1. Re ka kgongwa bjang ke maemo a go hloka toka?

MOHLOLOGADI yo a tšofetšego o tšeelwa tšhelete yeo a ipoloketšego yona ka go hlalefetšwa. Lesea leo le sa kgonego go itirela selo le lahlwa ke motswadi yo a hlokago kwelobohloko. Monna o golegelwa bosenyi bjoo a sa bo dirago. O arabela bjang lelokelelong le la ditiragalo? Mohlomongwe e nngwe le e nngwe ya tšona e a go tshwenya, gomme e le ka mo go kwagalago. Rena batho re na le maikwelo a matla ka se se lokilego le se se fošagetšego. Ge go dirwa tiro ya go hloka toka, re a galefa. Re nyaka gore mohlaselwa a lefše gomme mosenyi a otlwe. Ge e ba se se sa direge, mo gongwe re ka ipotšiša gore: ‘Na Modimo o bona seo se diregago? Ke ka baka la’ng a sa gate mogato?’

2. Habakuku o ile a arabela bjang go hlokeng toka, gomme ke ka baka la’ng Jehofa a se a ka a mo solela se?

² Go theoša le histori, bahlanka ba botegago ba Jehofa ba ile ba botšiša dipotšišo tše di swanago. Ka mohlala, moporofeta Habakuku o ile a rapela Modimo ka gore: “Ke ka baka la’ng o ntesa ke bogela go hloka toka mo go šoro gakaakaa? Ke ka baka la’ng o dumelela gore bošoro, go hloka molao, bosenyi le sehlogo di ate gohle?” (Habakuku 1:3, Contemporary English Version) Jehofa ga se a ka a sola Habakuku ka baka la go botšiša ga gagwe ka go lebanya, ka gobane ke Yena yo a tsentšego ka go batho yona kgopolo yeo ya toka. Ee, Jehofa o re šegofaditše ka tekanyo e nyenyane ya kwešišo ya gagwe e tseneletšego ya toka.

3. Ke ka baka la’ng go ka thwe Jehofa o bona go hloka toka kudu go re feta?

³ Jehofa ga se yo a hlokomologago go hloka toka. O bona seo se diregago. Mabapi le mehla ya Noage, Beibele e re botša gore: “Morêna a bôna bokxôpô bya batho bò xodile mo lefaseng, le  tirô ka moka tša diakanyô tša dipelô tša bôná è le bobe fêla ka mehla.” (Genesi 6:5) Ela hloko seo se bolelwago ke polelo yeo. Gantši, kwešišo ya rena ya mabapi le go hloka toka e theilwe ditiragalong tše sego kae tšeo mo gongwe re kwelego ka tšona goba tšeo re ilego ra kopana le tšona ka borena. Ka mo go fapanego, Jehofa o bona go hloka toka mo go diregago lefaseng ka moka. O go bona ka moka ga gona! Go feta moo, o kgona go bona ditshekamelo tša pelo—monagano o gobogilego wo o šušumetšago ditiro tša go hloka toka.—Jeremia 17:10.

4, 5. (a) Beibele e bontšha bjang gore Jehofa o na le taba le bao ba bego ba dutše ba swerwe ka go hloka toka? (b) Jehofa ka boyena o ile a kgongwa bjang ke go hloka toka?

⁴ Eupša Jehofa o dira se se fetago go fo lemoga go hloka toka. O bile o na le taba le bao go ilego gwa ba kweša bohloko. Ge batho ba gagwe ba be ba swerwe gasehlogo ke ditšhaba tša manaba, Jehofa o be a kwešwa bohloko ke “xe ba lla bà tlaišwa ke babeki le bapateletši ba bôná.” (Baahlodi 2:18) Mohlomongwe o lemogile gore ge batho ba bangwe ba bona go hloka toka kudu, e ba moo go se sa ba kgomago kudu. Ga go bjalo ka Jehofa! O bone go hloka toka ka tekanyo ya gona e feletšego ka nywaga e ka bago 6 000, lega go le bjalo ga se a ka a tekema lehloyong la gagwe la go hloya go hloka toka. Go e na le moo, Beibele e re kgonthišetša gore dilo tše bjalo ka “’leme la maaká,” “’atla tša xo thula madi a se naxo molato” le “hlatsi-phori kxêba-maaká” o a di hlaswa.—Diema 6:16-19.

⁵ Le gona, ela hloko kamoo Jehofa a ilego a sola ka matla baetapele ba go hloka toka ba Isiraele. O ile a budulela moporofeta wa gagwe gore a ba botšiše gore: “A ga se tshwanelo ya lena go tseba go loka?” (PK) Ka morago ga go hlalosa go diriša ga bona matla gampe ka mantšu a kwalago, Jehofa o ile a bolela e sa le pele ka mafelelo a banna ba ba gobogilego: “Mohla ba tl’o xo tsoša mantšu ba llêla Morêna, a ka se arabe, mohla woo ó tlo ba xerula, ka xe medirô ya bôná è le e mebe.” (Mika 3:1-4) A lehloyo le matla gakaakang leo Jehofa a hloilego go hloka toka ka lona! Ee, yena ka noši o iponetše go hloka toka! Ka nywaga e dikete, Sathane o be a dutše a mo kwera ka mo go sa lokago. (Diema 27:11) Go feta moo, Jehofa o ile a kgongwa ke  tiro ya go hloka toka mo go šiišago ge Morwa wa gagwe, yo “a sa kaxo a dira sebe,” a be a bolawa bjalo ka sesenyi. (1 Petro 2:22; Jesaya 53:9) Go molaleng gore Jehofa ga se yo a sa tsebego selo goba yo a sa kgomegego ka tlaišego ya bao ba tlaišwago ke go hloka toka.

6. Re ka arabela bjang ge re lebeletšane le go hloka toka, gomme ka baka la’ng?

⁶ Go dutše go le bjalo, ge re bona go hloka toka—goba ge rena ka noši re e-ba bao ba swarwago gampe—e fo ba ga tlhago gore re arabele ka tsela e matla. Re dirilwe ka seswantšho sa Modimo, gomme go hloka toka go thulana ka mo go feletšego le sohle seo Jehofa a se emelago. (Genesi 1:27) Ka gona, ke ka baka la’ng Modimo a dumelela go hloka toka?

7. Hlalosa kamoo bogoši bja Jehofa bo ilego bja hlohlwa ka gona.

⁷ Karabo ya potšišo ye e tswalana le kgang ya bogoši. Bjalo ka ge re bone, Mmopi o na le tshwanelo ya go buša lefase le bohle bao ba dulago go lona. (Psalme 24:1; Kutollo 4:11) Lega go le bjalo, mathomong a histori ya motho bogoši bja Jehofa bo ile bja hlohlwa. Se se ile sa direga bjang? Jehofa o ile a laela monna wa pele, Adama, gore a se ke a ja sehlare se itšego tšhemong yeo e bego e le legae la gagwe la Paradeise. Go be go tla direga’ng ge e ba a be a ka se kwe? Modimo o be a mmoditše gore: “O tlo hwa lehu.” (Genesi 2:17) Taelo ya Modimo e be e se morwalo go Adama goba go mosadi wa gagwe, Efa. Lega go le bjalo, Sathane o ile a kgodiša Efa gore Modimo o be a ba thibela kudu. Go be go tla direga’ng ge a be a ka ja dienywa tša sehlare se? Sathane o ile a botša Efa ka go lebanya gore: “Le ka se kê la hwa lehu. Xe e le Modimo, yêna ó tseba xore mohla Lè se jaxo mahlô a lena a tlo buduloxa la ba byalo ka Modimo, la tseba botse le bobe.” (Mongwalo o sekamego ke wa rena.)—Genesi 3:1-5.

8. (a) Ke eng seo Sathane a bego a se bolela ka dipolelo tša gagwe tšeo a bego a di botša Efa? (b) Ke eng seo Sathane a ilego a se hlohla mabapi le bogoši bja Modimo?

⁸ Ka polelo ye Sathane o be a sa bolele feela gore Jehofa o be  a timile Efa tsebišo e bohlokwa, eupša o be a bile a bolela gore O mmoditše maaka. Sathane o ile a ba šedi kudu gore a se ke a belaela go ba ga kgonthe ga bogoši bja Modimo. Eupša o ile a hlohla tshwanelo, go swanelega le go loka ga bjona. Ka mantšu a mangwe o ile a bolela gore Jehofa o be a sa diriše bogoši bja Gagwe ka tsela e lokilego le ka go bontšha go kgahlegela balata ba Gagwe.

9. (a) Mafelelo a go se kwe e bile afe go Adama le Efa, gomme ke dipotšišo dife tše bohlokwa tšeo se se ilego sa di rotoša? (b) Ke ka baka la’ng Jehofa a sa ka a fo fediša marabele?

⁹ Ka morago ga moo, bobedi Adama le Efa ba ile ba se kwe Jehofa ka go ja dienywa tša sehlare seo se ileditšwego. Go se kwe ga bona go ile gwa ba bea boemong bja gore ba amogele kotlo ya lehu, go fo etša ge Modimo a be a boletše. Eupša maaka a Sathane a ile a rotoša dipotšišo tše bohlokwa. Na Jehofa ruri o na le tshwanelo ya go buša batho, goba na motho o swanetše go ipuša? Na Jehofa o diriša bogoši bja gagwe ka tsela e phalago tšohle ka mo go ka kgonegago? Jehofa a ka be a ile a diriša matla a gagwe a magolo go fediša marabele di tloga fase gona moo. Eupša dipotšišo tšeo di rotošitšwego di be di le mabapi le bobuši bja Modimo, e sego matla a gagwe. Ka gona go fediša Adama, Efa le Sathane go be go ka se hlatsele go loka ga pušo ya Modimo. Ka mo go fapanego, go be go tla dira gore pušo ya gagwe e belaelwe le go feta. Tsela e nnoši ya go bona ge e ba batho ba be ba ka kgona go ipuša ka katlego, ba sa bušwe ke Modimo, e be e le go dumelela gore nako e fete.

10. Histori e utolotše’ng mabapi le pušo ya batho?

¹⁰ Go feta ga nako go utolotše’ng? Go theoša le nywaga e dikete, batho ba ile ba leka mehuta ka moka ya mebušo, go akaretša puša-noši ya komang-ka-nna, pušo ka batho, bosošalise le pušo ya bokomanisi. Eupša ka moka ga yona e bolela ka boripana ka tlhaloso e lebanyago ya Beibele e rego: ‘Motho o buša motho gore a mo senye.’ (Mmoledi 8:9) Ke ka lebaka le lebotse ge moporofeta Jeremia a itše: “Morêna, ke a tseba; motho tsela y’axwe xa’ e buše; le monna mo a yaxo xa’ ikiše, le xe a xata a tiiša.”—Jeremia 10:23.

11. Ke ka baka la’ng Jehofa a ile a dumelela lekoko la batho gore le tlaišege?

 ¹¹ Jehofa o tsebile go tloga mathomong gore go ipuša ga batho go be go tla feleletša ka tlaišego e kgolo. Ka gona, na e bile yo a se nago toka ka go dumelela boemo bjo bo ahlotšwego gore bo tšwele pele? Le gatee! Ka mohlala: A re re o na le ngwana yo a nyakago go buiwa gore a fole bolwetšing bjo bo beago bophelo bja gagwe kotsing. O lemoga gore go buiwa go tla bakela ngwana wa gago go kwa bohloko ka tekanyo e itšego, gomme se se go kweša bohloko kudu. Ka nako e swanago, o a tseba gore mogato wo o tla dira gore ngwana wa gago a kgone go thabela bophelo bjo bobotse bja mmele ka morago bophelong. Ka mo go swanago, Modimo o be a tseba—gomme o ile a ba a bolela e sa le pele—gore go dumelela ga gagwe pušo ya motho go be go tla sepedišana le tekanyo e itšego ya go kwešwa bohloko le go tlaišega. (Genesi 3:16-19) Eupša o be a bile a tseba gore kimollo e swarelelago le e nago le morero e be e tla kgonega ge feela a be a ka nea batho ka moka sebaka sa gore ba bone dienywa tše mpe tšeo di tšweletšwago ke borabele. Ka tsela ye kgang e be e ka rarollelwa sa ruri, go iša ka mo go sa felego.

12. Go etša ge go bontšhitšwe tabeng ya Jobo, ke tatofatšo efe yeo Sathane a ilego a e dira malebana le batho?

¹² Go na le lehlakore le lengwe la taba ye. Ge a be a hlohla go swanelega le go loka ga pušo ya Modimo, Sathane ga se a thomeletša Jehofa feela ka bogoši bja Gagwe; o ile a ba a thomeletša le bahlanka ba Modimo mabapi le potego ya bona. Ka mohlala, ela hloko seo Sathane a se boditšego Jehofa mabapi le monna wa go loka e lego Jobo: “A xa se Wene O mo axeleditšexo ka lexora, yêna le ba lapá la xaxwe, le tšohle tše e lexo tša xaxwe thokô tše xo fêla? Medirô ya diatla tša xaxwe O e šexofaditše, diruô tša xaxwe tša tlala lefase. Byale, O k’O lekê xo  iša letsôxô O kxwathê tšohle tše e lexo tša xaxwe, O bônê xe a tlo Xo hlala pepeneneng.”—Jobo 1:10, 11.

13. Ke eng seo Sathane a bego a se bolela ka ditatofatšo tša gagwe mabapi le Jobo, gomme se se akaretša bjang batho ka moka?

¹³ Sathane o ile a phega ka gore Jehofa o be a diriša matla a Gagwe a šireletšago go reka boineelo bja Jobo. Ka gona, se se ile sa bolela gore potego ya Jobo e be e fo ba boikaketši feela, le gore o be a rapela Modimo feela ka baka la seo a bego a se fiwa. Sathane o ile a bolela gore ge e ba Jobo a be a ka tingwa tšhegofatšo ya Modimo, monna yoo o be a tla roga Mmopi wa gagwe. Sathane o be a tseba gore Jobo o be a tumile ka go ba “yo a se nago bosodi, yo a lokilego, yo a boifago Modimo yo a tšhabago bobe.” * Ka gona ge e ba Sathane a be a ka kgona go senya potego ya Jobo, seo se be se tla bolela’ng bakeng sa batho ka moka? Ka go rialo Sathane o be a tloga a belaela potego ya bohle bao ba nyakago go hlankela Modimo. Ka kgonthe, ka go godiša kgang, Sathane o ile a botša Jehofa gore: “Motho [e sego Jobo feela] tše a naxo natšô’ a ka di nthša tšohle xe a hlêkêlêla bophelô bya xaxwe.”—Jobo 1:8, PK; Jobo 2:4.

14. Histori e bontšhitše’ng mabapi le tatofatšo ya Sathane malebana le batho?

¹⁴ Histori e bontšhitše gore ba bantši, go swana le Jobo, ba ile ba dula ba botegela Jehofa ge ba lebeletšane le teko—ka go fapana le polelo ya maaka ya Sathane. Ba thabišitše pelo ya Jehofa ka tsela ya bona ya potego, gomme se se neile Jehofa phetolo kwerong ya boikgantšho ya Sathane ya gore batho ba tla kgaotša go hlankela Modimo ge ba lebane le mathata. (Ba-Hebere 11:4-38) Ee, batho ba dipelo tše di lokilego ba ile ba gana go furalela Modimo. Gaešita le ge ba be ba tlaleditšwe ke maemo a nyamišago kudu, ba ile ba ithekga kudu ka Jehofa gore a ba nee matla a go kgotlelela.—2 Ba-Korinthe 4:7-10.

15. Ke potšišo efe yeo e ka rotogago mabapi le dikahlolo tša Modimo tša nakong e fetilego le tša nakong e tlago?

 ¹⁵ Eupša go diriša ga Jehofa toka go akaretša se se fetago kgang ya bogoši le go belaela potego ya batho. Beibele e re nea pego ya dikahlolo tša Jehofa mabapi le batho ka o tee ka o tee gaešita le ditšhaba ka moka. Gape e na le diporofeto tša dikahlolo tšeo a tlago go di phetha nakong e tlago. Ke ka baka la’ng re ka kgodišega gore Jehofa e bile yo a lokilego le gore o sa tla ba yo a lokilego dikahlolong tša gagwe?

16, 17. Ke mehlala efe e bontšhago gore batho ba na le pono e lekanyeditšwego ge go tliwa tabeng ya toka ya kgonthe?

¹⁶ Mabapi le Jehofa, go ka bolelwa ka mo go swanetšego gore: “Ditsela tša gagwe ka moka ke toka.” (Doiteronomio 32:4, NW) Ga go le o tee wa rena yo a ka bolelago bjalo ka rena ka gobane gantši kudu pono ya rena e lekanyeditšwego e ka šira kwešišo ya rena ka seo se lokilego. Ka mohlala, ela hloko Aborahama. O ile a lopa Jehofa mabapi le phedišo ya Sodoma—go sa šetšwe bokgopo bjo bo bego bo apareditše moo. O ile a botšiša Jehofa gore: “Naa O ka fediša moloki xa mmôxô le yo mobe naa?” (Genesi 18:23-33) Go ba gona, karabo e bile aowa. E bile feela ka morago ga ge Lota wa moloki le barwedi ba gagwe ba fihlile motseng wa Tsoare moo Jehofa ilego ‘a nešetša tshebela le mollo’ godimo ga Sodoma. (Genesi 19:22-24) Ka mo go fapanego, Jona o ile a ‘befelwa gagolo’ ge Modimo a be a bontšha kgaugelo bathong ba Ninife. Ka ge Jona a be a šetše a tsebaditše phedišo ya bona, o be a tla kgotsofatšwa ke go bona ba fedišwa—go sa šetšwe go itshola ga bona mo go tšwago pelong.—Jona 3:10–4:1.

¹⁷ Jehofa o ile a kgonthišetša Aborahama gore go bontšha ga Gagwe toka ga go akaretše feela go fediša ba kgopo eupša go akaretša le go phološa ba lokilego. Ka lehlakoreng le lengwe, Jona o ile a swanelwa ke go ithuta gore Jehofa ke yo a gaugelago. Ge e ba ba babe ba fetoša ditsela tša bona, o ‘rata go lebalela.’ (Psalme 86:5, bapiša le PK.) Ka go se swane le batho  ba bangwe bao ba sa šireletšegago, Jehofa ga a diriše kahlolo e sehlogo feela bakeng sa go bonagatša matla a gagwe, e bile ga a timane ka kwelobohloko ya gagwe ka baka la go boifa gore o tla lebelelwa e le yo a sa kgonego go ikemela. Tsela ya gagwe ke go bontšha kgaugelo neng le neng ge go e-na le motheo wa go dira bjalo.—Jesaya 55:7; Hesekiele 18:23.

18. Bontšha go tšwa Beibeleng gore Jehofa ga a dire dilo ka go fo tšewa ke maikwelo.

¹⁸ Lega go le bjalo, Jehofa ga a foufatšwe ke maikwelo feela. Ge batho ba gagwe ba be ba nwelela borapeding bja medimo ya diswantšho, Jehofa o ile a bolela ka go tia gore: “Ka Xo lefetša ditsela tša xaxo, ka Xo rolêla makxapha a xaxo ka moka. Leihlô la-ka le ka se kê la Xo kwêla bohloko, nka se kê ka Xo setša; Ke tlo Xo rolêla mekxwa ya xaxo.” (Hesekiele 7:3, 4) Ka gona ge batho ba reteletše tseleng ya bona, Jehofa o ahlola ka mo go swanetšego. Eupša kahlolo ya gagwe e theilwe bohlatseng bjo bo tiilego. Ka go rialo, ge “kgoeletšo,” (PK) e fihlile ditsebeng tša gagwe mabapi le Sodoma le Gomora, Jehofa o itše: “A nke ke foloxêlê xôna ke bônê xe ba dirile ka moka tšeo di fihlilexo xo nna ka tumô ya bôná.” (Genesi 18:20, 21) Re ka leboga kudu gakaakang gore Jehofa ga a swane le batho ba bantši bao ba akgofelago go dira diphetho pele ba e-kwa ditaba ka botlalo! Ka kgonthe, Jehofa o bjalo ka ge Beibele e mo hlalosa ka gore ke “Modimo wa therešo, yoo a se nago go hloka toka.”—Doiteronomio 32:4, NW.

19. Ke eng seo re ka se dirago ge e ba re e-na le dipotšišo tše di gakantšhago mabapi le tsela yeo Jehofa a dirišago toka ka gona?

¹⁹ Beibele ga e arabe potšišo e nngwe le e nngwe yeo e lego mabapi le ditiro tša Jehofa tša nakong e fetilego; e bile ga e nee ditaba ka moka ka botlalo tša mabapi le kamoo Jehofa a tlago go phetha kahlolo ka gona malebana le batho ka o tee ka o tee le dihlopha nakong e tlago. Ge re gakantšhwa ke dipego goba diporofeto ka Beibeleng moo ditaba tše bjalo di sa newego ka botlalo, re ka bontšha potego e swanago le yeo e  bontšhitšwego ke moporofeta Mika, yoo a ngwadilego gore: “Ke dula kè letetše Modimo Mo-mphološi.”—Mika 7:7.

20, 21. Ke ka baka la’ng re ka kgodišega gore Jehofa ka mehla o tla dira se se lokilego?

²⁰ Re ka kgodišega gore boemong bjo bongwe le bjo bongwe, Jehofa o tla dira se se lokilego. Gaešita le ge go bonala batho ba hlokomologa ditiro tša go hloka toka, Jehofa o holofetša gore: “Tefetšô ké ya-ka, le kôtlô ké ya-ka.” (Ba-Roma 12:19) Ge e ba re bontšha boemo bja kgopolo bja go leta, re tla boeletša kgodišego e tiilego yeo e boletšwego ke moapostola Paulo ge a be a re: “A ke xo re mo xo Modimo xo na le xo se loke?—Xa xo byalo.”—Ba-Roma 9:14.

²¹ Ge re sa letile seo, re phela ‘dinakong tše hlobaetšago tšeo go lego thata go lebeletšana le tšona.’ (2 Timotheo 3:1, NW) Go hloka toka le “dipateletšo” di feleleditše ka ditiro tše dintši tša sehlogo tša tshwaro e mpe. (Mmoledi 4:1, PK) Lega go le bjalo, Jehofa ga se a fetoga. O sa dutše a hloile go hloka toka, gomme o na le taba kudu le bao e lego bahlaselwa ba gona. Ge e ba re dula re botegela bogoši bja Jehofa, o tla re nea matla a go kgotlelela go fihlela ka nako ya gagwe e beilwego ge a tlo lokiša ditiro ka moka tša go hloka toka ka tlase ga pušo ya Mmušo wa gagwe.—1 Petro 5:6, 7.