Ajawule pa ndandanda

Ajawule pa ndandanda wa yindu

MTWE 8

Machili Gakulinganya—Yehofa ‘Akuyisandusya Yindu Yosope Kuti Yiŵe Yasambano’

Machili Gakulinganya—Yehofa ‘Akuyisandusya Yindu Yosope Kuti Yiŵe Yasambano’

1, 2. Ana ni yindu yapi yakwasa ŵandu masiku agano, soni ana yeleyi yikusatukwaya chamtuli?

MWANACHE pajasile kapena konanga chidole chakusachinonyela mnope akusalila mwakutesya chanasa mnope. Ana pakwete pajiweni ngope ja mwanache mwajikusasangalalila ligongo lyakuti nangologwe alinganyisye chachajonasichecho? Kwa nangolojo, mpaka yiŵe yangasawusya kulinganya chachajonasichecho. Mwanacheju akusasangalala soni akusasimonga kuti yikomboleche uli. Chidole chachiwonecheje kuti ngachikomboleka kuchilinganya chila, achilinganyisye.

2 Yehofa jwali nangolo jwambone mnope, akwete machili gakulinganya yayikusawoneka kwa ŵanache ŵakwe ŵa pachilambo chapasi kuŵa yangakomboleka kuyilinganya. Pelepa ngatukwamba yidole. ‘Mundaŵi ja yakusawusyaji,’ chitusimaneje ni yipwetesi yejinji. (2 Timoteo 3:1-5) Yindu yakusayinonyela ŵandu mpaka yimale ndaŵi jilijose. Yindu yakwe yili nyumba, katundu, masengo atamose umi wawo. Patukuganichisya yakonasika kwa yakupanganyikwa soni yakuyichisya yakwe yayili kumala kwa mitundu jine ja yindu ya umi, tukusalaga nganisyo. Nambope, pangali chindu chachikusapweteka mnope kupunda chiwa cha mundu jwatukusamnonyela. Mundu akusasoŵa chakutenda ligongo lyakwayidwa soni kutenguka.—2 Samuele 18:33.

3. Ana ni yindu yapi yakulimbikasya yatukwembecheya yayisasile pa Masengo 3:21, soni ana Yehofa chachiyikwanilisya chamtuli?

3 Nambope, kumanyilila yakwamba machili ga Yehofa gakulinganya kukusatulimbikisya. Mpela mwachituyiwonele, pana yindu yejinji yachachitenda Mlungu soni kulinganya kwa ŵanache ŵakwe ŵa pachilambo chapasi. Sonitu Baibulo jikusalosya kuti chakulinga cha Mlungu chili ‘kulinganya yosope.’ (Maloŵega tugombelechesye m’weji.) (Masengo 3:21) Kuti akwanilisye yeleyi, Yehofa chachikamulichisya masengo Uchimwene wa Mesiya, wele mwenye jwakwe ali Yesu Klistu. Umboni ukulosya kuti Uchimwenewu watandite kulamulila kwinani mu 1914. * (Mateyu 24:3-14) Ana Uchimwenewu uchilinganya chichi? Kwende tulole yindu yine yekulungwa yatesile Yehofa pakulinganya yindu. Chimo mwa yindu yatesile Yehofa pakulinganya yindu komboleka kuti tuchiweni kala. Yine yichikwanilichikwa mnope kusogoloku.

Kulinganya Yindu Pangani ja Kulambila Kweswela

4, 5. Ana ŵandu ŵa Mlungu mu 607 B.C.E., chatendechele chichi soni ana Yehofa jwapele chembecheyo chamtuli?

4 Chindu chimo chatesile kala Yehofa chili kulinganya yindu pangani ja kulambila kweswela. Kuti tupikanichisye chenene yeleyi kwende tulole panandi mbili ja uchimwene wa Yuda. Kutenda yeleyi kutukamuchisye kupikanichisya chenene yakusati Yehofa pakamulichisya masengo machili gakwe gakulinganya.—Aloma 15:4.

5 Agambe kuganichisya muŵapikanile Ayuda ŵakulupichika mu 607 B.C.E. panyuma pakuti Yelusalemu ajonasiche. Msinda wawo waŵawunonyelaga wajonasiche. Chakutesya chanasa chaliji chakuti Nyumba ja Mlungu jiŵataŵile Solomoni jajaliji mangwakwe jakulambila kweswela kwa Yehofa pachilambo chosope, jaŵele masame. (Salimo 79:1) Ŵaŵakulupwiche pandaŵiji ŵajigalidwe kwawula ku ukapolo ku Babiloni, mwamti Yelusalemu jwasandwiche mwakutama yinyama yamwitinji. (Yelemiya 9:11) Kwa mundu, yawonekaga kuti yosope yimalile papopo. (Salimo 137:1) Nambo Yehofa, juŵasasile kala ya konasikaku, jwapelechesoni chembecheyo chakuti pachipagwa ndaŵi jakulinganyasoni.

6-8. (a) Ana ngani japi jaŵajilembile mwakuwilisyawilisya ŵakulochesya Ŵachihebeli, soni yakulochesyayi yakwanilichikwe chamtuli kandanda? (b) Mundaŵi jetu jino, ana ŵandu ŵa Mlungu akuweni kwanilichikwa kwamtuli kwa yakulochesya yakwayana kulinganyasoni yindu?

6 Ngani jakwamba kulinganyasoni yindu ŵajiwilisyagawilisyaga ŵakulochesya Ŵachihebeli mu yakulemba yawo. * Kupitila mwa ŵakulochesyaŵa, Yehofa jwasasile kuti chilambocho chichiwujila mwakala. M’chilambomo muchitamasoni ŵandu soni chichiŵa chachajila. Yehofa chachachenjelaga ŵandu ku yinyama yakogoya soni kwa adani ŵawo. Jwalakwe jwasasile kuti chilambocho chichiŵa mpela paladaiso. (Yesaya 65:25; Esekiele 34:25; 36:35) Chakusangalasya chaliji chakuti kulambila kweswela chachikutamilikasya kaŵili. Nambosoni nyumba ja Mlungu chachijitaŵasoni. (Mika 4:1-5) Yakulochesyayi yapele Ayuda chembecheyo, mwamti yakamuchisye kuti apilile kwa yaka 70 paŵaliji ku ukapolo ku Babiloni.

7 Pambesi pakwe, ndaŵi jakulinganya yindu jakwanile. Panyuma pakugopoledwa ukapolo ku Babiloni, Ayuda ŵawujile ku Yelusalemu soni ŵataŵile kaŵili nyumba ja Yehofa. (Esala 1:1, 2) Paŵatendaga yindu mwakamulana ni kulambila kweswela, Yehofa ŵapaga upile soni jwatendekasyaga chilambo chawo kuŵa chachajila mwamti ŵagowolaga yejinji. Jwalakwe jwachenjelaga jemanjaji kwa adani ŵawo soni ku yinyama yamwitinji yayaliji yili yitemi m’chilambocho kwa yaka yejinji. Mwangakayichila jemanjaji ŵasangalele ni machili gakulinganya ga Yehofa. Nambo kweleku kwaliji kukwanilichikwa kwandanda kwa yakulochesya yakwayana ni kulinganyasoni yindu. Kukwanilichikwa kwekulungwa kwaliji kwakuti kuchitendekwa “m’masiku gambesi,” jajili ndaŵi jetu jino. Pandaŵiji, jwakwinjila mmalo mwa Mwenye Daudi juŵamsasile kala jula chachiŵichidwa pachitengu cha Uchimwene.—Yesaya 2:2-4; 9:6, 7.

8 Panyuma pakuti Yesu atandite kulamulila mu Uchimwene wakwinani mu 1914, jwatandite kwasamalila mwausimu ŵandu ŵakulupichika ŵa Mlungu. Mpela muŵatendele Sailasi (Kolesi), juŵaliji jwa ku Pelesiya, pakwagopola Ayuda ŵaŵasigalile ku Babiloni mu 537 B.C.E., nombenajo Yesu ŵagopwele mwausimu ŵakumkuya ŵakwe. Ŵagopwele ku yakutendekwa ya Babiloni jwa masiku agano, syasili dini syosope syaunami sya pachilambo chapasi. (Aloma 2:29; Chiwunukuko 18:1-5) Kutyochela mu 1919 kwawula msogolo, kulambila kweswela kwa Aklistu ŵasyesyene kuwujile pamalo gakwe gakuŵajilwa. (Malaki 3:1-5) Kutyochela pa ndaŵi jelejo, ŵandu ŵa Yehofa aŵele ali mkulambila Mlungu m’nyumba jakwe jeswela jausimu. Nyumbaji jili dongosolo ja Mlungu jakulambila kweswela. Ligongo chichi yeleyi yili yakusosekwa kwetuwe masiku agano?

Ligongo Chichi Pasosekwaga Kulinganya Yindu Pangani Ja Kulambila Kweswela?

9. Ŵandumetume ali awile, ana dini sya Chiklistu syatesile chichi pa ngani jakulambila Mlungu, nambo ana Yehofa atesile chichi masiku agano?

9 Kwende tukambilane yayiŵele mkutendekwa munyumamu. Aklistu ŵa mu yaka 100 yandanda ŵasangalalaga ni yindu yejinji yausimu. Nambo Yesu soni ŵandumetume ŵakwe ŵasasile kuti kulambila kusyesyene kuchisakasidwa soni kuchisisika. (Mateyu 13:24-30; Masengo 20:29, 30) Ŵandumetume wosope ali amasile kuwa, dini sya Chiklistu syatandite. Achimlongola ŵa diniŵa ŵatandite kujigalila yijiganyo soni yitendo yachikusa. Ŵatendekasisyesoni kuti kumŵandichila Mlungu kuŵeje kwakusawusya. Ŵatesile yeleyi pakwiganya kuti Mlungu ali Utatu soni yili yakusawusya kumpikanichisya. Nambosoni ŵasalilaga ŵandu kuti yakulemwa yawo akusosekwa kujaga kukusala kwa ŵambopesi soni kuti apopeleje kwa Maliya soni kwa “ŵaswela mtima,” mmalo mwakupopela kwa Yehofa. Sambano pakuŵa yaka yejinji yimasile yindu yili myiyi, ana Yehofa atesilepo chichi? M’chilambo cha masiku agano chachigumbele ni mabosa ga dini soni ndamo syangachimbichisya Mlungu, jwalakwe ajinjililepo mwakulinganya yindu pangani ja kulambila kweswela. Kusala yisyene mpaka tujile kuti kulinganya yinduku kuli chindu chimo mwa yindu yakusosekwa mnope yayitendekwe m’masiku getu gano.

10, 11. (a) Ana paladaiso jwausimu jukusapwatikapo mbali siŵili syapi, soni ana sikusatukwaya chamtuli? (b) Ana ni ŵandu ŵapi ŵele Yehofa akwasonganganyila m’paladaiso jwausimu, soni chachikola upile wakulola chichi?

10 Aklistu ŵasyesyene masiku agano akusangalala ni paladaiso jwausimu. Ana paladaisoju jukusapwatipo chichi? Jukusapwatikapo mbali siŵili. Jandanda, jili kulambila kweswela kwa Mlungu jwakuwona, Yehofa. Jwalakwe atupele litala lya kalambile kasyesyene. Atupelesoni chakulya chausimu. Yeleyi yikusatukamuchisya kuti twamanyilile Atati ŵetu ŵakwinani, twasangalasye soni kuti twaŵandichile. (Yohane 4:24) Mbali jaŵili ja paladaiso jwausimu jikusapwatikapo ŵandu. Mpela muŵaŵechetele Yesaya, “m’masiku gambesi” Yehofa akwajiganya ŵakulambila ŵakwe matala gakuŵela ŵamtendele. Jwalakwe amasisye ngondo pasikati petu. Mwangasamala kandu ya ungali umlama wetu, jwalakwe akusatukamuchisya kuti tuwale “umundu wa sambano.” Ligongo lyakulingalinga kwetu, jwalakwe akusatupa msimu wakwe weswela, wawukusatutendekasya kuti tukole ndamo syambone. (Aefeso 4:22-24; Agalatiya 5:22, 23) Patukutenda yindu mwakamulana ni msimu weswela, tukusaŵa mu paladaiso jwausimu.

11 Yehofa asonganganyisye ŵandu ŵakusamnonyela jwalakwe, ŵakusanonyela mtendele soni “ŵakulaga m’mitima mwawo mu usimu.” (Mateyu 5:3) Jwalakwe atesile yeleyi kuti ŵanduwo aŵe mu paladaiso jwausimu. Ŵanduŵa chachikola upile wakuŵa ni umi wamlama mpela pandanda. Chachikolasoni upile wakuchiwona chilambo chosopechi chili mkuŵasoni paladaiso.

“Sambano Tinayisandusye Yindu Yosope Kuti Yiŵe Yasambano”

12, 13. (a) Ligongo chichi yakulochesya yakwayana ni kulinganya yindu yikusosekwa kukwanilichikwa m’litala linesoni? (b) Mpela muŵaŵechetele mumgunda wa Edeni, ana chakulinga cha Yehofa cha chilambo chapasi chili chichi, soni ana yeleyi yikutupa chembecheyo chamtuli cha msogolo?

12 Yakulochesya yejinji yakusala kuti Mlungu chachilinganya yindu yangagamba kusalape yakuti Yehofa chachilinganya yindu mwausimu. Mwachisyasyo, Yesaya jwasasile kuti kusogoloku ŵakulwala, ŵalemale, ŵangalola, soni ŵangapikana chachikola umi wambone, atamosesoni chiwa chachichimasya. (Yesaya 25:8; 35:1-7) Yindu yeleyi nganiyikwanilichikwa mwakuchilu kwa Aisalaeli ŵakala. Atamose kuti tukuweni kukwanilichikwa kwausimu kwa yeleyi masiku agano, nambo tukwete chikulupi chakuti kusogoloku pachiŵa kukwanilichikwa kwekulungwa mwakuchilu. Ana tukumanyilila wuli yeleyi?

13 Mu mgunda wa Edeni, Yehofa jwasasile mwakupikanika chenene chakulinga chaŵapanganyile chilambo chapasi. Chakulinga chakwe chaliji chakuti atamejemo ŵandu ŵakamulana, ŵakusangalala soni ŵa chilu chambone. Liŵasa lyandanda lyasosekwaga kusamalila yakupanganyikwa yosope soni chilambo chapasi ni kuchitendekasya chosope kuŵa paladaiso. (Genesesi 1:28) Yeleyi yili yakulekangana ni mwayiŵelele yindu apano. Nambo tuli ŵakusimichisya kuti pangali jwampaka alepelekasye chakulinga cha Yehofa. (Yesaya 55:10, 11) Yesu, mpela Mwenye jwa Umesiya jwesagulidwe ni Yehofa, chachitendekasya chilambo chosopechi kuŵa Paladaiso.

14, 15. (a) Ana Yehofa chachiyisandusya chamtuli “yindu yosope kuti yiŵe yasambano”? (b) Ana umi uchiŵa wamtuli m’Paladaiso, soni ni mbali japi jajikusasangalasya wawojo?

14 Agambe ganichisya kuti chilambo chosope chili Paladaiso. Pakwamba ya ndaŵi jelejo, Yehofa akuti, “Sambano tinayisandusye yindu yosope kuti yiŵe yasambano.” (Chiwunukuko 21:5) Kwende tulole kuti yeleyi yikugopolela chichi. Yehofa pachachimalisya kukamulichisya masengo machili gakwe gakonanga pakutyosya chilambo chakusakalachi, kaneko pachipagwa “kwinani kwasambano ni chilambo chapasi chasambano.” Yeleyi yikugopolela kuti boma jasambano jakwinani jichilamulilaga chilambo chapasi chegumbale ni ŵandu ŵakusamnonyela Yehofa soni ŵakutenda yakusasaka jwalakwe. (2 Petulo 3:13) Satana pampepe ni yiŵanda yakwe chachimlekasya kutenda kalikose. (Chiwunukuko 20:3) Kwa ndaŵi jandanda panyuma pa yaka masawusande, ŵandu chachigopoledwa ku yindu yangali chilungamo, uŵengani soni nganisyo syakusakala. Umi uchiŵa wakusangalasya pali pangali chakutulagasya.

15 Pambesi pakwe, tuchichisamalilaga chilambochi mpela muŵasachilaga Mlungu pandanda. Chilambochi chikwete machili gakulilinganyasoni. Nyasa soni sulo mpaka sikombole kuliswejeswa sisyene naga yindu yayikusasakasya yindu yeleyi yili yityosile. Malo gagajonasiche mpaka galilinganye jika naga ngondo sili simasile. Yichiŵa yakusangalasya kamula masengo mwakamulana ni malamusi ga yakupanganyikwa pakuchisandusya chilambochi kuŵa malo gakusalala, mpela muwaŵelele mgunda wa Edeni. Mmalo mwakonanga yinyama soni yakumela, ŵandu chachitamaga mwamtendele ni yakupanganyikwa yosope ya pachilambopa. Atamose ŵanache ngasajogopaga yinyama yamwitinji.—Yesaya 9:6, 7; 11:1-9.

16. Ana ni kulinganya yindu kwamtuli kwakuchimtendechela jwalijose pajika mu Paladaiso?

16 Yehofa chachimposya mundu jwalijose pajika. Ŵachachikulupuka pa Alamagedo, chachikuwona kuposya kwakusimonjesya. Mpela muŵatendele ali pachilambo chapasi, Yesu chachikamulichisya masengo machili gaŵampele Mlungu pakwaposya ŵangalola, ŵangapikana soni ŵalemale. (Mateyu 15:30) Ŵakalambale chachisangalala chilu chawo pachichiwujila ku unyamata. (Yobu 33:25) Kwa jemanjaji ngwinyata sichimala, makono ni ngongolo sichijongoka soni mitasi jichiŵa jamachili. Ŵandu wosope ŵakulupichika chachiyiwona yakuyichisya ya ulemwa soni ungali umlama yili mkumala panandipanandi. Kusala yisyene tuchimyamichila mnope Yehofa Mlungu ligongo lya machili gakwe gakusimonjesya gakulinganya yindu. Kwende sambano tulole mbali jine jakusangalasya jajichitendekwa pandaŵi jakulinganya yinduji.

Kwajimusya Ŵandu Ŵawe

17, 18. (a) Ligongo chichi Yesu ŵajamwiche Asaduki? (b) Ana ni yindu yapi yayatendekasisye kuti Eliya amŵende Yehofa kulosya machili ga kwimusya?

17 Mu yaka 100 yandanda, achimlongola ŵadini ŵane, ŵaŵakolanjidwaga kuti Asaduki, nganakulupililaga kuti kwana kwimuka kwa ŵawe. Yesu ŵajamwiche jemanjaji mwakwasalila kuti, “Mkulemwa ligongo ngamkumanyilila malemba, atamose soni machili ga Mlungu.” (Mateyu 22:29) Yisyene, Malemba gakusasala kuti Yehofa akwete machili gakwajimusya ŵawe. Mwamtuli?

18 Kwende tuganichisye yayatendekwe m’masiku ga Eliya. Jwamkongwe jwamasije jwapakete chilu cha mwanache jwakwe jumopejo juŵaliji lepetelepete. Mwanacheju jwaliji juli juwile. Jwakulochesya Eliya, juŵaliji mlendo kunyumba ja jwamkongweju komboleka kuti yamkwayiye mnope. Mkaniyitendekwe yeleyi, jwakulochesyaju ŵamkamuchisye mwanacheju kuti akawa ni sala. Eliya komboleka kuti jwasyoŵekene mnope ni mwanacheju. Mamagwe mwanacheju ŵatengwiche mnope. Mwanacheju ni juŵamkumbusyaga ya ŵamkwakwe ŵaŵawile. Komboleka kuti jwamkongweju jwakulupililaga kuti mwanacheju ni juchachakamula mkono pachachikalambalapo. Mwangaganisya chenene, jwamkongweju jwaganisyaga kuti komboleka kuti akupochela chilango ligongo lya yakulemwa yajwatesile kalakala. Eliya ngamkanakombola kupilila chakutendekwa chakutesya chanasachi. Mwakusamala, jwalakwe jwajigele mtembowo m’miyala mwa mamagwe ni jwajawile nawo m’chipinda chakwe. Kaneko ŵamŵendile Yehofa Mlungu kuti awuchisye umi wa mwanachejo.—1 Ayimwene 17:8-21.

19, 20. (a) Ana Abulahamu jwalosisye chamtuli chikulupi chakuti Yehofa akwete machili gakwimusya ŵawe, soni ligongo chichi jwakwete chikulupi chelechi? (b) Ana Yehofa jwampele mbote jamtuli Eliya ligongo lya chikulupi chakwe?

19 Eliya nganaŵa mundu jwandanda jwajwakulupililaga yakuti Mlungu akwete machili gakwajimusya ŵawe. Yaka yejinji munyuma mwakwe, Abulahamu jwakulupililaga kuti Yehofa akwete machili gelega, soni jwakwete magongo gakupikanika. Jwalakwe ali akwete yaka 100 soni Sala ali akwete yaka 90, Yehofa jwawuchisye machili gakuŵeleka mwa jemanjaji, mwamti Sala jwaŵeleche mwanache jwamlume. (Genesesi 17:17; 21:2,  3) Kaneko mwanachejo pajwakusile, Yehofa ŵamŵendile Abulahamu kuti akampeleche mbopesi. Abulahamu jwakwete chikulupi chakuti Yehofa chakombole kuwuchisya umi wa mwanache jwakwe jwakunonyelwa, Isaki. (Ahebeli 11:17-19) Komboleka kuti chikulupi chelechi ni chachamtendekasisye Abulahamu, mkanajawule kwitumbi, kwasimichisya ŵamasengo wakwe kuti jwalakwe ni Isaki chakawuje.—Genesesi 22:5.

“Mlole, mwanache jwenu ali chijumi.”

20 Yehofa jwamkulupwisye Isaki. Myoyo pandaŵiji jwalakwe nganasosekwaga kulosya machili gakwimusya. Nambope mungani ja Eliya jila mwanache jula jwaliji juli juwile. Nambo paliji mkanipapite ndaŵi jelewu chiwile. Ligongo lya chikulupi cha jwakulochesyaju Yehofa jwampele mbote mwakumjimusya mwanacheju. Kaneko Eliya jwajigele mwanachejo ni kumpeleka kwa mamagwe. Jwaŵechetesoni maloŵe gangaliŵalichika gakuti, “Mlole, mwanache jwenu ali chijumi.”—1 Ayimwene 17:22-24.

21, 22. (a) Ana chakulinga cha ngani syasili m’Baibulo syakwayana ni kwimusya ŵawe chili chichi? (b) Ana ŵandu ŵachachijimuka m’Paladaiso chachiŵa ŵajinji uli, soni ŵani ŵachachikamula masengo gakwimusyaga?

21 Ngani jeleji jili jandanda kulembedwa m’Baibulo patukulola Yehofa ali mkamulichisya masengo machili gakwe ga kwimusya ŵawe. Panyuma pa yeleyi Yehofa ŵampele Elisa, Yesu, Paulo soni Petulo machili gakwimusya ŵawe. Nambo ŵandu ŵaŵajimwisyeŵa, panyuma pakwe ŵawilesoni. Mwangakayichila ngani sya m’Baibulo syelesi sikusatupa chembecheyo chambone cha yindu yamsogolo.

22 M’chilambo chasambano Yesu chachikwanilisya udindo ŵakwe mpela “jwakwimusya ŵandu ku ŵawe nipo soni jwakupeleka umi.” (Yohane 11:25) Jwalakwe chachijimusya ŵandu mamiliyoni gejinji ni kwapa upile wakutama ni umi wangamala m’paladaiso pachilambo chapasi. (Yohane 5:28, 29) Agambe ganichisya tuli tusimenesoni ni achimjetu soni ŵachinasi ŵetu ŵaŵawile, tuli mkukumbatilana mwakusangalala. Ŵandu wosope chachimlumba Yehofa ligongo lya machili gakwe gakulinganya.

23. Ana Yehofa jwalosisye chamtuli kuti akwete machili gakwimusya ŵawe, soni yeleyi yikutusimichisya chichi?

23 Yehofa asimichisye kuti yatukwembecheyi yichitendekwa. Pakulosya kuti jwalakwe akwete machiliga, ŵajimwisye Mwanache jwakwe mpela chakupanganyikwa chausimu chamachili. Kaneko ŵamŵisile kuŵa jwaŵili kwa jwalakwe. Yesu ali ajimwiche kuŵawe jwawonechele kwa ŵandu mahandiledi. (1 Akolinto 15:5, 6) Atamose kwa ŵandu ŵaŵakayichilaga, welewu waliji umboni wakwanila, wakuti Yehofa akwete machili gakwimusya ŵawe.

24. Ligongo chichi mpaka tuŵe ŵakusimichisya kuti Yehofa chachijimusya ŵawe, soni ni chembecheyo chapi chatukusosekwa kuchiyamichila?

24 Yehofa nganagamba kola machili gakwimusya ŵandu ŵawe nambo ali jwasachilila kwajimusya. Mwakusalilidwa, mundu jwakulupichika Yobu jwasasile kuti Yehofa ali jwakusachilila kwajimusya ŵawe. (Yobu 14:15) Ana nganaŵa asachile kumŵandichila Mlungu jwetu, jwali jwakusachilila kukamulichisya masengo machili gakwe gakuliganya yindu m’litala lyachinonyelo lyeleyi? Tukumbuchile kuti kwimusya ŵandu ŵawe jili mbali jimo ja masengo ga Yehofa ga kusogoloku gakwayana ni kulinganya yindu. Patukumŵandichila mnope Yehofa, ndaŵi syosope tuyamichileje chembecheyo chapajika chakuti tuchimwona Yehofa ali mkuyisandusya “yindu yosope kuti yiŵe yasambano.”—Chiwunukuko 21:5.

^ ndime 3 “Ndaŵi jakulinganya yosope mwasambano” jatandite paŵawutamilikasisye Uchimwene wa Mesiya. Pandaŵiji, jwakwinjila mmalo mwa Mwenye Daudi jwatandite kulamulila. Yehofa jwamsalile Daudi kuti jwakwinjila mmalo mwakwe chachilamulila mpaka kalakala. (Salimo 89:35-37) Nambo panyuma pakuti Babiloni ajonasile Yelusalemu mu 607 B.C.E., pangali mundu jwa mbagwilo ja Daudi jwalijose jwajwatemi pa Chitengu cha Uchimwene wa Mlungu. Yesu juŵapagwile pachilambo chapasi mpela jwakwinjila mmalo mwa Daudi, pajwatemi pachitengu cha Uchimwene kwinani ni pajwaŵele mwenye jwaŵamsasileju.

^ ndime 6 Mwachisyasyo, Mose, Yesaya, Yelemiya, Esekiele, Hoseya, Yoweli, Amosi, Obadiya, Mika soni Sefaniya, wosopeŵa ŵalembile ngani jeleji.