Kalap go long lista

Kalap go long lista bilong ol tok

SAPTA 5

Strong Bilong Wokim Ol Samting—“Man Bilong Wokim Heven na Graun”

Strong Bilong Wokim Ol Samting—“Man Bilong Wokim Heven na Graun”

1, 2. Olsem wanem san i kamapim klia strong bilong Jehova long wokim ol samting?

 Wanpela taim yu bin sanap klostu long paia taim nait i kol? Ating yu putim han bilong yu i go klostu liklik long paia na bai em i ken hatim skin bilong yu. Tasol sapos yu go klostu tru, paia i hat tumas. Na sapos yu go longwe tumas, kol bilong nait i holim skin bilong yu na yu pilim kol.

2 I gat wanpela kain paia i save hatim skin bilong yumi. Dispela paia i stap longwe inap 150 milion kilomita! a San i mas i gat bikpela strong tru, long wanem, em inap hatim skin bilong yu maski em i stap longwe tru! Tasol graun i save wokabaut raunim dispela narakain traipela aven na i stap longwe long en inap long mak stret. Sapos graun i stap klostu tumas long san, olgeta wara bilong graun bai drai; sapos em i stap longwe tumas wara bai kamap ais. Dispela tupela samting bai mekim na graun bai stap nating, no gat wanpela samting inap i stap laip long en. Olsem na i mas i gat lait bilong san na bai ol samting i ken i stap laip, na tu, dispela lait i gutpela na i mekim bikpela wok, na em i samting bilong amamas long en.​—Eklisiastis 11:7.

3. San i kamapim klia wanem bikpela tok i tru?

3 Tasol planti man i no save tingim san, maski san i mas i stap bilong ol i ken i stap laip. Olsem na ol i no kisim save long ol samting san inap lainim yumi long en. Baibel i tok long Jehova olsem: “Yu wokim lait na yu wokim san.” (Buk Song 74:16) Yes, san i litimapim nem bilong Jehova, “em Man Bilong Wokim heven na graun.” (Buk Song 19:1; 146:6) San em i wanpela tasol bilong planti sta samting i stap antap na i lainim yumi long bikpela strong bilong Jehova long wokim ol samting. Nau yumi ken skelim gut sampela bilong ol dispela sta samting, na graun tu na ol samting i stap long en.

Jehova i ‘wokim lait na san’

“Apim Ai Bilong Yupela i Go Antap Long Skai na Lukim”

4, 5. Strong na sais bilong san i olsem wanem? Tasol taim yumi skelim san wantaim ol narapela sta, sais bilong en i olsem wanem?

4 Ating yu save pinis olsem san bilong yumi em i wanpela sta. I luk olsem em i bikpela moa long ol sta yumi save lukim long nait, long wanem, ol dispela sta i stap longwe moa na san i stap klostu liklik long graun. Strong bilong san i bikpela olsem wanem? Insait tru bilong san i hat nogut tru, inap olsem 15 milion digri Selsias. Sapos yu inap kisim liklik hap tru bilong en—olsem sais bilong het bilong pin—na yu putim hia long graun, na yu sanap longwe long en inap 140 kilomita, hat bilong en bai bagarapim yu! Long olgeta wan wan seken, strong i save lusim san i olsem strong bilong planti handret milion nuklia bom i pairap.

5 San i traipela tru, inap 1,300,000 planet em sais bilong ol i olsem graun bilong yumi, inap i stap insait long san. Olsem wanem? San i wanpela traipela sta i winim ol narapela? Nogat, ol saveman i kolim san olsem liklik yelopela sta. Aposel Pol i tok olsem “glori bilong ol wan wan sta i narapela narapela.” (1 Korin 15:41) Ating em yet i no inap save gut long mining bilong dispela tok God i kirapim em long raitim. I gat wanpela sta i traipela tru na sapos em i stap long ples stret bilong san, graun bilong yumi bai i stap insait long en. Na i gat narapela traipela sta na sapos em i stap long ples stret bilong san, em bai karamapim bikpela hap i go olgeta long planet Saten. Dispela planet i longwe tru long graun, wanpela roket i bin lusim graun na i ron inap 4-pela yia bilong kamap long Saten. Spit bilong dispela roket i winim spit bilong bulet bilong wanpela strongpela gan inap 40 taim!

6. Olsem wanem Baibel i soim olsem namba bilong ol sta i bikpela tru?

6 Yumi kirap nogut long sais bilong ol sta, tasol yumi kirap nogut moa long namba bilong ol. Baibel i tok yumi no inap kaunim namba bilong ol, em i hatwok olsem man i laik kaunim “wesan bilong nambis.” (Jeremaia 33:22) Dispela tok i soim olsem i gat planti sta tru, winim namba bilong ol sta yumi inap lukim long ai nating. Sapos wanpela man bilong raitim Baibel, olsem Jeremaia, i lukluk i go antap long skai long nait na i traim kaunim hamas sta i stap, em bai kaunim inap 3 tausen samting, em namba bilong ol sta ai nating inap lukim taim skai i klia. Dispela namba i wankain liklik olsem namba bilong wan wan wesan man inap holim long han bilong em. Tasol ol sta i planti tru, kain olsem wesan bilong nambis. b Husat inap kaunim kain namba olsem?

“Em i save kolim olgeta wan wan long nem bilong ol”

7. Yu bai stori olsem wanem long namba bilong ol sta long galaksi bilong yumi o namba bilong ol galaksi long yunives?

7 Aisaia 40:26 i tok: “Apim ai bilong yupela i go antap long skai na lukim. Husat i wokim ol dispela samting? Em Man husat i save long namba bilong ol na lidim ol i kam olsem wanpela lain ami; em i save kolim olgeta wan wan long nem bilong ol.” Buk Song 147:4 i tok: “Em i save kaunim namba bilong ol sta.” “Namba bilong ol sta” i hamas? Dispela askim i hatwok long bekim. Ol saveman bilong glasim ol sta samting i bin ting i gat inap 100 bilion sta i stap insait long bikpela lain sta o galaksi bilong yumi ol i kolim Milkiwe. c Sampela i tok i gat planti moa galaksi. Tasol Milkiwe em i wanpela galaksi tasol, i gat planti moa na planti bilong ol i gat planti sta tru, winim Milkiwe. I gat hamas galaksi i stap? Ol saveman i ting i gat planti handret bilion, na planti trilion. So i kam inap long nau, i luk olsem man i no inap save long hamas galaksi i stap, olsem na em i no inap tru long save long hamas bilion sta i stap insait long ol dispela galaksi. Tasol Jehova i save long hamas i sta i stap, na tu, em i givim nem long olgeta wan wan!

8. (a) Olsem wanem bai yu stori long sais bilong Milkiwe galaksi? (b) Long wanem rot Jehova i makim rot bilong ol sta samting long wokabaut?

8 Yumi kirap nogut moa moa yet taim yumi tingim sais bilong ol galaksi. Ol i ting braitpela bilong Milkiwe galaksi em 100,000 lait-yia olsem planti planti bilion bilion kilomita. Tingim lait i spit tru inap 300,000 kilomita long olgeta wan wan seken. Inap 100,000 yia bai lus bilong dispela lait i katim Milkiwe i go long hapsait bilong en! Na sampela galaksi i traipela tru, winim galaksi bilong yumi inap planti taim. Baibel i tok Jehova i pulim na opim “skai” i go bikpela olsem laplap. (Buk Song 104:2) Em i makim tu wokabaut bilong ol dispela samting i stap long ples antap. Olgeta samting—liklik das bilong sta i go inap long bikpela galaksi—i bihainim ol lo God i bin kamapim. (Jop 38:31-33) Ol saientis i tok ol dispela sta samting i save bihainim stret rot bilong ol long wokabaut kain olsem lain manmeri i insait long wanpela kain danis we olgeta i gat rot ol i mas bihainim na bai ol i no bam nabaut! Orait, tingim dispela Man i bin wokim ol dispela samting. Ating yu kirap nogut tru long dispela God i gat bikpela strong long wokim ol samting, a?

“Man Bilong Wokim Graun Long Strong Bilong Em”

9, 10. Olsem wanem strong bilong Jehova i kamap ples klia taim yu tingim hap em i putim ol planet samting i raunim san bilong yumi, Jupita, graun, na mun?

9 Strong bilong Jehova long wokim ol samting i stap ples klia long dispela graun bilong yumi. Em i skelim gut na putim graun long hap stret bilong en long ples antap. Sampela saientis i ting planti galaksi i no gutpela inap long wanpela planet i gat ol samting i gat laip—olsem graun bilong yumi—i ken stap long en. Bikpela hap bilong Milkiwe galaksi i no gutpela inap long ol samting i gat laip i ken stap long en. Namel tru bilong Milkiwe i pulap tru long ol sta. Rediesen i bikpela tru long dispela hap, na planti taim ol sta i laik bam. Arere bilong Milkiwe i no gat planti samting em ol samting i gat laip i mas kisim. Olsem na graun na ol narapela planet samting i raunim san bilong yumi, ol i stap long hap stret bilong ol.

10 I gat wanpela traipela samting i stap longwe na i lukautim graun—em planet Jupita. Sais bilong en i winim sais bilong graun inap wan tausen taim, olsem na em i gat bikpela strong olsem graviti bilong pulim ol samting i kam. Dispela i kamapim wanem samting? Em i pulim ol samting i spit raun long ples antap i kam long en o i senisim rot ol i raun long en. Ol saientis i ting sapos Jupita i no stap, planti traipela ston samting bilong ples antap bai pundaun na paitim graun, winim 10,000 taim ol samting i save kam daun long nau. I gat wanpela gutpela samting i save raunim graun na i stap klostu liklik—em mun. Mun i luk naispela na i givim lait long nait, na tu, em i mekim na graun i slip liklik long wanpela sait bilong en. Dispela em i as na long graun i gat taim bilong kain kain sisen—em narapela bikpela samting bilong helpim ol samting i gat laip.

11. Olsem wanem win antap i lukautim graun na lait nogut i no ken kam long en?

11 Strong bilong Jehova long wokim ol samting i stap ples klia long olgeta samting bilong graun. Tingim win i stap antap i save banisim graun. San i save kamapim gutpela lait na wanpela kain lait i save bagarapim ol samting. Taim lait nogut i holim win antap, dispela i mekim na win oksijen i tanim i kamap oson. Dispela oson i pulim klostu olgeta lait nogut i kam long en. I olsem graun bilong yumi i gat ambrela bilong em yet bilong lukautim em!

12. Olsem wanem rot bilong wara long kam daun olsem ren na i go antap gen i soim strong bilong Jehova long wokim ol samting?

12 Dispela em i wanpela gutpela samting bilong dispela win antap i gat kain kain ges samting long en i gutpela long helpim ol samting i gat laip long graun. Narapela gutpela samting bilong win antap em rot bilong wara long kam daun olsem ren na i go antap gen. Long olgeta yia san i save pulim bikpela wara bilong solwara i go antap winim 400,000 kubik-kilomita. Wara i kamapim ol klaut em win antap i save karim i go nabaut. Dispela wara i kamap klin na i save kam daun olsem ren na ais na pulimapim olgeta wara. Em olsem Eklisiastis 1:7 i tok: “Olgeta hanwara i save ron i go long solwara, tasol solwara i no save pulap. Long hap we ol hanwara i save ron i kam long en, wara i save go bek long dispela hap, na bai em i ken ron i kam bek gen.” Jehova tasol inap wokim kain rot olsem bilong wara.

13. Olsem wanem ol diwai samting na graun stret i kamapim strong bilong Man Bilong Wokim olgeta samting?

13 Ol samting yumi lukim na i gat laip, em i kamapim klia strong bilong Man Bilong Wokim olgeta samting. Olgeta samting i kamapim ples klia strong bilong Jehova long wokim ol samting—ol traipela diwai sekoia i winim haus i gat 30 floa long en, na ol liklik mosong gras samting i stap long solwara na i kamapim bikpela hap oksijen yumi save pulim. Graun stret i gat planti samting i gat laip i stap long en—ol liklik snek, fangi, na ol liklik binatang, em olgeta i save wok gut wantaim na helpim ol diwai na plaua samting i go bikpela.

14. Wanem kain pawa i stap long liklik atom?

14 Yumi ken save tru olsem Jehova “em Man Bilong Wokim graun long strong bilong em.” (Jeremaia 10:12) Ol liklik samting tu i kamapim klia strong bilong God. Olsem: Sapos yumi lainim wan milion atom i slip klostu klostu, braitpela bilong ol bai no bikpela olsem wanpela gras bilong man. Na sapos ol i mekim atom i go bikpela inap olsem wanpela haus i gat 14 floa long en, sais bilong insait bilong atom ol i kolim nuklias bai olsem wanpela liklik hap sol i stap long floa namba 7. Tasol dispela liklik nuklias i as bilong bikpela pawa i save kamap taim nuklia bom i pairap!

“Olgeta Samting i Gat Laip”

15. Taim Jehova i toktok long kain kain animal, em i laik skulim Jop long wanem samting?

15 Narapela samting i kamapim klia strong bilong Jehova long wokim ol samting em ol animal. Buk Song 148 i kolim planti samting i litimapim nem bilong Jehova, na ves 10 i tok tu olsem “yupela ol wel animal na yupela ol animal bilong ples.” Jehova i stori long Jop long ol kain animal olsem laion, sibra, wel bulmakau, Behimot (o hipopotamus), na Leviatan (ating em pukpuk), bilong soim olsem man i mas pilim tru strong bilong Man Bilong Wokim olgeta samting. Jehova i laik kamapim klia wanem samting? Sapos man i kirap nogut long ol dispela bikpela animal i mekim ol man i pret na ol man i no inap bosim, em i mas ting olsem wanem long Man Bilong Wokim ol dispela animal?​—Jop, sapta 38-41.

16. Yu kirap nogut long wanem ol samting bilong ol pisin Jehova i bin wokim?

16 Buk Song 148:10 i tok tu long “ol pisin.” I gat planti kain kain pisin! Jehova i stori long Jop long ostris, em i “save lap long hos na man i sindaun long en.” Tru tumas, dispela pisin i longpela inap 2.5 mita na em i no inap flai, tasol em inap spit olsem 65 kilomita insait long wanpela aua, na taim em i tromoi lek em inap kalap inap 4.5 mita! (Jop 39:13, 18) Tasol pisin albatros i save lusim bikpela haptaim bilong flai antap long solwara. Em i save drip gut long win, na tupela wing bilong en i op wantaim i olsem 3 mita. Em inap drip inap planti aua na em i no paitim wing bilong em. Pisin hamingbet i narapela kain long tupela pisin yumi stori pinis long en, longpela bilong en i olsem 5 sentimita tasol, i no gat narapela pisin i liklik tru olsem em. Em inap paitim wing bilong en inap 80 taim long wanpela seken! Ol hamingbet i lait olsem ol liklik ston i dia tumas, ol inap hangamap i stap antap olsem helikopta na ol i ken rives i go bek tu.

17. Blu weil i bikpela olsem wanem? Taim yumi tingim ol animal Jehova i bin wokim, dispela i givim wanem tingting long yumi?

17 Buk Song 148:7 i tok ol “bikpela animal bilong solwara” bai litimapim nem bilong Jehova. Tingim wanpela animal em planti ol i ting sais bilong en i winim olgeta narapela animal long dispela graun, em blu weil. Longpela bilong dispela traipela pis i winim 30 mita na em i save stap long solwara “i dip.” Hevi bilong en i wankain olsem hevi bilong 30 bikpela elefan. Hevi bilong tang bilong en i olsem hevi bilong wanpela elefan. Sais bilong klok bilong en i olsem wanpela liklik kar. Dispela traipela klok i pam inap 9-pela taim tasol long wanpela minit, tasol klok bilong hamingbet i pam inap 1,200 taim long wanpela minit. Wanpela bilong ol rop bilong blut bilong dispela weil i bikpela tru inap long pikinini i ken krol insait long en. Tru tumas, bel bilong yumi i kirapim yumi long mekim wankain tok i stap long pinis bilong Buk Song: “Yupela olgeta samting i gat laip, preisim Ja. Preisim Ja!”​—Buk Song 150:6.

Skul Yumi Kisim Long Strong Bilong Jehova Long Wokim Ol Samting

18, 19. Jehova i bin wokim hamas narapela narapela kain samting i gat laip? Ol samting em i wokim i lainim yumi long wanem samting long namba bilong em olsem nambawan bos?

18 Pasin bilong Jehova long yusim strong bilong em long wokim ol samting i lainim yumi long wanem samting? Yumi kirap nogut long ol samting em i bin wokim i kain kain. Wanpela man bilong raitim song i tok: “O Jehova, yu bin wokim planti samting! . . . Ol samting yu bin wokim i pulap tru long graun.” (Buk Song 104:24) Dispela tok i tru olgeta! Ol saveman i bin kisim save long winim wan milion narapela narapela kain animal samting long dispela graun, tasol sampela i ting i gat planti milion moa. Ating sampela taim man bilong droim piksa i sot long tingting, em bai wokim wanem kain piksa. Tasol tingting bilong Jehova i no sot long kamapim na wokim ol nupela samting i narapela narapela kain.

19 Pasin bilong Jehova long yusim strong bilong em long wokim ol samting i lainim yumi long wok bos bilong em. Dispela tok “Man Bilong Wokim olgeta samting” i soim olsem Jehova i stap narapela kain long olgeta samting long heven na graun, em ol samting Jehova yet i bin wokim. Dispela wanpela Pikinini tru bilong Jehova i bin stap olsem “saveman bilong wok” taim God i wokim ol samting, tasol Baibel i no tok em i Man Bilong Wokim olgeta samting. Nogat. (Provep 8:30; Matyu 19:4) “Em i fesbon bilong olgeta samting God i bin wokim.” (Kolosi 1:15) Namba bilong Jehova olsem Man Bilong Wokim olgeta samting i givim rait long em long stap king na bosim olgeta samting long heven na graun.​—Rom 1:20; Revelesen 4:11.

20. Olsem wanem yumi ken tok Jehova i bin malolo bihain long em i pinis long wokim ol samting long graun?

20 Olsem wanem? Jehova i no yusim moa strong bilong em long wokim ol samting? Baibel i tok taim Jehova i pinis long wokim ol samting long de namba 6, orait “long de namba 7 em i kirap long malolo long olgeta wok em i bin mekim.” (Stat 2:2) Aposel Pol i soim olsem longpela bilong dispela “de” namba 7 em planti tausen yia, long wanem, dispela de i stap yet long taim bilong em. (Hibru 4:3-6) Tasol yu ting dispela tok “malolo” i makim olsem Jehova i pinis olgeta long mekim wok? Nogat, Jehova i save wok long olgeta taim. (Buk Song 92:4; Jon 5:17) Olsem na dispela malolo bilong em i mas makim haptaim em i no wokim moa ol nupela samting long dispela graun. Tasol wok bilong em long kamapim ol samting em i tingting pinis long mekim i go yet. Wanpela bilong ol dispela wok em wok bilong kirapim ol man long raitim Baibel. Narapela wok bilong em i bilong kamapim “wanpela nupela samting,” na Sapta 19 bai stori long dispela.​—2 Korin 5:17.

21. Strong bilong Jehova long wokim ol samting bai mekim wanem long ol man inap oltaim oltaim?

21 Taim de bilong Jehova long malolo i pinis, em bai inap tok olsem olgeta wok bilong em long graun “i gutpela tru,” olsem em i bin tok long pinis bilong de namba 6. (Stat 1:31) Yumi no save olsem wanem em bai yusim bikpela strong bilong em long wokim ol samting long bihain. Tasol yumi ken save tru olsem bai yumi kirap nogut yet long pasin bilong Jehova long yusim strong bilong em long wokim ol samting. I go inap oltaim oltaim, bai yumi kisim bikpela save moa long Jehova long rot bilong ol samting em i wokim. (Eklisiastis 3:11) Taim yumi kisim sampela save moa long em bai yumi pilim moa yet ol samting—na bai yumi go klostu moa long Bikpela Man Bilong Wokim yumi.

a Bilong kliagut long dispela bikpela namba, tingim dispela: Bilong draivim kar i go longwe olsem long hap san i stap long en, bai yu lusim winim 100 yia samting, maski yu spit tru inap 160 kilomita insait long wanpela aua inap 24 aua long olgeta de!

b Sampela i ting ol man long taim bilong ol man i bin raitim Baibel i bin yusim wanpela kain teleskop bilong lukluk long ol sta. Ol i ting i no gat narapela rot long ol dispela man i ken save olsem namba bilong ol sta i bikpela tru na ol man i no inap kaunim. Kain tingting olsem i no litimapim nem bilong Jehova, em Man bilong kamapim ol tok bilong Baibel.​—2 Timoti 3:16.

c Tingim bikpela haptaim yu bai lusim bilong kaunim 100 bilion sta. Sapos yu inap kaunim wanpela sta long wanpela seken—na mekim olsem inap 24 aua long olgeta de—bai yu lusim 3,171 yia bilong kaunim namba bilong ol!