12-تاراۋ
«قۇدايدىڭ ادىلەتسىز بولعانى ما؟»
1. ادىلەتسىزدىك بىزگە قالاي اسەر ەتەدى؟
ەگدە تارتقان جەسىر ايەل الاياقتىقتىڭ قۇربانى بولىپ، بار جيعان-تەرگەنىنەن ايىرىلدى. دارمەنسىز نارەستەنى تاس جۇرەك اتا-اناسى تاستاپ كەتتى. كىناسىز كىسى قىلمىس جاساماسا دا، تۇرمەگە جابىلدى. وسىنداي وقيعالار سەندە قانداي سەزىم تۋدىرادى؟ ولاردىڭ ٵربىرى جانىڭا باتاتىن بولسا كەرەك، ٵرى بۇل تۇسىنىكتى دە. ٴبىز، ادامدار، دۇرىس پەن بۇرىستى انىق ايىرا بىلەمىز. ادىلەتسىزدىك جاسالىپ جاتسا، اشۋلانامىز. كەلتىرىلگەن زالالدىڭ ورنى تولتىرىلىپ، جابىرلەۋشىنىڭ جازالانعانىن قالايمىز. ولاي بولماعان كۇندە: «قۇداي قايدا قاراپ وتىر؟ نەگە جابىرلەۋشىنىڭ ەسەسىن قايتارمايدى؟»— دەپ تاڭىرقايتىن شىعارمىز.
2. اينالاسىنداعى ادىلەتسىزدىك ابباقۇققا قالاي اسەر ەتكەن جانە نەگە ەحوبا ونى جازعىرمادى؟
2 تاريح بويى ەحوبانىڭ ادال قىزمەتشىلەرى وسىنداي سۇراقتارعا جاۋاپ ىزدەگەن. مىسالى، ابباقۇق پايعامبار قۇدايعا: «نەگە مەنى بارىپ تۇرعان ادىلەتسىزدىكتى كورۋگە ٴماجبۇر ەتتىڭ؟ زورلىق-زومبىلىق پەن زاڭسىزدىقتىڭ، قىلمىس پەن جاۋىزدىقتىڭ جەر دۇنيەنى جايلاپ كەتۋىنە نەگە جول بەردىڭ؟»— دەپ دۇعا ەتكەن (ابباقۇق 1:3، Contemporary English Version). ەحوبا تىكەلەي قويعان سۇراقتارى ٷشىن ابباقۇقتى جازعىرعان جوق، ويتكەنى ادامعا ادىلدىك سەزىمىن دارىتقان ٶزى عوي. ٴيا، ەحوبا كەمەلدى ادىلدىك سەزىمىنىڭ كىشكەنە بولىگىن بىزگە سيلاعان.
ەحوبا ادىلەتسىزدىكتى جەك كورەدى
3. نەگە ەحوبا بىزگە قاراعاندا الدەقايدا كوپ ادىلەتسىزدىكتى كورىپ وتىر دەۋگە بولادى؟
3 ەحوبا ادىلەتسىزدىككە كوز جۇمبايدى، ول نە بولىپ جاتقانىنىڭ ٴبارىن كورىپ وتىرادى. نۇحتىڭ زامانى جونىندە كيەلى كىتاپتا بىلاي دەلىنگەن: «جاراتقان يە جەر بەتىندە ادامدار جاساعان زۇلىمدىقتاردىڭ تىم زور ەكەنىن كوردى: جۇرەك قالاۋلارى بويىنشا ىستەگەندەرىنىڭ ٴبارى دە جاۋىزدىققا تولى ەدى» (جاراتىلىس 6:5). بۇل سوزدەردىڭ استارىندا نە جاتقانىنا كوڭىل ٴبولشى. ادەتتە ٴبىزدىڭ ادىلەتسىزدىككە دەگەن كوزقاراسىمىز ەستىگەن بىرنەشە وقيعادان نە ٶز باسىمىزدان كەشىرگەن جاعدايدان قالىپتاسىپ جاتادى. ال ەحوبا بۇكىل دۇنيە جۇزىندەگى ادىلەتسىزدىكتى كورىپ وتىر. ونىڭ كوزىنەن ەشتەڭە دە تاسا قالمايدى! ونىڭ ۇستىنە، ەحوبا ادامنىڭ جۇرەك قالاۋىن، ياعني ادىلەتسىزدىك جاساۋعا يتەرەتىن ارام پيعىلىن، بىلە الادى (ەرەميا 17:10).
4، 5. ا) ەحوبانىڭ ادىلەتسىزدىكتەن جاپا شەككەندەرگە جانى اشيتىنى كيەلى كىتاپتان قالاي كورىنەدى؟ ٵ) قالاي ەحوبانىڭ وزىنە قاتىستى دا ادىلەتسىزدىك جاسالعان؟
4 ٴبىراق ەحوبا ادىلەتسىزدىكتى جاي كورىپ قانا وتىرعان جوق. ودان جاپا شەككەندەرگە جاناشىرلىق تا تانىتادى. جاۋلاسقان حالىقتار يسرايلدىكتەرگە قاتتى قىسىم جاساعاندا، ‹قاناۋشىلار مەن قىسىم كورسەتۋشىلەردەن ولاردىڭ زار جىلاعانى› ەحوبانىڭ جانىنا باتقان (بيلەر 2:18). بالكىم، ادام ادىلەتسىزدىكتى قانشالىقتى كوپ كورسە، وعان سونشالىقتى ەتى ٶلىپ كەتەتىنىن بايقاعان بولارسىڭ. ٴبىراق ەحوباعا قاتىستى ولاي دەۋگە بولمايدى. ول 6000 جىلداي ۋاقىت بويى جەر بەتىندەگى بۇكىل ادىلەتسىزدىكتى كورىپ كەلە جاتىر، سويتسە دە ٴبارىبىر ونى جەك كورەدى. قايتا، كيەلى كىتاپ «وتىرىكشى ٴتىل»، «جازىقسىز قان توگەتىن قول»، ‹وتىرىك ايتاتىن جالعان كۋا› دەگەن سياقتى نارسەلەردىڭ ەحوبا ٷشىن جەركەنىشتى ەكەندىگىنە سەندىرەدى (ناقىل سوزدەر 6:16—19).
5 ەحوبانىڭ يسرايلدەگى ادىلەتسىز باسشىلاردى قاتاڭ ايىپتاعانىن قاراستىرىپ كورەيىك. ونىڭ پايعامبارى كيەلى رۋحتىڭ جەتەلەۋىمەن ولاردان (جد): «ادىلدىكتى سەندەر بىلۋگە ٴتيىس ەمەسسىڭدەر مە؟»— دەپ سۇراعان. باسشىلاردىڭ بيلىكتى تەرىس قولدانىپ جاتقاندارىن ايقىن سۋرەتتەگەننەن كەيىن، ەحوبا سول زۇلىم كىسىلەر ٷشىن مۇنىڭ اقىرى قانداي بولاتىنىن الدىن الا ايتتى: «ولار جاراتۋشى يەگە جالبارىنادى، ٴبىراق ولاردىڭ داۋسىن ول ەستىمەيدى، ولاردان ٶزىنىڭ ٴجۇزىن جاسىرىپ، انالار جاۋىزدىعىن ىستەپ بولعانشا نازارىن سالمايدى» (ميحا 3:1—4). ەحوبا ٷشىن ادىلەتسىزدىك قانداي جيرەنىشتى! ٴتىپتى ونىڭ وزىنە دە ادىلەتسىزدىك جاسالعان عوي! شايتان مىڭداعان جىل بويى ونى ادىلەتسىز داتتاپ كەلەدى (ناقىل سوزدەر 27:11). ونىڭ ۇستىنە، ەحوباعا جۇرەگىنە قاتتى باتقان ەڭ سوراقى ادىلەتسىزدىك جاسالدى: ‹بىردە-ٴبىر كۇنا جاساماعان› ۇلى قىلمىسكەر رەتىندە ٶلتىرىلدى (پەتىردىڭ 1-حاتى 2:22؛ يشايا 53:9). ەحوبانىڭ ادىلەتسىزدىككە كوز جۇمىپ وتىرا بەرمەيتىنى ٵرى ادىلەتسىزدىكتەن جاپا شەككەندەرگە نەمقۇرايدى ەمەس ەكەنى ايدان انىق.
6. ادىلەتسىزدىك بىزگە قالاي اسەر ەتەدى جانە نەگە؟
6 سوندىقتان ادىلەتسىزدىكتىڭ كۋاسى نەمەسە قۇربانى بولعاندا، بويىمىزدى نارازىلىق سەزىمى بيلەۋى تابيعي نارسە. قۇداي ٴبىزدى وزىنە ۇقساس ەتىپ جاراتقان، ال ادىلەتسىزدىك — ەحوبانىڭ بولمىسىنا مۇلدەم قايشى قاسيەت (جاراتىلىس 1:27). ولاي بولسا، نەگە قۇداي ادىلەتسىزدىككە جول بەرىپ وتىر ەكەن؟
وتە ماڭىزدى ماسەلە
7. قالاي ەحوبانىڭ ەسىمىنە كۇيە جاعىلىپ، بيلىك ەتۋ جولى داۋعا سالىنعانىن ايتىپ بەر.
7 بۇل سۇراقتىڭ جاۋابى وتە ماڭىزدى ماسەلەمەن بايلانىستى. ٶزىمىز كورگەندەي، جاراتۋشىمىزدىڭ جەر مەن ونداعى جاراتىلىستاردىڭ ٴبارىنىڭ ۇستىنەن بيلىك ەتۋگە قۇقى بار (ٴزابۋر 24:1 [23:1]؛ ايان 4:11). الايدا ادامزات تاريحىنىڭ باسىندا ەحوبانىڭ جاقساتى قارالاندى جانە ونىڭ بيلىك ەتۋ جولى داۋعا سالىنعان بولاتىن. وقيعا قالاي وربىگەن ەدى؟ ەحوبا العاشقى كىسى ادام اتاعا جۇماقتاعى بەلگىلى ٴبىر اعاشتىڭ جەمىسىن جەۋگە تيىم سالعان. ول قۇدايدىڭ ٴتىلىن الماسا نە بولار ەدى؟ قۇداي وعان: «مىندەتتى تۇردە ولەسىڭ»،— دەگەن (جاراتىلىس 2:17، جد). قۇدايدىڭ بۇيرىعىنىڭ ادام مەن ونىڭ ايەلى حاۋا ٷشىن ەش قيىندىعى جوق ەدى. سوعان قاراماستان شايتان حاۋانى قۇدايدىڭ قويعان تالابى تىم قاتاڭ دەپ سەندىردى. ونىڭ ايتۋىنشا، حاۋا اتالمىش اعاشتىڭ جەمىسىن جەسە نە بولار ەدى؟ ول حاۋانى: «جوق، ٴتىپتى دە ولاي ەمەس، ولمەيسىڭدەر! قايتا، سەندەر وسى جەمىستى جەگەن كەزدە كوزدەرىڭ اشىلىپ، نەنىڭ جاقسى، نەنىڭ جامان ەكەنىن ايىرىپ، قۇداي سياقتى بولاتىندارىڭدى ول جاقسى بىلەدى»،— دەپ يلاندىردى (جاراتىلىس 3:1—5).
8. ا) حاۋاعا ايتقان سوزدەرى ارقىلى شايتان نەگە مەڭزەدى؟ ٵ) قالاي شايتان قۇدايدىڭ اتىن قارالادى جانە ونىڭ بۇكىلالەمدىك بيلىگىن داۋعا سالدى؟
8 شايتان وسىلاي دەۋىمەن ەحوبا حاۋادان قاجەتتى مالىمەتتى جاسىرىپ قالدى دەگەن ويعا عانا ەمەس، وتىرىك ايتتى دەگەنگە دە مەڭزەدى. ازعىرۋشى شايتان حاۋانىڭ كوكەيىندە ەحوبانىڭ قانداي تۇلعا ەكەنىنە قاتىستى كۇدىك تۋدىردى. وسىلاي ول قۇدايدىڭ اتىن قارالاپ، كۇيە جاقتى. سونداي-اق ول ەحوبانىڭ بۇكىلالەمدىك بيلىگىنە، ياكي بيلىك ەتۋ جولىنا شەك كەلتىردى. ول ەحوبا الەمنىڭ ٵمىرشىسى دەگەن اقيقاتقا قاتىستى كۇمان تۋدىرعان جوق، ونىڭ بيلىگىنىڭ زاڭدى ەكەندىگىن داۋعا سالدى. باسقا سوزدەرمەن ايتقاندا، شايتان ەحوبا ٵدىل بيلىك ەتىپ جاتقان جوق جانە جاراتىلىستارىنىڭ مۇددەسىن ويلامايدى دەپ سەندىردى.
9. ا) ادام مەن حاۋانىڭ ٴتىلازارلىعىنىڭ اقىرى قانداي بولدى جانە بۇل قانداي ماڭىزدى سۇراقتار تۋدىردى؟ ٵ) نەگە ەحوبا بۇلىكشىلەردى بىردەن جويىپ جىبەرە سالمادى؟
9 ادام دا، حاۋا دا تيىم سالىنعان اعاشتىڭ جەمىسىن جەۋىمەن ەحوباعا مويىنسۇنبادى. ٴتىلازارلىقتارى ٷشىن ەكەۋى دە قۇداي ايتقانداي جازاعا ۇشىراپ، ولىمگە كەسىلدى. ال شايتاننىڭ جالعان سوزدەرى ماڭىزدى سۇراقتار تۋدىردى. ەحوبانىڭ ادامزاتقا بيلىك ەتۋگە شىنىمەن قۇقى بار ما، جوق الدە ولار ٶز-وزدەرىن باسقارۋ كەرەك پە؟ راسىندا دا، تەك ەحوبا عانا ەڭ كەرەمەت تۇردە بيلىك ەتە مە؟ ەحوبانىڭ قۇدىرەتتى كۇشىمەن بۇلىكشىلەردى بىردەن جويىپ جىبەرۋىنە بولار ەدى. ٴبىراق داۋلى سۇراقتار قۇدايدىڭ كۇشىنە ەمەس، ونىڭ اتىنا قاتىستى كوتەرىلگەن بولاتىن، بۇعان ونىڭ بيلىك ەتۋ جولى دا كىرەتىن. سوندىقتان بۇنىمەن قۇدايدىڭ بيلىگىنىڭ ٵدىل ەكەندىگى دالەلدەنبەس ەدى. كەرىسىنشە، بۇل ماسەلەگە قاتىستى كۇمان ۇلعايا تۇسەر ەدى. ادامداردىڭ قۇدايدان تاۋەلسىز وزدەرىن باسقارا الاتىنىن دالەلدەۋدىڭ جالعىز جولى ولارعا ۋاقىت بەرۋ بولدى.
10. ادام بالاسىنىڭ باسقارۋىنا قاتىستى تاريح نەنى ايقىندادى؟
10 ۋاقىت وتە كەلە نە ايقىندالدى؟ مىڭداعان جىلدار ارالىعىندا ادامدار اۆتوكراتيا، دەموكراتيا، سوسياليزم مەن كوممۋنيزمدى قوسا العاندا، باسقارۋدىڭ كوپتەگەن تۇرلەرىن سىناپ كوردى. بۇلاردىڭ ناتيجەسىن كيەلى كىتاپتاعى كەلەسى سوزدەرمەن انىق جەتكىزۋگە بولادى: ‹ٴبىر ادام ەكىنشى ادامعا زيان كەلتىرە وتىرىپ، ٵمىر جۇرگىزەدى› (ەككلەسياست 8:9). ەرەميا پايعامبار وتە ورىندى ايتقان: «جاراتۋشى يە، ٶز باعىت-باعدارىن بەلگىلەۋدىڭ ادام قۇزىرىندا ەمەس ەكەنىن، جول ٴجۇرىپ بارا جاتقان [پەندەنىڭ] تابان تىرەر باعىتتى ايقىنداۋعا شاماسىنىڭ جەتپەيتىنىن بىلەمىن» (ەرەميا 10:23).
11. نەگە ەحوبا ادامزاتتىڭ قايعى-قاسىرەت شەگۋىنە جول بەردى؟
11 ەحوبا ادامداردىڭ تاۋەلسىزدىگى، ياكي ٶز-وزدەرىن باسقارۋى، كوپ قايعى-قاسىرەت اكەلەتىنىن و باستان-اق بىلگەن. وندا ناتيجەسىن بىلە تۇرا، سوعان جول بەرۋى ادىلەتسىزدىككە جاتپاي ما؟ جوق، تۇك تە ولاي ەمەس! مىسالى، بالاڭنىڭ ومىرىنە قاۋىپ ٴتونىپ تۇرعاندىقتان وتا جاساۋ كەرەك بولدى دەلىك. ونىڭ ٴبىراز قينالاتىنىن تۇسىنەسىڭ، ٵرى بۇل قاتتى جانىڭا باتادى. ٴبىراق سەن وتا جاسالعاننان كەيىن بالاڭنىڭ دەنساۋلىعى الدەقايدا جاقسى بولاتىنىن دا بىلەسىڭ. تاپ سول سياقتى قۇداي دا ادامداردىڭ دەربەس ٶمىر سۇرۋگە جول بەرۋىنىڭ ولارعا بەلگىلى ٴبىر شامادا قايعى-قاسىرەت اكەلەتىنىن بىلگەن، ٴتىپتى مۇنى الدىن الا ايتقان (جاراتىلىس 3:16—19). ٴبىراق قۇداي ادامزاتتىڭ بۇلىگىنىڭ جەمىسى قانشالىقتى جامان ەكەنىن وزدەرىنە كورۋگە مۇمكىندىك بەرۋ ارقىلى عانا ناعىز ٵرى ۇزاققا سوزىلاتىن جەڭىلدىككە قول جەتكىزۋگە بولاتىنىن دا بىلگەن. تەك وسىلاي عانا بيلىككە قاتىستى داۋ تۇبەگەيلى جانە ماڭگىگە شەشىلمەك ەدى.
ادام بالاسىنىڭ مىنسىزدىگىنە قاتىستى داۋ
12. ٵيۇپتىڭ جاعدايىنان كورىنىپ تۇرعانداي، شايتان ادام بالاسىنا قانداي جالا جاپتى؟
12 اتالمىش داۋدىڭ تاعى دا ٴبىر قىرى بار. قۇدايدىڭ ٵدىل ٵرى زاڭدى بيلىك ەتەتىنىن داۋعا سالعاندا، شايتان ونىڭ بۇكىلالەمدىك بيلىگى مەن اتىنا قاتىستى عانا ەمەس، قۇدايدىڭ قىزمەتشىلەرىنىڭ مىنسىزدىگىنە قاتىستى دا جالعان سوزدەر ايتتى. ونىڭ ٵدىل كىسى ٵيۇپ جونىندە نە دەگەنىنە كوڭىل ٴبولشى: «ونى جانە ونىڭ ٷيىن، ونداعىنىڭ ٴبارىن اينالا قورعاپ-قورشاپ قويعان سەن ەمەس پە ەدىڭ؟ ونىڭ قولىمەن ىستەلگەنگە سەن باتا بەردىڭ، ٴسۇيتىپ ونىڭ وتار-تابىندارى جەرگە تاراپ بارادى. ٴبىراق سەن قولىڭدى سوز دا، وندا باردىڭ بارىنە جاناس،— ول ساعان باتاسىن بەرەر مە ەكەن [«بەتىڭە لاعىنەت ايتپاس پا ەكەن!؟»، جد]؟» (ٵيۇپ 1:10، 11)
13. شايتان ٵيۇپتى ايىپتاعاندا نەگە مەڭزەدى جانە قالايشا بۇنىڭ بۇكىل ادامزاتقا قاتىسى بار؟
13 شايتان ٵيۇپتىڭ ادالدىعىن ساتىپ الۋ ٷشىن ەحوبا قورعايتىن كۇشىن قولداندى دەپ جالا جاپتى. ول ٵيۇپ قۇدايعا پايدا كوزدەپ قانا عيبادات ەتىپ، ەكىجۇزدىلىكپەن مىنسىزدىك تانىتىپ ٴجۇر دەگەنگە مەڭزەدى. شايتان قۇداي باتاسىن بەرمەيتىن بولسا، ٴتىپتى ٵيۇپ سياقتى ادام دا جاراتۋشىسىنا لاعىنەت ايتادى دەپ سەندىردى. ول ٵيۇپتىڭ ەرەكشە ‹ٴمىنسىز، ادال، قۇدايدان قورقىپ، جاماندىقتان اۋلاق جۇرەتىن› a ادام ەكەنىن جاقسى بىلەتىن. سوندىقتان ەگەر ٵيۇپتى مىنسىزدىگىنەن ايىرا السا، وزگەلەر جونىندە نە دەۋگە بولادى؟ وسىلايشا شايتان، شىندىعىنا كەلگەندە، قۇدايعا قىزمەت ەتكىسى كەلەتىن ادامداردىڭ بارلىعىنىڭ ادالدىعىنا كۇدىك تۋدىرعان. سوندىقتان ول ەحوباعا: ‹ادام ٶمىرى ٷشىن وزىندە باردىڭ ٴبارىن بەرەدى›،— دەگەن (ٵيۇپ 1:8، جد؛ 2:4).
14. شايتاننىڭ ادام بالاسىنا جاپقان جالاسىنا قاتىستى تاريح نەنى كورسەتىپ وتىر؟
14 شايتاننىڭ جاپقان جالاسىنا قاراماستان، كوپتەگەن ادامدار قيىنشىلىقتارعا توتەپ بەرۋگە تۋرا كەلسە دە، ايۇپكە ۇقساپ ەحوباعا ادال بولىپ قالعاندارى تاريحتان كورىنىپ وتىر. ولار ادال ٶمىر كەشۋلەرىمەن ەحوبانىڭ جۇرەگىن قۋانتقان، ٵرى شايتاننىڭ ادام قيىنشىلىققا كەزىككەندە قۇدايعا قىزمەت ەتۋىن دوعارادى دەپ ماقتانا كەلەمەجدەگەن سوزدەرىنە ونىڭ جاۋاپ قايىرۋىنا نەگىز بەرگەن (ەۆرەيلەرگە 11:4—38). ٴيا، اق نيەتتى جاندار قۇدايدان باس تارتپايدى. قايتا، اسا اۋىر جاعدايعا تاپ بولىپ، تۇيىققا تىرەلگەندە، توتەپ بەرۋگە ەحوبانىڭ كۇش بەرەتىندىگىنە دەگەن سەنىمدەرى بۇرىنعىدان دا ارتا تۇسەدى (قورىنتتىقتارعا 2-حات 4:7—10).
15. ەحوبانىڭ وتكەن ۋاقىتتاعى جانە بولاشاققا قاتىستى ۇكىمدەرىنە بايلانىستى قانداي سۇراق تۋىنداۋى مۇمكىن؟
15 ٴبىراق ەحوبانىڭ ادىلدىك تانىتۋى بۇكىلالەمدىك بيلىك پەن ادامداردىڭ مىنسىزدىگىنە قاتىستى داۋدان الدەقايدا كوپ نارسەنى قامتيدى. كيەلى كىتاپتا ەحوبانىڭ جەكە ادامدار مەن حالىقتارعا شىعارعان ۇكىمدەرى جايىندا مالىمەتتەر بار. سونداي-اق وندا بولاشاققا قاتىستى سوت ۇكىمدەرى دە جازىلعان. نەگە ٴبىز ەحوبانىڭ ٵدىل ۇكىم شىعارعانىنا جانە بولاشاقتا دا سولاي ەتەتىنىنە سەنىمدى بولا الامىز؟
قۇداي ادىلدىگىنىڭ تەڭدەسى جوق
ەحوبا ەشقاشان ‹جاۋىزبەن بىرگە ٵدىلدى قۇرتپايدى›
16، 17. ادامداردىڭ شىنايى ادىلدىككە قاتىستى تۇسىنىگىنىڭ شەكتەۋلى ەكەندىگى قانداي مىسالداردان كورىنەدى؟
16 ەحوباعا قاتىستى ورىندى تۇردە: ‹ونىڭ جولدارىنىڭ ٴبارى ادىلەتتى›،— دەۋگە بولادى (زاڭدى قايتالاۋ 32:4، جد). ەشقايسىمىز ٶزىمىز جايىندا بۇلاي دەي المايمىز، ويتكەنى ٴبىزدىڭ دۇرىس پەن بۇرىستى ايىرۋ قابىلەتىمىز ٴجيى شەكتەۋلى بولىپ جاتادى. مىسال رەتىندە ىبىرايىممەن بولعان جاعدايدى الىپ كورەيىك. ول سودومدا زۇلىمدىقتىڭ شەكتەن شىققانىنا قاراماستان، ونى جويماۋىن سۇراپ جالبارىنعان. ىبىرايىم ەحوبادان: «ۋا، يەم، سوندا جاۋىزبەن بىرگە ٵدىلدى دە قۇرتپاقسىڭ با؟»— دەپ سۇرادى (جاراتىلىس 18:23—33). ارينە، ول جوق دەگەن جاۋاپ الدى. لۋت پەن قىزدارى سيعور قالاسىنا امان-ەسەن جەتىپ العان سوڭ عانا، ەحوبا سودومعا ‹وت ارالاس كۇكىرت جاۋدىردى› (جاراتىلىس 19:22—24). ال ٴجۇنىستىڭ جاعدايىندا كەرىسىنشە بولدى، ەحوبا نينەۆي تۇرعىندارىنا مەيىرىمدىلىك تانىتقاندا، ول «قاتتى كەيىپ، اشۋلاندى». ەحوبا نينەۆيلىكتەردى قۇرتاتىنىن جاريالاپ قويعاندىقتان، شىن جۇرەكتەن وكىنگەندەرىنە قاراماستان، ٴجۇنىس ولاردىڭ جويىلعاندارىن كورگىسى كەلسە كەرەك (ٴجۇنىس 3:10—4:1).
17 ەحوبا ىبىرايىمدى كەلەسى نارسەگە سەندىردى: ادىلدىك تانىتقاندا ول زۇلىمداردى جويىپ قانا قويمايدى، سونداي-اق ادىلدەردى امان الىپ قالادى. ٴجۇنىس بولسا ەحوبانىڭ مەيىرىمدى ەكەنىنە كوز جەتكىزدى. زۇلىم ادام ٶز جولىنان قايتار بولسا، ەحوبا ‹كەشىرۋگە دايىن› (ٴزابۋر 86:5، جد [85:5]). ول ابىروي-اتاعى ٷشىن قورقاتىن كەيبىر ادامدارعا ۇقسامايدى: كۇشىن پاش ەتىپ، اسەر قالدىرۋ ماقساتىمەن عانا ۇكىمىن جۇزەگە اسىرمايدى، سونداي-اق جىگەرسىز بولىپ كورىنىپ قالامىن دەپ قورقىپ، جاناشىرلىق تانىتۋدان باس تارتپايدى. كەرىسىنشە، نەگىز بار بولعان جاعدايدا، مەيىرىمدىلىك كورسەتكىسى كەلەدى (يشايا 55:7؛ ەزەكيەل 18:23).
18. ەحوبانىڭ سوقىر سەزىمگە بەرىلىپ ارەكەت ەتپەيتىنىن كيەلى كىتاپ ارقىلى كورسەتىپ بەر.
18 الايدا ەحوبا سوقىر سەزىمنىڭ جەتەگىندە ەمەس. يسرايلدىكتەر پۇتقا تابىنۋشىلىققا بەلشەسىنەن باتقاندا، ول: «ٶزىڭنىڭ ۇستانعان جولىڭ بويىنشا سوتتايتىن بولامىن، ٴسۇيتىپ، جەكسۇرىندىقتاردىڭ بارلىعىن ٶزىڭنىڭ موينىڭا ارتامىن. جانە دە مەنىڭ جانارىم ساعان اياۋشىلىق بىلدىرە قويمايدى، ونىڭ ۇستىنە كەشىرىم دە جاسامايمىن»،— دەپ انىق ايتقان (ەزەكيەل 7:3، 4). دەمەك، ادامدار تەرىس جولدارىنان قايتپاسا، ەحوبا ىستەرىنە ساي ۇكىم شىعارادى. ٴبىراق ونىڭ شىعارعان ۇكىمى ناقتى ايعاقتارعا نەگىزدەلەدى. سودوم مەن عوموراعا قاتىستى ‹داۋىستاپ زارلاعان› ٷن قۇلاعىنا جەتكەندە، ەحوبا: «مەن جەرگە ٴتۇسىپ، سول جەردەگى ادىلەتسىزدىك ماعان جەتكەن شاعىم تۋعىزاتىنداي دارەجەدە مە، جوق پا، سوعان كوز جەتكىزبەكپىن»،— دەگەن (جاراتىلىس 18:20، 21، سىلتەمەنى قارا). ەحوبانىڭ ٴمان-جايدى تولىق ٴتۇسىنىپ بولماي جاتىپ ۇكىم شىعارا سالاتىن ادامدار سياقتى ەمەس ەكەندىگىنە قالايشا ريزامىز دەسەڭشى! راسىندا دا، كيەلى كىتاپتا ايتىلعانداي، ەحوبا «سەنىمدى جانە وندا ادىلەتسىزدىك جوق» (زاڭدى قايتالاۋ 32:4).
ەحوبانىڭ ادىلدىگىنە سەنىمدى بول
19. ەحوبانىڭ ادىلدىك تانىتۋىنا قاتىستى سۇراقتار تۋاتىن بولسا، نە ىستەۋىمىزگە بولادى؟
19 كيەلى كىتاپ ەحوبانىڭ وتكەن ۋاقىتتاعى ارەكەتتەرىنىڭ ٴبارىن ٴتۇسىندىرىپ جاتپايدى. سونداي-اق وندا بولاشاقتا جەكە ادامدار مەن توپتارعا قاتىستى ۇكىمدەرىن قالاي جۇزەگە اسىراتىندىعىنىڭ دا بۇگە-شىگەسى تۇسىندىرىلمەيدى. ەگەر وسىنداي جايتتارعا قاتىستى سۇراقتار تۋسا: «قۇتقارۋشى قۇدايىمدى كۇتۋگە بەل بۋامىن»،— دەپ جازعان ميحا پايعامبار سياقتى شەكسىز بەرىلگەندىك تانىتۋىمىزعا بولادى (ميحا 7:7، جد).
20، 21. قانداي جاعداي بولماسىن، ەحوبانىڭ دۇرىس ارەكەت ەتەتىنىنە نەگە سەنىمدى بولا الامىز؟
20 قانداي جاعداي بولماسىن، ەحوبانىڭ دۇرىس ارەكەت ەتەتىنىنە سەنىمدى بولۋىمىزعا بولادى. ادامدار ادىلەتسىزدىككە كوز جۇما سالعانداي بولىپ كورىنسە دە، ەحوبا: «كەك الۋ — مەنىڭ ٸسىم، ەسەسىن مەن قايتارامىن»،— دەپ ۋادە ەتكەن (ريمدىكتەرگە 12:19). ەگەر قۇدايدى كۇتۋگە بەل بۋاتىن بولساق، ەلشى پاۋىلدىڭ سەنىمدىلىكپەن ايتقان: «قۇدايدىڭ ادىلەتسىز بولعانى ما؟ جوق، مۇلدەم ولاي ەمەس!»— دەگەن سوزدەرىنە قوسىلاتىنىمىزدى كورسەتەمىز (ريمدىكتەرگە 9:14).
21 ال ازىرشە ٴبىز ‹قيىن-قىستاۋ كۇندەردە› ٶمىر ٴسۇرىپ جاتىرمىز (تىموتەگە 2-حات 3:1). ادىلەتسىزدىك پەن قىسىم ادام ايتقىسىز زارداپ شەكتىرۋدە (ەككلەسياست 4:1). ٴبىراق ەحوبا وزگەرگەن جوق. ول ٵلى دە ادىلەتسىزدىكتى جەك كورەدى، ٵرى ونىڭ قۇربانى بولعاندارعا قاتتى جانى اشيدى. ەگەر ەحوبا مەن ونىڭ بۇكىلالەمدىك بيلىگىنە ادالدىعىمىزدى ساقتاي بەرەر بولساق، ول پاتشالىعى ارقىلى بۇكىل ادىلەتسىزدىكتى جوياتىن ۋاقىتى جەتكەنشە تاباندى بولۋىمىزعا كۇش بەرەدى (پەتىردىڭ 1-حاتى 5:6، 7).
a ەحوبا ٵيۇپ جايىندا: «جەر بەتىندە ونداي ادام جوق»،— دەگەن (ٵيۇپ 1:8). ولاي بولسا، ٵيۇپ ٴجۇسىپ قايتىس بولىپ، ال مۇسا ٵلى يسرايل ەلىنىڭ كوسەمى بولماس بۇرىن ٶمىر سۇرگەنگە ۇقسايدى. سوندىقتان سول ۋاقىتتا تاپ ٵيۇپ سياقتى ٴمىنسىز ادام جوق دەۋگە بەرىك نەگىز بولعان.
