1. ?Kɛ klɔ sran’m be ɲan kwlalɛ’n, ngue yɛ be yo-ɔ?

 I AFUƐ kɔe ya nɲɔn (200) tra su yɛ, fluwa klɛfuɛ kun seli kɛ: “Sran kwlaa ng’ɔ le kwlalɛ’n, ɔ ti kɛ b’a suɛ i bo aya sa.” I ndɛ sɔ’n i bo’n yɛle kɛ klɔ sran mɔ fɔ o be nun’n, be fa kwlalɛ mɔ be le i’n, be kle be wiengu’m be ɲrɛnnɛn. Nanwlɛ, andɛ nin andɛ’n, ‘sran’m be sie be wiengu kpɛkun be kle be yalɛ.’ (Akunndanfuɛ’n 8:9) Kɛ mɔ be nga be le kwlalɛ’n be sieman sran mun klolɛ su’n ti’n, ɲrɛnnɛn nga sran’m be wun i’n, ɔ ti dan.

2, 3. (1) ?Ngue yɛ Zoova fɛmɛn i tinmin’n yoman-ɔn? (2) ?Kwlalɛ benin yɛ e le i-ɔ? ?Yɛ ngue yɛ ɔ fata kɛ e fa kwlalɛ sɔ’n ɔ nin e wunmiɛn’n e yo-ɔ?

² Ɲanmiɛn Zoova liɛ’n, i tinmin’n leman wunsu, sanngɛ ɔ fa yoman sa tɛ le. Nanwlɛ, i sɔ’n yo ɲɛnmɛn dan. Ndɛ tre nga be sinnin lɛ’n nun’n, e wunnin kɛ tinmin mɔ Zoova le i’n ti’n, ɔ kwla yili ninnge mun, yɛ ɔ nunnunnin sran wie mun. Kpɛkun ɔ kwla sasali sran, yɛ ɔ kwla yoli ninnge’m be uflɛ ekun. Klɔ sran’m be ye yolɛ ti yɛ ɔ yoli i kwlaa sɔ’n niɔn. Kɛ e bu wafa nga ɔ yi i tinmin’n i nglo’n i akunndan’n, e kunndɛ kɛ é fá e wun é mɛ́ntɛn i. I sɔ’n kusu kwla uka e naan kɛ é fá kwlalɛ annzɛ wunmiɛn nga e le i’n é yó like’n, y’a ‘nian like nga Ɲanmiɛn yo’n su y’a yo’ wie. (Efɛzifuɛ Mun 5:1) ?Sanngɛ kwlalɛ benin yɛ e klɔ sran mɔ e timan like fi’n, e le i-ɔ?

³ Ɲanmiɛn ‘yili klɔ sran’n kɛ i bɔbɔ Ɲanmiɛn sa.’ I sɔ’n ti’n, e le kwlalɛ kan. (Bo Bolɛ 1:26, 27) Kwlalɛ sɔ’n, ɔ kwla yo wunmiɛn nga e le i e yo ninnge wie mun’n. I wie yɛle junman dilɛ, annzɛ sran sielɛ, annzɛ kwlalɛ nga e le i e wiengu su’n, annzɛ be nga be klo e kpa’n be su’n. Asa ekun’n, ɔ kwla yo fanngan nga e le i’n, ɔ nin aɲanbeun ninnge nga e le be’n. Kɛ jue tofuɛ’n kán Zoova i ndɛ’n, ɔ seli kɛ: “Nguan’n i bo’n wo ɔ wun lɔ.” (Jue Mun 36:9) Ɔ kle kɛ kwlalɛ nga e le i’n, ɔ fin Ɲanmiɛn. I sɔ’n ti’n, ɔ fata kɛ e fa kwlalɛ sɔ’n ɔ nin e wunmiɛn’n e yo like ng’ɔ jɔ i klun’n. ?Ngue yɛ ɔ kwla uka e naan y’a yo sɔ-ɔ?

4, 5. (1) ?Ngue yɛ ɔ kwla uka e naan y’a fa kwlalɛ nga e le i’n, ɔ nin e wunmiɛn’n y’a yo sa kpa-ɔ? ?Yɛ i sɔ yolɛ nun’n, wafa sɛ yɛ Ɲanmiɛn kle e ajalɛ kpa-ɔ? (2) ?Wafa sɛ yɛ sran klolɛ’n úka e naan y’a fa kwlalɛ nga e le i’n, y’a yo sa kpa-ɔ?

⁴ Sɛ e waan é fá kwlalɛ nga e le i’n, ɔ nin e wunmiɛn’n é yó sa kpa’n, ɔ ti cinnjin kɛ e klo sran. I sɔ yolɛ nun’n, Ɲanmiɛn kle e ajalɛ kpa. Fluwa nga i ndɛ tre klikli’n nun’n, e kannin Zoova i nzuɛn mɔ be ti be liɛ ngunmin’n, be ndɛ. Be yɛle i tinmin’n nin i sa nuan su sɛsɛ yolɛ’n, nin i ngwlɛlɛ’n, ɔ nin klolɛ’n. Sanngɛ be nun dan’n yɛle klolɛ’n. 1 Zan 4:8 se kɛ: “Ɲanmiɛn ti klolɛ.” Nanwlɛ, like kwlaa nga Ɲanmiɛn yo’n nun’n, ɔ yi klolɛ’n i nglo. Ɔ maan like kwlaa nga ɔ fɛ i tinmin’n yo’n, ɔ yo i klolɛ su. Ɔ yo i sɔ fa yo be nga be klo i’n be ye.

⁵ Sɛ e kusu e klo sran’n, é kwlá fá kwlalɛ nga e le i’n é yó sa kpa. Biblu’n se kɛ sran m’ɔ klo sran’n,  “ɔ yo sran ye,” yɛ “ɔ bumɛn i ngunmin i wun akunndan.” (1 Korɛntifuɛ Mun 13:4, 5) Ɔ maan sɛ e klo sran’n, e su kleman be nga e sie be’n be ɲrɛnnɛn. Sanngɛ é bú be sran, yɛ be ninnge liɛ’m bé ló e trá e bɔbɔ e liɛ mun.—Filipufuɛ Mun 2:3, 4.

6, 7. (1) ?Ngue ti yɛ e sro Zoova-ɔ? ?Yɛ wafa sɛ yɛ i sɔ’n uka e naan y’a faman kwlalɛ nga e le i’n, ɔ nin e wunmiɛn’n y’a yoman sa tɛ-ɔ? (2) Sran ng’ɔ sro Ɲanmiɛn’n, ɔ sro sa tɛ yolɛ. An fa sunnzun ase kun yiyi nun.

⁶ Klolɛ’n kwla uka e naan y’a fa kwlalɛ nga e le i’n y’a yo sa kpa. Yɛle kɛ ɔ kwla uka e naan y’a sro Ɲanmiɛn. ?Ngue ti yɛ Ɲanmiɛn i srolɛ’n ti cinnjin-ɔn? Ɲanndra Mun 16:6 se kɛ: “Kɛ be sro Zoova’n, be ɲin ci sa tɛ yolɛ’n.” Nanwlɛ, ɔ fataman kɛ e fa kwlalɛ nga e le i’n, e fa yo sa tɛ’n le. Sɛ e ɲin yi Ɲanmiɛn’n, e su kleman sran nga e sie be’n, be yalɛ. Afin e si kɛ wafa nga e nin e wiengu mun e tran’n, Ɲanmiɛn jrán su dí e jɔlɛ. (Neemin 5:1-7, 15) Sanngɛ nán ngalɛ’n i ngunmin ti-ɔ. Biblu’n kle kɛ sɛ sran kun i ɲin yi Ɲanmiɛn’n, nn ɔ klo Ɲanmiɛn wie. (Mmla’n 10:12, 13) Afin like ng’ɔ jɔman Ɲanmiɛn klun’n, ɔ sro i yolɛ. Nán kɛ Ɲanmiɛn wá tú e fɔ ti yɛ e sro i-ɔ. Sanngɛ klolɛ m’ɔ klo i’n ti yɛ e sro i-ɔ.

⁷ Maan e fa sunnzun ase kun: Bakan kun si kɛ i si’n klo i kpa. Yɛ ɔ si kɛ ninnge wie’m be o lɛ mɔ i si’n kloman kɛ ɔ yo-ɔ, naan sɛ ɔ yo be’n, i si’n tú i fɔ. Kɛ ɔ wun i si’n, ɔ usuman tututu kɛ w’a wun nnɛn wlɛfuɛ wie sa. Sanngɛ ɔ klo i si sɔ’n kpa. Ɔ maan ɔ klo kɛ ɔ́ yó like kwlaa ng’ɔ kwla yo naan i si’n i klun w’a jɔ i wun’n. E mɔ e ɲin yi Zoova’n, like kunngba’n yɛ e yo-ɔ. Kɛ mɔ e klo e Si Zoova  m’ɔ o ɲanmiɛn su lɔ’n ti’n, like nga e yo-ɔ e si kɛ ɔ́ yó i ya dan’n, e sro i yolɛ. (Bo Bolɛ 6:6) Like nga e kunndɛ’n yɛle kɛ i klun jɔ e wun. (Ɲanndra Mun 27:11) I sɔ’n ti yɛ e kunndɛ kɛ é fá kwlalɛ nga e le i’n, ɔ nin e wunmiɛn’n é yó sa kpa’n niɔn. Maan e kan wafa nga e kwla yo sɔ’n i ndɛ.

8. (1) ?Wafa sɛ yɛ ɔ fata kɛ yasua kun nin i yi’n be tran-ɔn? (2) ?Wafa sɛ yɛ yasua kun kwla kle kɛ ɔ bu i yi’n i sran-ɔn?

⁸ Maan e kan awlo lɔ tranlɛ’n i ndɛ. Efɛzifuɛ Mun 5:23 se kɛ: “Yasua yɛ ɔ ti i yi’n i su kpɛn-ɔn.” ?Wafa sɛ yɛ ɔ fata kɛ yasua kun sie i yi’n niɔn? Biblu’n se yasua’m be kɛ be nin “be tran klanman,” naan be “yo be cɛcɛ.” (1 Piɛli 3:7) Glɛki nun’n, ndɛ nga be kacili i kɛ “be yo be cɛcɛ’n,” be fa kan “like m’ɔ le gua’n,” annzɛ “ɔ le ɲrun’n,” annzɛ “be ɲin yi i’n” i ndɛ. Be kacili i wie kɛ “nɛnnɛn dilɛ” annzɛ “like cinnjin.” (Sa Nga Be Yoli’n 28:10; 1 Piɛli 2:7) Yasua ng’ɔ bu i yi’n i sran’n, ɔ su yomɛn i sa yaya le, yɛ ɔ su guɛmɛn i ɲin ase naan bla’n w’a bu i kɛ ɔ nunman sran nun kun. Sanngɛ ɔ wun i wlɛ kɛ i yi’n ti i awlɛn su sran. I sɔ’n ti’n, ɔ nin i be tran klanman. Maan ɔ yo awlo lɔ-o, annzɛ gua su lɔ-o, i ndɛ ng’ɔ kan’n ɔ nin i ayeliɛ’n, be kle kɛ i yi’n i ndɛ lo i kpa. (Ɲanndra Mun 31:28) Sɛ yasua kun nin i yi’n be tran sɔ’n, i yi’n kló i, yɛ i ɲin yí i wie. Kpɛkun ng’ɔ ti cinnjin kpa’n yɛle kɛ Ɲanmiɛn i klun jɔ́ i wun.

9. (1) ?Kwlalɛ benin yɛ bla’m be le i be awlo’n nun-ɔn? (2) ?Ngue yɛ ɔ kwla uka bla kun naan w’a fa ninnge ng’ɔ si be yo’n w’a suɛn i wun’n i bo-ɔ? ?Yɛ sɛ ɔ yo sɔ’n, i bo’n gúa sɛ?

⁹ Bla’m be kusu be le kwlalɛ kan awlo’n nun.  Biblu’n kan bla wie mun mɔ be suli Ɲanmiɛn kpa’n be ndɛ. Be nun wie’m be ukali be wun mun aɲinyiɛ su naan b’a yo sa kpa. Wie mun ekun be ukali be wun mun naan b’a faman ajalɛ tɛ. (Bo Bolɛ 21:9-12; 27:46–28:2) Bla wie’m be kwla si ninnge wie’m be yo kpa annzɛ be kwla wun sa wlɛ kpa tra be wun mun. Kannzɛ ɔ ti sɔ’n, sanngɛ ɔ fata kɛ “be ɲin yi be wun’m be kpa” naan “be lo be wun be man be wun mun kɛ e Min’n yɛ be su lo be wun be mɛn i sa.” (Efɛzifuɛ Mun 5:22, 33) Sɛ bla kun kunndɛ kɛ Ɲanmiɛn i klun jɔ i wun’n, ɔ fata kɛ ɔ fa ninnge ng’ɔ si be yo’n, ɔ suɛn i wun’n i bo. Nán maan ɔ yo i wun’n i finfin, yɛ nán maan ɔ trɛn i su. Bla ng’ɔ nin i wun’n be bo yo kun be siesie be awlo’n, ɔ kle kɛ ‘ɔ si ngwlɛlɛ sakpasakpa.’ Kpɛkun ɔ nin Ɲanmiɛn be afiɛn sɛ.—Ɲanndra Mun 14:1.

10. (1) ?Junman benin yɛ Ɲanmiɛn fa mannin siɛ nin niɛn mun-ɔn? (2) ?‘Sran fɔ tulɛ’n’ i bo’n yɛle benin? ?Yɛ wafa sɛ yɛ ɔ fata kɛ be tu ba’m be fɔ-ɔ? (An nian ndɛ ng’ɔ o ja ngua lɔ’n nun wie.)

¹⁰ Siɛ nin niɛn’m be kusu Ɲanmiɛn mannin be kwlalɛ. Biblu’n wla siɛ’m be su nun kɛ: “Siɛ mun, amun kusu nán amun fɔkɔ amun mma’m be awlɛn. Sanngɛ an nian Zoova i mmla’n nin i afɔtuɛ’m be su ta be.” (Efɛzifuɛ Mun 6:4) Biblu’n nun’n, kɛ be kan ‘sran fɔ tulɛ’ ndɛ’n, i bo’n yɛle “sran talɛ,” annzɛ “sran like klelɛ,” annzɛ “sran ngwlɛlɛ klelɛ.” Ba’m be fɔ tulɛ ti cinnjin. Kɛ be tu be fɔ ngwlɛlɛ su’n, mɔ be kle be like nga be kwla yo’n ɔ nin nga be kwlá yoman’n, mɔ be wun i wlɛ’n, be di aklunjɔɛ yɛ be liɛ yo ye. Biblu’n waan i sɔ yolɛ’n ti ba’m be klolɛ. (Ɲanndra Mun 13:24) I sɔ’n ti’n, ɔ fataman kɛ siɛ nin niɛn’m be fa ‘ɲantiaan’  be tu ba’m be fɔ ya su, naan be yo be like yaya, naan ba’m be wla bo be wun. a (Ɲanndra Mun 22:15; 29:15) Ba’m be bolɛ tɛtɛ kpa’n, ɔ timan be klolɛ. Sanngɛ ɔ kle kɛ siɛ nin niɛn’m be fa kwlalɛ nga be le i’n be yo like tɛ. Yɛ i sɔ’n kwla yo naan ba’m be wla bo. (Kolɔsufuɛ Mun 3:21) Sanngɛ kɛ siɛ nin niɛn’m be tu be mma’m be fɔ kɛ ɔ nin i fata sa’n, ba’m be wun i wlɛ kɛ be si nin be nin’m be klo be naan be kunndɛ kɛ be yo sran kpa.

11. ?Like kpa benin yɛ ba’m be kwla fa be kwlalɛ liɛ’n be yo-ɔ?

¹¹ ?Yɛ ba’m be li? Be kusu be le be kwlalɛ liɛ kan. ?Yɛ Like kpa benin yɛ be kwla fa be kwlalɛ liɛ kan sɔ’n be yo-ɔ? Ɲanndra Mun 20:29 se kɛ: “Gbanflɛn nin talua’m be aɲrunɲan like’n yɛle be wunmiɛn’n.” Nanwlɛ, ninnge nga gbanflɛn nin talua’m be kwla fa be wunmiɛn’n be yo’n, be nun kpafuɛ’n yɛle be “Yifuɛ Dan’n” i sulɛ. (Akunndanfuɛ’n 12:1) Ɔ fata kɛ gbanflɛn nin talua’m be wun i wlɛ kɛ ajalɛ nga be fa’n, ɔ kwla yo be si nin be nin’m be fɛ, annzɛ ɔ kwla yo be ya. (Ɲanndra Mun 23:24, 25) Ba nga be ɲin yi be si nin be nin, mɔ i sɔ’n ti be yo sa kpa’n, be yo maan be si nin be nin sɔ mɔ be sro Ɲanmiɛn’n be klun jɔ. (Efɛzifuɛ Mun 6:1) Kɛ be yo sɔ’n, “i sɔ’n jɔ e Min’n i klun.”—Kolɔsufuɛ Mun 3:20.

12, 13. (1) ?Wafa sɛ yɛ ɔ fata kɛ asɔnun kpɛnngbɛn’m be bu junman nga Ɲanmiɛn fa mannin be’n niɔn? (2) Sa nga ti yɛ ɔ fata kɛ asɔnun kpɛnngbɛn’m be yo Ɲanmiɛn i bua fa’n i cɛcɛ’n, amun fa sa kun yiyi nun.

¹² Zoova sieli asɔnun sunianfuɛ mun kɛ be dun asɔnun’n nunfuɛ’m be ɲrun mmua. (Ebre Mun 13:17) Ɔ fata kɛ yasua sɔ’m be fa kwlalɛ sɔ mɔ Ɲanmiɛn fa mannin be’n, be uka be niaan mun naan be nin Zoova be afiɛn mantan kpa titi. ?Junman sɔ mɔ Ɲanmiɛn fa mannin be’n ti’n, bé yó be wun kpakpa be niaan’m be su? Cɛcɛ! Ɔ fata kɛ akunndan nga be bu’n yo sɛsɛ, naan be kan be wun ase be di be junman’n asɔnun’n nun. (1 Piɛli 5:2, 3) Biblu’n se asɔnun sunianfuɛ’m be kɛ: ‘Amun nian Ɲanmiɛn i asɔnun’n i lika kpa. I bɔbɔ i Wa’n i mmoja’n, yɛ ɔ fa toli asɔnun’n niɔn.” (Sa Nga Be Yoli’n 20:28) Sa kpa nga ti yɛ ɔ fata kɛ be yo Ɲanmiɛn i bua fa’n i nunfuɛ’m be tinuntinun be cɛcɛ’n yɛ ɔ o lɛ–ɔ.

¹³ Maan e fa sa kun e yiyi nun. Wienun-ɔn, amun janvuɛ kpa kun srɛ amun kɛ amun niɛn i like kun m’ɔ lo i kpa’n i su. Amun si kɛ amun janvuɛ’n toli like sɔ’n i gua kpan. ?Amun su yoman like sɔ’n i cɛcɛ? I kunngba’n niɔn, Ɲanmiɛn mannin asɔnun kpɛnngbɛn’m be junman kɛ be niɛn i like nanndoliɛ kpa kun i lika. Like sɔ’n yɛle asɔnun’n mɔ i nun sran’m be ti kɛ i bua mun sa’n. (Zan 21:16, 17) Kɛ mɔ sran sɔ’m be ndɛ lo Zoova dan’n ti’n, ɔ fali Zezi Klisi m’ɔ ti i Wa kunngba cɛ’n i mmoja’n, m’ɔ ti like dan’n ɔ fa toli be. Kɛ asɔnun kpɛnngbɛn mɔ be ti wun ase kanfuɛ’n bé nían Ɲanmiɛn i bua fa’n i lika’n, be ɲin kpaman sa sɔ’n su.

14. ?Ndɛ ng’ɔ fin e nuan fite’n kwla yo e wiengu’m be sɛ?

¹⁴ Biblu’n se kɛ: “Wie’n nin nguan’n be o sran i nuan.” (Ɲanndra Mun 18:21) Ndɛ ng’ɔ fin e nuan fite’n kwla saci like. ?Wan yɛ be nin-a kɛnmɛn i ndɛ yaya le-ɔ? Sanngɛ be nuan nun ndɛ’n kwla yo sran ye wie. Ɲanndra Mun 12:18 waan: “Ngwlɛlɛfuɛ’m be nuan nun ndɛ’n yo sran juejue.” Nanwlɛ, ndɛ nga be kan m’ɔ wla fanngan’n, ɔ ti kɛ ayre mɔ be fa kan tukpacɛ wie i ya’n i ase’n sa. Wafa nga e kwla fa e nuan nun ndɛ’n e yo e wiengu’m be ye’n, maan e fa e ɲin e sie be nun wie’m be su e nian.

15, 16. ?Wafa sɛ yɛ e kwla fa e nuan nun ndɛ’n e wla e wiengu’m be fanngan-ɔn?

¹⁵ Ndɛ ng’ɔ o 1 Tesalonikifuɛ Mun 5:14 nun’n waan e “fɔnvɔ be nga be akunndan’n w’a sanngan’n.” Ɔ ju wie’n, Zoova i sufuɛ nanwlɛfuɛ mun  bɔbɔ’n be akunndan’n kwla sanngan. ?É yó sɛ naan y’a uka be? Maan e jran sa kpa nga be yo’n su e tu e klun e yo be mo, naan be wun i wlɛ kɛ Zoova ɲrun’n be ti sran kpa. Asa ekun’n, maan e nin be e koko yalɛ. Yɛ e fa Biblu’n nun ndɛ nga be kle kɛ Zoova nian “be nga be awlɛn w’a kpɔtɔ be klun’n,” ɔ nin “be nga be akunndan’n w’a sanngan’n,” be likaʼn e fɔnvɔ be. (Jue Mun 34:18) Kɛ e fa e nuan nun ndɛ’n e fɔnvɔ e wiengu mun’n, e kle kɛ e sɔnnzɔn e Ɲanmiɛn m’ɔ si aunnvɔɛ ‘m’ɔ fɔnvɔ be nga be wla w’a bo’n.’—2 Korɛntifuɛ Mun 7:6.

¹⁶ E kwla fa e nuan nun ndɛ’n e wla e wiengu’m be fanngan e uka be kpa wie. ?Aniaan wie i awlɛn su sran w’a wu? E kwla kan ndɛ fɛfɛ wie e guɛ i awlɛn su nzue. ?Aniaan kpɛnngbɛn wie bu i kɛ ɔ nunman sran nun kun? E kwla kan ndɛ wie e kle i naan ɔ wun i wlɛ kɛ aniaan’m be te bu i sran, naan be te klo i. ?Tukpacɛ kun m’ɔ wieman’n, ɔ su kle sran kun i yalɛ? E kwla tu e ja e kɔ i osu nianlɛ, annzɛ e kwla flɛ i telefɔnun nun, annzɛ e kwla klɛ i fluwa e wlɛ i fanngan. I sɔ’n kwla yo maan sran’n i wla fi i wun kan. Nanwlɛ, kɛ “ndɛ kpa ngunmin” yɛ ɔ fin e nuan fite’n, i sɔ’n yo e Yifuɛ’n i fɛ dan!—Efɛzifuɛ Mun 4:29.

17. ?Ndɛ cinnjin kpa benin yɛ e kwla kan e yo e wiengu’m be ye-ɔ? ?Yɛ ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e yo sɔ-ɔ?

¹⁷ Sɛ Ɲanmiɛn Sielɛ’n i jasin’n ɔ fin e nuan fite’n, ɔ ti kpa trɛ i kwlaa. Ɲanndra Mun 3:27 waan: “Be nga be sa mian ukalɛ wun’n, nán yo be awɛn, sɛ a kwla uka be’n, uka be.” Ɔ fata kɛ e bo jasin fɛ m’ɔ man nguan’n, e kle sran mun. Sanngɛ sɛ y’a boman’n, ɔ timan kpa. Afin Ɲanmiɛn yili i klun  ufue’n i nglo e lika ti yɛ e kwla tili ndɛ sɔ’n niɔn. (1 Korɛntifuɛ Mun 9:16, 22) ?Sanngɛ wafa sɛ yɛ Zoova kunndɛ kɛ e di junman sɔ’n niɔn?

18. ?Ngue yɛ Zoova kunndɛ kɛ e yo-ɔ?

¹⁸ Klolɛ mɔ e klo Zoova’n ti’n, e di i junman’n kpa. Maan e su sa’n yo sɛ yo sɛ-o, e ngba e kwla yo like nga Zoova kunndɛ kɛ e yo’n. Biblu’n se kɛ: “Like kwlaa nga amún yó’n, maan amun tu amun klun yo i kɛ Zoova yɛ amun su yo mɛn i sa. Nán maan ɔ yo kɛ klɔ sran yɛ amun su yo mɛn i-ɔ.” (Kolɔsufuɛ Mun 3:23) Zezi seli kɛ mmla’m be nun danfuɛ’n yɛ: “Fa ɔ awlɛn’n kwlaa, ɔ nin ɔ nguan’n kwlaa, ɔ nin ɔ akunndan’n kwlaa, ɔ nin ɔ wunmiɛn’n kwlaa klo Zoova m’ɔ ti ɔ Ɲanmiɛn’n.” (Marki 12:30) Nanwlɛ, Zoova kunndɛ kɛ e tinuntinun e klo i naan e tu e klun e su i.

19, 20. (1) ?Ngue ti yɛ Marki 12:30 nun’n, kɛ Zezi kannin e nguan’n i ndɛ’n, ɔ kannin e awlɛn’n nin e akunndan’n, ɔ nin e wunmiɛn’n be ndɛ wie-ɔ? (2) ?Kɛ be se e kɛ e fa e nguan’n kwlaa e su Ɲanmiɛn’n, i bo’n yɛle benin?

¹⁹ ?Kɛ be se kɛ be fa be nguan’n kwlaa be su Ɲanmiɛn’n, i bo’n yɛle benin? I bo’n yɛle kɛ e fa e wunmiɛn’n kwlaa nin e akunndan’n kwlaa ɔ nin e awlɛn’n kwlaa e su i. ?Sɛ ɔ ti sɔ’n niɔn, ngue ti yɛ Marki 12:30 nun’n, kɛ be kannin e nguan’n i ndɛ’n, be kannin e awlɛn’n nin e akunndan’n, ɔ nin e wunmiɛn’n be ndɛ wie-ɔ? Maan e fa sa kun e yiyi nun. Lalafuɛ nun’n, sran kun kwla yo i wun atɛ kɛ kanga sa. Ɔ maan sran sɔ’n fɛ i nguan’n kwlaa wlɛ i min’n i sa nun. Sanngɛ wie liɛ’n kanga  sɔ’n ɔ fɛmɛn i wunmiɛn’n kwlaa nin i awlɛn’n kwlaa nin i akunndan’n kwlaa sumɛn i min’n. (Kolɔsufuɛ Mun 3:22) I lɛ’n kle kɛ Zezi waan e fa e bɔbɔ wunmuan’n e wla Ɲanmiɛn sa nun naan e su i, nán e Ɲanmiɛn sulɛ’n yo kun nin bue.

²⁰ ?I sɔ’n kle kɛ ɔ fata kɛ e kwlaa e di dɔ kunngba’n, naan wunmiɛn kunngba’n yɛ e kwlaa e fa di Ɲanmiɛn junman’n niɔn? Cɛcɛ, afin ɔ le sran kun nin i su sa, ɔ nin i like liɛ m’ɔ kwla yo-ɔ. I wie yɛle kɛ gbanflɛn nin talua mɔ be ti juejue kpa’n, be kwla di dɔ kpanngban jasin bolɛ nun tra be nga b’a yo kpɛnngbɛn’n. Be nga be nunman aja’n nun mɔ be leman ba’n, be kwla yo ninnge kpanngban  tra be nga be o aja’n nun mɔ be le ba’n. ?Sɛ blɛ wie nun’n, e le wunmiɛn kpa yɛ e le blɛ kpanngban e fa di Ɲanmiɛn junman’n, nán e cenjele nun-ɔn? Sanngɛ nán maan e fa junman nga e di’n, e fa sunnzun e wiengu’m be liɛ’n. (Rɔmunfuɛ Mun 14:10-12) Sanngɛ maan e tu e klun e yo e liɛ nga e kwlɛ i yo’n naan e uka e wiengu mun.

21. ?Ninnge nga e kwla fa e wunmiɛn’n e yo’n, be nun kpafuɛ’n yɛle benin?

²¹ Zoova kleli e wafa nga e kwla fa kwlalɛ kan nga e le i’n e yo like kpa’n. I sɔ’n ti’n, maan e yo like kwlaa nga e kwla yo’n, naan y’a sɔnnzɔn i. I wie yɛle kɛ maan e bu be nga e sie be’n be sran. Kpɛkun e tu e klun naan e di junman nga Zoova fa mannin e’n. Junman sɔ’n yɛle jasin fɛ m’ɔ man nguan’n i bolɛ. (Rɔmunfuɛ Mun 10:13, 14) Nán e wla fi su kɛ, kɛ e fa e nguan’n kwlaa su Zoova’n, ɔ yo i fɛ dan. I sɔ’n ti’n, maan e yo like kwlaa nga e kwla yo’n naan e su e Ɲanmiɛn sɔ m’ɔ wun e su sa’m be wlɛ’n. Ninnge nga e kwla fa e wunmiɛn’n e yo’n, be nun kpafuɛ’n, yɛ ɔ o lɛ-ɔ.