Ir al contenido

Ir al índice

10 YACHAQANA

Atiyninchejwan ‘Dios jina ruwana’

Atiyninchejwan ‘Dios jina ruwana’

1. ¿Imatataj runas ruwanku atiyninkumanta valekuspa?

 UJ KUTI uj poetisa nerqa: “Pillapis atiyniyoj kajtenqa manchachikunchej”, nispa. ¿Imajtintaj manchikunchej? Imajtinchus atiyninmanta valekuspa mana allin imasta ruwanman. Runastaj unaymantapacha atiyninkumanta valekuspa mana allin imasta ruwanku. Chayrayku Biblia nin: “Runaqa tukuy tiempo runa masinta chakisnin uraman churan, chaytaj runallata ñakʼarichin”, nispa (Eclesiastés 8:9). Arí, runas mana munakuywanchu kamachejtinkoqa ashkhas sufrinku.

2, 3. 1) ¿Imatataj Jehová mana ruwanchu atiyninmanta valekuspa? 2) ¿Imastataj atiyninchejwan ruwayta atinchej?

2 Jehovaqa mana runas jinachu. Payqa tukuy atiyniyoj kaspapis ni jaykʼaj atiyninmanta valekuspa mana allin imasta ruwanchu. Ñaupaj yachaqanaspi yachakorqanchej jina, Diosqa munayninman jina atiyninwan ruwan, thuñin, jarkʼan, allinchan ima. Allin kajtapuni atiyninwan ruwasqanpi tʼukurispaqa, payman qayllaykuyta munanchej. Chaytaj yanapawanchej atiyninchejwan chayri kallpanchejwan Dios jina ruwanapaj (Efesios 5:1). Runasqa mana Dios jina atiyniyojchu kanchej. Jinapis, ¿nipunichu atiyninchej tiyan?

3 Diosqa payman ‘rijchʼakojta ruwawarqanchej’ (Génesis 1:26, 27). Chayrayku atiyninchejqa pisillapis kanpuni. Chay atiywan atinchej sinchʼita llankʼaspa imatapis tariyta, wajkunata kamachiyta, kallpayoj kayta, kapuyniyoj kayta. Chantá chay atiywan yanapayta atinchej familiaresninchejta chayri amigosninchejta, noqanchej jina yuyanankupaj chayri ruwanankupaj. Uj salmista Jehovamanta nerqa: “Qanmin kausay yaku juturi kanki”, nispa (Salmo 36:9). Arí, Jehová atiyta qowasqanchejrayku imallatapis ruwanchej. Chayrayku payta kusichinapaj jina imatapis ruwana. ¿Imaynatá chayta ruwasunman?

Munakuyniyoj kana

4, 5. 1) ¿Imataj yanapawasun atiyninchejwan allin kajtapuni ruwanapaj? 2) Munakuyniyoj kaspa, ¿imastataj atiyninchejwan ruwasun?

4 Atiyninchejwan allin kajta ruwanapajqa Jehová jina munakuyniyoj kananchej tiyan. Uj yachaqanapi yachakorqanchej Jehovaj atiyninmanta, cheqan kayninmanta, yachayninmanta, munakuyninmanta ima. Chaykunamantataj munakuynin aswan ñaupajpi kashan. Chayrayku 1 Juan 4:8 nin: “Diosqa munakuymin”, nispa. Arí, Jehovaqa munakuymin, chayman jinataj tukuy imata ruwan. Jehovaqa munakuyniyoj kasqanrayku atiyninwan allin kajtapuni ruwan, pikunatachus munakun chaykunaj allinninkurayku.

5 Noqanchejpis munakuyniyoj kaspaqa atiyninchejwan allin kajtapuni ruwasun. Chayrayku Bibliaqa nin, munakuyniyoj runaqa ‘kʼacha’ kasqanta, ‘manataj payllapajchu imatapis munasqanta’ (1 Corintios 13:4-5). Munakuyniyoj kaspaqa kamachiyninchejpi kajkunata mana llakichisunchu, nitaj sufrichisunchu. Astawanpis paykunawan kʼachas kasun, paykunata jatunpaj qhawasun, allinninkutataj maskʼasun (Filipenses 2:3, 4).

6, 7. 1) ¿Imatataj mana ruwasunchu Diosta manchachikusqanchejrayku? 2) Uj kikinchaywan sutʼinchariy Jehovata jatunpaj qhawasqanchejta.

6 Munakoyqa Diosta manchachikunapaj yanapawanchej. Diosta manchachikuspataj wajkunapaj allin kajtapuni ruwasun. ¿Imaraykú chayta ninchej? Proverbios 16:6 nin: “Jehová Diosta manchachikuytaj runata sajra kajmanta karunchan”, nispa. Chayrayku atiyninchejwanqa ama ima sajrata ruwanachu. Diosta manchachikuspaqa kamachiyninchejpi kajkunata mana ñakʼarichisunchu. ¿Imaraykú chayta mana ruwasunchu? Imaraykuchus Diosqa sapa ujta juzgawasun imaynatachus wajkunawan kausakusqanchejman jina (Nehemías 5:1-7, 15). Diosta manchachikoyqa mana chayllatachu niyta munan. Bibliapi ‘manchachikuy’ nispa traducikun chay palabrasqa traducikullanmantaj ‘jatunpaj qhaway’, ‘Diosta manchachikuy’ nispa. Diostaqa munakusqanchejrayku manchachikunchej (Deuteronomio 10:12, 13). Jehovata jatunpaj qhawasun chayqa, mana imatapis ruwasunchu payta llakichinapaj jinaqa. ¿Chaytataj castiganawanchejta manchachikusqanchejraykuchu ruwasun? Mana. Chaytaqa ruwasun payta munakusqanchejrayku.

7 Uj tata wawanwan allinta apanakusqanpi tʼukurina. Wawaqa tatan mayta munakusqanta, allinninta maskʼasqanta ima yachan. Chantapis tatanta mana kasukuspa kʼamichikunanta chayri jasutʼichikunanta yachallantaj. Chaywanpis mana jasutʼisqa yuyayllachu kausakun, manachayqa tatanta munakusqanrayku ruwasqanwan kusichiyta munan. Ajinallataj cielopi Tatanchej Jehovata jatunpaj qhawaywanpis. Payta munakusqanchejrayku mana imatapis ruwayta munanchejchu ‘sonqonta nanachinapaj’ jinaqa (Génesis 6:6). Astawanpis sonqonta kusichiytapuni munanchej (Proverbios 27:11). Chayrayku atiyninchejwan allin kajtapuni ruwananchej tiyan. Kunanqa imaynatachus chayta ruwananchejta qhawarina.

Familiapi

8. 1) ¿Imaynatataj uj qosa Jehová atiyta qosqanwan kamachinan tiyan? 2) ¿Imaynatá qosas warminkuta jatunpaj qhawasqankuta rikuchinkuman?

8 Ñaupajtaqa familiamanta parlarina. Efesios 5:23 nin: “Qosaqa warminpa uman”, nispa. ¿Imaynatataj uj qosa Jehová atiyta qosqanwan kamachinan tiyan? Biblia nin: “Qosas, warmiykichejwan tiyakuychej paykunata entiendespa. Warmitaqa sumajpaj qhawaychej, imaynatachus pʼakikoj vasota allillanwan apaykachankichej ajinata”, nispa (1 Pedro 3:7). Griego parlaypi “sumajpaj qhawaychej” palabrasqa, “may valorniyojpaj, [...] jatunpaj qhawaychej” niyta munan. Chay palabrastaj waj versiculopi traducikun “may valorniyoj” nispa (1 Pedro 2:7). Warminta jatunpaj qhawaj qosaqa ni jaykʼaj maqanchu, mana pisipaj qhawanchu, nitaj kʼumuykachachinchu. Astawanqa jatunpaj qhawan, ruwasqasninwantaj may valorniyoj kasqanta rikuchin. Chayrayku runas chaupipi chayri sapallanku kashaspa kʼachamantapuni parlapayan (Proverbios 31:28). Qosa ajinata ruwajtenqa Dios allinpaj qhawanqa, warminpis jatunpaj qhawanqa, munakonqa ima.

Qhariwarmis, kamachinapaj atiyta japʼispapis munanakuychej, respetanakuychejtaj

9. 1) ¿Warmis atiyta japʼisqankuwan imatá ruwayta atinku? 2) ¿Allin yachayniyoj warmi imatá ruwan?

9 Warmispis familiankupi atiyta japʼillankutaj. Bibliaqa parlan Jehovata kusichej warmismanta, paykunaqa qosankuta familiapi umata jina respetarqanku. Jinapis qosasninkuta yanaparqanku allin kajta ruwanankupaj chayri mana imapipis pantaykunankupaj (Génesis 21:9-12; 27:46–28:2). Ichapis uj warmeqa qosanmanta aswan yuyayniyoj kanman chayri waj imasta aswan allinta ruwayta yachanman. Chaywanpis qosankuta ‘sonqomantapacha respetaspa’, ‘kasukunanku tiyan Señorta jina’ (Efesios 5:22, 33). Uj warmi Diosta kusichiyta munaspaqa yachayniyoj kasqanwan qosanta sumajta yanapanqa, manataj pisipaj qhawaspa qosanta kamachiyta munanqachu. “Allin yachayniyoj warmeqa” qosanta yanapan familianpi allin kanankupaj, ajinamanta warmeqa Jehovata kusichin (Proverbios 14:1).

10. 1) ¿Imapajtaj Jehová tatasman atiyta qon? 2) ¿Ima niytá munan cheqanchay? 3) ¿Imaynatataj tatas wawasninkuta cheqanchananku tiyan?

10 Diosqa tatasman familiankupi kamachinankupaj atiyta qollantaj. Biblia nin: “Tatas, ama wawasniykichejta phiñachiychejchu. Astawanpis paykunata uywaychej, Jehová Dios nisqanman jina cheqanchaspa, yachachispataj”, nispa (Efesios 6:4). Bibliapi cheqanchay palabra niyta munan uyway, yachachiy, yuyaychay, kʼamiy. Wawasqa necesitanku cheqanchanata. Chaypajtaj tatasqa wawasta sumajta yuyaychananku tiyan, chantapis sutʼita ninanku tiyan imatachus paykunamanta suyasqankuta, imatachus ruwanankuta, imatatajchus mana ruwanankuta. Bibliaqa nin wawasninkuta munakoj tatasqa, paykunata yuyaychasqankuta, cheqanchasqankuta ima (Proverbios 13:24). Chantapis Biblia ‘castiganamanta’ parlaspaqa, mana nishanchu tatas phiñakuywan atipachikuspa imallamantapis wawasninkuta maqanankuta chayri parlasqankuwan sonqonkuta nanachinankuta (Proverbios 22:15, sutʼinchaynin; 29:15). Tatas atiyninkumanta valekuspa mana munakuywanchu wawasninkuta cheqanchankuman chayqa, wawasninkuta llakichinkuman (Colosenses 3:21). Sichus tatas wawasninkuta maychus kajman jina cheqanchanqanku chayqa, wawasninku sutʼita reparanqanku paykunata munakusqankuta, paykunamantataj llakikusqankuta.

11. ¿Imatataj wawas atiyninkuwan ruwankuman?

11 ¿Wawaspis atiyta japʼillankutajchu? ¿Imatataj chay atiywan ruwankuman? Proverbios 20:29 nin: “Jovenesqa allinpaj qhawasqa kanku kallpayoj kasqankurayku”, nispa. Arí, jovenesqa atiyninkuwan chayri kallpankuwan ‘Ruwajninku Jatun Diosta’ sirvinkuman (Eclesiastés 12:1). Jovenesqa mana qonqanankuchu tiyan ruwasqankuwan tatasninkuta kusichiyta chayri llakichiyta atisqankuta (Proverbios 23:24, 25). Wawas tatasninkuta kasukojtinku, allin kajtataj ruwajtinkoqa, tatasninku kusikunku (Efesios 6:1). Chantapis ‘Señorta mayta kusichinku’ (Colosenses 3:20).

Congregacionpi

12, 13. 1) ¿Imaynatataj ancianos Jehovaj ovejitasninta cuidananku tiyan? 2) Uj kikinchaywan sutʼinchariy imaynatachus ancianos Jehovaj ovejitasninta cuidananku kasqanta.

12 Jehovaqa ancianosta congregacionpi kamachinankupaj churan (Hebreos 13:17). Paykunaqa Jehovamanta atiyta japʼisqankuwan hermanosta, hermanasta yanapananku tiyan Jehovaj qayllallanpipuni kanankupaj, manataj munasqankutachu ruwachinanku tiyan. Ancianosqa kʼumuykukoj sonqo kananku tiyan, yuyarikunankutaj tiyan Jehová imaynatachus ovejitasninta qhawanankuta munasqanta (1 Pedro 5:2, 3). Bibliaqa nin ancianos “Diospa congregacionninta” michinankuta, “mayqentachus Wawanpa yawarninwan ranterqa chayta” (Hechos 20:28). Chayrayku ancianosqa congregacionmanta hermanosta munakuywan yanapananku tiyan.

13 Chayta entiendenapaj kaypi tʼukurina. May munasqa amigoyki aswan valorniyoj kapuyninta cuidapunaykipaj saqesojtin, chaytataj may chhika qolqewan rantikusqanta yachaspa, mana imanakunanpaj sumajta cuidapuwaj, ¿icharí? Ajinallatataj Diosqa ancianosman may valorniyoj kapuyninta saqen. Chay kapuynintaj kashan congregacionmanta hermanos. Bibliaqa paykunata ovejitaswan kikinchan (Juan 21:16, 17). Jehovaqa chay ovejitasninta mayta munakun, imajtinchus uj kʼata Wawanpa yawarninwan rantikorqa. Arí, Jehovaqa ashkhatapuni pagarqa. Llampʼu sonqo ancianosqa chayta yuyarikunkupuni, chayrayku Jehovaj ovejitasninta munakuywan cuidanku.

‘Qalloj atiynin’

14. ¿Imaraykutaj ninchej qallunchej atiyniyoj kasqanta?

14 Bibliaqa nin: “Qalloj atiyninpi kashan wañuypis kausaypis”, nispa (Proverbios 18:21). Arí, imatachus parlasqanchejqa wajkunata mayta ñakʼarichinman. Wakin kutis pillapis parlasqanwan sonqonchejta nanachiwajtinchejqa mayta llakikunchej. Jinapis parlasqanchejwanqa wajkunata kallpachayta atillanchejtaj. Chayrayku Proverbios 12:18 nin: “Yachayniyoj runaj parlasqantaj sanoyachin”, nispa. Kʼacha parlayqa sonqonchejpaj jampi jina, kallpachawanchejtaj. Chaymanta astawan yachakuna.

15, 16. ¿Imaynatá wajkunata kallpacharisunman?

15 Bibliaqa niwanchej ‘llakisqa kajkunata sonqochanata’ (1 Tesalonicenses 5:14). Jehovata sirvejkunapis, wakin kutisqa sinchʼita llakikunku. ¿Imaynatataj paykunata yanapayta atisunman? Imastachus allinta ruwasqankuta nispa, Jehovapaj may valorniyoj kasqankuta reparachispa ima. Chantapis Bibliamanta wakin versiculosta leeripusunman, mayqenkunapichus Jehová ‘sonqo pʼakisqasta’, ‘llakisqa kajkunata’ munakusqanta nishan chaykunata (Salmo 34:18). Parlasqanchejwan wajkunata kallpachaspaqa khuyakuyniyoj Jehová jina ruwashanchej. Payqa “llakisqasta sonqochaj” Dios (2 Corintios 7:6).

16 Chantapis parlasqanchejwanqa llakisqa kajkunata sonqochasunman. Uj hermanojta pinillanpis wañupojtin, ¿imaynatá sonqocharisunman? Paymanta llakikusqanchejta, yanapaytataj munasqanchejta nispa. Uj kuraj hermanito chayri hermanita mana ni imapaj valesqanta yuyajtin, ¿imaynatá kallpacharisunman? Kʼachallamanta nisunman may valorniyoj kasqankuta, munasqastaj kasqankuta. Pillapis sinchʼita onqoykojtin, ¿imaynatá kallpacharisunman? Telefononejta, cartanejta kʼachallamanta parlarisunman chayri visitarej rispa kallpacharisunman. Ruwawajninchej Jehovaqa mayta kusikun kʼachamanta parlasqanchejwan wajkunata kallpacharejtinchej (Efesios 4:29).

17. ¿Imatataj parlasqanchejwan ruwayta atillanchejtaj? ¿Imaraykutaj chayta ruwanapuni tiyan?

17 Parlayta atisqanchejwanqa Diospa Gobiernonmanta sumaj willaykunata runasman willayta atillanchejtaj. Proverbios 3:27 nin: “Atishaspaqa allin kajta ruwapullaypuni pikunachá yanapata necesitanku chaykunapaj”, nispa. Jehovaqa khuyakuyninrayku runas salvakuyta atinankupaj sumaj willaykunata willamunata kamachiwanchej. Mana willamuspaqa noqallanchej salvakuyta munasqanchejta rikuchisunman (1 Corintios 9:16, 22). Chanta, ¿imaynatá chay llankʼayta ruwananchej tiyan?

Sumaj willaykunata tukuy kallpanchejwan willana

‘Tukuy kallpaykiwan’ Jehovata yupaychay

18. ¿Imaynatá Jehovapaj llankʼananchej tiyan?

18 Jehovata munakusqanchejrayku tukuy atisqanchejta runasman willamunchej. Chanta, ¿imaynatá chay llankʼayta ruwananchej tiyan? Biblia nin: “Imata ruwashaspapis, tukuy sonqo, tukuy kallpawantaj chayta ruwaychej, Jehová Diospaj jina, manataj runaspaj jinachu”, nispa. Kausayninchej mana kikinchu kajtinpis, tukuyninchej chayta ruwasunman (Colosenses 3:23). Jesusqa nerqa ñaupaj kamacheyqa kay kasqanta: “Jehová Diosniykitaqa munakunayki tiyan tukuy sonqoykiwan, tukuy kausayniykiwan, tukuy yuyayniykiwan, tukuy kallpaykiwantaj”, nispa (Marcos 12:30). Arí, Jehovaqa munan tukuy kausayninchejwan munakunanchejta, yupaychananchejta ima.

19, 20. 1) ¿Imaraykutaj Jesús Marcos 12:30 versiculopi nillarqataj tukuy sonqonchejwan, tukuy yuyayninchejwan, tukuy kallpanchejwan Diosta sirvinata? 2) Tukuy kausayninchejwan Jehovata yupaychanata nispa, ¿tukuyninchej kikinta ruwanatachu nishanchej?

19 ¿Ima niytá munan Diosta tukuy kausayninchejwan yupaychay? Chayqa niyta munan tukuy sonqonchejwan, tukuy kallpanchejwan, tukuy yuyayninchejwan Diosta yupaychana kasqanta. Chanta, ¿imaraykutaj Jesús Marcos 12:30 versiculopi nillarqataj tukuy sonqonchejwan, tukuy yuyayninchejwan, tukuy kallpanchejwan Diosta sirvinata? Chayta entiendenapaj kaypi piensarina. Ñaupa tiempopeqa uj runa esclavo kananpaj pay kikin vendekoj. Jinapis chay runaqa patronninta mana tukuy sonqochu sirvej, nitaj tukuy yuyayninwanchu, nillataj tukuy kallpanwanchu (Colosenses 3:22). Chayraykuchá Jesusqa nillarqataj tukuy sonqonchejwan, tukuy yuyayninchejwan, tukuy kallpanchejwan Diosta sirvinata. Chaywanqa Jehovata sirvinanchejpaj tukuy imata atisqanchejman jina ruwananchej kasqanta nisharqa.

20 Tukuy kausayninchejwan Jehovata yupaychanata nispaqa, mana nishanchejchu tukuyninchej Diosta yupaychaypi kikintapuni ruwananchej kasqanta. Imajtinchus kausayninchejqa mana tukuypatachu kikin. Uj kuraj hermanitomanta nisqa uj sano jovenqa aswan kallpayoj. Chayrayku aswan ashkha horasta predicayta atin. Familiayoj kajkunamanta nisqa uj soltero hermanoqa, Jehovapaj astawan llankʼayta atin. Jehovata yupaychaypi llankʼanapaj kallpayojraj kanchej, Jehovapaj astawan ruwayta atinchejraj chayqa, Jehovaman chaymanta agradecekunanchej tiyan. Chantapis ama ni jaykʼaj wajkunawan kikinchakunachu, nitaj ruwasqanchejta wajkunaj ruwasqankuwan kikinchanachu (Romanos 14:10-12). Chayta ruwanamantaqa wajkunata kallpachana.

21. Atiyta japʼisqanchejwan, ¿imastataj ruwayta atinchej?

21 Jehová atiyninwan allin kajtapuni ruwasqanmanta mayta yachakusunman. Noqanchejqa juchasapa kaspapis pay jina ruwanapaj kallpachakuna tiyan. Kamachinapaj atiyta japʼejkunaqa, kamachiyninchejpi kajkunata jatunpaj qhawananchej tiyan. Chantapis runas salvasqa kanankupaj tukuy atisqanchejta willamuna (Romanos 10:13, 14). Jehovaqa mayta kusikun paypaj tukuy atisqanchejta ruwajtinchej. Dios khuyakuyniyoj, munakuyniyoj kasqanta yachaspa paypaj astawan llankʼayta munanchej. Chayta kausayninchejpi ruwayqa may sumajpuni.