1, 2. Sioni wa ayeke hara lani amolenge ti Israël na ndembe so ala lï na sese ti Sinaï, na peko ti so ala sigigi na tïtî azo ti Egypte na Kota Ngu Bengba? Jéhovah adë bê ti ala tongana nyen?

SIONI ayeke hara lani amolenge ti Israël na ndembe so ala yeke lï na sese ti Sinaï, ngoi kete na peko ti so ala sigigi na tïtî Egypte na yâ Kota Ngu Bengba. Mbeni tambela ti ziango mbito na bê ayeke ku ala. Tambela ni ayeke na yâ ti “kota yando so amû mbito mingi, yando so angbo ti wâ, na akpalakongo ayeke dä”. (Deutéronome 8:15). Amara so ake ala aye ti ga nga na bira na ala. Jéhovah la azia azo ti lo na yâ mara dutingo so. Me so lo yeke Nzapa ti ala, fade lo lingbi ti bata ala?

² Atënë ti Jéhovah so adë lani bê mingi: “I bâ ye so Mbi sala na azo ti Egypte, na lege so Mbi yô i na ndo kpangbi ti angualo ti si na Mbi mveni.” (Exode 19:4). Jéhovah adabe lani azo ti lo so lo zi ala na tïtî azo ti Egypte, mo bâ mo tene na lege ti angualo, ti gue na ala na nzoni ndo. Me ambeni nda ti tënë nde ayeke dä so afa ngbanga ti nyen “kpangbi ti angualo” ayeke mbeni tapande so alingbi tâ na batango ndo ti Nzapa.

3. Ngbanga ti nyen “kpangbi ti angualo” ayeke mbeni tapande so alingbi tâ na batango ndo ti Nzapa?

³ Ngualo ayeke sala kusala na angangu kpangbi ti lo, so yâ ni akono, ti hulu gi na nduzu pëpe. Tongana ndowa asala, mama ti ngualo ayeke zi yâ ti akpangbi ti lo, so alingbi ti si mètre use, ti bata na akete molenge ti lo na sungo ti lâ. Na ambeni ngoi nde, lo gbara akpangbi ti lo ni na ndo ala ti bata ala na pupu ti dê. Legeoko tongana ti so ngualo ayeke bata akete molenge ti lo, Jéhovah ayeke bata nga tongaso mara ti Israël so abâ gigi fini fini. Fadeso na yando, na ngoi kue so ala ngbâ be-ta-zo na lo, azo ti lo ayeke bata lakue tele  ti ala na gbe ti angangu kpangbi ti lo (Deutéronome 32:9-11; Psaume 36:7). Me laso, e lingbi ti ku biani ti tene Nzapa abata e?

4, 5. Ngbanga ti nyen e lingbi ti zia bê ti e kue na yanga so Nzapa amû ti bata e?

⁴ Jéhovah ayeke biani na ngangu ti bata awakua ti lo. Lo yeke “Nzapa Ti Ngangu Ahon Kue”. Iri so afa atene a lingbi ti kanga lege pëpe na ngangu so Jéhovah ayeke sala kusala na ni, legeoko tongana ti so ye ti kanga lege na ngu so asua na ngangu ayeke pëpe (Genèse 17:1). Teti so lo lingbi ti sala ye kue so bê ti lo aye, e yeke hunda peut-être, ‘A yeke tâ ye ti bê ti Jéhovah ti sala kusala na ngangu ti lo ti bata na azo ti lo?’

⁵ Kiringo tënë ni ayeke gi en! Jéhovah adë bê ti e so fade lo yeke bata azo ti lo. Psaume 46:1 atene: “Nzapa ayeke Ndo Ti Bata Tele ti e na Ngangu ti e, Lo yeke ndulu na e ti sala na e na yâ ye ti ngangu kue.” Teti so Nzapa ‘alingbi ti tene mvene pëpe,’ e lingbi ti zia bê ti e kue na yanga so lo mû ti bata e (Tite 1:2). Zia e bâ ambeni tapande so apika bê, so Jéhovah amû ti fa na ngangu ti lo ti bata na zo.

6, 7. (a) Zo ti batango nyama ti ngoi so a sû na Bible ayeke bata ataba ti lo tongana nyen? (b) Tongana nyen Bible afa kota nzara ti bê ti Jéhovah ti bata na ti bâ lege ti ataba ti lo?

⁶ Jéhovah ayeke Berger, “e yeke azo ti Lo, na [ataba] ti benyama ti Lo.” (Psaume 23:1; 100:3). Anyama so sioni alingbi ti si na ala hio tongana ataba ayeke mingi pëpe. A hunda lani na zo ti batango nyama ti ngoi so a sû na Bible ti duti na mbito pëpe, si lo bata ataba ti lo na gbele abamara, ambo ti ngonda, a-ours, nga na azo ti nzi (1 Samuel 17:34, 35; Jean 10:12, 13). Me ambeni ngoi ayeke dä so ahunda ti bata ataba ni na nzobe. Tongana mbeni wali-taba adü yongoro na kundu ni, nzoni zo ti batango nyama ayeke duti na tele ti  mama ni na angoi so ye ti sioni alingbi ti si na lo. Na pekoni, lo yô kete taba ni, lo gue na lo na tele ti atanga ni.

⁷ Na hakango tele ti lo na mbeni zo ti batango nyama, Jéhovah afa na e kota nzara ti bê ti lo ti bata e (Ézéchiel 34:11-16). Dabe mo na tënë so a tene na ndo Jéhovah na Ésaïe 40:11, so e bâ awe na yâ chapitre 2 ti buku so: ‘Fade Lo fa ndo ti tengo pele na kundu ti Lo tongana berger, Lo kamata amolenge ti taba na tïtî Lo, Lo yô ala na kate ti Lo’. Tongana nyen kete taba ni aga na ndo “kate”, wala mbeni place ti bongo ti ndo ni, ti zo ti batango lo? Peut-être lo ga ndulu na tele ti zo ti batango lo, lo kpo li ti lo yeke na gere ti zo ni. Me, a yeke ti zo ni ti kuku, ti mû kete taba ni, na ti zia lo na kate ti lo na nzobe. So tâ pendere tapande ti dutingo ndulu ti Kota Berger ti e ti bata e!

8. (a) Nzapa amû yanga ti bata azo wa, na aProverbe 18:10 afa ni tongana nyen? (b) Ti bata tele na yâ iri ti Nzapa ahunda nyen?

⁸ Nzapa amû yanga ti bata azo kirikiri pëpe, me gi azo so aga ndulu na lo. A-Proverbe 18:10 atene: “Iri ti L’Eternel [“Jéhovah”, NW] ayeke tour ti ngangu; zo ti mbilimbili akpe dä na lo bata tele ti lo.” Na ngoi so a sû na Bible, a leke ngoi na ngoi atour na yando tongana ando ti bata na tele. Me a yeke lani ti zo so ayeke na yâ ti kpale ti kpe na gbe ti mara ti tour tongaso ti bata tele ti lo. Ti bata tele na yâ iri ti Nzapa ayeke nga oko tongaso. A hunda pëpe gi ti di iri ti Nzapa lege mingi; iri ni mveni ayeke pëpe mbeni ye ti magie. Me, a lingbi e hinga Zo so ayô iri so na e zia bê kue na lo, nga e sala ye alingbi na andia ti lo so ayeke mbilimbili. So tâ nzoni bê na mbage ti Jéhovah ti tene na e so tongana e gue na mbage ti lo na mabe, lo yeke duti ande mbeni tour ti bata e!

9. Tongana nyen Jéhovah asala ye mingi ahon gi ti mû yanga ti bata zo?

⁹ Jéhovah asala ye mingi ahon gi ti mû yanga ti bata e. Na angoi so a sû na Bible, lo fa na lege ti kpene so lo lingbi  ti bata azo ti lo. Na ngoi ti amolenge ti Israël, fani mingi ngangu “tïtî” Jéhovah abata angangu wato yongoro na ala (Exode 7:4). Ye oko, Jéhovah asala nga kusala na ngangu ti lo ti bata na zo oko oko.

10, 11. Atapande wa ti Bible afa so Jéhovah asala kusala na ngangu ti lo ti bata na zo oko oko?

¹⁰ Giriri, amaseka Hébreu ota, Sadrac, Mésac, na Abed-Nego, ake ti kuku na gbe ti yanda ti lor so Gbia Nebucadnetsar aleke. Gbia ni, so lê ti lo abe na ngonzo, atene so fade lo yeke bi ala na lê ti kota wâ so agbi ngangu mingi. Nebucadnetsar, gbia so ayeke ngangu mingi ahon atanga ni kue na ndo ti sese, atene: ‘Nzapa wa alingbi ti zi i na tïtî mbi?’ (Daniel 3:15). Amaseka-koli ota so azia bê ti ala kue na ngangu ti Nzapa ti ala ti bata ala, me ala tene pëpe so lo yeke sala ni. Ni la, ala kiri tënë, ala tene: “Bâ, Nzapa ti e, Lo so e sala na Lo, Lo lingbi zi e”. (Daniel 3:17, 18). Biani, four so même a kiri a za wâ dä fani mbasambala ahon ti kozo, a sala ye oko pëpe na Nzapa ti ala so ayeke na ngangu na ndo ti aye kue. Lo bata ala biani. Ye so apusu gbia ni ti tene: “Mbeni nzapa ayeke pëpe so alingbi zi zo tongaso.”—Daniel 3:29.

¹¹ Bâ nga mbeni pendere lege so Jéhovah afa na ngangu ti lo ti bata na zo: Lo mû fini ti Molenge ti lo ngengele oko, lo zia ni na yâ Marie, mbeni maseka-wali Juif so ade ti hinga koli pëpe. Mbeni ange atene na Marie so fade lo yeke “më ngo na [lo yeke] dü Molenge-koli”. Ange ni afa nda ni: “Fade Yingo Vulu azu na ndo mo, na fade mo duti na gbe ti ngangu ti Lo Ti Nduzu Ahon Kue.” (Luc 1:31, 35). A bâ so Molenge ti Nzapa aduti lani na yâ mara ti ye tongaso lâ oko pëpe, so alingbi ti sala sioni na fini ti lo. Fade siokpari nga na dutingo mbilimbili-kue pëpe ti mama ni ayeke sala sioni na ndo molenge so ayeke na yâ ti lo? Fade Satan ayeke wara ngangu ti sala sioni wala ti fâ Molenge so kozoni si a dü Lo? Oko pëpe! Jéhovah aleke mbeni gbagba na tele ti Marie, si gi na ngoi so Marie amë ngo ye oko pëpe, atâa dutingo  mbilimbili-kue pëpe, mbeni sioni ngangu, mbeni zo ti fango zo, wala mbeni yingo sioni, alingbi sala sioni na molenge so ayeke na yâ ti lo. Jéhovah angbâ lani ti bata Jésus na lâ ti maseka ti lo (Matthieu 2:1-15). Ti ku na ngoi so Nzapa adiko, ye oko alingbi ti sala sioni na Molenge ti lo pëpe.

12. Ngbanga ti nyen Jéhovah abata lani na lege ti kpene ambeni zo ti ngoi so a sû na Bible?

¹² Ngbanga ti nyen Jéhovah abata lani ambeni zo na lege ti ye ti kpene tongaso? Mingi ni, Jéhovah abata azo ndali ti mbeni ye so ayeke kota mingi: gango tâ tënë ti ye so lo leke ti sala. Na tapande, ngbango na fini ti kete molenge Jésus ayeke lani kota ye mingi ti tene ye so Nzapa aleke aga tâ tënë, teti a yeke ga ande na aye ti nzoni na azo kue. A wara na yâ Mbeti ti Nzapa so a sû na gbe ti yingo gbâ ti atondo na ndo ngangu ti Nzapa ti bata na zo. “A sala [ni] na mbeti si e manda ye, si na lege ti bê so azia pëpe, na ti tënë ti Mbeti ti Nzapa so alungula vundu, e lingbi duti na beku.” (aRomain 15:4). Biani, atapande so akpengba mabe ti e na yâ Nzapa ti e so ayeke na ngangu na ndo ti aye kue. Me mara ti batango ndo wa e lingbi ti ku ti wara na mbage ti Nzapa laso?

13. A yeke ti Jéhovah ti sala lakue ye ti kpene ndali ti e? Fa nda ni.

¹³ Yanga so Nzapa amû ti bata zo aye ti tene pëpe so ye agbu Jéhovah na ngangu ti sala aye ti kpene ndali ti e. Oko pëpe, Nzapa ti e atene na e pëpe so e yeke wara kpale pëpe na yâ ngbele sese so. Gbâ ti awakua be-ta-zo ti Jéhovah awara angangu kpale, tongana nzinga, bira, kobela, na kuâ. Jésus atene lani polele na adisciple ti lo so a yeke fâ peut-être ala ndali ti mabe ti ala. A yeke nda ni la si Jésus ahunda na ala mingi ti kanga bê ngbii asi na nda ni (Matthieu 24:9, 13). Tongana fade Jéhovah amû ngangu ti lo ti sala na aye ti kpene ti zi azo ti lo na yâ ye kue, ka peut-être Satan ayeke wara mbeni tënë ti gi na yanga ti Jéhovah, na ti dë kite na tâ mungo tele ti e na Nzapa ti e.—Job 1:9, 10.

14. Atapande wa afa so Jéhovah ayeke bata lakue pëpe awakua ti lo gi na oko lege?

 ¹⁴ Même na angoi so a sû na Bible, Jéhovah asala lani kusala pëpe na ngangu ti lo ti zi awakua ti lo na yâ kuâ so alingbi ti si na zo hio. Na tapande, ndulu na ngu 44, Hérode afâ lani bazengele Jacques; ye oko, ngoi kete na pekoni, a zi Pierre na “tïtî Hérode”. (Kusala 12:1-11). Âdu ti Jean, ita ti Jacques, lo duti ti lo na fini aninga ahon Pierre na Jacques. Biani, e lingbi ti ku pëpe ti tene Nzapa ti e abata awakua ti lo kue legeoko tongaso. Na mbage, “lâ na pasa” ayeke si na e kue (Zo-ti-fa-tene 9:11). Tongaso, Jéhovah ayeke bata e laso tongana nyen?

15, 16. (a) Ye nyen afa so Jéhovah ayeke bata awavorongo lo na lege ti mitele, tongana mbeni bungbi? (b) Ngbanga ti nyen e lingbi ti duti na beku so Jéhovah ayeke bata awakua ti lo laso nga na ngoi ti “kota ye ti vundu”?

¹⁵ Kozoni kue, bâ tënë ti batango zo na lege ti mitele. E awakua ti Jéhovah, e lingbi ti ku ti tene Nzapa abata e kue, tongana mbeni bungbi. Tongaso pëpe, ka Satan ayeke sala sioni na e hio. Bâ ye so: Ye ti bê ti Satan, “mokonzi ti sese so”, ayeke ti mingo tâ vorongo biaku (Jean 12:31; Apocalypse 12:17). Ambeni ti angangu ngorogbia ti sese so akanga lani lege na kusala ti e ti fango tënë, na ala tara ti hunzi e kue. Ye oko, azo ti Jéhovah aluti ngangu, na ala ngbâ ti fa tënë lakue! Ngbanga ti nyen angangu kodoro akanga lege gbä na kusala ti kete bungbi ti aChrétien, so akpa azo so a zia ala gi tongaso? Ngbanga ti so Jéhovah abata e na lege ti angangu kpangbi ti lo!—Psaume 17:7, 8.

¹⁶ Ka ti batango ndo na lege ti mitele na ngoi ti “kota ye ti vundu” so ayeke ga, a yeke tongana nyen? Zia mbito ti afango ngbanga ti Nzapa asala e pëpe! Biani, “[Jéhovah] ahinga lege ti zi azo na yâ ye so atara ala, ala so akpe mbito ti Nzapa, na Lo hinga lege ti bata azo ti kirikiri na gbe ti  ngbanga juska na lâ ti fango ngbanga”. (Apocalypse 7:14; 2 Pierre 2:9). Na oko ngoi ni, e lingbi lakue ti hinga biani aye use. Kozoni, Jéhovah ayeke zia lege lâ oko pëpe na zo ti hunzi awakua ti lo be-ta-zo na ndo ti sese. Use ni, na yâ fini sese so mbilimbili ayeke dä, lo yeke mû ande fini ti lakue lakue na azo so abata be-biani ti ala, tongana a hunda ni, na lege ti zingongo ti akuâ. Biani, fade Nzapa ayeke dabe ti lo ande na azo so akui awe; mbeni ye ti hon ni ayeke pëpe.—Jean 5:28, 29.

17. Tongana nyen Jéhovah ayeke bata e na lege ti Tënë ti lo?

¹⁷ Même laso, Jéhovah ayeke bata e na lege ti “Tënë” ti lo so ayeke na fini. Tënë ni so ayeke na ngangu ti pusu azo ti gbian bê ti ala, na ti sala si fini ti ala aga nzoni (aHébreu 4:12). Na batango akpengba-ndia ti Tënë ti lo, na yâ ambeni ye, ye ti sioni alingbi ti si na e pëpe. Ésaïe 48:17 atene: ‘Mbi Jéhovah, mbi wa mo si mo ga nzoni’. Biani, salango ye so ague oko na Tënë ti Nzapa alingbi ti sala si e duti na nzoni seni, nga gigi ti e ayo. Na tapande, teti so e yeke bata wango ti Bible ti kpe aye ti pitan, na ti sukula tele ti e na ye ti sioni kue, e yeke kpe asioni ye so azo ayeke sala, so abuba gigi ti azo mingi so asala na Nzapa pëpe (Kusala 15:29; 2 aCorinthien 7:1). Bê ti e asi tâ na singila ndali ti batango ndo so Tënë ti Nzapa amû!

18. Batango ndo wa na lege ti yingo Jéhovah ayeke mû na e?

¹⁸ Kota ye ni ayeke so Jéhovah abata e na lege ti yingo. Nzapa ti e so ayeke na ndoye abata e na aye ti sioni so alingbi ti si na lege ti yingo. Lo sala ni na mungo na e ye so a lingbi e wara ti kanga bê ti e na yâ atara, na ti bata songo so e lë na lo. Tongaso, Jéhovah ayeke sala aye ti bata na fini ti e, gi teti kete ngoi pëpe, me teti lakue lakue. Bâ ambeni ye so Nzapa aleke so alingbi ti bata e na lege ti yingo.

19. Tongana nyen yingo ti Jéhovah alingbi ti mû maboko na e ti hon ndo ti tara kue so e wara?

 ¹⁹ Jéhovah ayeke Lo so ‘amä sambela’. (Psaume 65:2). Tongana e bâ so akpale ti dunia ane na ndo ti e, zingo bê ti e kue na lo alingbi ti dë bê ti e mingi (aPhilippien 4:6, 7). Atâa so lo yeke zi akpale ti e na lege ti kpene pëpe, ti kiri tënë na sambela so e sala na bê kue, lo lingbi ti mû na e ndara ti luti na gbele akpale ni (Jacques 1:5, 6). Mingi ahon so, Jéhovah ayeke mû yingo vulu na ala so ahunda ni na lo (Luc 11:13). Ngangu yingo so alingbi ti mû maboko na e ti hon ndo ti tara wala kpale kue so e lingbi ti wara. A lingbi ti mû na e “kota ngangu” ti kanga bê ngbii asi na ngoi so Jéhovah azi akota kpale kue na yâ fini sese so aga ndulu.—2 aCorinthien 4:7.

20. Tongana nyen e lingbi ti bâ ngangu ti Jéhovah ti bata na zo na lege ti amba ti e awamabe?

²⁰ Ngoi na ngoi, e lingbi ti bâ ngangu ti Jéhovah ti bata na zo na lege ti amba ti e awamabe. Jéhovah aga na azo ti lo na yâ kota “sewa ti aita kue”. (1 Pierre 2:17, NW; Jean 6:44). Na yâ sewa so ndoye ayeke dä, e yeke bâ tâ na lê ti e ngangu ti yingo vulu ti Nzapa ti pusu azo ti sala ye ti nzoni. Yingo so adü na yâ e apendere lengo, so na popo ni a wara ndoye,  nzobe, nga na salango nzoni na zo (aGalate 5:22, 23). Tongaso, tongana vundu asi na e, si mbeni mba ti e wamabe aye ti mû wango na e, wala atene ambeni tënë ti kpengba e, zia e kiri singila na Jéhovah ndali ti mara ti batango e so.

21. (a) Kobe ti yingo so Jéhovah amû na tâ ngoi ni na lege ti “ngbâa be-ta-zo na ti ndara” ayeke so wa? (b) Tongana nyen mo mveni mo wara ye ti nzoni na lege ti aye so Jéhovah aleke ti bata na e na lege ti yingo?

²¹ Jéhovah aleke mbeni ye nde ti bata na e: kobe ti yingo so asi na tâ ngoi ni. Ti mû maboko na e ti wara ngangu na lege ti Tënë ti lo, Jéhovah amû kungba na “ngbâa be-ta-zo na ti ndara” ti mû kobe ti yingo. Bungbi ti ngbâa so ayeke mû ‘kobe na e na tâ ngoi ni’, ye so a lingbi e wara ni, nga na ngoi so a lingbi e wara ni (Matthieu 24:45, NW​). Lo yeke mû kobe ni na lege ti ambeti, so Tour ti Ba Ndo na Réveillez-vous! ayeke na popo ni; nga na lege ti abungbi na akota bungbi. Mo mä awe mbeni ye na bungbi so amû na mo ngangu nga maboko so asi tâ na ngoi ni? Peut-être a yeke na yâ tënë so zo atene, na yâ diskur, wala même na yâ ti sambela. Mbeni mbilimbili article so asigigi na yâ mbeni oko ti apériodique ti e asala ye na yâ fini ti mo awe? Girisa pëpe, Jéhovah aleke aye so kue ti bata na e na lege ti yingo.

22. Na lege wa Jéhovah ayeke sala lakue kusala na ngangu ti lo? Ngbanga ti nyen a yeke ndali ti nzoni ti e?

²² Jéhovah ayeke biani mbeni vala ndali ti “azo kue so akpe na Lo ti bata tele ti ala.” (Psaume 18:30). E hinga nzoni so lo yeke mû ngangu ti lo pëpe ti zi e na gbe ti akpale kue laso. Me, lo yeke sala kusala lakue na ngangu ti lo ti bata na zo ti tene ye so lo leke ti sala aga tâ tënë. Na nda ni, ye so lo sala ayeke ndali ti nzoni ti azo ti lo. Tongana e ga ndulu na lo na e ngbâ na yâ ndoye ti lo, Jéhovah ayeke mû na e fini ti lakue lakue so ayeke mbilimbili-kue. Na batango ye so na li, apasi kue so ayeke na yâ sese so ayeke gi teti ‘kete ngoi nga kete ye’ na lê ti e.—2 aCorinthien 4:17, Fini Mbuki, 2001.