Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

NSHAPITA WA 7

Bukole bua kutukuba nabu: “Nzambi udi tshinyemene tshietu”

Bukole bua kutukuba nabu: “Nzambi udi tshinyemene tshietu”

1, 2. Bena Isalele bavua mu njiwu kayi pavuabu babuela mu buloba bua Sinai mu 1513? Mmushindu kayi wakabakolesha Yehowa ku muoyo?

BENA Isalele bavua mu njiwu pavuabu babuela mu buloba bua Sinai mu 1513 kumpala kua Yezu kuledibua. Bavua ne bua kuenza luendu lukuata buôwa, babitshila mu ‘tshipela tshinene tshibi, tshiakadi ne nyoka isuma bu kapia ne tuminyiminyi.’ (Dutelonome 8:15) Bavua ne bua kubaluisha kabidi kudi bisamba bivua nabu lukuna. Yehowa ke uvua mubafikishe mu nsombelu au. Bu muvuaye Nzambi wabu, uvuaku mua kukokesha bua kubakuba anyi?

2 Mêyi avua Yehowa muambe aa avua mabakoleshe ku muoyo bikole: ‘Nuenu nuakutangila malu angakenzela bena Ejipitu, ne bu mungakanutuala pa mapuapua a nyunyu wa mukanku, bu mungakalua nenu kundi meme.’ (Ekesode 19:4) Yehowa wakavuluija bantu bende muvuaye mubasungile kudi bena Ejipitu, anu bu uvua mubambuile pa mapuapua a mikanku bua kuya nabu muaba uvua kawuyi njiwu. Kudi malu makuabu kabidi adi aleja bua tshinyi ‘mapuapua a mukanku’ mmakumbane bua kumvuija mutu Yehowa ukubangana.

3. Bua tshinyi mbikumbane bua kufuanyikija ‘mapuapua a mikanku’ ne bukubi bua Yehowa?

3 Mapuapua a mukanku kaena awambuluisha anu bua kubuka mulu mule patupu to. Mukanku utu ubalula mapuapua awu (adi mua kuenza onso bule bua metre mapite pa abidi) uabuikila tuana tuawu bua kutukuba ku munya wa kafiondola mbua makoba. Misangu mikuabu, utu ukongoloja tuana tuawu mu mapuapua bua kutukuba ku mashika. Anu mutu mukanku ukuba tuana tuawu ke muvua Yehowa mutshiunge anyi mukube tshisamba tshia Isalele tshitshivua tshibangilaku. Bu muvua bena Isalele mu tshipela dîba adi, bavua mua kutungunuka ne kupetela bukubi mu mundidimbi wa mapuapua ende a bukole pavuabu bashala anu bamulamate. (Dutelonome 32:9-11; Musambu 36:7) Tudiku petu mua kutekemena lelu bua Yehowa kutukubaye anyi?

Nzambi mmulaye bua kutukuba

4, 5. Bua tshinyi mbimpe tuikale ne ditabuja ne: Nzambi neatukube bu mudiye mutulaye?

4 Bushuwa, Yehowa udi ne bukole bua kukuba nabu bantu bende. Yeye udi “Nzambi Wa Bukole Buonso”; muanzu eu udi uleja mudiye ne bukole budi kabuyi kutua tshiadi. (Genese 17:1) Anu mutubu kabayi mua kuimanyika mavuala a mâyi, kakuena udi mua kutshiamakana kumpala kua bukole budi Yehowa wenza nabu malu nansha. Bu mudi Yehowa mua kuenza tshionso tshidiye musue, tudi mua kudiebeja ne: ‘Disua dia Yehowa ndia kukuba bantu bende ne bukole buende anyi?’

5 Eyowa! Yehowa udi utujadikila ne: neakube bantu bende. Musambu wa 46:1 udi wamba ne: ‘Nzambi udi tshinyemenu tshietu ne bukole buetu, udi dikuatshisha dietu mu makenga didi kadiyi dipangika tshiendelele.’ Bu mudi Nzambi “kayi mua kushima,” tuikale ne ditabuja dia ne: neatukube bu mudiye mutulaye. (Tito 1:2) Tukonkononayi bimue bilejilu bia mifuanu bidi Yehowa umvuija nabi mutuye ukubangana.

6, 7. a) Balami ba mikoko ba mu bikondo bia kale bavua bakuba mikoko mushindu kayi? b) Mmunyi mudi Bible ufuanyikija mudi Yehowa musue kututabalela ne kutukuba ne muoyo mujima?

6 Yehowa m’Mulami wetu, tuetu ‘tudi bantu bende ne mikoko ya mu mpata wende.’ (Musambu 23:1; 100:3) Mikoko idi munkatshi mua nyama mikese itu kayiyi ne bukole. Mu bikondo bia kale, mulami wa mikoko uvua ne bua kuikala ne bukitu bua kusungilaye mikoko yende kudi nyama ya ntambue, mbua ya ditu, urse ne kudi bivi. (1 Samuele 17:34, 35; Yone 10:12, 13) Kadi kuvua bikondo bivua bikengela bua mulami wa mikoko kuyilama ne luse ne lutulu. Mukoko wowu mulelela kule ne tshikumbi, mulami wa mikoko wa luse uvua uwulama bikondo bionso bivuawu ne butekete, pashishe ulua ne muana mu tshikumbi.

‘Neabatuale mu tshiadi tshiende’

7 Yehowa udi udifuanyikija ne mulami wa mikoko bua kutujadikila mudiye musue kutukuba ne muoyo mujima. (Yehezekele 34:11-16) Vuluka mudibu bumvuija Yehowa mu Yeshaya 40:11 mu nshapite 2 wa mukanda eu: ‘Neadishe tshisumbu tshiende tshia mikoko bu mudi mulami wa mikoko uyidisha, neambule bana ba mikoko mu maboko ende, neabatuale mu tshiadi tshiende.’ Mmushindu kayi udi kana ka mukoko mua kufika mu “tshiadi” anyi mu mpaya wa tshilamba tshia pa mutu tshia mulami wa mikoko? Kana ka mukoko kadi mua kulua kudi mulami, kamutua nansha katshikonu. Kadi mulami wa mikoko ke udi ne bua kuinama bua kukambula bimpe bimpe kukateka mu tshiadi tshiende. Etshi si ntshilejilu tshimpe tshia dikema tshia mudi Mulami wetu Munene wanyisha bua kutukuba!

8. a) Yehowa udi ulaya bua kukuba banganyi? Mmunyi mudi Nsumuinu 18:10 uleja bualu ebu? b) Kunyemena ku dîna dia Yehowa kudi kumvuija tshinyi?

8 Anu bantu badi basemena pabuipi ne Yehowa ke badiye ulaya bua kukuba. Nsumuinu 18:10 udi wamba ne: ‘Dîna dia Yehowa didi tshibumba tshikole; muntu muakane udi unyemenaku, udi upanduka.’ Kale, bavua imue misangu basa bibumba mu tshipela bua bantu bikale banyemenaku bua kupanduka. Muntu uvua mu njiwu ke uvua ne dibanza dia kunyemenaku bua kupanda. Ke mudibi kabidi patudi tukeba kunyemena ku dîna dia Nzambi. Kunyemena ku dîna dia Nzambi kakuena kumvuija anu kuikala kuditela patupu to; bualu ki ndienze bu tshijimba to. Kadi tudi ne bua kumanya Muena dîna edi, kumueyemena ne kutumikila mikenji yende miakane mu nsombelu wetu. Kuenaku umona ne: Yehowa nNzambi muimpe padiye utujadikila ne: tuetu bamueyemene ne ditabuja neikale tshibumba kutudi bua kutukuba anyi?

‘Nzambi wetu udi ne bukole bua kutusungila’

9. Mmalu kayi makuabu avua Yehowa muenze pa kumbusha dilaya bantu bua kubakuba?

9 Yehowa ki mmulaye anu bua kutukuba tshianana to. Kale, wakenza bishima bua kuleja mudiye ne bukole bua kulama bantu bende. Mu tshikondo tshia bena Isalele, “tshianza” tshia bukole tshia Yehowa tshivua misangu mivule tshipangisha baluishi ba bukole tshia kuenza. (Ekesode 7:4) Nansha nanku, Yehowa uvua kabidi ukuba bantu kampanda ne bukole buende ebu.

10, 11. Mbilejilu kayi bia mu Bible bidi bileja muvua Yehowa mukube bantu kampanda ne bukole buende?

10 Pavua bansonga bena Ebelu basatu aba: Shadalaka ne Meshaka ne Abedenego babenge bua kuinamina lupingu lua or lua mukalenge Nebukadenesâ, mukalenge au uvua ne tshiji tshikole wakafuna bua kubela mu tshikutu tshia kapia kapite bukole. Bu muvuaye mukalenge mupite bukole pa buloba dîba adi, wakabambila ne: ‘Nnzambi kayi udi mua kunupandisha mu bianza bianyi?’ (Danyele 3:15) Balumiana basatu aba bavua ne dishindika dikole ne: Nzambi uvua ne bukole bua kubakuba, kadi kabavua bafuanyikija ne: uvua anu ne bua kubakuba nanku to. Ke kumuandamunabu ne: “Nzambi wetu utudi tukuatshila mudimu [‘udi ne bukole bua,’ NW] kutusungila.” (Danyele 3:17) Bushuwa, nansha muvuabu bavudije mudilu wa tshikutu tshia kapia atshi misangu 7 kupita kumpala, katshivua tshipangishe Nzambi wabu wa bukole buonso bua kubakuba to. Wakabakuba bushuwa, ke kusakabi mukalenge au ku diamba ne: ‘Kakuena nzambi mukuabu udi mua kupandisha bantu bu muakuenzaye.’​—Danyele 3:29.

11 Yehowa wakaleja kabidi mu mushindu wa dikema mudiye ne bukole bua kutukuba nabu pakelaye muoyo wa Muanende mulela umuepele mu difu dia Mariya (nsongakaji muena Yuda) utshivua kamama. Muanjelu wakambila Mariya ne: “Newimite difu, neulele muana wa balume.” Kumumvuijaye kabidi ne: “Nyuma muimpe nealue kuudi, bukole bua Mutambe Bunene nebukubuikile.” (Luka 1:31, 35) Bivua bimueneka ne: Muana wa Nzambi kavuaku muanji kupeta njiwu ya mu nsombelu wa buntu to. Bubi ne dipanga bupuangane bia mamuende bivuaku mua kumuambulukila patshivuaye munda anyi? Satana uvuaku mua kuenzela Muana au bibi anyi kumushipa kumpala kua kuledibuaye anyi? Nansha kakese! Yehowa wakanyungulula Mariya ne tshibumba tshikole bua tshintu nansha tshimue (bu mudi bubi, dipanga bupuangane, bukole kampanda bubi, muntu anyi nyuma mibi) katshienzedi muana eu bibi patshivuaye munda katshia anu ku dimitshibua diende. Yehowa wakatungunuka ne kukuba Yezu ku buana buende. (Matayi 2:1-15) Kumpala kua tshikondo tshisungula kudi Nzambi kukumbana, kakuvua tshivua mua kuenzela Yezu bibi to.

12. Bua tshinyi ku kale Yehowa uvua wenza bishima bua kukuba bantu kampanda?

12 Kadi bua tshinyi Yehowa uvua ukuba bantu kampanda mu tshishima nanku? Uvua wenza nanku misangu ya bungi anu bua kukuba tshintu kampanda tshia mushinga mukole: dikumbana dia disua diende. Tshilejilu, bivua bikengela bua Yezu kupanduka bua disua dia Nzambi kukumbanadi, bualu ndekelu wa bionso diodi ke diapetesha bantu bonso masanka. Mu Bible mbafundamu bilejilu bia bungi bia muvua Yehowa mukubangane ne bukole buende “bua kutulongesha, bua tupete ditekemena ku diambuluisha dia dinanukila dietu ne dia busambi bua mu Mifundu minsantu.” (Lomo 15:4) Bulelela, bilejilu ebi bidi bikolesha ditabuja dietu kudi Nzambi wetu wa bukole buonso. Kadi mbukubi bua mushindu kayi butudi mua kutekemena kudi Nzambi lelu eu?

Tshidi bukubi budi Nzambi utulaya kabuyi bumvuija

13. Yehowa mmuenzejibue bua kuenza bishima bua kutukuba anyi? Umvuija.

13 Padi Yehowa mulaye bua kutukuba, kabiena biumvuija ne: mmuenzejibue bua kutukuba mu tshishima to. Nzambi wetu ki mmutulaye nsombelu ukena ntatu mu bulongolodi bua kale ebu to. Bantu ba Yehowa ba bungi badi bamulamate batu bapeta ntatu mikole, bu mudi bulanda, mvita, masama ne lufu. Yezu wakambila bayidi bende patoke ne: bavua mua kushipa bamue ba kudibu bua ditabuja diabu. Ke bualu kayi wakaleja mushinga wa kunanukila too ne ku nshikidilu. (Matayi 24:9, 13) Bu Yehowa muikale wenza bishima bua kutukuba ne bukole buende mu malu onso, Satana uvua mua kupeta pa kumubandila ne kuela mpata ya mutudi katuyi ne lulamatu lulelela kudiye.​—Yobo 1:9, 10.

14. Mbilejilu kayi bidi bileja mutu Yehowa kayi anu ukuba bantu bende bonso muomumue?

14 Nansha ku kale, Yehowa kavua ukuba mutendeledi wende yonso ne bukole buende ku lufu lua tshimpitshimpi to. Tshilejilu, bakashipa mupostolo Yakobo kudi Helode pamue ne mu tshidimu tshia 44 panyima pa Yezu; kadi matuku makese pashishe, Petelo ‘kusungidibuaye mu tshianza tshia Helode.’ (Bienzedi 12:1-11) Yone (muanabu ne Yakobo) yeye wakashala ne muoyo pakavua Petelo ne Yakobo bafue. Mbimueneke bimpe ne: katuena mua kutekemena bua Nzambi atukube bonso mu mushindu wa muomumue to. Kabidi kudi “bikondo bidi malu” atutulukila mu mpukampuka. (Muambi 9:11) Kadi mmunyi mutu Yehowa utukuba lelu?

Yehowa utu utukuba mu mubidi

15, 16. a) Ntshinyi tshidi tshileja ne: Yehowa mmukube bantu bende mu mubidi mu tshibungi? b) Bua tshinyi tudi mua kuikala bashindike ne: Yehowa neakube bantu bende mpindieu ne palua “dikenga dinene”?

15 Tuanjayi kuakula bua mutu Yehowa utukuba mu mubidi. Mutudi bantu ba Yehowa, tudi mua kutekemena bua atukube mu tshibungi. Tshianana, Satana udi mua kutujikija bipepele, bualu tshidiye yeye “mukokeshi wa buloba ebu” mua kutamba kujinga tshidi anu tshia kubutula ntendelelu mulelela. (Yone 12:31; Buakabuluibua 12:17) Imue mbulamatadi ya bukole ikadi mikandike mudimu wetu wa kuyisha ne ikadi mijinge kutubutula bonso. Kadi bantu ba Yehowa mbashale anu bashindame kabayi balekela kuyisha. Bua tshinyi matunga a bukole mmapangile bua kuimanyika mudimu wetu, petu tumueneka bu tshisumbu tshikese tshidi katshiyi nansha ne bukole bua nsongo? Bidi nanku bualu Yehowa udi utukuba mu mapuapua ende a bukole.​—Musambu 17:7, 8.

16 Tuambe tshinyi bua dikubibua mu mubidi palua “dikenga dinene”? Katuena ne bua kutshina dikumbana dia dilumbuluisha dia Yehowa to, bualu “Yehowa mmumanye mua kusungila bantu badi balamate Nzambi mu diteta, kadi udi ulama bantu babi bua babutudibue dituku dia dilumbuluisha.” (Buakabuluibua 7:14; 2 Petelo 2:9) Kadi bua mpindieu, tuikale anu ne dishindika dia malu abidi. Bua kumpala: Yehowa kakuitaba bua bantu bende badi bamulamate babutudibue pa buloba nansha kakese. Buibidi: Bena muoyo mutoke neabapeshe muoyo wa kashidi mu bulongolodi buende bupiabupia bua buakane, ne pikalabu bamane kufua, neabajule. Bua badi bafua, kakuena muaba mukuabu udibu mua kulamibua bimpe kupita mu meji a Nzambi to.​—Yone 5:28, 29.

17. Yehowa udi utukuba ku diambuluisha dia Dîyi diende mushindu kayi?

17 Nansha lelu, Yehowa udi utukuba ku diambuluisha dia “dîyi” diende didi ne muoyo ne bukole bua kuondopa mioyo ya bantu ne kushintulula nsombelu wabu. (Ebelu 4:12) Tuetu tutumikila mikenji idimu, tudi mua kukubibua ku imue ntatu ya mu mubidi. Yeshaya 48:17 udi wamba ne: “Meme ndi Yehowa . . . udi ukuyisha bua wewe wikale ne diakalengele.” Kakuyi mpata, kutumikila kua Dîyi dia Nzambi mu nsombelu kudi mua kutupetesha makanda a mubidi ne kulepesha matuku etu a muoyo. Tshilejilu, patudi tutumikila mukenji wa mu Bible wa kudikanda ku dienda dia masandi ne kudikezula ku malu a bukoya, tudi tudiepula ku bienzedi bia bukoya ne ku bibidilu bibi bidi bilelela bantu ba bungi batu kabayi batshina Nzambi diakabi. (Bienzedi 15:29; 2 Kolinto 7:1) Tudi ne dianyisha dia bungi bua bukubi butudi tupetela mu Dîyi dia Nzambi.

Yehowa udi utukuba mu nyuma

18. Mmushindu kayi utu Yehowa utukuba mu nyuma?

18 Tshidi ne mushinga wa bungi ntshia ne: Yehowa utu utukuba mu nyuma. Nzambi wetu wa dinanga utu utukuba ku njiwu ya mu nyuma padiye utupaya ne bitudi nabi dijinga bua kunanukila mu ntatu ne kulama malanda etu nende. Nanku, Yehowa udi uditatshisha bua kulama muoyo wetu, kabiyi anu bua matuku makese, kadi bua tshiendelele. Tumonayi amue malu adiye wenza bua kutukuba mu nyuma.

19. Mmunyi mudi nyuma wa Yehowa mua kutuambuluisha bua kutantamena ntatu?

19 Yehowa utu ‘umvua milombu.’ (Musambu 65:2) Padi ntatu ya mu nsombelu imueneka bu idi mitupite, tuetu bamukuatshile malu adi munda muetu bidi mua kutupetesha disulakana dia bungi. (Filipoyi 4:6, 7) Nansha mudi Nzambi kayi wenza bishima bua kutumbushila ntatu, udi mua kutupesha meji a mua kupita nayi bu diandamuna dia masambila etu a muoyo mujima. (Yakobo 1:5, 6) Tshitambe buimpe ntshia ne: Yehowa utu upesha badi bamulomba nyuma wende muimpe. (Luka 11:13) Nyuma wa bukole eu udi mua kutuambuluisha bua kutantamena lutatu luonso lutudi mua kupeta. Udi mua kutuwuja ne “bukole budi bupite bua pa tshibidilu” bua kunanukila too ne mu bulongolodi bupiabupia bukadi pabuipi pumbusha Yehowa ntatu yonso idi itutonda.​—2 Kolinto 4:7.

20. Mmushindu kayi udi Yehowa mua kulejila bukole buende bua kutukuba kudi bana betu?

20 Imue misangu, Yehowa udi mua kulejila bukole buende bua kutukuba nabu kudi bena Kristo netu. Yehowa mmukokele bantu bende mu “tshisumbu tshijima tshia bana betu” ba buloba bujima. (1 Petelo 2:17; Yone 6:44) Dinanga dia bana betu aba didi ditujadikila bukole budi nabu nyuma muimpe wa Nzambi bua kusaka bantu ku malu mimpe. Nyuma eu udi utupetesha dimuma diende didi ne ngikadilu milengele ya mushinga, bu mudi dinanga, bulenga ne buimpe. (Galatiya 5:22, 23) Nunku, patudi mu dikenga ne tumona muena Kristo netu ulua kutuambuluisha ne mibelu mimpe anyi ne mêyi a busambi avua akengedibua, mbimpe tuele Yehowa tuasakidila bua mushindu udiye ututabalela eu bua kutukuba.

21. a) Mbiakudia kayi bia mu nyuma bitu Yehowa utupesha pa dîba diabi kupitshila kudi ‘mupika wa lulamatu udi mudimuke’? b) Leja mukadi bionso bidi Yehowa mutupeshe bua kutukuba mu nyuma bikuambuluisha wewe?

21 Tshikuabu tshidi Yehowa utupesha bua kutukuba mbiakudia bia mu nyuma pa dîba diabi. Mmupeshe ‘mupika wa lulamatu udi mudimuke’ mudimu wa kutudisha biakudia bia mu nyuma bua tupetele bukole mu Dîyi diende. Mupika wa lulamatu eu udi ukuata mudimu ne mikanda, bu mudi tshibejibeji tshia Tshibumba tshia Nsentedi ne tshia Réveillez-vous ! pamue ne bisangilu ne mpuilu ne mpungilu bua kutupesha ‘biakudia pa dîba diabi,’ tuambe ne: bitudi nabi dijinga, pa dîba ditudi tubijinga. (Matayi 24:45) Kutuku muanji kumvua bualu kampanda mu bisangilu (bu mudi mu mandamuna, mu muyuki anyi mene mu disambila) buvua bukupeteshe bukole ne busambi biuvua ukengela anyi? Tshiena-bualu kampanda tshia mu bibejibeji bietu katshituku tshianji kukusaka bua kushintulula bualu kampanda mu nsombelu webe anyi? Umanye ne: Yehowa udi utupesha bionso ebi bua kutukuba mu ditabuja.

22. Yehowa utu utamba kuenza mudimu ne bukole buende mu mushindu kayi? Padiye wenza nanku mbimpe kutudi ku tshinyi?

22 Bushuwa, Yehowa udi ngabu “wa bonso badi banyemena kudiye.” (Musambu 18:30) Tudi bumvue ne: katu wenza mudimu ne bukole buende bua kutuepula ku makenga onso mpindieu to. Kadi utu yeye wenza mudimu ne bukole buende misangu yonso bua kukumbaja disua diende. Utu wenza nunku bua kupetesha bantu bende masanka ndekelu wa bionso. Tuetu basemene pabuipi ne Yehowa ne bashale mu dinanga diende, neatupeshe muoyo mupuangane wa kashidi. Bu mutuamanyi bualu ebu, tudi mua kumona dikenga dionso dia mu bulongolodi ebu anu bu “dia tshitupa tshîpi ne dipepele.”​—2 Kolinto 4:17.