utumbila udiokiling chisu chawonsu kudiay Yehova ni kapwilingap. Uding usu wa Nzamb usadininga. Chawiy, Bibil wisambidin mu Disambishil 1:2 piur pa ‘mwiku wa Nzamb wadinga ni kutambatamb.’ Mazu ma kusambish ma Hebereu ni ma Grek makarumwinau anch “spiritu” akutwish kumakarumun mu yikarumun yikwau mudi “rinkind,” “mupim” ni “rinkind wa usu.” Antu afundininga ndinguril alondining anch mazu min mang ma mu jindim jafundau nich Bibil pasak maletining chitongijok cha usu umwing usadininga pakwez wakad kumekanang. Mudi rinkind, spiritu wa Nzamb kamekeningap ku mes metu, pakwez, usu wend usadining yom yakin yimekeninga.

8. Ov, mutapu ik Bibil utazukiningay spiritu wa Nzamb mu chifanyikesh ni mulong wak umufanyikeshingay nich yom yiney?

8 Kudingap chom ap chimwing chikutwishay spiritu utumbila wa Nzamb kukangany kusal. Yehova ukutwish kusadin spiritu winou chakwel awanyisha rusot rend rin rawonsu ridia mu manangu mend. Chidi mulong wa spiritu winou chawiy Bibil chimutazukiningay spiritu wa Nzamb mu mazu ma chifanyikesh anch “muny” wend, “chikas cha dikand” ap ‘chikas cha dikand cha usu wend.’ (Luka 11:20; Kuvurik Yijil 5:15; Kuseng 8:3) Muntu usadining midimu nich chikas chend mu mitapu kushalijan yitininga usu ap yakad kwikal ya mutapu umwing mulong wa kuyiwanyish; chilik chimwing, Nzamb usadidining spiritu wend chakwel awanyisha rusot rend rin rawonsu—kutang kwa tuyom tukwau tukemp tukemp tutazukiningau anch atom, kwawuril kwa Karung Musuz ap kuyikwash in Kristu a mu chitot cha mivu ya kusambish chakwel alonda mu jindim ja wingendj.

9. Ov, winyikel wa Yehova ukweting mipak ik?

9 Yehova umekeshining kand usu wend kusutil ku winyikel wend mudi Mukaleng wa Mangand. Ov, ukutwish watong bil mutapu uyibangidina mamiliyon ni mamiliyon ma antu in manangu ni adia kamu tayad kuziyil kwi mbil jey? Mwaning, Yehova ukweting want wa mutapu winou. Ndiy ukweting atushalapol isambidinau yisu yivud mu Mifund mudi chisak cha amasalay. (Kuseng 68:11; 110:3) Pakwez, angel ayisutinamu antu usu. Chilakej, chisu amasalay in Asiria chezau kuyirishish antu a Nzamb, mwangel umwing kusu wajipa amasalay 185000 pa uchuku win wang! (2 Ant 19:35) Angel a Nzamb akwet “usu nakash.”—Kuseng 103:19, 20, TMK.

10. (a) Ov, mulong wak Mwin Dikand Diawonsu amutazukining anch Yehova wa yisak ya amasalay? (b) Ov, nany udia chitangil cha usu kusut yitangil yin yawonsu ya Yehova?

10 Ov, angel ading inch? Mu chishimushimu chamanay, profet Daniel wamana mamiliyon 100 ni kusut ma yitangil ya muspiritu yadinga kurutu kwa chitwamu cha want cha Yehova, pakwez, kwikil chom ap chimwing chimekeshina anch ndiy wamana angel awonsu. (Daniel 7:10) Chawiy, kukutwish kwikal pamwing ap tunan ni tunan twa mamiliyon ma angel. Chawiy chimutazukinau kand Nzamb anch Yehova wa yisak ya amasalay. Chijiken chinech chimekeshin ndond yend ya piur ya usu mudi Kalal wa angel a usu asadininga mu chisak. Ku mutu kwa yitangil ya muspiritu yin yawonsu, ndiy wayitekina chitangil chimwing chidia piur pau awonsu, udi Mwanend mukatish, “mwanat wa yom yawonsu yatangau.” (Kolosay 1:15, TMK) Chidiay mwangel mujim—mwant wa angel in awonsu, aserafin ni asherub—Yesu udi chitangil chimwing cha usu kusut yitangil yin yawonsu ya Yehova.

11, 12. (a) Ov, mu jinjil ik mumekeshiniga dizu dia Nzamb usu? (b) Ov, chom ik chalonday Yesu mulong wa kumekesh anch usu wa Yehova upandaken kujimb?

11 Yehova ukwet mutapu windjing umekeshiningay usu wend. Hebereu 4:12, TMK ulondin anch: “Dizu dia Nzamb didi diom, ni usu.” Ov, wamenap kal usu ujim ukweta dizu dia Nzamb ap uruu wapepilau kudi spiritu tutanina katat mu Bibil? Uruu winou ukutwish kutukasikesh, kukasikesh ritiy retu ni ukutwish kutukwash chakwel tuswimpa untu wetu. Kambuy Paul wayibabesha ambay nend in Kristu chakwel ayibabela antu adinga ni yaku yijondila. Kupwa, ndiy walonda kand anch: “Mwamu mwadingau amwing pakach pen.” (1 Korint 6:9-11, TMK) Mwaning, “dizu dia Nzamb” diamekesha usu wadi ni diayikwasha chakwel aswimpa.

12 Usu wa Yehova upandaken kujimb ni waumekesha mu mutapu upandakena kuwap; chawiy, kwikil chom ap chimwing chikutwisha kumukangesh kuusadil. Yesu walonda anch: “Kudi Nzamb yom yawonsu yikasikenip.” (Mateu 19:26, TMK) Ov, Yehova utakedining usu wend nich rusot ik rumwing?

Usu Usadikininga Nich Rutong

13, 14. (a) Ov, mulong wak tukutwisha kulond anch Yehova kadiap mudi chom kanang chibudishininga usu kusu? (b) Ov, mu jinjil ik jimwing musadidiningay Yehova usu wend?

13 Spiritu wa Yehova upandaken usu wa mutapu win wawonsu udia mu mangand; ni Yehova kadiap usu kanang, ap mudi chom kanang chibudishininga usu kusu. Pakwez, udi Nzamb ukweta untu ni wija kamu kusadil usu wend pa chisu chifanyidina. Ov, chom ik chimubachikiniga kusadil usu winou?

14 Mudi mutukuyimana, Nzamb usadidining usu mulong wa kutang nich yom, kushesh, kuking, kuchirishiu—chawiy kulond anch ndiy usadidining usu mulong wa kuwanyish rutong rend rin rawonsu. (Isay 46:10) Pa yisu yimwing, Yehova usadidining usu wend mulong wa kumekesh milad ya untu wend ni yany yend ya usey. Nakash nakash, ndiy usadidining usu wend mulong wa kuwanyish rusot rend—kuchidij ukaleng wend ni kutumbish dijin diend ditumbila kusutil ku Want wa Mesia. Kwikil chom ap chimwing chikutwisha kukangesh rusot riner.

15. Ov, chom ik chimubachikiniga Yehova kusadil usu wend pantaliken nau atushalapol end, ni mutapu ik chamekena mu mashakamin ma Elija?

15 Yehova usadidining kand usu wend mulong wa kutaninamu kwa muntu ni muntu pakach petu. Tuteshany mazu minam madia mu 2 Jinsangu 16:9 malondina anch: “[Yehova] wendishil mes mend pansh pawonsu, chakwel ayimanyin apanyina michim yau yawonsu kudi ndiy.” Chom chamushikena Elija chimekeshin chom chitwisambidina kwinsambishil mudi chilakej chimwing. Ov, mulong wak Yehova wamekesha usu wend mu mutapu ushimokishina? Chiwamp, Mwad Jezabel wachipa machip chakwel amujipa Elija. Chom chinech chawiy chasala chakwel profet achina mulong ndiy wova wom. Ndiy watonga anch washala amwinend, wova wom ni waziya—ni wamana mudi anch wasala midimu yikash chamwamu. Mulong wa kumongoj ikundj winou wadinga winanina, Yehova wamuchirishina Elija usu wa Nzamb. Rinkind, kunyikek kwa divu ni kasu yamekesha anch Muntu upandakena usu mu mangand mawonsu wading pamwing ni Elija. Ov, chom ik chafanyidinay kumwov Jezabel wom anch Nzamb Mwin Dikand Diawonsu wading ku mutambu wend?—1 Ant 19:1-12. *

16. Ov, mulong wak kuchingejin mu usu ujim wa Yehova kukutwish kutwongoj?

16 Ap anch Yehova kasadiningap kand yilay katat, ndiy udi kamu mudi mwadingay pa chirungu cha Elija. (1 Korint 13:8) Ap nlel unou, ndiy ukwet kand maswir ma kusadil usu wend mulong wa kuwap kwa antu amukatininga. Ap anch ndiy udi mwiur ni yitangil ya muspiritu yikwau, pakwez kadingap kulemp netu. Usu wend wakad nsudiel ukangeshining kwikalaku kwa mimbu yin yawonsu mulong ndiy “[Yehova] udi piswimp kudi awonsu akata kumutazuk ndiy.” (Kuseng 145:18) Dichuku dimwing, chisu profet Daniel chamutazukay Yehova chakwel amukwasha, mwangel umwing wamubudikina kurutu kwend kupwa kamu kwa kulembil! (Daniel 9:20-23) Kwikil chom ap chimwing chikutwisha kumukangesh Yehova chakwel ayikwasha ni ayikasikesha antu amukatina.—Kuseng 118:6.

Ov, Usu wa Nzamb Usadining Chakwel Antu Akanganya Kumusejin?

17. Ov, mu jinjil ik musadilinga usu ap ukaleng wa Yehova chakwel tumwova wom, ni yitwinkishining wom wa mutapu ik?

17 Ov, usu wa Nzamb ufanyidin kutwovish wom? Tukutwish kwakul mu mitapu yaad: mwaning ap bwat. Inge, usu ap ukaleng wend yawiy yitubachikina kamu chakwel twikala ni mwikadil wa kumwov Nzamb wom ukurukina utwisambidina mu shapitre washalap kal ou. Wom mudi winou, Bibil utulejin anch, udi “disambishil dia manangu.” (Kuseng 111:10) Tukutwish kwakul kand anch bwat, mulong usu ap ukaleng wa Nzamb kiyawiyap yitubachikininga chakwel tumwova wom mu mutapu uyimp ap kulik kusej kudiay.

18. (a) Ov, mulong wak antu avud kachingejinap mu usu wa antu akwau? (b) Ov, mutapu ik twija anch usu ap want wa Yehova yikutwishap kumujondish?

18 Lord acton, muntu umwing mujim wa mu Angleterre wafunda mu muvu wa 1887 anch: “Yisu yivud, want umuyipishining muntu; anch want wapandakan nakash, usheshining niwawiy kusut.” Antu avud achirikidining mazu mend minam tupamp tuvud, mulong amamening pamwing ap anch madi makin. Yisu yivud, antu akad kuwanyin asadidining want wau mu mutapu uyimp, ni jinsangu jasutina kal jimekeshin anch mwawiy kamu chidia. (Mulej 4:1; 8:9) Chawiy, antu avud katekiningap ruchingej rau mudia antu akweta usu ap kasejiningap piswimp nau. Yehova ni ndiy uding ni want upandakena nakash, pakwez want winou wawiy umusadininga chakwel ikala muyimp? Bwat! Mudi mutwayimena, ndiy udi utumbila; kwikal chom ap chimwing chikutwisha kumujondish. Yehova ushalijadin ni amband ap amakundj akad kuwanyin adia ni want mu mangand minam mijondila. Chisu ap chimwing, ndiy kandikal asadilap usu wend ap want wend mu mutapu uyimp ni kakutwishap kusal mwamu kapamp ap kamwing.

19, 20. (a) Kwambatan nich ngikadil ik jikwau jimekeshiningay Yehova yisu yivud usu wend, ni mulong wak chitwongojininga? (b) Let chilakej chimekeshina kushimpish muchim kwa Yehova ni mulong wak mwikadil winou ukusangareshining?

19 Twijikany anch, usu wa Yehova kiwawiyap ngikadil yend yimwing kusu. Chawiy, tukwilej kand kutentam, manangu ni rukat rend. Pakwez, tufanyidinap kutong anch Yehova umekeshining ngikadil jend mu mutapu ukash, wa kushindil, mudi anch pamekeshiningay mwikadil umwing kakutwishap kand kumekesh ukwau. Chinyim ni chinech, tukez kuman mu mashapitre makasikeshina anch Yehova usadidining usu wend yisu yawonsu kwambatan nich kutentam kwend, manangu mend ni rukat rend. Tutongijokinany piur pa mwikadil ukwau wa Yehova uburediningau antakel a mangand yisu yimwing—kushimpish muchim.

20 Tong bil anch wasankanijan ni muntu ukovishina wom mulong udi muntu ukweta usu, mulemp ni mujim. Pakwez, wez wajingunin anch udi kwend mwin chisambu. Yisu yawonsu, ndiy uding tayad kusadil usu wend mulong wa kuyikwash ni kuyiking antu, pakampwil antu aburedina usu. Kasadidiningap ap pakemp usu wend mu mutapu uyimp. Jingunin anch amudimbedining kwend pakad diyingish, ushiching kwend zoong, wilimishining ni uding mwin chisambu. Musangar mud ik piwiyovilinga anch niyey ukez kumekesh chisambu cha mutapu winou ni kwipan, pakampwil anch ukwet usu mudi ndiy! Anch washiken ku kumwijik muntu winou pakemp pakemp, ukwidjidjekap kumusejin piswimp, ov, kimwawiyap? Tukwet diyingish dikash dia kumusejin mwin dikand diawonsu, Yehova. Tuteshany mazu ma mufulandal mimedina mutu wa mulong wa shapitre winou ulondina anch: ‘Yehova kakujimanangap swa swa, pakwez usu wend upandaken kujimb.’ (Nahum 1:3) Yehova kasadidiningap usu wend swa swa pantaliken ni antu ap kudi antu ayimp. Ndiy uding mwin kushimpish muchim ni kwitudish. Umekeshining kand mutapu ‘ukatay kulab kwov ujim’ pa yisu yivud yimusarumwiningau.—Kuseng 78:37-41.

21. Ov, mulong wak Yehova kasotiningap kuyishindil antu ku usu chakwel asala rusot rend, ni dilejan ik twilejina mulong winou?

21 Tushinshikinany kushimpish muchim kwa Yehova mu mitapu kushalijan. Anch ukwet usu wakad nsudiel, ov, utongin anch pa yisu yimwing ukutwish kwiyov anch ukwet usu wa kuyit antu kusal yom ching mu mutapu usotina? Yehova, mwin usu wawonsu, kayishindidiningap antu chakwel amusadila. Ap anch Yehova wij anch muntu ukez kutambul mwom wa chikupu kusutil ching ku kumusadil, pakwez katushindidinigap chakwel tumusadila. Pakwez, ndiy umulimishining muntu ni muntu ni umwinkishining want ipau wa kutond chimenay anch chidi chiwamp. Ndiy watubabesha kapamp ka kusambish piur pa yibudikin yiyimp ap yiwamp tukutana anch kusal nawamp ap nayimp. Pakwez, ndiy utwinkishining want ipau wa kutond yom tusotila kusal. (Kuvurik Yijil 30:19, 20) Yehova kasangeringap ap pakemp chakwel muntu amusadila mulong amushindidin ap mulong muntu winou wovil wom wa usu wend ujim mu mutapu uyimp. Ndiy ukimbining antu amusadidininga kwa kwisotin nich rukat.—2 Korint 9:7.

22, 23. (a) Ov, chom ik chimekeshin anch Yehova usangaredining kuyinkish antu akwau usu? (b) Ov, chom ik tukeza kushinshikin mu shapitre ulondwilaku ou?

22 El tushinshikinany diyingish dia nsudiel disadila chakwel tulika kwikal ni mwikadil wa kumwov Nzamb Mwin Dikand Diawonsu wom. Yisu yivud, antu akwetinga umutakel oviling wom wa kuyinkishaku antu akwau kachikunku ka umutakel wau. Pakwez, Yehova usangering kuyinkish in kwifukwil end ashinshamena usu wend. Ndiy uyinkishining antu akwau umutakel ujim; chilakej, wamwinkisha Mwanend. (Mateu 28:18) Yehova uyinkishining kand atushalapol end usu mu mutapu ukwau. Bibil urumburil anch: “A! [Yehova], kujimb, ni ukash, ni uyaj, ni kupandakan, ni kuwap, yawonsu yidi yeyey, mulong yawonsu yidia mu maur ni yidia pansh yidi yeyey. . . . Chikas chey chikwet ukash ni dikand, chikas chey chikat kujimbish, ni kukasikesh yom yawonsu.”—1 Jinsangu 29:11, 12.

23 Chakin kamu, Yehova ukusanger kukwinkish usu. Ndiy uyinkishining antu asotininga kumusadil “ukash upandakena ukash wawonsu.” (2 Korint 4:7) Ov, Nzamb wa usu usadidininga usu wend nich chisambu ni ulondwilinga yany yipandakena kuwap mudi yiney, wakupwit kal kamu mwinjil yend, kimwawiyap? Mu shapitre ulondwilaku ou, tukushinshikin mutapu Yehova wasadinay usu wend mulong wa kutang.

^ par. 6 Dizu dia Grek dikarumwinau anch “Mwin Dikand Diawonsu” dirumburikin anch “Nyikel Udia Piur pa Anyikel Awonsu; Muntu Umwing Ukweta Usu Win Wawonsu.”

^ par. 15 Bibil ulondin anch: “Yehova kadiap mu rinkind . . . , kunyikek kwa divu . . . , kasu.” Atushalapol a Yehova ashalijadin ni in kwifukwil akish a mayikiyik adinga kwau yom yatangau. Atushalapol a Yehova kamukimbiningap mu rinkind, mu kasu ap mu yom yikwau ya mu mangand. Ndiy upandaken kujimb, kwikil chom ap chimwing chatangay tukutwisha kumwisikej nich.—1 Ant 8:27.