Lutani apo pali nkhani

Lutani apo pali mitu ya nkhani

MUTU 10

“Yezgani Chiuta” Pakugwiliskira Ntchito Nkhongono Zinu

“Yezgani Chiuta” Pakugwiliskira Ntchito Nkhongono Zinu

1. Kasi ntchipingo wuli chambura kuwoneka icho ŵanthu ŵambura urunji ŵakukaŵa yayi kuwiramo?

 MWANAKAZI munyake wakulemba vidokoni wa mu vyaka vya mu 1800, wakalemba kuti: “Palije munthu wankhongono uyo wakuleka kuwira mu chipingo kwambura kumanya.” Mazgu agha ghakulongosora za ngozi yamabuchi iyo yingachitika chifukwa cha kugwiliskira ntchito uheni nkhongono. Ntchakukhozga soni kuti ŵanthu ŵambura urunji ŵakukaŵa yayi kuwira mu chipingo chambura kuwoneka ichi. Mdauko ukulongora kuti “munthu wakuwusa munyake na kumupweteka.” (Mupharazgi 8:9) Ŵanthu ŵanandi ŵakusangana na masuzgo mazuŵa ghano chifukwa chakuti awo ŵakuŵawusa ŵalije chitemwa.

2, 3. (a) Kasi chakukondweska ntchivichi pakuyowoya za umo Yehova wakugwiliskira ntchito nkhongono zake? (b) Kasi nkhongono zithu zingasazgapo vichi, ndipo tikwenera kuzigwiliskira wuli ntchito?

2 Kasi ntchakukondweska yayi kuti Yehova Chiuta, uyo wali na nkhongono zambura mphaka, wakugwiliskira ntchito uheni yayi nkhongono zake? Nga umo tikasambilira mu mitu yakwambilira, nyengo zose wakugwiliskira ntchito nkhongono zake za kulenga, kuparanya na kuwezgerapo vinthu mwakukolerana na vilato vyake vya chitemwa. Apo tikughanaghanira za umo wakugwiliskilira ntchito nkhongono zake, tikukhumbisiska kusendelera kwa iyo. Ndipo ichi chingatipangiska kuti ‘tiyezge Chiuta’ pakugwiliskira ntchito nkhongono zithu. (Ŵaefeso 5:1) Kweni kasi taŵanthu ŵambura kufikapo tili na nkhongono za mtundu wuli?

3 Kumbukani kuti munthu wakalengeka “mu chikozgo cha Chiuta.” (Genizesi 1:26, 27) Ntheura nase tili na nkhongono, kweni ni zichoko waka. Tili na nkhongono za kuchitira vinthu, kugwilira ntchito, kuwusa ŵanji, kupangiska ŵanji kuti ŵachite vinthu vinyake, chomenechomene awo ŵakutitemwa, kuŵa munthu wa thupi la nkhongono panji wachuma. Pakuyowoya za Yehova, wamasalimo wakati: “Chisimi cha umoyo chili na imwe.” (Salimo 36:9) Chiuta ndiyo Mweneko wa nkhongonozose izo tingaŵa nazo. Lekani tikukhumba kuzigwiliskira ntchito mu nthowa iyo yingamukondweska. Kasi tingachita wuli?

Chitemwa Ndicho Ntchakuzirwa Chomene

4, 5. (a) Kasi ntchivichi chikutovwira kuti tigwiliskirenge ntchito makora nkhongono, ndipo Chiuta wakulongora wuli ichi? (b) Kasi chitemwa chingatovwira wuli kuti tigwiliskirenge ntchito makora nkhongono zithu?

4 Chifukwa chikuru icho chikutipangiska kuti tigwiliskirenge ntchito makora nkhongono, ntchitemwa. Kasi tikuwona yayi umo Chiuta wakupelekera chiyelezgero chiwemi pa nkhani iyi? Kumbukani mikhaliro yikuru yinayi ya Chiuta iyo tikasambira mu mutu 1—nkhongono, urunji, vinjeru na chitemwa. Kasi pa mikhaliro yinayi iyi, ni ngu uwo ukuluska yose? Chitemwa. Lemba la 1 Yohane 4:8 likuti “Chiuta ntchitemwa.” Enya, mukhaliro ukuru wa Yehova ntchitemwa; vyose ivyo wakuchita vikuchitika mwachitemwa. Ntheura vyose ivyo wakuchita, ivyo vikulongora nkhongono zake, vikuchitika chifukwa cha chitemwa nakuti pa umaliro ŵanthu awo ŵakumutemwa ŵakusanga chandulo.

5 Chitemwa chikutovwiraso kuti tigwiliskirenge ntchito makora nkhongono zithu. Baibolo likutiphalira kuti, chitemwa “ntchalusungu” ndipo “chikupenja vyake pera yayi.” (1 Ŵakorinte 13:4, 5) Ntheura, chitemwa chingatipangiska yayi kuchitira nkhaza panji kuyuyura ŵanthu awo ŵali pasi pa mazaza ghithu. M’malo mwake, tichindikenge ŵanji na kuŵika vyakukhumba vyawo pakwamba.—Ŵafilipi 2:3, 4.

6, 7. (a) Kasi kopa Chiuta kukung’anamura vichi, ndipo ichi chingatovwira wuli kugega kugwiliskira ntchito uheni nkhongono? (b) Longosorani kukolerana uko kulipo pakati pa kuŵa na wofi wa kuleka kumukwiyiska Chiuta na kutemwa Chiuta.

6 Kopa Chiuta kukutovwira kuti tiŵenge na chitemwa kweniso kuti tileke kugwiliskira ntchito uheni nkhongono zithu. Kasi kopa Chiuta nkhwakuzirwa wuli? Lemba la Zintharika 16:6, likuti: “Munthu wakuwerako ku uheni chifukwa cha kopa Yehova.” Kugwiliskira ntchito uheni nkhongono njimoza mwa nthowa ziheni izo tikwenera kugega. Para tikopa Chiuta, vingatovwira kuti tigege kusuzga ŵanthu awo ŵali pasi pa mazaza ghithu. Chifukwa wuli? Chifukwa chimoza ntchakuti, tikumanya kuti tizamweruzgika na Chiuta chifukwa cha umo tikuchitira na awo ŵali pasi pa mazaza ghithu. (Nehemiya 5:1-7, 15) Pali vinandi ivyo tingachita kulongora kuti tikopa Chiuta. Mazgu gha chiyowoyero chakwambilira agho ghakung’anamurika kuti “wofi” kanandi ghakung’anamura kuchindika Chiuta. Lekani Baibolo likuyaniska wofi na kutemwa Chiuta. (Dotoronome 10:12, 13) Kopa Chiuta kukusazgapo kuŵa na maghanoghano ghawemi gha kuleka kumukwiyiska, m’malo mwa kopa waka vyakufumapo vyake, kweni chifukwa chakuti tikumutemwa nadi.

7 Tiyelezgere nthena: Ghanaghanirani za musepuka uyo wakutemwana chomene na adada ŵake. Iyo wakumanya kuti adada ŵake ŵakumutemwa chomene. Kweni wakumanyaso ivyo adada ŵake ŵakukhumba kuti iyo wachitenge, nakuti usange wangachita uchindere, adada ŵake ŵamulangenge. Ntheura wakuchita wofi yayi para wawona adada ŵake, kweni wakuŵatemwa chomene. Wakukondwa kuchita vinthu ivyo adada ŵake ŵakukhumba. Ichi chikuyana waka na kopa Chiuta. Chifukwa chakuti tikumutemwa Yehova, dada withu wakuchanya, tikopa kuchita chinthu chiheni chilichose icho chingamukwiyiska. (Genizesi 6:6) M’malo mwake, tikukhumbisiska kukondweska mtima wake. (Zintharika 27:11) Lekani tikukhumba kugwiliskira ntchito makora nkhongono zithu. Tiyeni tiwone umo tingachitira nthena.

Mu Mbumba

8. (a) Kasi ŵafumu ŵali na udindo wuli mu mbumba, ndipo ŵakwenera kuchita wuli? (b) Kasi mfumu wangalongora wuli kuti wakumuchindika muwoli wake?

8 Chakwamba, ghanaghanirani za mu mbumba. Lemba la Ŵaefeso 5:23 likuti: “Mfumu ni mutu wa muwoli wake.” Kasi mfumu wakwenera kuchita wuli na udindo uwo Chiuta wali kumupa? Baibolo likuphalira ŵafumu umo ŵangakhalira makora na ŵawoli ŵawo, likuti ŵaŵapenge ntchindi “nga ntchiŵiya chambura kukhora.” (1 Petrosi 3:7) Lizgu la Chigiriki ilo lili kung’anamulika kuti “ntchindi” likung’anamura kuwona chinthu kuŵa “chapachanya chomene, chakukondweska, . . . na kuchichindika.” Mazgu ghanyake ghakuyana na agha ghakung’anamurika kuti ‘chawanangwa’ kweniso ‘chakuzirwa.’ (Milimo 28:10; 1 Petrosi 2:7) Mfumu uyo wakuchindika muwoli wake wakumutimba yayi; wakumukhozga soni yayi; panji kupangiska kuti wajiwone nga walije ntchito. M’malo mwake, wakumanya kuti muwoli wake ngwakuzirwa chomene ndipo wakumuchindika. Wakulongora ichi kwizira mu ivyo wakuyowoya kweniso umo wakuchitira vinthu nanga ŵangaŵa kwa ŵekha panji pa gulu. (Zintharika 31:28) Mfumu wanthena wakuchindikika na muwoli wake, kweni kuluska vyose, Chiuta wakukondwa nayo chomene.

Ŵafumu na ŵawoli ŵakugwiliskira ntchito makora nkhongono zawo para ŵakutemwana na kuchindikana

9. (a) Kasi ŵanakazi ŵali na udindo wuli mu mbumba? (b) Kasi ntchivichi chingawovwira mwanakazi kugwiliskira ntchito maluso kovwira mfumu wake, ndipo pakuŵa uwemi wuli?

9 Ŵawoli nawo ŵali na udindo mu mbumba. Baibolo likuyowoya za ŵanakazi ŵakopa Chiuta, awo ŵakulondezga ulongozgi uwemi, ndipo ŵakovwira ŵafumu ŵawo kuchita vinthu viwemi na kugega kuchita vinthu viheni. (Genizesi 21:9-12; 27:46–28:2) Nyengo zinyake muwoli wangaŵa wamahara kuluska mfumu wake, panji wangaŵa na maluso agho mfumu wake walije. Nangauli vingaŵa nthena, iyo wakwenera ‘kumuchindika chomene’ mfumu wake na ‘kujilambika’ kwa iyo “nga nkhu Fumu.” (Ŵaefeso 5:22, 33) Para mwanakazi wakukhumbisiska kukondweska Chiuta vingamovwira kuti wagwiliskirenge ntchito makora maluso ghake kovwira mfumu wake, m’malo mwa kumuyuyura panji kumukandilizga pasi. “Mwanakazi uyo ngwavinjeru nadi” wakukolerana na mfumu wake kukhozga mbumba yawo. Para wakuchita nthena wakuŵa pa mtende na Chiuta.—Zintharika 14:1.

10. (a) Kasi Chiuta wali kupeleka udindo wuli ku ŵapapi? (b)  Kasi lizgu lakuti “chilango” likung’anamurachi, ndipo chikwenera kupelekeka wuli? (Wonani mazgu ghamusi.)

10 Chiuta wali kupelekaso mazaza ku ŵapapi. Baibolo likuti: “Imwe ŵawiskewo, mungakwiyiskanga ŵana ŵinu yayi, kweni lutilirani kuŵalera makora pa kuŵalanga na kuŵasambizga maghanoghano gha Yehova.” (Ŵaefeso 6:4) Mu Baibolo, lizgu lakuti “kulanga” lingang’anamura “kulera, kusambizga, na kulongozga.” Ŵana ŵakukhumbikwira kuŵalanga. Iwo ŵakukondwa na kuchita makora vinthu para ŵalongozgeka na kuphalirika makora ivyo ŵakwenera kuchita na ivyo ŵakwenera yayi kuchita. Baibolo likuyaniska chilango kweniso ulongozgi na chitemwa. (Zintharika 13:24) Ntheura ŵapapi ŵakwenera kugwiliskira ntchito “ndodo ya chilango” mwankhaza yayi. a (Zintharika 22:15; 29:15) Usange ŵapapi ŵakupeleka chilango chinonono, chankhaza panji chambura chitemwa icho chingapweteka ŵana ŵawo, ndikuti ŵakugwiliskira ntchito uheni mazaza agho Chiuta waŵapa. (Ŵakolose 3:21) Kweni chilango chakwenelera chikusambizga ŵana kuti ŵapapi ŵawo ŵakuŵatemwa ndipo ŵakupwelelera chomene umoyo na wunthu wawo.

11. Kasi ŵana ŵangagwiliskira wuli ntchito makora nkhongono zawo?

11 Wuli pakuyowoya za ŵana? Kasi ŵangagwiliskira wuli ntchito makora nkhongono zawo? Lemba la Zintharika 20:29 likuti: “Uchindami wa ŵawukirano ni nkhongono zawo.” Kuyowoya unenesko palijeso nthowa yinyake yiwemi iyo ŵawukirano ŵangagwiliskira ntchito nkhongono zawo kuluska kuteŵetera ‘Mlengi withu Mukuru.’ (Mupharazgi 12:1) Ŵawukirano ŵakwenera kukumbukira kuti ivyo ŵakuchita vingakhwaska ŵapapi ŵawo. (Zintharika 23:24, 25) Ŵapapi awo ŵakopa Chiuta ŵakukondwa chomene para ŵana ŵakuŵapulikira. (Ŵaefeso 6:1) Nakuti kuchita nthena “chikukondweska Fumu.”—Ŵakolose 3:20.

Mu Mpingo

12, 13. (a) Kasi ŵalara ŵakwenera kugwiliskira wuli ntchito mazaza ghawo mu mpingo? (b) Longosorani chifukwa icho ŵalara ŵakwenera kupwelelera mberere mwachitemwa.

12 Yehova wali kupeleka ŵalara kuti ŵalongozgenge mu mpingo wa Chikhristu. (Ŵahebere 13:17) Ŵanalume ŵakwenelera aŵa, ŵakwenera kugwiliskira ntchito mwakwenelera mazaza agho ŵali kupika kovwira na kukhozga mberere kuti ziŵe na umoyo uwemi wauzimu. Kasi ŵakwenera kuŵa mathemba panji mafumu ku ŵasopi ŵanyawo chifukwa cha udindo uwo ŵali nawo? Napachokopose! Ŵalara ŵakwenera kugwira ntchito iyo wali kupika mu mpingo mwakupwelelera chomene kweniso mwakujiyuyura. (1 Petrosi 5:2, 3) Baibolo likuphalira ŵalaŵiliri kuti: “Muliske mpingo wa Chiuta uwo wakawugura na ndopa za mwana wake.” (Milimo 20:28) Lekani ŵakwenera kupwelelera chiŵaro chilichose cha mpingo mwachitemwa.

13 Tiyelezgere nthena. Mubwezi winu wa pamtima wamupemphani kuti mumusungire katundu wakuzirwa chomene. Imwe mukumanya kuti mubwezi winu wakagura katundu uyo na ndalama zinandi. Asi mungamusunga katundu uyo mwakupwelelera chomene kuti waleke kunangika? Mwakuyana waka, Chiuta wapeleka ku ŵalara udindo wakupwelelera katundu wakuzirwa chomene: mpingo, uwo viŵaro vyake vikuyelezgeleka waka na mberere. (Yohane 21:16, 17) Yehova wakutemwa chomene mberere zake, chifukwa wakazigura na ndopa zakuzirwa za Mwana wake, Yesu Khristu. Yehova wakagura mberere zake pa mtengo ukuru chomene. Ŵalara ŵakujiyuyura ŵakughanaghanirapo chomene fundo iyi ndipo ŵakupwelelera mwachitemwa mberere za Yehova.

“Nkhongono ya Lulimi”

14. Kasi lulimi luli na nkhongono wuli?

14 Baibolo likuti: “Nyifwa na umoyo vili mu nkhongono ya lulimi.” (Zintharika 18:21) Kuyowoya unenesko, lulimi lungananga chomene vinthu. Ni njani wa ise uyo wangati wandakhuŵarepo na mazgu agho munthu munyake wakayowoya? Kweniso lulimi luli na nkhongono yakunozga vinthu. Lemba la Zintharika 12:18 likuti, “lulimi lwa wavinjeru lukuchizga.” Mazgu ghawemi ghakukhozga ghangayana na munkhwala uwo ukuchepeska ulwilwi, kweniso ghakuchizga mtima. Wonani viyelezgero ivi.

15, 16. Kasi tingagwiliskira wuli ntchito lulimi kukhozga ŵanji?

15 Lemba la 1 Ŵatesalonika 5:14 likuti “mupembuzge awo ŵakusuzgika maghanoghano.” Nanga mbateŵeti ŵakugomezgeka ŵa Yehova ŵakusuzgika maghanoghano nyengo zinyake. Kasi tingaŵawovwira wuli ŵanthu aŵa? Ŵawongani kufumira pasi pa mtima kuti ŵamanye kuti mbakuzirwa mu maso mwa Yehova. Ŵaphalirani mazgu ghawemi gha mu Baibolo ndipo ŵawovwirani kumanya kuti Yehova wakutemwa na kupwelelera wose awo ‘mbakusweka mu mtima’ kweniso awo “mzimu wawo wateketeka.” (Salimo 34:18) Apo tikugwiliskira ntchito nkhongono za lulimi lwithu kukhwimiska ŵanji, tikulongora kuti tikumuyezga Chiuta withu wa lusungu, uyo “wakusanguluska wakusokwa.”—2 Ŵakorinte 7:6.

16 Tingagwiliskiraso ntchito nkhongono za lulimi lwithu kuti tikhozge ŵanyithu. Kasi walipo musopi munyithu uyo wakutemweka wake watayika? Mazgu gha chitemwa agho ghakulongora kuti mwakhwaskika ghangakhozga munthu uyo wali na chitima. Kasi pali mubali panji mudumbu muchekuru uyo wakuwona kuti ŵanthu ŵakumukhumba yayi? Tingaŵasimikizgira ŵachekuru kuti mbakukhumbikwa chomene kweniso kuti mbakuzirwa. Kasi walipo munyake uyo wasuzgika kwa nyengo yitali na ulwari? Mulwari wangakondwa chomene usange tingamuphalira mazgu ghawemi gha ubwezi para takumana nayo, kumulembera kalata panji kumuyimbira foni. Mlengi withu wakukondwa chomene, para tikugwiliskira ntchito nkhongono za kuyowoya kuti tiyowoye ‘mazgu ghawemi ghakuzenga ŵanyithu.’—Ŵaefeso 4:29.

17. Kasi ni nthowa wuli yakuzirwa iyo tingagwiliskira ntchito lulimi lwithu kuti tovwire ŵanthu, ndipo chifukwa wuli tikwenera kuchita nthena?

17 Palijeso nthowa yinyake iyo tingagwiliskira ntchito nkhongono za lulimi kuluska kuphalira ŵanthu makani ghawemi gha Ufumu wa Chiuta. Lemba la Zintharika 3:27 likuti: “Ungaŵanoranga yayi viwemi awo ukwenera kuŵapa, usange uli na nkhongono kuŵawovwira.” Ni udindo withu kuphalira ŵanthu makani ghawemi ghakuponoska umoyo. Chingaŵa makora yayi kuŵabisira ŵanthu uthenga wakuti upharazgike mwaluŵiro uwo Yehova wapeleka kwa ise mwawanangwa. (1 Ŵakorinte 9:16, 22) Kweni kasi Yehova wakukhumba kuti tigwire ntchito iyi mpaka pawuli?

Nthowa yiwemi chomene yakugwiliskira ntchito nkhongono zithu nkhuphalira ŵanthu makani ghawemi

Kuteŵetera Yehova na ‘Nkhongono Zithu Zose’

18. Kasi Yehova wakukhumba kuti tichitenge vichi?

18 Chifukwa chakuti tikutemwa chomene Yehova lekani tikuŵikapo mtima kuti tichitengeko mwakukwana uteŵeti wa Chikhristu. Kasi Yehova wakukhumba kuti tichitenge vichi? Wakukhumba kuti tichitenge vinthu ivyo waliyose wangafiska kuchita: “Chilichose icho mukuchita, muchitenge na umoyo wose nga mukuchitira Yehova, ŵanthu yayi.” (Ŵakolose 3:23) Yesu wakati dango likuru chomene ndakuti: “Utemwenge Yehova Chiuta wako na mtima wako wose na umoyo wako wose na maghanoghano ghako ghose na nkhongono zako zose.” (Mariko 12:30) Yehova wakukhumba kuti waliyose wamutemwenge na kumuteŵetera na umoyo wake wose.

19, 20. (a) Chifukwa chakuti umoyo ukusazgapo mtima, vinjeru, na nkhongono, chifukwa wuli vinthu ivi vikuzunulika pa lemba la Mariko 12:30? (b) Kasi kuteŵetera Yehova na umoyo withu wose chikung’anamurachi?

19 Kasi kuteŵetera Yehova na umoyo wose chikung’anamura vichi? Umoyo ukung’anamura thupi la munthu panji kuti vinthu vyose ivyo thupi na maghanoghano vingakwaniska kuchita. Pakuti umoyo ukusazgapo mtima, maghanoghano, na nkhongono, chifukwa wuli vinthu ivi vikuzunurikaso pa Mariko 12:30? Ghanaghanirani chiyelezgero ichi. Mu nyengo yakale, munthu wakajiguliskanga kuti waŵe muzga. Kweni, nyengo zinyake muzga yura wakateŵeteranga fumu yake na mtima wose yayi; wakagwiliskiranga ntchito nkhongono zake zose panji mahara ghake ghose yayi kuti vinthu vya fumu yake vyendenge makora. (Ŵakolose 3:22) Lekani Yesu wakayowoya vigaŵa vinyake ivi na chilato chakuti wadidimizge kuti tikwenera kuteŵetera Chiuta na mtima wose. Kuteŵetera Chiuta na umoyo wose kukung’anamura kujipeleka, kugwiliskira ntchito nkhongono zithu mwakufikapo mu uteŵeti wake.

20 Kasi kuteŵetera Yehova na umoyo withu wose kukung’anamura kuti tose tigwiliskirenge ntchito nyengo na nkhongono zakuyana mu uteŵeti? Vingachitika yayi, chifukwa chakuti maluso ghithu na vyakuchitika pa umoyo vikupambana. Mwachiyelezgero, muwukirano uyo wakulwaralwara yayi kweniso wankhongono wangamalira nyengo yitali mu upharazgi kupambana na munthu uyo nkhongono zake zili kumara chifukwa cha uchekuru. Munthu wambura kutora panji kutengwa uyo walije udindo wakupwelelera mbumba wangachita vinandi kuluska uyo wakupwelelera mbumba. Tikwenera kuwonga chomene usange tili na nkhongono ndiposo para ukhaliro withu ukutizomerezga kuchita vinandi mu uteŵeti! Kweni, tikwenera yayi kuŵa na mzimu wakuyuyura ŵanji, kuyaniska umo ŵanyithu ŵakuchitira na umo ise tikuchitira pa nkhani iyi. (Ŵaroma 14:10-12) M’malo mwake, tikwenera kugwiliskira ntchito nkhongono zithu kukhozgera ŵanyithu.

21. Kasi ni nthowa wuli yiwemi kweniso yakuzirwa iyo tingagwiliskira ntchito nkhongono zithu?

21 Yehova wali kulongora chiyelezgero chiwemi cha umo wakugwiliskilira ntchito makora nkhongono zake. Pakuti ndise ŵakwananga, tikwenera kuchita vyose ivyo tingafiska kuti timuyezge Yehova. Tingagwiliskira ntchito makora nkhongono zithu para tikuchindika ŵanthu awo ŵali pasi pa mazaza ghithu. Nakuti tikukhumba kuti tichitenge ntchito yakupharazga makani ghakuponoska umoyo iyo Yehova wapeleka kwa ise na umoyo withu wose. (Ŵaroma 10:13, 14) Kuluwa yayi kuti Yehova wakukondwa chomene para tikuchita vinthu ivyo tingakwaniska pa umoyo withu. Kasi mtima winu ukumuchiskani yayi kuchita vinthu ivyo mungakwaniska pakuteŵetera Chiuta wakupulikiska ndiposo wa chitemwa uyu? Iyi ni nthowa yiwemi kweniso yakuzirwa chomene iyo tingagwiliskilira ntchito nkhongono zithu.

a Mu nyengo yakale, lizgu la Chihebere lakuti “ndodo” likang’anamuranga luswazu panji kakhuni, nga ni ako ŵaliska ŵakagwiliskiranga ntchito pa kuliska mberere. (Salimo 23:4) Mwakuyana waka, “ndodo” iyo ŵapapi ŵangayigwiliskira ntchito yili na ng’anamuro la kulongozga mwachitemwa, mwankhaza yayi.