Ibuot 13

‘Ibet Jehovah Ẹfọn Ẹma’

1, 2. Ntak emi ediwak owo mîwụtke ukpono inọ ibet, edi nnyịn ikpekere didie iban̄a ibet Abasi?

 “IBET edi editụn̄ọ ukpe, enye . . . ememen kpukpru n̄kpọ.” Ikọ oro okodu ke n̄wed oro ẹkesiode ke edem ko ke 1712. Ewetn̄wed emi ekeseme aban̄a ndutịm ukpeibet oro esinamde ikpe ebịghi ke ediwak isua, onyụn̄ ataharede mbon oro ẹkeyomde unenikpe. Ke ediwak idụt, ibet ye ndutịm ukpeikpe ẹwak n̄kukọhọ etieti, ẹyọhọ ye ukwan̄ikpe, asari, ye ndutịme, anamde unana ediwụt ukpono nnọ ibet atara.

² Ke edide isio, kere ban̄a ikọ emi ẹkewetde ke n̄kpọ nte isua 2,700 emi ẹkebede: “Mmama [ibet, NW] fo didie!” (Psalm 119:97) Ntak emi andiwet psalm akamade ibet ntre? Koro ibet oro enye okotorode mi, ikotoho ukara owo, edi okoto Jehovah Abasi. Nte afo ekpepde mme ibet Jehovah, afo emekeme nditetịm nnyene ukem ekikere oro andiwet psalm ekenyenede mi. Utọ ukpepn̄kpọ emi ayanam fi ọfiọk n̄kon̄n̄kan ekpeibet ke ekondo.

Akakan Ọnọ-Ibet

3, 4. Ke mme usụn̄ ewe ke Jehovah edi Ọnọ-Ibet?

³ Bible etịn̄ ọnọ nnyịn ete ke “Ọnọ-ibet ye ebiere-ikpe kiet kpọt odu.” (James 4:12) Ke akpanikọ, Jehovah ikpọn̄ edi ata Ọnọ-Ibet. Idem mme ekondo ikpaenyọn̄ ẹsan̄a nte ekemde ye “mme ewụhọ ikpaenyọn̄.” (Job 38:33) Kpasụk ntre ke ibet Abasi akara akwa udịm ndisana angel Jehovah, koro ẹtịmde mmọ ẹdọn̄ ke mme akpan idaha, mmọ ẹnyụn̄ ẹnam n̄kpọ ke idak ndausụn̄ Jehovah nte mme asan̄autom esie.—Psalm 104:4; Mme Hebrew 1:7, 14.

⁴ Jehovah ọnọ ubonowo n̄ko mme ibet. Nnyịn owo kiet kiet imenyene ubieresịt, emi edide mbiet unenikpe Jehovah. Sia etiede nte ibet esịtidem, ubieresịt emi ekeme ndin̄wam nnyịn ndifiọk eti ye idiọk. (Rome 2:14) Akpa ete ye eka  nnyịn ẹma ẹnyene mfọniso ndinyene mfọnmma ubieresịt, ntem okoyom ẹnọ mmọ ibat ibat ibet kpọt. (Genesis 2:15-17) Nte ededi, anana-mfọnmma owo oyom ediwak ibet ndinọ enye ndausụn̄ ke edinam uduak Abasi. Mme ete-ekpụk nte Noah, Abraham, ye Jacob ẹma ẹbọ mme ibet ẹto Jehovah Abasi ẹnyụn̄ ẹyak mmọ emi ẹnọ mme ubon mmọ. (Genesis 6:22; 9:3-6; 18:19; 26:4, 5) Jehovah ama akabade edi akakan Ọnọ-Ibet ke ini enye ọkọnọde idụt Israel Ibet ebe ke Moses. Ibet oro anam nnyịn itịm inyene ifiọk iban̄a unenikpe Jehovah.

Ibet Moses—Ibio Ibio se Isịnede

5. Nte Ibet Moses ekedi ọkpọsọn̄, awak-n̄kukọhọ otu ibet, ndien ntak emi afo ọbọrọde ntre?

⁵ Etie nte ndusụk owo ẹkere ke Ibet Moses ekedi ọkpọsọn̄, awak-n̄kukọhọ otu ibet. Utọ ekikere oro idịghe akpanikọ. Ofụri n̄wedibet oro ọdọn̄ọ se iwakde ikan ibet 600. Oro ekeme nditie nte awak akaha, edi kam kere: Etisịm January 1990, ibet akwa ukara Nigeria ama awak ebe page 16,000 ke eboho n̄wed ibet 25. Ke ufọt ini oro ye September 1999, ẹma ẹnam n̄kpọ nte ibet 540 efen efen! Ntre, ke ikerede iban̄a ibat kpọt, ibet owo enen̄ede awak akan Ibet Moses. Kpa ye oro, Ibet Abasi ama ọnọ nditọ Israel ndausụn̄ ke mme ikpehe uwem oro ibet eyomfịn mîtọn̄ọke-tọn̄ọ kan̄a ndinam n̄kpọ mban̄a. Kere ban̄a se ikesịnede.

6, 7. (a) Nso inam Ibet Moses okpụhọde ye ibet efen ekededi, ndien ewe edi n̄kponn̄kan ewụhọ ke Ibet oro? (b) Didie ke nditọ Israel ẹkpekewụt ke mmimọ imenyịme itie edikara Jehovah?

⁶ Ibet oro ama emenede unen itie edikara Jehovah ke enyọn̄. Ntem, owo ikemeke ndimen Ibet Moses ndomo ye ibet efen ekededi. Akakan ke otu ibet emi ekedi: “O Israel, kop: Jehovah Abasi nnyịn edi Jehovah kiet: ma ndien Abasi fo ke ofụri esịt fo, ye ke ofụri ukpọn̄ fo, ye ke ofụri odudu fo.” Didie ke ikọt Abasi ẹkenyene ndima Abasi? Mmọ ẹkenyene ndinam n̄kpọ esie, ẹsụkde ibuot ẹnọ itie edikara esie.—Deuteronomy 6:4, 5; 11:13.

 ⁷ Eyen Israel kiet kiet ama owụt ete ke imọ imenyịme itie edikara Jehovah ebe ke ndisụk ibuot nnọ mbon oro ẹnịmde nte mme andikara esie. Mme ete ye eka, mbọn̄ obio, mme ebiereikpe, mme oku, ye edidem ẹkeda ke ibuot ukara Abasi. Jehovah akada nsọn̄ibuot ekededi ye mbon oro ẹkamade itie nte edisọn̄ ibuot ye imọ. Ke n̄kan̄ eken, Jehovah ama esiyat esịt ye mbon oro ẹkamade itie edieke mmọ ẹkenamde n̄kpọ ke ukwan̄ usụn̄ m̀mê ke ntan̄idem ye ikọt esie. (Exodus 20:12; 22:28; Deuteronomy 1:16, 17; 17:8-20; 19:16, 17) Edem mbiba ẹma ẹnyene mbiomo edisọn̄ọ mmụm itie edikara Abasi n̄kama.

8. Didie ke Ibet okomụm edisana idaha Jehovah akama?

⁸ Ibet ama ọsọn̄ọ omụm edisana idaha Jehovah akama. Mme ikọ Hebrew oro ẹsiwakde ndikabade nte “edisana” ẹdu ke Ibet Moses ẹbe utịm ike-280. Ibet oro ama an̄wam ikọt Abasi ndifiọk se isanade ye se idehede, se idide ediden̄i ye se mîdịghe, asiakde n̄kpọ nte n̄kpọ 70 oro ẹkemede ndinam eyen Israel edehe. Mme ibet emi ẹma ẹtụk usanaidem, udia, ye ediduọn̄ọ ndek. Mme utọ ibet oro ẹma ẹnam ẹnen̄ede ẹkop nsọn̄idem. a Edi mmọ ẹma ẹnyene n̄kokon̄ uduak—ndinam mme owo oro ẹka iso ẹnyene mfọn Jehovah, ẹda san̄asan̄a ẹkpọn̄ ndiọi edinam oburobụt idụt oro ẹkekande mmọ ẹkụk. Kere uwụtn̄kpọ kiet.

9, 10. Mme ewụhọ ewe ẹban̄ade ebuana idan̄ ye uman eyen ẹkesịne ke Ibet ediomi, ndien mme ufọn ewe ke utọ ibet oro ọkọnọ?

⁹ Ibet ediomi oro ọkọdọhọ ete ke ebuana idan̄ ye uman eyen—idem ke otu mbon oro ẹdọde ndọ—ẹnam owo edehe. (Leviticus 12:2-4; 15:16-18) Utọ ewụhọ oro ikosụhọkede ndisana enọ Abasi emi itie. (Genesis 1:28; 2:18-25) Utu ke oro, mme mbet oro ẹma ẹmụm edisana idaha Jehovah ẹkama, ẹkpemede mme andituak ibuot nnọ enye man ẹkûsabade  idem. Odot ẹtịm ẹfiọk nte ke mme idụt oro ẹkekande Israel ẹkụk ẹma ẹsibuak idan̄ ye mme usọrọ mbun̄wụm ke utuakibuot. Ido ukpono mbon Canaan ama esịne usan̄a akpara iren ye eke iban. Emi ama ada ekesịm ndiọkn̄kan oburobụt edinam oro akatarade asuana. Ke edide isio, Ibet oro ama anam utuakibuot nnọ Jehovah enen̄ede ada san̄asan̄a ọkpọn̄ mme mbubehe idan̄. b Mme ufọn efen ẹma ẹdu n̄ko.

¹⁰ Mme ibet oro ẹma ẹn̄wam ndikpep n̄wọrọnda akpanikọ. c Didie, ndien, ke ntọi idiọkn̄kpọ Adam oto ke emana kiet esịm efen? Nte enye itoho ke ebuana idan̄ ye uman eyen? (Rome 5:12) Ih, Ibet Abasi ama eti ikọt esie aban̄a idiọkn̄kpọ oro akade-ka iso odu. Ke akpanikọ, kpukpru nnyịn idada idiọkn̄kpọ imana. (Psalm 51:5) Nnyịn imoyom edifen nnọ ye edinyan̄a man ikeme ndisan̄a n̄kpere edisana Abasi nnyịn.

11, 12. (a) Nso edumbet unenikpe ke Ibet ekekpep? (b) Ibet ọkọnọ nso ukpeme ọbiọn̄ọ edikwan̄a ikpe?

¹¹ Ibet oro ama ọsọn̄ọ omụm mfọnmma unenikpe Jehovah akama. Ibet Moses ama ọsọn̄ọ ekpep edumbet edida ukem ukem ke ikpe. Ntem, Ibet oro ọkọdọhọ ete: “Uwem ke uwem, enyịn ke enyịn, edet ke edet, ubọk ke ubọk, ukot ke ukot.” (Deuteronomy 19:21) Edi ke mme ikpe oro ẹbuanade ubiatibet, ufen oro ẹnọde ekenyene ndikem ye ubiatibet oro. Ikpehe unenikpe Abasi enye emi akakara ofụri Ibet ndien tutu esịm mfịn, enye edi se ẹyomde man ẹnam uwa ufak Christ Jesus an̄wan̄a, nte idikụtde ke Ibuot 14.—1 Timothy 2:5, 6.

¹² Ibet oro ama esịne n̄ko n̄kpọ oro ọkọnọde ukpeme  ọbiọn̄ọ edikwan̄a ikpe. Ke uwụtn̄kpọ, ke nsụhọde n̄kaha ẹma ẹyom ntiense iba man ẹda ẹsọn̄ọ ẹdori ikọ. Ndida un̄wọn̄ọ ke nsu ke itie ikpe akasan̄a ye akamba ufen. (Deuteronomy 19:15, 18, 19) Ẹma ẹsọn̄ọ ẹkpan n̄ko oburobụt ido ye ubọkedem. (Exodus 23:8; Deuteronomy 27:25) Idem ke mme mbubehe mmọ, ikọt Abasi ẹkenyene ndisọn̄ọ mmụm n̄kokon̄ idaha unenikpe Jehovah n̄kama. (Leviticus 19:35, 36; Deuteronomy 23:19, 20) N̄kokon̄ ye edinen ibet oro ekedi akamba edidiọn̄ ọnọ Israel!

Mme Ibet oro Ẹwụtde Mbọm ye Unana Asari ke Ikpe

13, 14. Didie ke Ibet ekesịn udọn̄ ọnọ edinam n̄kpọ ke unana asari ye ke edinen usụn̄ ye inọ ye owo oro ẹyịpde n̄kpọ esie?

¹³ Nte Ibet Moses ekedi eto eto ibet oro ananade mbọm? Baba-o! Ẹma ẹnọ Edidem David odudu spirit ndiwet ete: “[Ibet, NW] Jehovah ẹfọn ẹma.” (Psalm 19:7) Nte enye eketịmde ọfiọk, Ibet oro ama esịn udọn̄ ọnọ ediwụt mbọm ye unana asari. Didie ke akanam oro?

¹⁴ Ke ndusụk idụt mfịn, etie nte ibet owụt mme abiatibet mbọm akan nte owụtde mbon oro mme abiatibet emi ẹnọmọde. Ke uwụtn̄kpọ, ẹkeme ndidọn̄ mme inọ ke ufọk-n̄kpọkọbi ke ediwak isua. Kan̄a ke emi, ekeme ndidi mme andinyene mme n̄kpọ oro ẹkeyịpde ibọhọ kan̄a mme n̄kpọ mmọ, kpa ye oro mmọ ẹnyene ndikpe mme tax oro ẹdade ẹbọk ẹnyụn̄ ẹbọp ufọk oro ẹdọn̄de mme utọ abiatibet oro. Ke Israel eset, mme ufọk-n̄kpọkọbi ikodụhe nte ẹdude mfịn. Ẹma ẹnen̄ede ẹnịm adan̄a ke udomo ufen oro ẹkenyenede ndinọ. (Deuteronomy 25:1-3) Inọ ekenyene ndikpe usiene n̄kpọ oro enye ekeyịpde nnọ andinyene. Ke adianade do, inọ oro ekenyene ndikpe mme n̄kpọ efen efen. Ekenyene ndikpe okpon didie? Ekedi ke nsio nsio udomo. Nte an̄wan̄ade, ẹma ẹnọ mme ebiereikpe ifụre ndidụn̄ọde ekese n̄kpọ, utọ nte m̀mê anamidiọk oro akabade esịt. Oro ekeme ndinam an̄wan̄a ntak emi usiene n̄kpọ oro ẹkesibọde inọ nte ekemde ye  Leviticus 6:1-7 enen̄erede ekpri akan enye oro ẹtịn̄de ẹban̄a ke Exodus 22:7.

15. Didie ke Ibet akanam mbọm ye unenikpe ẹdu ẹnọ owo oro okowotde owo ke ndudue?

¹⁵ Ibet oro ke mbọm ama owụt ete ke idịghe kpukpru ukwan̄n̄kpọ ẹdi n̄koinnam. Ke uwụtn̄kpọ, ke ini owo owotde owo ke ndudue, enye ikenyeneke ndinọ uwem esie ke uwem owo oro edieke enye anamde nnennen se akpanade anam ke ndifehe n̄ka kiet ke otu obio ubọhọ oro ẹkedude ke ofụri Israel. Ke mme ebiereikpe oro ẹdotde ẹma ẹkedụn̄ọde ikpe esie, enye ekenyene ndidu ke obio ubọhọ tutu akamba oku akpa. Ekem enye eyenyene ifụre ndidụn̄ ke ebiet ekededi oro enye emekde. Ntem ke enye ọkọbọ ufọn oto mbọm Abasi. Ke ukem ini oro, ibet emi ama ọsọn̄ọ owụt nte uwem owo etịmde edi akpan n̄kpọ.—Numbers 15:30, 31; 35:12-25.

16. Didie ke Ibet ekekpeme ndusụk ọkpọkpọ unen owo?

¹⁶ Ibet oro ama ekpeme mme ọkpọkpọ unen owo. Kere ban̄a usụn̄ oro enye ekekpemede mbon oro ẹkamade owo isọn. Ibet oro ama akpan owo ndidụk ufọk akama-isọn n̄katan̄ inyene esie nte ubiọn̄ ke ebuọt oro ẹkebọde. Utu ke oro, owo emi ẹkamade isọn ekenyene ndibet ke an̄wa nnyụn̄ nyak akama-isọn ada n̄kpọ ubiọn̄ edinọ enye ke an̄wa. Ntem owo ikasuahakede ufọk akama-isọn. Edieke owo emi ẹkamade isọn emende ewụra akama-isọn ke ubiọn̄, enye ekenyene ndifiak nda ewụra oro nsọk enye ke mbubịteyo, sia akama-isọn ekeme ndiyom ndifụhọ enye mbak tuep ke okoneyo.—Deuteronomy 24:10-14.

17, 18. Ke mbubehe ekọn̄, didie ke nditọ Israel ẹkekpụhọde ye mme idụt eken, ndien ntak-a?

¹⁷ Ẹma ẹkam ẹtịm ẹse ẹban̄a ekọn̄ ke idak Ibet oro. Ikọt Abasi ekenyene ndin̄wana ekọn̄, idịghe ke ntak ikpîkpu ediyụhọ udọn̄ ediwụt odudu mmọ m̀mê edikan, edi man ẹnam n̄kpọ nte mme isụn̄utom Abasi ke “mme ekọn̄ Jehovah.” (Numbers 21:14) Ke ediwak idaha, nditọ Israel ẹkesibem iso ẹyom emem. Edieke obio oro mînyịmeke ndinam emem, do Israel  ama ekeme ndida ekọn̄ ndụk—edi ẹkenyene ndinam oro nte ekemde ye ibet Abasi. Ke mîbietke ediwak mbonekọn̄ ke mbụk, owo ikayakke mbonekọn̄ Israel ẹdan̄ iban ke n̄kanubọk m̀mê ndiwot owo ntịme ntịme. Mmọ ẹkenyene ndikam n̄wụt ukpono nnọ n̄kann̄kụk, ikenyeneke ndikek mme mfri mme asua nduọn̄ọ. d Mbonekọn̄ eken ikenyeneke mme utọ ukpan oro.—Deuteronomy 20:10-15, 19, 20; 21:10-13.

¹⁸ Nte etek fi esịt ndikop nte ke ndusụk idụt ke ẹnọ nditọwọn̄ ukpep nte mbonekọn̄? Ke Israel eset, owo ikadaha owo ndomokiet oro mîsịmke isua 20 ke emana isịn ke ekọn̄. (Numbers 1:2, 3) Ẹma ẹkam ẹsinọ erenowo emi edide akwa owo ifụre nditre ndidụk ekọn̄ edieke enye ekedide owo esịt ndịk. Ẹma ẹsisio erenowo oro ọdọde ndọ obufa ẹfep ke ekọn̄ ke ofụri isua kiet, man enye okpokụt adiakpa esie amanade mbemiso ọtọn̄ọde ndinam enyene-ndịk utom oro. Ke usụn̄ emi, nte Ibet oro akanamde an̄wan̄a, obufa ebe emi eyekeme ‘ndidat’ obufa n̄wan esie esịt.—Deuteronomy 20:5, 6, 8; 24:5.

19. Nso ndutịm ke Ibet oro akanam man ekpeme iban, nditọwọn̄, mme ubon, mme ebeakpa, ye nditọakpa?

¹⁹ Ibet oro n̄ko ama ekpeme iban, nditọwọn̄, ye mme ubon, onyụn̄ anam ndutịm ọnọ mmọ. Enye ama owụk mme ete ye eka ete ẹnọ nditọ mmọ ntịn̄enyịn kpukpru ini ẹnyụn̄ ẹnọ mmọ ukpep ke mme n̄kpọ eke spirit. (Deuteronomy 6:6, 7) Enye ama akpan kpukpru orụk idan̄ iman, odoride enye ufen n̄kpa. (Leviticus, ibuot 18) Enye n̄ko ama akpan efịbe, emi esiwakde ndisuan mme ubon nnyụn̄ mbiat ifụre ye uku esie. Ibet oro ama anam ndutịm ọnọ mme ebeakpa ye nditọakpa onyụn̄ ọsọn̄ọ akpan edinam n̄kpọ ye mmọ ke ukwan̄ usụn̄.—Exodus 20:14; 22:22-24.

20, 21. (a) Ntak emi Ibet Moses akayakde nditọ Israel ẹdọ uwak iban? (b) Kaban̄a usiondọ, ntak emi Ibet oro okokpụhọrede ye idaha oro Jesus akafiakde owụk ke ukperedem?

 ²⁰ Nte ededi, ke afan̄ emi, ndusụk owo ẹkeme ndibụp ẹte, ‘Ntak emi Ibet oro ekenyịmede udọ uwak iban?’ (Deuteronomy 21:15-17) Nnyịn inyene ndikere mban̄a ini oro ẹkenọde mme utọ ibet oro. Ibet Moses ikemeke-keme ndin̄wan̄a mbon oro ẹsede enye etiene ini ye mme ido eyomfịn. (Mme N̄ke 18:13) Idaha oro Jehovah ekenịmde ko ke Eden akanam ndọ edi nsinsi mbọbọ ke ufọt ebe kiet ye n̄wan kiet. (Genesis 2:18, 20-24) Nte ededi, etisịm ini oro Jehovah ọkọnọde Israel Ibet, mme utọ edinam nte edidọ uwak iban ama enyenyene orụn̄ ke ediwak isua ikie. Jehovah ama etịm ọfiọk ete ke ikọt imọ oro ẹkedide “mbon nsọn̄-ibuot” ẹyekpu ediwak ini ndinịm idem mme ata akpan ewụhọ, utọ nte mbon oro ẹkpande ukpono ndem. (Exodus 32:9) Ke ntre, enye ke ọniọn̄ ikemekke emana oro nte ini ndinen̄ede kpukpru ndutịm ndọ mmọ. Nte ededi, ti ete ke Jehovah ikọtọn̄ọke udọ uwak iban. Kpa ye oro, enye ama ada Ibet Moses ndikpeme udọ uwak iban ke otu ikọt esie man onyụn̄ ọbiọn̄ọ edida enye nnam n̄kpọ ke idiọk usụn̄.

²¹ Kpasụk ntre, Ibet Moses ama ọnọ owo nsio nsio ntak oro ẹketiede nte akpan isọn̄ ndisio n̄wan esie ndọ. (Deuteronomy 24:1-4) Jesus okokot emi unyịme oro Abasi ọkọnọde mme Jew ‘ke ntak nsọn̄esịt mmọ.’ Nte ededi, utọ unyịme oro ekedi ke ibio ini. Jesus ama afiak owụk akpa idaha Jehovah kaban̄a ndọ ọnọ mme mbet esie.—Matthew 19:8.

Ibet Oro Ama Esịn Udọn̄ Ọnọ Ima

22. Ke mme usụn̄ ewe ke Ibet Moses ekesịn udọn̄ ọnọ ima, ndien ọkọdọhọ ẹma mmanie?

²² Nte afo ọmọfiọk ndutịm ibet eyomfịn oro esịnde udọn̄ ọnọ ima? Ibet Moses ama esịn udọn̄ ọnọ ima akan kpukpru n̄kpọ. Kamse, ke n̄wed Deuteronomy ikpọn̄, ikọ oro aban̄ade “ima” odu ke nsio nsio usụn̄ ebe utịm ike-20. “Ma mbọhọidụn̄ fo nte idem fo,” ekedi udiana akamba item ke ofụri  Ibet oro. (Leviticus 19:17, 18; Matthew 22:37-40) Ikọt Abasi ikenyeneke ndiwụt utọ ima oro nnọ kiet eken kpọt edi ẹkenyene n̄ko ndima isenowo oro ẹkedụn̄de ke otu mmọ, ẹtide ẹte ke nditọ Israel n̄ko ẹma ẹdi isenowo ini kiet ko. Mmọ ẹkenyene ndiwụt ima nnọ mme ubuene ye mbon ukụt, ẹn̄wamde mmọ ke n̄kan̄ eke obụk ẹnyụn̄ ẹtrede ndida nnanenyịn mmọ nnam n̄kpọ ke ufọn idemmọ. Ẹma ẹkam ẹteme mmọ ẹte ẹnam n̄kpọ ye mme unam mmọ ke mfọnido ye edikere mban̄a.—Exodus 23:6; Leviticus 19:14, 33, 34; Deuteronomy 22:4, 10; 24:17, 18.

23. Okonụk andiwet Psalm 119 ndinam nso, ndien nso ke nnyịn ikpebiere ndinam?

²³ Ewe idụt efen ke ẹkenọ utọ ndutịm ibet oro? Eyịghe idụhe andiwet psalm ekewetde ete: “Mmama [ibet, NW] fo didie!” Nte ededi, ima esie ikedịghe sụk eke ekikere. Emi ama onụk enye ndinam n̄kpọ, sia enye ama odomo ndinịm ibet oro nnyụn̄ nda enye ndu uwem. Ke adianade do, enye ama aka iso ete: “[Ibet fo] ke ntie n̄kere ofụri usen.” (Psalm 119:11, 97) Ih, enye ama esida ini ekpep ibet Jehovah. Eyịghe idụhe nte ke enye ndinam ntre ama anam ima oro enye ekenyenede ọnọ mmọ ọkọri. Ke ukem ini oro, ima oro enye ekenyenede ọnọ Ọnọ-Ibet oro, kpa Jehovah Abasi, ama ọkọri n̄ko. Nte afo akade iso ndikpep ibet Abasi, ekeme ndidi afo n̄ko eyenen̄ede asan̄a ekpere Jehovah, Akwa Ọnọ-Ibet ye Abasi unenikpe.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

Mme Mbụme Nditie N̄kere

Leviticus 19:9, 10; Deuteronomy 24:19 Didie ke afo ese Abasi emi ọnọde mme utọ ibet emi?

Psalm 19:7-14 Didie ke David ekese ‘ibet Jehovah,’ ndien ibet Abasi ekpedi ọsọn̄urua n̄kpọ adan̄a didie ọnọ nnyịn?

Micah 6:6-8 Didie ke itien̄wed emi an̄wam nnyịn ndikụt nte ke inenke owo ndida ibet Jehovah nte mbiomo?

Matthew 23:23-39 Didie ke mme Pharisee ẹkewụt ke mmimọ ikọfiọkke Ibet, ndien didie ke emi edi ntọt uwụtn̄kpọ ọnọ nnyịn?

[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]

 [Ndise ke page 132]