1, 2. Jo-Israel ne ni e chal mane matek ka ne gidonjo e gwenge mag Sinai e higa mar 1513 K.K.P., to Jehova ne ojiwogi nade?

 JO-ISRAEL ne ni kama tek ka ne gidonjo e gwenge mag Sinai e chak higa mar 1513 K.K.P. Wuoth ma iye tek nochomogi e “thim maduong’ kendo malich ma ne nigi thuonde man gi kwiri mager kod ma thomoni ne opong’o.” (Rapar mar Chik 8:15) Bende, ogendni mamoko ne nyalo monjogi. To gimiwuoro en ni Jehova e ma nokelo ogandane kanyo. Be Jehova Nyasachgi ne nyalo ritogi e chalno?

² Jehova ne ojiwogi niya: “Useneno gik ma ne atimo ne Jo-Misri mondo akelu ira ka ating’ou kaka otenga ting’oga nyithinde e buombene.” (Wuok 19:4) Jehova noparonegi ni ne oritogi ka gia Misri mana kaka otenga rito nyithinde. Kata kamano, nitie weche mamoko bende ma nyiso kaka ‘buomb otenga’ en ranyisi mowinjore sama iwuoyo kuom rit ma Nyasaye ritogo joge.’

3. Ang’o momiyo inyalo ti gi ‘buomb otenga’ kiwuoyo kuom rit ma Nyasaye miyo joge?

³ Otenga ok ti gi buombene madongo kendo motegno e fuyo kende. Sama chieng’ liet ahinya, otenga nyalo yaro buombene ma borgi nyalo romo mita ariyo mondo obed kaka mabul mar geng’o chieng’ ne nyithinde. Seche moko oumo nyithinde gi buombene kogeng’onegi koyo. Mana kaka otenga rito nyithinde ma pok otegno, e kaka Jehova bende ne orito Jo-Israel ma ne eka ochako bedo oganda. Ka koro gin e thim, ne dwarore ni Jo-Israel odhi nyime makore gi Nyasaye mondo eka giyud rit e bwo buombe madongo mag Jehova. (Rapar mar Chik 32:9-11; Zaburi 36:7) Kata kamano, be wanyalo geno ni Nyasaye biro ritowa bende e kindegi?

4, 5. Ang’o momiyo wanyalo bedo gadiera chuth kuom singo mar Nyasaye ni obiro rito joge?

⁴ Onge kiawa ni Jehova nigi nyalo mar rito jotichne. En e “Nyasaye Manyalo Duto,” nying ma nyiso ni en gi teko ma nyalo timo gimoro amora. (Chakuok 17:1) Mana kaka apaka ma ok nyal geng’, teko mar Jehova bende ok nyal geng’. Nikech Jehova nigi teko mar timo gimoro amora modwaro, wanyalo penjore niya, ‘Be Jehova dwaro tiyo gi tekone e rito joge?’

⁵ Dwoko ma achiel kachiel en ee! Jehova singonwa ni enores jotichne. Bug Zaburi 46:1 wachonwa niya: “Nyasaye e kar bwokwa kendo en e tekowa, en e ma okonyowa e kinde mag chandruok.” Nikech Jehova en “Nyasaye ma ok nyal riambo,” wanyalo bedo gadier chuth kuom singone mar rito joge. (Tito 1:2) We wanon ane moko kuom ranyisi ma Jehova tiyogo kolero tekone mar rito joge.

6, 7. (a) E kinde Muma, ere kaka jakwath ne rito rombene? (b) Ere kaka Muma nyisowa ni Jehova gombo ahinya rito rombene?

⁶ Jehova en Jakwadhwa kendo “wan e joge morito kaka jakwath rito rombene.” (Zaburi 23:1; 100:3) Achiel kuom jamni ma dwarore ni orit ahinya gin rombe. E kinde ma ne ondikie Muma, jakwath ne nyaka bed jachir mondo oked gi le ma ne nyalo monjo kuethne kaka sibuor, ondiegi, kata dubu kendo orit rombene mondo jokuoge kik kwalgi. (1 Samuel 17:34, 35; Johana 10:12, 13) Kata kamano, nitie kinde ma ne dwarore ni jakwath obed mang’won sama orito rombene. Kuom ranyisi, ka po ni rombo ne nyalo nyuol mabor gi dala, jakwath ne nyaka rit rombono seche monyuolno kae to oting’ nyarombo oter pacho.

⁷ Kuom pimore gi jakwath, Jehova nyisowa ni en gi  gombo motegno mar ritowa. (Ezekiel 34:11-16) Par ane weche mag bug Isaya 40:11 ma ne wasomo e Sula mar 2 mar bugni ma wacho kama e wi Jehova: “Obiro rito rombene mana kaka jakwath. Obiro choko nyirombe gi bade, kendo obiro ting’ogi e kore.” Ere kaka nyarombo ne chopo e ‘kor’ jakwath ma oume gi lepe ma malo? Samoro nyarombo ne nyalo dhi ir jakwadhno molagre e tiende. Kata kamano, jakwath e ma ne nyaka kulre piny mokaw nyarombono oket e kore. Donge mano en ranyisi maber ndi ma nyiso kaka Jakwadhwa Maduong’ oikore konyowa kendo ritowa?

8. (a) Nyasaye singo ni obiro rito jomage, to ere kaka inyisowa wachno e bug Ngeche 18:10? (b) Mondo nying Nyasaye obednwa kar bwok, onego watim ang’o?

⁸ Nyasaye ok rit ji duto, to orito mana jogo ma sudo machiegni kode. Bug Ngeche 18:10 wachonwa niya: “Nying Jehova en ohinga motegno. Ng’at makare ringo kanyo kendo oyudo ritruok.” E kinde Muma, ne inyalo ger udi matek e thim ma ne ng’ato nyalo pondoe. Kata kamano, ng’at ma ne ilawo e ma ne nyaka kaw okang’ mar ringo kuno mondo ores ngimane. Wan be nyaka wakaw okang’ ma kamano ka wadwaro ni nying Nyasaye obednwa kar bwok. Timo mano ok en mana luongo nying Nyasaye nyadinwoya, nimar nying Nyasaye ok en bilo. Kar mano, onego wang’e kendo wagen Wuon nyingno kendo dak kaluwore gi chikene makare. To mano kaka en gima ber ni Jehova singonwa ni ka wadhi ire ka wan gi yie to obiro ritowa!

9. Ler ane gima nyiso ni Jehova ok osewacho awacha ni obiro rito joge.

⁹ Jehova ok wach awacha gi dhoge ni obiro rito joge. E kinde Muma, norito joge ding’eny e yor hono. Ngima Jo-Israel  nyiso ni noritogi gi ‘lwete’ man gi teko mondo kik jowasigu monjgi. (Wuok 7:4) E wi mano, Jehova bende notiyo gi tekone e rito ji achiel achiel.

10, 11. Gin ranyisi mage e Muma ma nyiso kaka Jehova tiyo gi tekone e rito jotichne achiel achiel?

¹⁰ Ka ne Jo-Hibrania adek ma ne iluongo ni Shadrak, Meshak, gi Abednego otamore kulore ne kido mar dhahabu ma ne Ruoth Nebukadnezar oloso, ruoth ma ne iye owang’no ne owachonegi ni ne odhi witogi e mach mager. Nebukadnezar ma ne en ruoth ma nigi teko moloyo e piny ngima gie kindeno ne ojarogi niya: “Koso uparo ni nitie nyasaye ma nyalo resou e lweta?” (Daniel 3:15) Rowere adekgo ne nigi yie chuth ni Nyasachgi nigi nyalo mar ritogi. Kata kamano, ne ok giparo ni nyaka to oresgi. Omiyo, ne gidwoko ruoth niya: “Ka po ni iwitowa e kendo mar mach mager, Nyasachwa ma walamo nyalo resowa.” (Daniel 3:17) Kata obedo ni ne omed majno mobedo mager nyadibiriyo moloyo kaka ne en pile, rowerego ne ong’eyo ni mano ok en gimoro e wang’ Nyasachgi ma e wuon teko duto. Nyasaye ne oritogi kendo mano ne omiyo ruodhno owacho niya: “Onge Nyasaye moro amora ma nyalo reso dhano kaka Nyasachgini.”​—Daniel 3:29.

¹¹ Kinde machielo ma bende Jehova nonyisoe tekone e yo makende ne en kinde ma ne odaro ngima Wuode ma miderma mokete e i Nya-Yahudi moro ma silili miluongo ni Maria. Malaika moro nowacho ne Maria niya: “Inimak ich, kendo ninyuol wuoyi.” Malaikano ne olero kama: “Roho maler nobi kuomi kendo teko mar Ng’at Mamalo Chutho biro umi.” (Luka 1:31, 35) Wuod Nyasaye ne pok obedo e chal ma kamano. Be richo mar Maria ne dhi mienore kuom wuod Nyasaye? Be Satan ne nyalo hinyo kata nego Wuowino ka pok onyuole? Ooyo, ngang’! Ne chalo ka gima Jehova oboyo nyathino e i Maria ma onge gimoro amora ma ne nyalo mule bed ni en richo, jachien, kata  janek. Jehova ne odhi nyime rito Yesu ka en rawera. (Mathayo 2:1-15) Nenore maler ni Nyasaye ne orito Wuodeno nyaka kinde ma ne oseketo mondo Wuodeno othoe.

12. Ang’o momiyo Jehova ne orito jotichne moko e yor hono e kinde Muma?

¹² Ang’o momiyo Jehova ne orito moko kuom jotichne e yor hono kamano? Kinde mang’eny, gima duong’ momiyo Jehova ne rito jotichne ne en mondo ochop dwarone. Kuom ranyisi, mondo Nyasaye ochop dwarone ma ne dhi konyo oganda dhano duto, ne dwarore ni orit ngima Yesu ka en nyathi. Muma oting’o moko kuom yore ma Jehova notiyogo e rito jotichne nikech “ne ondikgi mondo gipuonjwa, mondo kokalo kuom sinani ma watimo, kendo kokalo kuom hoch moa e Ndiko, wabed gi geno.” (Jo-Rumi 15:4) Ee, ranyisigi tego yiewa kuom Nyasachwa ma en wuon teko duto. Kata kamano, wanyalo geno ni Nyasaye biro ritowa e yore mage e kindegi?

13. Be ochuno ni nyaka Jehova oreswa kinde duto ma wan e chandruok? Ler ane.

¹³ Bedo ni Nyasaye osingo ni obiro rito jotichne ok nyis ni nyaka otimnwa honni mondo okonywa kik wachandre. Nyasachwa ok wach ni wabiro dak ma onge chandruok e piny marachni. Jotich Jehova mang’eny kalo e chandruoge matek ahinya moriwo dhier, lweny, tuoche, kod tho. Yesu ne onyiso jopuonjrene ayanga ni ne inyalo neggi nikech yiegi. Mano e gimomiyo nojiwogi mondo ginan nyaka giko. (Mathayo 24:9, 13) Ka dobedo ni Jehova reso jotichne kinde moro amora ma gin e chandruok, Satan dojaro Jehova kowacho ni jotich Nyasaye tiyo ne Nyasaye mana nikech gik ma giyudo kuome to ok nikech gihere.​—Ayub 1:9, 10.

14. Gin ranyisi mage ma nyiso ni Jehova ok rit moro ka moro kuom jotichne e yo machal?

 ¹⁴ Kata mana e kinde Muma, Jehova ne ok orito moro ka moro kuom jotichne mondo kik ng’ad ngimagi. Kuom ranyisi, Herode ne onego jaote Jakobo chiegni higa mar 44 B.K. Kata kamano, matin bang’e, ne ores Petro “e lwet Herode” ma ne dwaro nege. (Tich Joote 12:1-11) To Johana ma ne en owadgi Jakobo ne odak aming’a moloyo Petro gi Jakobo. Omiyo, nenore ayanga ni Nyasaye ok rit moro ka moro kuom jotichne e yo machal. E wi mano, “weche ma apoya” yudowa sa asaya. (Eklesiastes 9:11) To kare ere kaka Jehova ritowa e kindegi?

15, 16. (a) En ang’o ma nyiso ni Jehova rito ogandane? (b) Ang’o momiyo wanyalo bedo gadiera ni Jehova biro rito jotichne e kindegi kod e kinde “masira maduong’”?

¹⁵ Mokwongo, ne ane kaka Jehova rito ngimawa. Wan gadier ni Jehova biro rito oganda mar jotichne. Ka ok kamano, Satan nyalo tiekowa mayot. Par ane kuom wachni: Satan ma en “jaloch mar pinyni,” diher ahinya tieko lamo madier e pinyni chuth. (Johana 12:31; Fweny 12:17) Moko kuom sirkande man gi teko ahinya e pinyni osegoyo tijwa mar lendo marfuk kendo osetemo tiekowa chuth. Kata kamano, oganda Jehova osedhi nyime chung’ motegno kendo dhi nyime lendo ma ok giwe! E wang’ ji, Joneno mag Jehova nenore kaka oganda moro matin ma onge rit. Kata kamano, ang’o momiyo sirkande man gi teko ok osenyalo chungo tijwa? Mano en nikech Jehova oumowa gi buombene!​—Zaburi 17:7, 8.

¹⁶ To ere kaka Jehova biro ritowa e kinde “masira maduong’”? Ok onego waluor gima biro timore kinde ma Nyasaye biro ng’ado bura ne joma richo. Gimomiyo ok onego waluor en nikech “Jehova ong’eyo kaka onyalo reso  jo ma nyiso ni gichiworene chuth ka ogologi e tem moro amora, kendo ong’eyo kano jo ma ok kare mondo obi okethgi e chieng’ bura.” (Fweny 7:14; 2 Petro 2:9) Gie kindegi, wanyalo bedo gadier kuom weche moko ariyo. Mokwongo, Jehova ok bi weyo ngang’ mondo otiek chuth jotichne e pinyka. Mar ariyo, Jehova biro miyo jotichne momakore kode ngima mochwere e piny manyien makare. Mano oriwo jotichne mosetho nimar wiye ok diwil kodgi ngang’, kendo obiro chierogi.​—Johana 5:28, 29.

17. Ere kaka Jehova ritowa kokalo kuom Wachne?

¹⁷ Kata gie kindegi, Jehova ritowa kokalo kuom ‘wachne,’ ma nigi teko mar hoyo chuny ji kendo loko ngimagi. (Jo-Hibrania 4:12) Tiyo gi puonj ma yudore e Muma nyalo rito ngimawa e yore moko. Bug Isaya 48:17 wacho kama: “An Jehova Nyasachi ma puonji mondo iyud ber.” Onge kiawa ni dak kaluwore gi chike Nyasaye ma yudore e Muma, nyalo miyo ngimawa omed bedo maber kendo wadag aming’a. Kuom ranyisi, nikech watiyo gi puonj Muma ma kwero timbe terruok kendo dwaro ni wabed maler e yor ringruok, ok wadonj e timbe maricho ma kelo hinyruok kendo moseketho ngima jogo ma ok oluoro Nyasaye. (Tich Joote 15:29; 2 Jo-Korintho 7:1) Donge wamor ndi gi rit ma wayudo kuom Wach Nyasaye?

18. Jehova ritowa nade mondo winjruok marwa kode kik kethre?

¹⁸ Yo maduong’ ma Jehova ritowago en konyowa siko gi winjruok maber kode. Nyasachwa ma jahera ritowa mondo winjruokwa kode kik kethre kuom miyowa gik ma dwarore mondo wanan e bwo tembe. Omiyo, Jehova rito ngimawa ok mana kuom higni matin kende, to oritowa nyaka chieng’. Ne ane moko kuom gik ma Nyasaye omiyowa ma nyalo rito winjruokwa kode.

19. Ere kaka roho mar Jehova nyalo konyowa nyagruok gi tem moro amora ma wanyalo romogo?

 ¹⁹ Jehova “e Jawinj lamo.” (Zaburi 65:2) Ka wawinjo ka chandruoge ohewowa, olo ne Jehova chunywa ka walemo biro miyo wabed gi chuny mokuwe. (Jo-Filipi 4:6, 7) Nyalo bedo ni ok obi tiekonwa chandruoge e yor hono, kata kamano, onyalo dwoko lamowa kuom miyowa rieko mar nyagruok kod chandruogego. (Jakobo 1:5, 6) E wi mano, Jehova miyo jogo ma kwaye rohone maler. (Luka 11:13) Roho mar Nyasaye ma en roho man gi teko ahinya, nyalo konyowa nano e bwo chandruok moro amora ma wanyalo romogo. Rohono nyalo miyowa “teko mokalo ma pile” mondo wanan nyaka chop kinde ma Jehova biro tiekoe chandruoge duto e piny manyien ma koro okayo machiegni.​—2 Jo-Korintho 4:7.

20. Jehova nyalo tiyo nade gi Jokristo wetewa mondo oritwa?

²⁰ Kinde moko, Jehova nyalo ritowa kotiyo gi Jokristo wetewa. Jehova oseywayo joge e ‘riwruok mar owete.’ (1 Petro 2:17; Johana 6:44) Hera minyiso e riwruogno nyiso ayanga kaka teko mar roho mar Nyasaye konyo ji mondo obed gi kido mabeyo. Rohono miyo wanyago kido  mabeyo ahinya kaka hera, ng’wono, kod ber. (Jo-Galatia 5:22, 23) Omiyo, sama Jakristo wadwa okonyowa gi paro kata ojiwowa ka chunywa onyosore, wadwoko ne Jehova erokamano nikech en e ma otiyo gi Jakristono.

21. (a) En chiemb chuny mane ma Jehova miyowa e kinde mowinjore kotiyo gi ‘jatich mogen kendo mariek’? (b) En ber mane ma iseyudo kuom chiemb chuny ma Jehova miyowa mondo warit winjruokwa kode?

²¹ Yo machielo ma Jehova ritowago en kuom miyowa chiemb chuny e kinde mowinjore. Jehova oseketo “jatich mogen kendo mariek” mondo omiwa chiemb chuny ma miyo wayudo teko ma wuok e Wachne. Jatich mogenno tiyo gi buge moriwo gasede mag Ohinga mar Jarito kod Amkeni!, kaachiel gi chokruoge mag kanyakla kod chokruoge madongo mondo omiwa ‘chiemo e kinde mowinjore.’ Jatijno miyowa chiemb chuny ma dwarore kendo e kinde mowinjore. (Mathayo 24:45) Kuom ranyisi, donge samoro iseyudo ni sama idhi e chokruogewa mag Jokristo iyudo jip kuom paro moro ma ng’ato ochiwo, twak ma ng’ato ogolo, kata e weche ma ng’ato owacho e lemo? Be wach moro misomo e gasedewa osegamulo ngimani e yo moro sie? Ng’e ni Jehova chiwonwa gigi duto mondo orit winjruokwa kode.

22. Kinde duto Jehova tiyo gi tekone e yo mane, to ang’o momiyo timo kamano siko konyowa?

²² Kuom adier, Jehova ‘en okumba ne ji duto mogeno kuome.’ (Zaburi 18:30) Wang’eyo ni ok ogeng’nwa masiche duto e yor hono gie kindegi. Kata kamano, osiko kotiyo gi tekone mondo ochop dwache, to mano konyo joge kinde duto. Ka wasudo machiegni gi Nyasaye kendo siko e hera mare, obiro miyowa ngima mochwere. Ka wan gi geno ma kamano, wanyalo neno chandruok moro amora ma wayudo e piny marachni kaka ‘gik ma kadho piyo kendo matindo.’​—2 Jo-Korintho 4:17.