1-3. (a) Owù tẹwẹ Islaelivi lẹ pehẹ to alọ Egiptinu lẹ tọn mẹ? (b) Nawẹ Jehovah hoavùn na omẹ etọn lẹ gbọn?

 ISLAELIVI lẹ yin ginglọn do osó he ma yọ́n hẹ́ lẹ po ohù he ma sọgan yọ́n dasá de po ṣẹnṣẹn. Awhànpa huhlọnnọ, kanylantọ Egipti tọn lọ to yinyan yé klinkán-klinkán to godo po gbemima lọ po nado và yé sudo. a Ṣogan, Mose dotuhomẹna omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ ma nado hẹn todido bu, bo na jidide yé dọmọ: “OKLUNỌ na hoavùn na mì.”—Eksọdusi 14:14.

² Etomọṣo, Mose dawhá ylọ Jehovah, bọ Jiwheyẹwhe gblọn dọmọ: “Etẹwutu wẹ hiẹ to awhádo ylọ mi? . . . Jlọ opò towe daga bo dlẹn alọ towe titengbe do ohù ji, bo má ẹn.” (Eksọdusi 14:15, 16) Saa yí nukun homẹ tọn do pọ́n nuhe jẹ jijọ ji to enẹgodo. Jehovah degbena angẹli etọn to afọdopolọji, bọ aslọ titli de fọ́n to godona Islaeli, vlavo taidi adó de he gbòalina Egiptinu lẹ. (Eksọdusi 14:19, 20; Psalm 105:39) Mose dlẹn alọ etọn jẹgbonu. Jẹhọn sinsinyẹn de sọ fọ́n, bo má ohù lọ do awe. To aliho de mẹ, osin lẹ sinyẹn di osingó bo taidi adó lẹ, bo hùn aliho he gblo sọmọ de dote na akọta lọ blebu nado jugbọn e mẹ.—Eksọdusi 14:21; 15:8.

³ Po dohia huhlọn tọn daho ehe po, Falo dona ko degbena awhànpa etọn lẹ nado lẹkọ yì whé. Ṣigba kakatimọ, Falo goyitọ lọ degbè nado yangbé yetọn. (Eksọdusi 14:23) Egiptinu lẹ dlí biọ ohù he má do awe lọ mẹ to godona Islaelivi lẹ, ṣigba to madẹnmẹ mẹgbeyinyan yetọn diọzun bẹwlu dile kẹkẹfọ awhàn-kẹkẹ yetọn lẹ tọn jẹ súnsún sọn oglọ na yé ji. Tlolo he Islaelivi lẹ ko jẹ adà awetọ ji awuyẹyẹ-afọyẹyẹ, Jehovah degbena Mose dọmọ: “Dlẹn alọ towe tọ́n titengbe do ohù ji, na  osin lẹ nido gọwá Egiptinu lẹ ji, to kẹkẹ yetọn lẹ ji, podọ to osọ́nọ yetọn lẹ ji.” Adó osin tọn lọ lẹ họ́, bo gbaṣinyọ́n Falo po awhànpa etọn lẹ po.—Eksọdusi 14:24-28; Psalm 136:15.

4. (a) Etẹwẹ Jehovah do ede hia nado yin to Ohù Vẹẹ kọ̀n? (b) Nawẹ mẹdelẹ sọgan ko yinuwa gando dohia Jehovah tọn ehe go gbọn?

⁴ Nujijọ he ma sọgan yin winwọn gbede wẹ whlẹngán akọta Islaeli tọn to Ohù Vẹẹ mẹ yin to whenuho mẹ gando lehe Jiwheyẹwhe nọ yinuwa hẹ gbẹtọvi lẹ do go. Jehovah do ede hia to finẹ nado yin “asuka to awhànfunfun mẹ.” (Eksọdusi 15:3, NW) Ṣigba, nawẹ hiẹ yinuwa hlan dohia Jehovah tọn ehe gbọn? Nado dọ hójọhó, awhàn ko hẹn awufiẹsa po yajiji susu po wá na gbẹtọvi lẹ. Be aliho he mẹ Jiwheyẹwhe nọ yí huhlọn nuvasudo tọn etọn zan te nọ hẹn we nado họ̀nna ẹn kakati nido whàn we nado dọnsẹpọ ẹ wẹ ya?

5, 6. (a) Naegbọn Jiwheyẹwhe do yin yiylọ po gbesisọ po dọ “Jehovah awhànpa lẹ tọn”? (b) Nawẹ awhàn Jiwheyẹwhe tọn gbọnvona awhàn gbẹtọvi tọn lẹ gbọn?

⁵ Sọgbe hẹ Biblu ogbè dowhenu tọn, diblayi whla fọde-kanweko wẹ tẹnmẹ-yinkọ lọ “Jehovah awhànpa lẹ tọn” yin yiyizan na Jiwheyẹwhe to Owe-wiwe Heblu tọn mẹ podọ whla awe to Owe-wiwe Glẹki Klistiani tọn mẹ. (1 Samuẹli 1:11) Taidi Ahọlu Nupojipetọ lọ, awhànpa wọ̀bliba angẹli lẹ tọn wẹ tin to gbedide Jehovah tọn glọ. (Jọṣua 5:13-15; 1 Ahọlu lẹ 22:19) Huhlọn nuvasudo tọn he awhànpa ehe tindo yin nuhe dobu tlala. (Isaia 37:36) E mayin awuvivinu de nado flin vasudo gbẹtọvi lẹ tọn gba. Etomọṣo, mí dona flin dọ awhàn Jiwheyẹwhe tọn lẹ ma taidi awhàn flinflin gbẹtọvi tọn lẹ gba. Awhàngán lẹ po nukọntọ tòhódọtọ lẹ po sọgan tẹnpọn nado dín whẹjijọ na danuwiwa yetọn. Ṣigba yigodo-yinukọn, nukunkẹn po ṣejannabi po wẹ nọ fọ́n awhàn gbẹtọvi tọn lẹ dote.

⁶ To vogbingbọnmẹ, Jehovah ma nọ yin whinwhàn gbọn  numọtolanmẹ agọ̀ dali gba. Deutelonomi 32:4 dọmọ: “Osé lọ, pipé wẹ azọ́n etọn, na whẹdida [dodo] wẹ ali etọn lẹpo: Jiwheyẹwhe nugbowa tọn de, podọ, matin kunnuhu, dodonọ podọ jlọjẹnọ wẹ ewọ.” Ohó Jiwheyẹwhe tọn gblewhẹdo adidudu zẹjlẹgo, kanyinylan, po danuwiwa po. (Gẹnẹsisi 49:7; Psalm 11:5) Enẹwutu Jehovah ma nọ yinuwa matin whẹwhinwhẹ́n gba. E ma nọ yawu yí huhlọn nuvasudo tọn etọn zan gba podọ e nọ yí ì zan taidi afọdide godo tọn. E taidi lehe e dọ ẹ gbọn yẹwhegán etọn Ezekiẹli gblamẹ do dọmọ: “Be yẹn tindo homẹhun depope to okú mẹylankan tọn mẹ? wẹ Oklunọ JIWHEYẸWHE dọ: bo ma kúkú yindọ, ewọ do lẹgọ sọn aliho etọn mẹ, bo nọgbẹ̀.”—Ezekiẹli 18:23.

7, 8. (a) Tadona tẹ kọ̀n wẹ Job gbọn nuṣiwa dali wá gando yajiji etọn lẹ go? (b) Nawẹ Elihu vọ́ pọndohlan Job tọn jlado to whẹho ehe mẹ gbọn? (c) Etẹwẹ mí sọgan plọn sọn numimọ Job tọn mẹ?

⁷ To whelọnu lo, naegbọn Jehovah do nọ yí huhlọn nuvasudo tọn zan? Whẹpo mí nado na gblọndo, mí sọgan flin dawe dodonọ lọ Job. Satani dọ̀nnu dọ Job, kavi gbẹtọvi depope ma sọgan hẹn tenọgli etọn go to whlepọn glọ gba. Jehovah na gblọndo nudindọn enẹ tọn gbọn dotẹnmẹ nina Satani nado tẹ́n tenọgli Job tọn pọ́n dali. Taidi kọdetọn de, Job jẹazọ̀n, hẹn adọkunnu etọn lẹ bu, bosọ hẹn ovi etọn lẹ bu. (Job 1:1–2:8) Na Job ma yọ́n nudepope gando nudindọn lọ go wutu, e gbọn nuṣiwa dali wá tadona lọ kọ̀n dọ yajiji emitọn yin yasanamẹ mawadodo tọn de sọn Jiwheyẹwhe dè. E kanse Jiwheyẹwhe nuhewutu E ko yí emi do basi “ohia” de, yèdọ “kẹntọ” de.—Job 7:20; 13:24.

⁸ Dẹpẹ de heyin Elihu do nuṣiwa he tin to nulẹnpọn Job tọn mẹ hia, dọmọ: “Hiẹ didọmọ, Dodo ṣie sù hú Jiwheyẹwhe tọn.” (Job 35:2) Mọwẹ, nuyọnẹn whèdo mí eyin mí lẹndọ mí yọnnuin hú Jiwheyẹwhe kavi lẹndọ e ko yinuwa po mawadodo po. Elihu lá dọmọ: “Ni tin dẹn do Jiwheyẹwhe, na ewọ na do wà oylankan.” E sọ dọ to godo mẹ dọmọ: “Gbọn Ganhunupotọ tọn dali, míwlẹ ma [ko] dín in mọ gba; ewọ wẹ yẹyi daho to huhlọn mẹ: podọ hlan whẹdida po dodo susunọ po ewọ ma wà huhlọnnu de gba.” (Job 34:10; 36:22, 23; 37:23)  Mí sọgan deji dọ eyin Jiwheyẹwhe hoavùn, e nọ tindo whẹwhinwhẹ́n dagbe nado wàmọ. Po enẹ po to ayiha mẹ, mì gbọ mí ni dindona whẹwhinwhẹ́n delẹ he wutu Jiwheyẹwhe jijọho tọn nọ yinuwa taidi awhàngán de to whedelẹnu.—1 Kọlintinu lẹ 14:33.

9. Naegbọn Jiwheyẹwhe jijọho tọn do nọ hoavùn?

⁹ To whenuena Mose ko pà Jiwheyẹwhe taidi mẹhe yin “asuka to awhànfunfun mẹ” pó godo, e lá dọmọ: “Mẹnu wẹ tin di we, OKLUNỌ E, to yẹwhe lẹ ṣẹnṣẹn? Mẹnu wẹ tin di we, gigonọ to wiwe mẹ?” (Eksọdusi 15:11) Mọdopolọ, yẹwhegán Habbakuk wlan dọmọ: “Hiẹ he yin nukun wiwe tọn hugan nado pọ́n oylan, podọ he ma sọgan pọ́n tasinyẹn.” (Habbakuk 1:13) Dile etlẹ yindọ Jehovah yin Jiwheyẹwhe owanyinọ, e sọ yin Jiwheyẹwhe wiwenọ, dodonọ, po whẹdida dodonọ po. Jẹhẹnu enẹlẹ nọ sisẹ́ ẹ to whedelẹnu nado yí huhlọn nuvasudo tọn etọn zan. (Isaia 59:15-19; Luku 18:7) Enẹwutu, masin ma nọ yin kinkọ̀n do yinkọ Jiwheyẹwhe tọn go na e hoavùn wutu gba. Kakatimọ, e nọ hoavùn na e yin wiwe wutu.—Eksọdusi 39:30.

10. (a) Whetẹnu wẹ nuhudo lọ fọndote na Jiwheyẹwhe to tintan whenu nado fùn awhàn, podọ gbọnna? (b) Aliho dopo gee tẹmẹ wẹ okẹ̀n heyin didọdai to Gẹnẹsisi 3:15 mẹ na yin didesẹ te, podọ dona tẹlẹ wẹ e na hẹnwa na gbẹtọvi dodonọ lẹ?

¹⁰ Gbadopọnna ninọmẹ he fọndote to whenuena asu po asi po tintan, Adam po Evi po, ṣiatẹ do Jiwheyẹwhe go. (Gẹnẹsisi 3:1-6) Eyin e ko yí nukunpẹvi do pọ́n mawadodo yetọn wẹ, Jehovah na ko hẹn otẹn etọn taidi Nupojipetọ Wẹkẹ tọn gble. Taidi Jiwheyẹwhe dodonọ de, dandan wẹ e yin na ẹn nado dawhẹ okú tọn na yé. (Lomunu lẹ 6:23) To dọdai tintan Biblu tọn mẹ, e dọ dọdai dọ okẹ̀n na tin to devizọnwatọ etọn titi lẹ po hodotọ “odàn” lọ, heyin Satani tọn lẹ po ṣẹnṣẹn. (Osọhia 12:9; Gẹnẹsisi 3:15) Yigodo-yinukọn, vasudo Satani tọn kẹdẹ wẹ sọgan de okẹ̀n ehe sẹ̀. (Lomunu lẹ 16:20) Ṣigba afọdide whẹdida tọn enẹ na dekọtọn do dona daho lẹ mẹ na gbẹtọvi dodonọ lẹ. E na de nuyiwadomẹji Satani tọn lẹpo sẹ̀ sọn  aigba ji bo na hùn aliho dote na paladisi lẹdo aigba pé. (Matiu 19:28) Kakajẹ whenẹnu, mẹhe yin hodotọ Satani tọn lẹ na gbẹ́ yin owù de na dagbemẹ-ninọ omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ tọn to agbasa-liho podọ to gbigbọ-liho. Enẹwutu, sọn ojlẹ de mẹ jẹ devo mẹ, Jehovah dona nọ dádemẹ.

11. Naegbọn e lẹzun dandan na Jiwheyẹwhe nado hẹn singigọ lẹdo globu pé de wá?

¹¹ Singigọ azán Noa tọn gbè tọn yin dopo to afọdide mọnkọtọn lẹ mẹ. Gẹnẹsisi 6:11, 12 dọmọ: “Aigba sọ gble to Jiwheyẹwhe nukọn, aihọn sọ gọ́ na adìngbàndido. Jiwheyẹwhe sọ hùn nukun pọ́n aigba, doayi e go, e gble; na nutẹgbẹ̀ lẹpo ko hẹn aliho yetọn gble to aigba mẹ.” Be Jiwheyẹwhe na dike mẹylankan lẹ ni sukúndona walọdagbe to aigba ji wẹ ya? Lala. E lẹzun dandan na Jehovah nado hẹn singigọ lẹdo aihọn pé tọn de wá nado de danuwatọ po fẹnnuwatọ lẹ po sẹ̀ sọn aigba ji.

12. (a) Dọdai tẹwẹ Jehovah dọ gando “okún” Ablaham tọn go? (b) Naegbọn Amolinu lẹ na do yin vivasudo?

¹² Onú dopolọ wẹ e yin po whẹdida Jiwheyẹwhe tọn sọta Kananinu lẹ po. Jehovah dohia dọ “okún” de na tọ́njẹgbonu sọn Ablaham mẹ gbọn ehe gblamẹ whẹndo aigba ji tọn lẹpo na dona yedelẹ te. To gbesisọmẹ hẹ lẹndai enẹ, Jiwheyẹwhe degbè dọ aigba Kanani tọn he ji Amolinu lẹ nọ nọ̀ wẹ na yin nina kúnkan Ablaham tọn lẹ. Nawẹ owhẹ̀ Jiwheyẹwhe tọn sọgan whẹ́n na yíyí huhlọn do yàn omẹ ehelẹ sọn aigba yetọn ji gbọn? Jehovah dọ dọdai dọ yé ma na yin yinyan sọn aigba lọ ji kakajẹ owhe 400 godo—whenuena “ylando Amolinu lẹ tọn” na “ko gọ́.” b (Gẹnẹsisi 12:1-3; 13:14, 15; 15:13, 16; 22:18) To ojlẹ enẹlẹ gblamẹ, Amolinu lẹ tlọ́ mlẹnmlẹn biọ walọ ylankan he gblezọn mẹ. Kanani lẹzun aigba he gọ́ na boṣiọ-sinsẹ̀n, hùnsọndai, po walọ fẹnnuwiwa tọn he gblezọn  lẹ po. (Eksọdusi 23:24; 34:12, 13; Osọha lẹ 33:52) Mẹhe nọ nọ̀ aigba lọ ji lẹ tlẹ nọ yí ovi yetọn lẹ do sanvọ́ to miyọ́n mẹ. Be Jiwheyẹwhe heyin wiwe na ze omẹ etọn lẹ do owù kanyinylan tọn mọnkọtọn mẹ wẹ ya? Paali! E lá dọmọ: “Aigba lọ gble: enẹwutu wẹ yẹn dla oylanwà etọn pọ́n to e ji, aigba lọ bo [nasọ] slú tòmẹnu etọn lẹ jẹgbonu.” (Levitiku 18:21-25) Etomọṣo, Jehovah ma hù gbẹtọ lọ lẹpo matin lẹblanu gba. Kananinu he tindo ahunjijlọ lẹ, taidi Lahabi po Gebiọninu lẹ po yin whinwhlẹngán.—Jọṣua 6:25; 9:3-27.

13, 14. (a) Naegbọn e do yin dandan na Jehovah nado klan oyín etọn do wiwe? (b) Nawẹ Jehovah de vlẹko sẹ̀ sọn oyín ede tọn go gbọn?

¹³ Na Jehovah yin wiwe wutu, oyín etọn lọsu yin wiwe. (Levitiku 22:32) Jesu plọn devi etọn lẹ nado hodẹ̀ dọmọ: “Otọ́ mítọn he tin to olọn mẹ, hihiọ wẹ oyín towe.” (Matiu 6:9) Atẹṣiṣi Edẹni mẹ tọn kọ̀n masin do oyín Jiwheyẹwhe tọn go, bo fọ́n ayihaawe dote gando oyín dagbe Jiwheyẹwhe tọn po aliho gandudu etọn tọn po go. Jehovah ma sọgan yí nukunpẹvi do pọ́n hodidọ mẹhẹngble po atẹṣiṣi tọn mọnkọtọn po gbede. E lẹzun dandan na ẹn nado klọ oyín etọn wé sọn vlẹko enẹ mẹ.—Isaia 48:11.

¹⁴ Humọ, gbadopọnna Islaelivi lẹ. Dile e na dẹnsọ bọ yé gbẹ́ pò to afanumẹ lẹ yin to Egipti, opagbe Jiwheyẹwhe tọn na Ablaham dọ Okún etọn gblamẹ wẹ whẹndo aigba ji tọn lẹpo na dona yedelẹ te sọawuhia taidi ovọ́. Ṣigba gbọn túntún yé dote po bibẹ yé pli taidi akọta de po dali, Jehovah de vlẹko sẹ̀ sọn oyín etọn go. Enẹwutu yẹwhegán Daniẹli hẹnwa oflin mẹ to odẹ̀ mẹ dọmọ: “Oklunọ Jiwheyẹwhe mítọn E, [hiẹ] he ko yí alọ hlọnhlọnnọ de do hẹn omẹ towe lẹ jẹgbonu sọn aigba Egipti tọn ji wá, bo ko sọ [basi oyín de na dewe].”—Daniẹli 9:15.

15. Naegbọn Jehovah tún Ju lẹ dote sọn kanlinmọgbenu to Babilọni?

¹⁵ Doayi e go dọ, Daniẹli hodẹ̀ to aliho ehe mẹ to whenuena Ju lẹ tindo nuhudo Jehovah tọn nado yinuwa whladopo dogọ na oyín Etọn wutu. Ju tolivẹtọ lẹ mọ yedelẹ to  kanlinmọgbenu todin to Babilọni. Tòdaho tatọ́-tònọ yetọn Jelusalẹm ko gbọgbé. Daniẹli yọnẹn dọ hinhẹn Ju lẹ gọwá otò yetọn mẹ na hẹn gigo wá na oyín Jehovah tọn. Enẹwutu Daniẹli hodẹ̀ dọmọ: ‘Oklunọ E, jona; Oklunọ E, tuntoai bo wà; a dọngbàn blo; na towe lọsu tọn wutu, Jiwheyẹwhe ṣie E, na tòdaho towe po omẹ towe lẹ po yin yiylọ gbọn oyín towe dali wutu.’—Daniẹli 9:18, 19.

16. Basi zẹẹmẹ nuhewutu ojlo Jehovah tọn nado basi hihọ́na oyín etọn ma dohia dọ e yin kanylantọ po ṣejannabinọ po.

¹⁶ Be ojlo Jehovah tọn nado basi hihọ́na oyín etọn dohia dọ e yin kanylantọ po ṣejannabinọ po wẹ ya? Lala, na e nọ basi hihọ́na omẹ etọn lẹ gbọn nuyiwa to gbesisọmẹ hẹ wiwe-yinyin etọn po wanyina whẹdida dodo po dali. Gbadopọnna Gẹnẹsisi weta 14. Mí hia to finẹ dogbọn ahọlu ẹnẹ he yangbé Lọti heyin tavẹ-ylọvi Ablaham tọn bo wle ewọ po whẹndo etọn po dali. Po alọgọ Jiwheyẹwhe tọn po, Ablaham tọ́n-awhàn yé bo gbawhàn awhànpa huhlọnnọ ehelẹ tọn! Kandai awhàngbigba ehe tọn wẹ dibla yin tintan to “owe awhàn OKLUNỌ tọn” mẹ, vlavo owe de he sọ basi kandai mẹgbeyinyan awhànfuntọ lẹ tọn he ma yin kinkàndai to Biblu mẹ. (Osọha lẹ 21:14) Awhàngbigba susu devo lẹ na bọdego.

17. Etẹwẹ dohia dọ Jehovah hoavùn na Islaelivi lẹ to whenuena yé ko biọ aigba Kanani tọn ji godo? Na apajlẹ lẹ.

¹⁷ Ojlẹ vude whẹpo Islaelivi lẹ na do biọ aigba Kanani tọn ji, Mose na jide yé dọmọ: “OKLUNỌ lọ Jiwheyẹwhe mìtọn [wẹ] mẹhe to yìyì to mì nukọn, ewọ na hoavùn na mì, kẹdẹdi ehe e wà na mì to Egipti mẹ lẹpo.” (Deutelonomi 1:30; 20:1) Bẹsọn Jọṣua, mẹhe bọdo Mose go ji kakajẹ ojlẹ Whẹdatọ lẹ tọn podọ jẹ gandudu ahọlu nugbonọ Juda tọn lẹ whenu, Jehovah hoavùn na omẹ etọn lẹ na taun tọn, bo na yé awhàngbigba ayidego tọn lẹ do kẹntọ yetọn lẹ ji.—Jọṣua 10:1-14; Whẹdatọ lẹ 4:12-17; 2 Samuẹli 5:17-21.

18. (a) Naegbọn mí dona dopẹ́ dọ Jehovah ma ko diọ? (b) Etẹwẹ na jọ to whenuena okẹ̀n he Gẹnẹsisi 3:15 basi zẹẹmẹ etọn lọ na wá vivọnu?

¹⁸ Jehovah ma ko diọ gba; mọjanwẹ lẹndai etọn nado hẹn  planẹti ehe zun paladisi jijọho tọn de ma ko diọ niyẹn. (Gẹnẹsisi 1:27, 28) Jiwheyẹwhe gbẹ́ gbẹwanna kanyinylan. Mọdopolọ, e gbẹsọ yiwanna omẹ etọn lẹ sisosiso bo na yinuwa do ota yetọn mẹ to madẹnmẹ. (Psalm 11:7) Na nugbo tọn, nukundido tin dọ okẹ̀n heyin zẹẹmẹ basina to Gẹnẹsisi 3:15 mẹ na wá opodo ayidego tọn po hùnsọndai tọn de po to madẹnmẹ. Nado klan oyín etọn do wiwe bo basi hihọ́na omẹ etọn lẹ, Jehovah nasọ lẹzun “asuka to awhànfunfun mẹ” whladopo dogọ!—Zekalia 14:3; Osọhia 16:14, 16.

19. (a) Na apajlẹ nuhewutu yizan huhlọn nuvasudotọ Jiwheyẹwhe tọn sọgan zọ́n bọ mí na dọnsẹpọ ẹ tọn. (b) Nugandomẹgo tẹwẹ ojlo Jiwheyẹwhe tọn nado hoavùn dona tindo do mí ji?

¹⁹ Lẹnnupọndo apajlẹ ehe ji: Mí ni dọ dọ kanlin nutlẹndutọ de to ahidi hẹ whẹndo dawe de tọn bọ dawe lọ diọavunnukunsọ kanlin lọ bo hù gbekanlin adántọ enẹ. Be hiẹ na donukun dọ nuyiwa ehe na zọ́n bọ asi po ovi etọn lẹ po na họ̀nna ẹn wẹ ya? Kakatimọ, hiẹ na donukun dọ owanyi matin ṣejannabi ehe na whàn yé nado dọnsẹpọ ẹ dogọ. Mọdopolọ, huhlọn nuvasudo tọn Jiwheyẹwhe tọn ma dona zọ́n bọ mí na họ̀nna ẹn gba. Ojlo etọn nado hoavùn bo basi hihọ́na mí dona hẹn owanyi mítọn na ẹn siso deji. Sisi mítọn na huhlọn mado-dogbó etọn dona siso deji ga. Gbọnmọ dali, mí sọgan  ‘basi sinsẹ̀n wiwe hlan Jiwheyẹwhe to obu po sisi sisosiso jijọ-di-Jiwheyẹwhe tọn po mẹ.’—Heblu lẹ 12:28.

20. To whenuena mí hia kandai Biblu tọn lẹ gando awhàn Jiwheyẹwhe tọn he mẹ mí ma mọnukunnujẹ ganji lẹ go, nawẹ mí dona yinuwa gbọn, podọ etẹwutu?

²⁰ Nugbo wẹ dọ, Biblu ma nọ basi zẹẹmẹ gigọ́ to whẹho dopodopo mẹ na nuhewutu Jehovah basi dide nado fùnawhàn gba. Ṣigba mí sọgan deji gando nugbo ehe go to whepoponu dọ: Jehovah ma nọ yí huhlọn nuvasudo tọn etọn zan to aliho mawadodo, matin whẹwhinwhẹ́n, kavi kanyinylan tọn mẹ pọ́n gbede gba. To whẹho susu mẹ, dogbapọnna lẹdo kandai Biblu tọn de kavi nudọnamẹ gigọ́ delẹ sọgan gọalọna mí nado tindo pọndohlan he sọgbe. (Howhinwhẹn lẹ 18:13) Eyin mí ma tlẹ yọ́n zẹẹmẹ gigọ́ lẹpo, nupinplọn dogọ gando Jehovah go po ayihamẹlinlẹnpọn do jẹhẹnu họakuẹ etọn lẹ po ji sọgan gọalọna mí nado de ayihaawe depope he sọgan fọndote lẹ sẹ̀. Eyin mí wà ehe, mí na wá mọdọ mí tindo whẹwhinwhẹ́n susu nado dejido Jehovah, Jiwheyẹwhe mítọn go.—Job 34:12.

 ²¹ Dile etlẹ yindọ Jehovah yin “asuka to awhànfunfun mẹ” to whenuena ninọmẹ lọ biọ domọ, ehe ma zẹẹmẹdo dọ e yin kanylantọ to ahun mẹ gba. To numimọ Ezekiẹli tọn he mẹ e mọ awhàn-kẹkẹ olọn tọn lọ te, Jehovah yin didohia taidi mẹhe ko wleawufó nado hoavùn hẹ kẹntọ etọn lẹ. Ṣogan, Ezekiẹli mọdọ Jiwheyẹwhe yin lilẹdo pé gbọn aidowhẹdo de dali—ehe yin yẹhiadonu jijọho tọn. (Gẹnẹsisi 9:13; Ezekiẹli 1:28; Osọhia 4:3) E họnwun dọ, Jehovah yin homẹdagbenọ po jijọhonọ po. “Jiwheyẹwhe wẹ owanyi,” wẹ apọsteli Johanu wlan. (1 Johanu 4:8) Jẹhẹnu Jehovah tọn lẹpo nọ nọ̀ jlẹkaji. Enẹwutu, lehe e yin lẹblanulọkẹyi na mí nado penugo bo dọnsẹpọ Jiwheyẹwhe huhlọnnọ ṣogan owanyinọ mọnkọtọn de do sọ!