۱،‏ ۲.‏ چرا می‌توان گفت که خورشید نشانگر قدرت یَهُوَه در آفرینش است؟‏

تصوّر کنید که در شبی سرد کنار آتش ایستاده‌اید و از گرمای مطبوع آن لذّت می‌برید.‏ اگر بیش از حد به آتش نزدیک شوید خواهید سوخت و اگر از آن دور شوید سرمای شب را حس خواهید کرد.‏

^۲ ‏«آتشی» که به سیّارهٔ ما گرمی می‌بخشد خورشید است.‏ این ستاره در فاصلهٔ ۱۵۰ میلیون کیلومتری ما قرار دارد!‏ * با وجود چنین فاصلهٔ عظیمی می‌تواند سیّارهٔ ما را گرم نگاه دارد.‏ فاصلهٔ مدار زمین از این کورهٔ شگفت‌انگیز کاملاً مناسب است.‏ اگر به خورشید نزدیک‌تر بودیم آب‌های روی زمین بخار می‌شد و اگر از آن دورتر بودیم همهٔ آب‌ها یخ می‌بست.‏ در هر دو حالت زندگی بر روی زمین غیرممکن می‌بود.‏ نور خورشید لازمهٔ حیات است.‏ این ستارهٔ زیبا یک منبع حرارتی پاک،‏ با بازدهی بالاست.‏—‏جامعه ۱۱:‏۷‏.‏

۳.‏ خورشید گواه چه حقیقت پراهمیتی است؟‏

^۳ اما،‏ اکثر انسان‌ها توجهی به این ستارهٔ زندگی‌بخش نمی‌کنند و در نتیجه از آنچه در مورد یَهُوَه به ما می‌آموزد غافل می‌مانند.‏ کتاب مقدّس در بارهٔ یَهُوَه می‌گوید:‏ «خورشید و ماه را تو در آسمان گذاشته‌ای.‏» (‏مزمور ۷۴:‏۱۶‏،‏ ترجمهٔ تفسیری‏)‏ آری خورشید،‏ یَهُوَه را که آفرینندهٔ «آسمان و زمین» است جلال می‌بخشد.‏ (‏مزمور ۱۹:‏۱؛‏ ۱۴۶:‏۶‏)‏ این ستاره فقط یکی از اجرام آسمانی بی‌شماری است که قدرت عظیم یَهُوَه را به ما نشان می‌دهد.‏ در زیر نگاهی دقیق‌تر به برخی از این اجرام آسمانی خواهیم انداخت و پس از آن در مورد زمین و حیات سخن خواهیم گفت.‏

۴،‏ ۵.‏ قدرت و جثهٔ خورشید چه اندازه است،‏ با این حال در مقایسه با ستارگان دیگر آیا می‌توان آن را بسیار عظیم شمرد؟‏

^۴ همان طور که می‌دانید خورشید یک ستاره است.‏ دلیل اینکه این ستاره از ستارگانی که در شب می‌بینیم بزرگ‌تر به نظر می‌آید آن است که به ما نزدیک‌تر است.‏ نیروی خورشید چقدر است؟‏ حرارت مرکز آن حدود ۱۵ میلیون درجهٔ سانتیگراد است.‏ اگر یک نوک سوزن از مادهٔ مرکز خورشید را به زمین آورید،‏ حتی در فاصلهٔ ۱۴۰ کیلومتری نیز از حرارت شدید آن مصون نخواهید بود!‏ این ستاره هر لحظه نیرویی برابر انفجار صدها میلیون بمب هسته‌ای از خود آزاد می‌کند.‏

^۵ جثهٔ خورشید به قدری عظیم است که می‌توان ۱٬۳۰۰٬۰۰۰ سیّاره به اندازهٔ زمین را در داخل آن جای داد.‏ با وجود این،‏ نمی‌توان آن را یکی از عظیم‌ترین ستارگان عالَم شمرد.‏ منجّمان این ستاره را کوتولهٔ زرد می‌نامند.‏ پولُس رسول نوشت که «ستاره‌ها از لحاظ زیبایی و درخشندگی با یکدیگر  فرق دارند.‏» (‏۱قُرِنتیان ۱۵:‏۴۱‏،‏ تفس‍.‏‏)‏ پولُس در آن زمان نمی‌دانست عبارت وحی‌شده‌ای که به قلم آورده تا چه حد صحیح است.‏ یکی از ستارگان به قدری عظیم است که اگر آن را به جای خورشید قرار دهیم زمین را در بر می‌گیرد.‏ ستارهٔ عظیم دیگری نیز وجود دارد که اگر به جای خورشید قرار گیرد منظومهٔ ما را تا سیّارهٔ زحل در خود جای می‌دهد.‏ فاصلهٔ زحل از زمین به قدری است که چهار سال طول می‌کشد تا فضاپیمایی با سرعت ۴۰ برابر سرعت گلولهٔ تفنگ آن را بپیماید!‏

۶.‏ چه عبارتی در کتاب مقدّس نشانگر آن است که تعداد ستارگان رقمی بسیار عظیم است؟‏

^۶ نکته‌ای که حتی از جثهٔ ستارگان حیرت‌آورتر است تعداد آن‌هاست.‏ در کتاب مقدّس آمده است که تعداد ستارگان برابر با تعداد ماسه‌های ساحل دریاست،‏ به عبارت دیگر عملاً غیرقابل‌شمارش است.‏ (‏اِرْمیا ۳۳:‏۲۲‏)‏ این  گفته بدان معناست که تعداد ستارگان از آنچه با چشم غیرمسلح می‌توان مشاهده کرد بسیار بیشتر است.‏ نویسندگان کتاب مقدّس همچون اِرْمیا،‏ وقتی در شب به آسمان می‌نگریستند و ستارگان را می‌شمردند شاید حدود سه هزار ستاره را به چشم می‌دیدند زیرا با چشم غیرمسلح فقط همین تعداد قابل رؤیت است.‏ این رقم تقریباً برابر تعداد دانه‌های ماسه‌ای است که در دست انسان جای می‌گیرد.‏ ولی واقعیت آن است که تعداد واقعی ستارگان رقمی بسیار بالاتر است و حقیقتاً می‌توان آن را با تعداد ماسه‌های دریا مقایسه کرد.‏ * کیست که بتواند همهٔ آن‌ها را بشمارد؟‏

۷.‏ الف)‏ تعداد ستارگان کهکشان راه شیری چقدر است،‏ عظمت این رقم را توضیح دهید؟‏ ب)‏ چرا این موضوع که منجّمان نمی‌توانند به آسانی تعداد کهکشان‌ها را مشخص کنند پراهمیت است،‏ و این موضوع چه نکته‌ای را در مورد قدرت یَهُوَه در آفرینش به ما می‌آموزد؟‏

^۷ اِشَعْیای نبی این پرسش را چنین پاسخ می‌دهد:‏ «به آسمان‌ها نگاه کنید!‏ کیست که همهٔ این ستارگان را آفریده است؟‏ کسی که آن‌ها را آفریده است از آن‌ها مثل لشکر سان می‌بیند،‏ تعدادشان را می‌داند و آن‌ها را به نام می‌خواند.‏» (‏اِشَعْیا ۴۰:‏۲۶‏،‏ تفس‍.‏‏)‏ همچنین مزمورنویس می‌گوید:‏ «خداوند حساب ستارگان را دارد.‏» (‏مزمور ۱۴۷:‏۴‏،‏ تفس‍.‏‏)‏ تعداد ستارگان چقدر است؟‏ پاسخ به این پرسش کار آسانی نیست.‏ منجّمان تخمین می‌زنند که بیش از ۱۰۰ میلیارد ستاره فقط در کهکشان راه شیری وجود دارد.‏ * اما کهکشان ما فقط یکی از کهکشان‌های عالَم است و تعداد ستارگان آن بسیار کمتر از تعداد ستارگان خیلی از کهکشان‌های دیگر است.‏ حال ببینیم که چند کهکشان وجود دارد.‏ برخی از منجّمان تعداد آن‌ها را ۵۰ میلیارد تخمین زده‌اند.‏ برخی دیگر می‌گویند که تعداد آن‌ها شاید به ۱۲۵ میلیارد بالغ شود.‏  پس می‌بینیم که انسان نمی‌تواند حتی تعداد کهکشان‌ها را تخمین بزند چه رسد به تعداد دقیق میلیاردها ستاره‌ای که در هر یک از آن‌ها وجود دارد.‏ اما یَهُوَه نه تنها تعداد آن‌ها را می‌داند بلکه تک‌تک آن‌ها را به نام می‌خواند!‏

۸.‏ الف)‏ چگونه می‌توان اندازهٔ کهکشان راه شیری را توصیف کرد؟‏ ب)‏ یَهُوَه به چه وسیله‌ای به حرکات اجرام آسمانی نظم داده است؟‏

^۸ تفکّر در مورد اندازهٔ کهکشان‌ها نیز به احترام ما نسبت به خدا می‌افزاید.‏ تخمین زده می‌شود که قطر کهکشان راه شیری حدود ۱۰۰٬۰۰۰ سال نوری است.‏ بدین معنا که ۱۰۰٬۰۰۰ سال طول می‌کشد تا نور با سرعت سرسام‌آور ۳۰۰٬۰۰۰ کیلومتر در ثانیه قطر کهکشان ما را بپیماید!‏ برخی از کهکشان‌ها چندین برابر کهکشان ماست.‏ در کتاب مقدّس آمده است که یَهُوَه این آسمان‌های وسیع را مانند پارچه‌ای پهن کرده است.‏ (‏مزمور ۱۰۴:‏۲‏)‏ علاوه بر این به حرکات این اجرام نظم داده است.‏ همهٔ آن‌ها از کوچک‌ترین ذرات غبارهای کیهانی گرفته تا کهکشان‌های عظیم،‏ از قوانین فیزیکی که او وضع نموده و به اجرا نهاده است پیروی می‌کنند.‏ (‏ایّوب ۳۸:‏۳۱-‏۳۳‏)‏ براستی که قدرت عظیم آفرینندهٔ این موجودات در ما ترسی آمیخته به احترام برمی‌انگیزد.‏

۹،‏ ۱۰.‏ چگونه می‌توان قدرت یَهُوَه را در مورد تعیین محل منظومهٔ شمسی،‏ سیّاره مشتری،‏ زمین و ماه مشاهده کرد؟‏

^۹ قدرت آفرینندگی یَهُوَه را می‌توان در مورد سیّاره‌مان زمین نیز بخوبی مشاهده کرد.‏ او محل زمین را در کائنات با دقت تعیین کرده است.‏ برخی از دانشمندان معتقدند که بسیاری از کهکشان‌ها محل مناسبی برای سیّاره‌ای همچون زمین که در آن حیات وجود دارد نیستند.‏ قسمت اعظم کهکشان راه شیری ظاهراً برای پرورش حیات طراحی نشده است.‏ مرکز این کهکشان پر از ستاره است.‏ میزان تشعشعات در این منطقه بالاست و ستارگان اغلب از فاصلهٔ بسیار نزدیکی از یکدیگر عبور می‌کنند.‏  حاشیه‌های این کهکشان نیز فاقد بسیاری از عناصر لازم برای حیات می‌باشد.‏ منظومهٔ شمسی در جایی مناسب مابین حاشیه‌ها و مرکز این کهکشان واقع است.‏

^۱۰ سیّارهٔ عظیم مشتری که با زمین فاصلهٔ بسیار دارد محافظ سیّارهٔ ماست.‏ این سیّاره هزار برابر زمین و دارای نیروی جاذبهٔ عظیمی است.‏ به همین دلیل اجرامی را که در فضا با سرعت در حرکتند،‏ یا به سوی خود می‌کشد یا منحرف می‌سازد.‏ دانشمندان دریافته‌اند که اگر مشتری چنین خاصیتی نداشت تعداد اجرام عظیم آسمانی که بر روی زمین فرود می‌آمد ۱۰٬۰۰۰ برابر میزان کنونی بود.‏ زمین دارای قمری غیرعادی است به نام ماه.‏ ماه فقط برای زیبایی و «نورافشانی در شب» نیست بلکه عاملی است که به زمین زاویه‌ای ثابت و پایدار می‌دهد.‏ این زاویه موجب می‌شود که زمین دارای فصول ثابت و قابل‌پیش‌بینی باشد که خود یکی از عوامل مهم برای ادامهٔ حیات است.‏

۱۱.‏ چرا می‌توان گفت که جوّ زمین مانند سپری حفاظتی طراحی شده است؟‏

^۱۱ یَهُوَه زمین را با استادی تمام طراحی کرده است.‏ به عنوان مثال جوّ زمین را در نظر بگیرید که مانند سپر از سیّارهٔ ما محافظت می‌کند.‏ پاره‌ای از تشعشعات خورشیدی مفید و پاره‌ای مرگبارند.‏ هنگامی که تشعشعات مهلک به بخش‌های بالایی جوّ برخورد می‌کند اکسیژن را به ازن تبدیل می‌نماید.‏ همین لایهٔ ازن قسمت اعظم تشعشعات خورشیدی را به خود جذب می‌کند.‏ در واقع می‌توان گفت که این لایه همچون چتر محافظ سیّارهٔ ماست!‏

۱۲.‏ چرا می‌توان گفت که چرخهٔ آب در جوّ قدرت آفرینندگی یَهُوَه را بخوبی نشان می‌دهد؟‏

^۱۲ جوّ زمین ترکیب پیچیده‌ای است از گازهای مختلف و کاملاً مناسب برای موجودات زنده.‏ یکی از عجایب جوّ زمین چرخهٔ آب است.‏ هر ساله بیش از ۴۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مکعب از آب اقیانوس‌ها و دریاهای زمین به وسیلهٔ گرمای خورشید بخار می‌شود و به صورت ابر درمی‌آید.‏ بادهای جوّی این ابرها را به مناطق مختلف زمین می‌برند.‏ این ابرها حاوی آبی تصفیه  شده‌اند که به صورت باران،‏ برف و یخ بر زمین می‌بارد و منابع آب را پر می‌سازد.‏ همان طور که در کلام خدا آمده است:‏ «آب رودخانه‌ها به دریا می‌ریزد،‏ اما دریا هرگز پر نمی‌شود.‏ آب‌ها دوباره به رودخانه‌ها باز می‌گردند و باز روانهٔ دریا می‌شوند.‏» (‏جامعه ۱:‏۷‏،‏ تفس‍.‏‏)‏ فقط یَهُوَه قادر است چنین چرخهٔ نبوغ‌آمیزی را به وجود آورد.‏

۱۳.‏ قدرت آفریدگار چگونه در گیاهان و خاک روی زمین مشهود است؟‏

^۱۳ هر کجا زندگی وجود دارد قدرت آفریدگار نیز مشهود است؛‏ از درختان عظیم سکویا به قد یک ساختمان ۳۰ طبقه گرفته تا گیاهان ذرّه‌بینی که در اقیانوس‌ها و دریاها فراوانند و قسمت اعظم اکسیژن زمین را تأمین می‌کنند.‏ خاک روی زمین مملوّ از موجودات زندهٔ گوناگون است از قبیل کرم‌ها،‏ قارچ‌ها و میکروب‌ها که به نحو پیچیده‌ای با همکاری یکدیگر به رشد گیاهان کمک می‌کنند.‏ پس بی‌جهت نیست که کتاب مقدّس در بارهٔ قوّت زمین سخن می‌گوید.‏—‏پیدایش ۴:‏۱۲‏.‏

۱۴.‏ چه نیرویی در یک اتم کوچک نهفته است؟‏

^۱۴ تردیدی وجود ندارد که یَهُوَه با قدرت خود زمین را ساخته است.‏ (‏اِرْمیا ۱۰:‏۱۲‏)‏ قدرت او را می‌توان حتی در کوچک‌ترین آفریده‌هایش نیز مشاهده کرد.‏ به عنوان مثال،‏ اگر یک میلیون اتم را کنار یکدیگر قرار دهیم ضخامت آن‌ها به اندازهٔ یک تار موی انسان نیز نخواهد بود.‏ با این حال،‏ هستهٔ بسیار ریز یک اتم برای تولید نیروی هولناک بمب هسته‌ای کافی است!‏

۱۵.‏ هنگامی که یَهُوَه در مورد حیوانات وحشی با ایّوب سخن گفت چه درسی به او داد؟‏

^۱۵ یکی از شواهدی که گویای قدرت آفرینندگی یَهُوَه است تعداد انواع حیوانات بر روی زمین است.‏ در مزمور ۱۴۸ به چیزهای بسیاری که یَهُوَه را ستایش می‌کنند اشاره می‌شود منجمله «حیوانات وحشی و اهلی.‏» (‏آیهٔ ۱۰‏،‏ تفس‍.‏‏)‏ یَهُوَه با ایّوب در مورد حیواناتی از قبیل شیر،‏ گورخر،‏ گاو نر وحشی،‏  بَهِیموت (‏یا اسب آبی)‏،‏ و لِوْیاتان (‏ظاهراً تمساح)‏ سخن گفت زیرا می‌خواست به او نشان دهد که انسان باید برای آفریدگار خود احترامی آمیخته به ترس قائل باشد.‏ اگر این جانوران قدرتمند و هراسناک و رام‌نشدنی در دل انسان ترسی آمیخته به تحسین ایجاد می‌کنند،‏ پس چقدر بیشتر آفریدگار آنان شایستهٔ تحسین و احترام است.‏—‏ایّوب،‏ ۳۸-‏۴۱‏.‏

۱۶.‏ چه نکاتی در مورد بعضی پرندگانی که یَهُوَه آفریده است برایتان جالب است؟‏

^۱۶ در مزمور ۱۴۸:‏۱۰ از پرندگان نیز سخن رفته است.‏ براستی تنوعی که در میان پرندگان وجود دارد حیرت‌انگیز است!‏ یَهُوَه در بارهٔ شترمرغ به ایّوب گفت که «هیچ اسب و سوارکاری به پایش نمی‌رسد.‏» این پرنده که قدش به دو و نیم متر می‌رسد قادر به پرواز نیست اما می‌تواند با سرعت ۶۵ کیلومتر در ساعت بدود و طول هر قدمش چهار متر و نیم است!‏ (‏ایّوب ۳۹:‏۱۳،‏ ۱۸‏،‏ تفس‍.‏‏)‏ پرنده‌ای دیگری به نام آلباتروس برخلاف شترمرغ،‏ بیشتر عمر خود را در آسمان و بر فراز دریاها می‌گذراند.‏ این پرنده که پهنای بال‌هایش حدود سه متر است می‌تواند ساعت‌ها بدون بال زدن براحتی پرواز کند.‏ بر عکس،‏ نوعی مرغ مگس که کوچک‌ترین پرندهٔ دنیاست و فقط پنج سانتی‌متر طول دارد گاهی هشتاد بار در ثانیه بال می‌زند!‏ این پرندهٔ کوچک مانند تکه جواهر بالدار و درخشانی است که می‌تواند مانند هلیکوپتر در جا و حتی به عقب پرواز کند.‏

۱۷.‏ عظمت نهنگ کبود را توصیف کنید،‏ و توضیح دهید که از تفکّر در بارهٔ حیوانات چه نتیجه‌ای می‌گیریم؟‏

^۱۷ در مزمور ۱۴۸:‏۷ آمده است که حتی «نهنگان» یَهُوَه را تمجید می‌کنند.‏ برای مثال،‏ می‌توان از نهنگ کبود که غالباً بزرگ‌ترین حیوان دنیا شمرده می‌شود،‏ نام برد.‏ طول این جانور عظیم‌الجثه که در اقیانوس زندگی می‌کند گاهی متجاوز از ۳۰ متر است.‏ وزن آن برابر ۳۰ فیل بالغ است.‏ زبان این جانور به تنهایی،‏ هم‌وزن یک فیل است.‏ قلب آن به اندازهٔ یک اتومبیل کوچک است و فقط ۹ بار در دقیقه می‌تپد در حالی که قلب مرغ مگس گاهی ۱۲۰۰ بار در دقیقه می‌تپد.‏ قطر یکی از رگ‌های خونی نهنگ کبود به اندازه‌ای است  که یک کودک می‌تواند در آن بخزد.‏ براستی که مشاهدهٔ این پدیده‌ها انسان را به تکرار عبارات پایانی کتاب مزامیر برمی‌انگیزد که می‌گوید:‏ «هر که جان در بدن دارد خداوند را ستایش کند!‏»—‏مزمور ۱۵۰:‏۶‏،‏ تفسیری.‏

۱۸،‏ ۱۹.‏ تنوع موجودات زنده‌ای که یَهُوَه بر روی زمین آفریده است چقدر است،‏ و این موجودات چه نکته‌ای را در مورد حاکمیت او به ما می‌آموزند؟‏

^۱۸ ما انسان‌ها از قدرت آفرینندگی یَهُوَه چه می‌آموزیم؟‏ تنوع اَشکال مختلف مخلوقات خدا براستی حیرت‌آور است.‏ مزمورنویسی در این باره اظهار داشت:‏ «خداوندا،‏ کارهای دست تو چه بسیار است .‏ .‏ .‏ زمین از مخلوقات تو پر است.‏» (‏مزمور ۱۰۴:‏۲۴‏،‏ تفس‍.‏‏)‏ حقیقتاً چنین است!‏ زیست‌شناسان بیش از یک میلیون موجود زنده را بر روی زمین شناسایی کرده‌اند؛‏ با این همه،‏ هنوز مشخص نیست که آیا تعداد حقیقی موجودات زنده ۱۰ میلیون یا ۳۰ میلیون یا بیشتر است.‏ هنرمندان گاهی احساس می‌کنند که قدرت خلاقیتشان را از دست داده‌اند.‏ اما ظاهراً قدرت آفرینندگی یَهُوَه یعنی قدرت او برای ابداع و آفرینش موجودات تازه و متنوع حد و مرزی ندارد.‏

^۱۹ قدرت آفرینندگی یَهُوَه مطالبی در مورد حاکمیت او به ما می‌آموزد.‏ اطلاق کلمهٔ «آفریدگار» یا خالق به یَهُوَه او را از همهٔ موجودات عالَم متمایز می‌سازد  زیرا آن‌ها همگی «آفریده» یا مخلوق هستند.‏ حتی پسر یگانهٔ یَهُوَه که در طی دوران آفرینش عالَم در مقام «معمار» به او خدمت کرده بود نیز در هیچ جای کتاب مقدّس آفریدگار یا همتراز آفریدگار خوانده نشده است.‏ (‏امثال ۸:‏۳۰؛‏ متّیٰ ۱۹:‏۴‏)‏ بلکه «نخست‌زادهٔ تمامی آفریدگان» نامیده شده است.‏ (‏کُولُسیان ۱:‏۱۵‏)‏ یَهُوَه آفریدگار عالَم است در نتیجه حق مطلق دارد تا قدرت حاکمیت بر تمامی عالَم را در دست داشته باشد.‏—‏رومیان ۱:‏۲۰؛‏ مکاشفه ۴:‏۱۱‏.‏

۲۰.‏ آیا یَهُوَه دست از کار کشیده است؟‏

^۲۰ در کتاب مقدّس آمده است که یَهُوَه پس از پایان روز ششم آفرینش و «با فرا رسیدن روز هفتم،‏ .‏ .‏ .‏ کار آفرینش را تمام کرده،‏ دست از کار کشید.‏» (‏پیدایش ۲:‏۲‏،‏ تفس‍.‏‏)‏ معنای این گفته آن نیست که یَهُوَه کاملاً از کار باز ایستاده است بلکه به معنای آن است که به آفرینش موجودات مادی بر روی زمین پایان داده است زیرا او همواره مشغول به کار است.‏ (‏مزمور ۹۲:‏۴؛‏ یوحنّا ۵:‏۱۷‏)‏ به گفتهٔ پولُس رسول منظور از «روز هفتم» در واقع هزاران سال است زیرا این روز هنوز در روزگار او در جریان بود.‏ (‏عبرانیان ۴:‏۳-‏۶‏)‏ یَهُوَه همچنان مشغول به انجام رساندن مقاصد خود است.‏ برای مثال،‏ او کتاب مقدّس را به انسان‌ها الهام نموده و «خلقت تازه‌ای» را که در فصل ۱۹ به بررسی آن خواهیم پرداخت،‏ به وجود آورده است.‏—‏۲قُرِنتیان ۵:‏۱۷‏.‏

۲۱.‏ قدرت آفرینندگی یَهُوَه تا ابد چه تأثیری بر ما خواهد داشت؟‏

^۲۱ هنگامی که روز هفتم آفرینش پایان پذیرد،‏ یَهُوَه می‌تواند دوباره همهٔ مخلوقاتش را بر روی زمین «از هر لحاظ عالی» بخواند،‏ همان طور که در پایان روز ششم آفرینش چنین کرد.‏ (‏پیدایش ۱:‏۳۱‏،‏ تفس‍.‏‏)‏ در حال حاضر مشخص نیست که او قدرت آفرینش نامحدودش را پس از آن چگونه به کار خواهد گرفت.‏ قدر مسلّم آن است که قدرت آفرینندگی یَهُوَه تا ابد،‏ موجب بهت و حیرت ما خواهد شد و به کمک مخلوقاتش می‌توانیم او را روز به روز بهتر بشناسیم.‏ (‏جامعه ۳:‏۱۱‏)‏ و در نتیجه به آفریدگار بزرگمان نزدیک‌تر شویم و برای او احترام بیشتری قائل شویم.‏