1, 2. Tại sao nhiều người khinh nhờn luật pháp, song chúng ta có thể phát huy cảm nghĩ nào về luật pháp của Đức Chúa Trời?

“VIỆC kiện tụng là một hố sâu không đáy, nó... nuốt chửng mọi việc”. Lời nhận định này xuất hiện trong cuốn sách xuất bản năm 1712. Trong đó, tác giả chê trách hệ thống pháp luật có các vụ kiện trì trệ kéo dài nhiều năm qua những tòa án khác nhau, làm những người tìm công lý phải tán gia bại sản. Ở nhiều nước, hệ thống pháp luật và tòa án quá phức tạp, đầy dẫy bất công, thành kiến và mâu thuẫn đến độ làm cho nhiều người khinh nhờn luật pháp.

² Ngược lại, hãy xem những lời được viết ra cách đây khoảng 2.700 năm: “Tôi yêu-mến luật-pháp Chúa biết bao!” (Thi-thiên 119:97) Tại sao người viết Thi-thiên có cảm nghĩ mãnh liệt đến thế? Bởi vì luật pháp mà ông ca ngợi bắt nguồn từ Giê-hô-va Đức Chúa Trời, chứ không phải từ chính quyền thế tục. Khi tìm hiểu luật pháp của Đức Giê-hô-va, có thể càng ngày bạn càng nghĩ như người viết Thi-thiên. Việc tìm hiểu này sẽ giúp bạn thấu hiểu trí tuệ lập pháp siêu việt nhất trong vũ trụ.

3, 4. Đức Giê-hô-va chứng tỏ Ngài là Đấng Lập Luật qua những cách nào?

³ Kinh Thánh nói: “Chỉ có một Đấng lập ra luật-pháp và một Đấng xét-đoán”. (Gia-cơ 4:12) Thật vậy, Đức Giê-hô-va là Đấng Lập Luật chân chính duy nhất. Ngay cả sự chuyển động của các thiên thể cũng được chi phối bởi “luật của các từng trời”. (Gióp 38:33) Tương tự, vô số thiên sứ thánh của Đức Giê-hô-va cũng chịu sự chi phối của luật Đức Chúa Trời, vì họ được tổ chức theo thứ bậc nhất định và phụng sự Đức Giê-hô-va như những tôi tớ hầu việc Ngài.—Thi-thiên 104:4; Hê-bơ-rơ 1:7, 14.

⁴ Đức Giê-hô-va cũng ban luật pháp cho con người. Mỗi  người chúng ta đều có lương tâm, phản ánh quan điểm của Đức Giê-hô-va về công lý. Là một hình thức luật pháp trong nội tâm, lương tâm có thể giúp chúng ta phân biệt phải trái. (Rô-ma 2:14) Thủy tổ chúng ta được phú cho một lương tâm hoàn toàn, do đó họ chỉ cần vài điều luật. (Sáng-thế Ký 2:15-17) Tuy nhiên, con người bất toàn cần nhiều luật hơn, nhằm hướng dẫn họ làm theo ý muốn Đức Chúa Trời. Các tộc trưởng như Nô-ê, Áp-ra-ham, Gia-cốp đã nhận luật pháp từ Giê-hô-va Đức Chúa Trời và truyền lại cho gia đình. (Sáng-thế Ký 6:22; 9:3-6; 18:19; 26:4, 5) Khi Đức Giê-hô-va ban Luật Pháp cho nước Y-sơ-ra-ên qua trung gian Môi-se, Ngài tự trở thành Đấng Lập Luật một cách chưa từng có. Bộ luật này giúp chúng ta thấu hiểu quan điểm của Đức Giê-hô-va về công lý.

5. Luật Pháp Môi-se có phải là một bộ luật có nhiều điều lệ phức tạp không, và tại sao bạn trả lời như thế?

⁵ Dường như nhiều người nghĩ rằng Luật Pháp Môi-se là một bộ luật có nhiều điều lệ và phức tạp. Khái niệm ấy xa sự thật. Cả bộ luật này có hơn 600 điều lệ. Nghe có vẻ nhiều, nhưng hãy thử nghĩ: Đến cuối thế kỷ 20, bộ luật liên bang của Hoa Kỳ gồm hơn 150.000 trang. Mỗi hai năm lại thêm vào khoảng 600 luật mới! Vậy, chỉ tính số lượng thôi, thì Luật Pháp Môi-se chẳng là bao so với hàng núi luật của con người. Song, Luật Pháp Đức Chúa Trời hướng dẫn người Y-sơ-ra-ên trong các lĩnh vực đời sống mà luật pháp hiện đại cũng chưa bắt đầu lưu ý tới. Hãy xem xét khái quát bộ luật này.

6, 7. (a) Luật Pháp Môi-se không giống với các bộ luật khác ở chỗ nào, và điều răn lớn nhất của Luật Pháp đó là gì? (b) Làm thế nào dân Y-sơ-ra-ên cho thấy họ chấp nhận quyền tối thượng của Đức Giê-hô-va?

⁶ Luật Pháp đề cao quyền tối thượng của Đức Giê-hô-va. Như thế, Luật Pháp Môi-se vượt xa bất kỳ bộ luật nào khác. Điều răn lớn nhất của luật pháp này là: “Hỡi Y-sơ-ra-ên! hãy nghe: Giê-hô-va Đức Chúa Trời chúng ta là Giê-hô-va có một không hai. Ngươi phải hết lòng, hết ý, hết sức kính-mến Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi”. Làm thế nào dân Đức Chúa Trời biểu hiện  lòng yêu mến Ngài? Họ phải phụng sự Ngài, phục tùng quyền tối thượng của Ngài.—Phục-truyền Luật-lệ Ký 6:4, 5; 11:13.

⁷ Mỗi người Y-sơ-ra-ên cho thấy họ chấp nhận quyền tối thượng của Đức Giê-hô-va bằng cách phục tùng những người có thẩm quyền. Cha mẹ, quan trưởng, quan xét, thầy tế lễ, và cuối cùng là vua, tất cả đều đại diện cho uy quyền của Đức Chúa Trời. Bất cứ hành vi nào chống lại những người có thẩm quyền, Đức Giê-hô-va đều xem như là chống lại Ngài. Mặt khác, nếu những người có thẩm quyền đối xử bất công hoặc hống hách với dân Ngài, họ có nguy cơ chuốc lấy cơn thịnh nộ của Đức Giê-hô-va. (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:12; 22:28; Phục-truyền Luật-lệ Ký 1:16, 17; 17:8-20; 19:16, 17) Do đó, đôi bên đều có trách nhiệm ủng hộ quyền tối thượng của Đức Chúa Trời.

8. Luật Pháp đề cao tiêu chuẩn thánh khiết của Đức Giê-hô-va như thế nào?

⁸ Luật Pháp đề cao tiêu chuẩn của Đức Giê-hô-va về sự thánh khiết. Các từ Hê-bơ-rơ thường được dịch là “thánh”, xuất hiện hơn 280 lần trong Luật Pháp Môi-se. Luật pháp này nêu ra khoảng 70 điều có thể làm người Y-sơ-ra-ên trở nên ô uế về mặt nghi lễ, nhờ đó giúp dân Đức Chúa Trời phân biệt tinh sạch và ô uế, thanh khiết và nhơ bẩn. Những luật này đề cập đến vấn đề vệ sinh thân thể, chế độ ăn uống, và ngay cả việc thải trừ chất bã. Những luật ấy mang lại lợi ích đáng kể về sức khỏe. * Nhưng luật pháp có mục tiêu cao quý hơn—đó là giữ cho dân tiếp tục được ân huệ của Đức Giê-hô-va, đồng thời tách biệt khỏi những việc làm tội lỗi của những dân đồi bại chung quanh. Hãy xem một thí dụ.

9, 10. Luật Pháp giao ước gồm những luật lệ nào về quan hệ tính giao và sinh sản? Các luật như thế mang lại những lợi ích nào?

⁹ Luật lệ trong giao ước Luật Pháp quy định rằng việc quan hệ tính giao và sinh sản—ngay cả giữa vợ chồng—cũng làm cho người ta ô uế trong một thời gian. (Lê-vi Ký 12:2-4; 15:16-18)  Luật ấy không làm giảm giá trị những sự ban cho thanh sạch này của Đức Chúa Trời. (Sáng-thế Ký 1:28; 2:18-25) Thay vì thế, những luật đó đề cao sự thánh khiết của Đức Giê-hô-va, giữ cho những người thờ phượng Ngài khỏi bị ô uế. Điều đáng chú ý là những nước chung quanh Y-sơ-ra-ên thường tiến hành nghi lễ tính dục và sinh sản trong việc thờ phượng. Tôn giáo người Ca-na-an bao gồm việc mãi dâm cả nam lẫn nữ. Do đó, một tình trạng cực kỳ đồi bại đã phát sinh và lan tràn. Ngược lại, Luật Pháp hoàn toàn tách biệt việc thờ phượng Đức Giê-hô-va khỏi những vấn đề tính dục. * Ngoài ra còn có những lợi ích khác.

¹⁰ Những luật lệ ấy có tác dụng dạy dỗ một lẽ thật thiết yếu. * Suy cho cùng, tội lỗi của A-đam di truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác qua cách nào? Chẳng phải là qua quan hệ tính giao và sinh sản sao? (Rô-ma 5:12) Đúng thế, Luật Pháp của Đức Chúa Trời nhắc nhở dân Ngài rằng tội lỗi luôn luôn là một điều có thực. Thật vậy, tất cả chúng ta đều sinh ra trong tội lỗi. (Thi-thiên 51:5) Chúng ta cần sự tha thứ và cứu chuộc để đến gần Đức Chúa Trời thánh.

11, 12. (a) Luật Pháp cổ vũ nguyên tắc công lý trọng yếu nào? (b) Luật Pháp bao gồm những biện pháp nào nhằm ngăn ngừa việc làm lệch cán cân công lý?

¹¹ Luật Pháp đề cao công lý hoàn hảo của Đức Giê-hô-va. Luật Pháp Môi-se cổ vũ nguyên tắc về sự tương xứng, tức cân bằng, trong những vấn đề xét xử. Do đó, Luật Pháp quy định: “Mạng đền mạng, mắt đền mắt, răng đền răng, tay đền tay, chân đền chân”. (Phục-truyền Luật-lệ Ký 19:21) Trong những vụ đại hình, hình phạt phải đích đáng với tội. Đặc điểm này của công  lý Đức Chúa Trời thấm sâu vào Luật Pháp và ngày nay là mấu chốt để hiểu giá chuộc hy sinh của Chúa Giê-su Christ, như Chương 14 sẽ cho thấy.—1 Ti-mô-thê 2:5, 6.

¹² Luật Pháp cũng bao gồm những biện pháp ngăn ngừa việc làm lệch cán cân công lý. Thí dụ, ít nhất phải có hai người chứng thì lời tố cáo mới có giá trị pháp lý. Việc khai man bị nghiêm trị. (Phục-truyền Luật-lệ Ký 19:15, 18, 19) Luật pháp nghiêm cấm tham nhũng và hối lộ. (Xuất Ê-díp-tô Ký 23:8; Phục-truyền Luật-lệ Ký 27:25) Ngay cả trong việc mua bán, dân Đức Chúa Trời cũng phải phục tùng những tiêu chuẩn công lý cao quý của Đức Giê-hô-va. (Lê-vi Ký 19:35, 36; Phục-truyền Luật-lệ Ký 23:19, 20) Bộ luật cao thượng và công bằng ấy là một ân phước lớn cho dân Y-sơ-ra-ên!

13, 14. Luật Pháp cổ vũ việc xét xử công bằng giữa kẻ trộm và nạn nhân như thế nào?

¹³ Luật Pháp Môi-se có phải là một bộ luật cứng nhắc, thiếu khoan dung không? Tuyệt nhiên không! Vua Đa-vít được soi dẫn viết: “Luật-pháp của Đức Giê-hô-va là trọn-vẹn”. (Thi-thiên 19:7) Như Đa-vít đã biết rõ, Luật Pháp khuyến khích lòng khoan dung và sự đối xử công bằng. Luật Pháp thực hiện điều đó như thế nào?

¹⁴ Luật pháp của một số nước ngày nay dường như dung tha và chiếu cố kẻ phạm pháp hơn là quan tâm đến nạn nhân. Thí dụ, những kẻ trộm cắp có thể bị tù. Trong khi đó, nạn nhân vẫn mất tài sản, nhưng lại phải đóng thuế cung cấp nhà ở và nuôi bọn tội phạm. Thời xưa, nước Y-sơ-ra-ên không có nhà tù như chúng ta thấy ngày nay. Dù vậy, có các giới hạn nghiêm ngặt quy định mức độ trừng phạt. (Phục-truyền Luật-lệ Ký 25:1-3) Kẻ trộm phải bồi hoàn cho nạn nhân. Ngoài ra còn phải trả thêm. Bao nhiêu? Mỗi trường hợp mỗi khác. Xem chừng các quan xét được tự do cân nhắc một số yếu tố, chẳng hạn như việc ăn năn hối lỗi của phạm nhân. Điều đó giải thích lý do tại sao hình phạt nơi Lê-vi Ký 6:1-7 đòi hỏi kẻ trộm phải bồi  thường, thấp hơn nhiều so với hình phạt nơi Xuất Ê-díp-tô Ký 22:7.

15. Làm thế nào Luật Pháp bảo đảm cả lòng khoan dung lẫn công lý trong trường hợp vô ý làm chết người?

¹⁵ Luật Pháp nhân từ thừa nhận rằng không phải tất cả những sai trái đều do cố ý. Chẳng hạn, khi một người vô ý làm chết người, người đó không phải chết để đền mạng nếu hành động đúng bằng cách chạy trốn vào một trong các thành ẩn náu ở rải rác khắp xứ Y-sơ-ra-ên. Sau khi những quan xét có đủ khả năng xem xét vụ án, người phạm tội phải trú ngụ trong thành ẩn náu cho đến khi thầy tế lễ thượng phẩm qua đời. Lúc ấy, người đó được tự do chọn nơi sinh sống. Như vậy, người đó hưởng lòng khoan dung của Đức Chúa Trời. Đồng thời, luật này nhấn mạnh giá trị cao quý của mạng sống con người.—Dân-số Ký 15:30, 31; 35:12-25.

16. Luật Pháp bảo vệ một số quyền lợi cá nhân như thế nào?

¹⁶ Luật Pháp bảo vệ quyền lợi cá nhân. Hãy xem xét những cách Luật Pháp che chở những người mắc nợ. Luật Pháp cấm không được vào nhà chiếm giữ tài sản làm vật thế chấp món nợ. Thay vì thế, người cho vay phải đứng ở ngoài và chờ con nợ mang trao của thế chấp. Như thế, nhà của con nợ được xem là bất khả xâm phạm. Nếu lấy áo khoác của con nợ làm của cầm, chủ nợ phải trả lại lúc chiều tối, vì rất có thể con nợ cần áo để đắp ấm ban đêm.—Phục-truyền Luật-lệ Ký 24:10-14.

17, 18. Trong những vấn đề liên quan đến chiến tranh, dân Y-sơ-ra-ên khác với các dân khác như thế nào, và tại sao?

¹⁷ Ngay cả chiến tranh cũng có quy định trong Luật Pháp. Dân của Đức Chúa Trời được gây chiến, không phải chỉ nhằm thỏa mãn lòng thèm khát quyền lực hoặc chinh phục, nhưng là đại diện cho Đức Chúa Trời trong “chiến-trận của Đức Giê-hô-va”. (Dân-số Ký 21:14) Trong nhiều trường hợp, dân Y-sơ-ra-ên trước hết phải ra điều kiện cho kẻ thù đầu hàng. Nếu điều kiện bị bác bỏ, bấy giờ dân Y-sơ-ra-ên có thể vây hãm—nhưng phải theo quy luật của Đức Chúa Trời. Không giống như nhiều binh lính trong suốt lịch sử loài người, quân đội của nước Y-sơ-ra-ên không được hãm hiếp phụ nữ hoặc tham gia tàn  sát dã man. Thậm chí, họ phải tôn trọng môi trường, không đốn cây ăn trái của kẻ thù. * Những quân đội khác không có các luật hạn chế như thế.—Phục-truyền Luật-lệ Ký 20:10-15, 19, 20; 21:10-13.

¹⁸ Bạn có rợn người khi nghe nói trẻ em ở một số nước được huấn luyện làm lính chiến không? Trong nước Y-sơ-ra-ên xưa, không người nam nào dưới 20 tuổi được tuyển vào quân đội. (Dân-số Ký 1:2, 3) Ngay cả một người nam trưởng thành cũng được miễn quân dịch nếu quá sợ hãi. Người nam mới kết hôn cũng được miễn trọn một năm để có thể có con nối dõi, trước khi bắt đầu nhiệm vụ hiểm nghèo. Luật Pháp giải thích rằng nhờ đó người chồng trẻ làm vợ mới cưới được “vui-vẻ”.—Phục-truyền Luật-lệ Ký 20:5, 6, 8; 24:5.

19. Luật Pháp bao gồm những quy định nào nhằm bảo vệ phụ nữ, trẻ em, gia đình, người góa bụa, và trẻ mồ côi?

¹⁹ Luật Pháp cũng che chở phụ nữ, trẻ em và gia đình. Cha mẹ được lệnh phải luôn chú ý đến con cái và dạy dỗ những điều thiêng liêng. (Phục-truyền Luật-lệ Ký 6:6, 7) Luật Pháp cấm mọi hình thức loạn luân, hình phạt là tử hình. (Lê-vi Ký, chương 18) Tương tự thế, Luật Pháp cũng cấm việc ngoại tình, là một việc ngày nay thường làm gia đình đổ vỡ, hủy hoại sự yên ổn và danh giá gia đình. Luật Pháp bảo vệ người góa bụa, trẻ mồ côi, và nghiêm cấm việc ngược đãi họ.—Xuất Ê-díp-tô Ký 20:14; 22:22-24.

20, 21. (a) Tại sao Luật Pháp Môi-se cho phép dân Y-sơ-ra-ên thực hành tục đa thê? (b) Tại sao luật ly dị trong Luật Pháp khác với tiêu chuẩn mà Chúa Giê-su phục hồi sau này?

²⁰ Tuy nhiên, liên quan đến điều trên, một số người có thể thắc mắc: ‘Vậy tại sao Luật Pháp cho phép tục đa thê?’ (Phục-truyền Luật-lệ Ký 21:15-17) Chúng ta cần xem xét những luật ấy theo bối cảnh đương thời. Những ai đánh giá Luật Pháp  Môi-se theo quan điểm của thời kỳ và văn hóa hiện đại, nhất định sẽ hiểu sai luật này. (Châm-ngôn 18:13) Tiêu chuẩn gia đình một chồng một vợ làm cho hôn nhân bền vững, đã được Đức Giê-hô-va thiết lập mãi từ xa xưa trong vườn Ê-đen. (Sáng-thế Ký 2:18, 20-24) Tuy nhiên, đến thời kỳ Đức Giê-hô-va ban Luật Pháp cho dân Y-sơ-ra-ên, các tập tục như đa thê đã bén rễ hàng thế kỷ. Đức Giê-hô-va biết rõ dân Ngài là “dân cứng cổ” thường cãi lệnh, ngay cả những mệnh lệnh cơ bản nhất, chẳng hạn như luật cấm thờ hình tượng. (Xuất Ê-díp-tô Ký 32:9) Vì vậy Ngài đã khôn ngoan không chọn thời kỳ đó để sửa đổi tất cả những thói tục hôn nhân của họ. Nhưng hãy nhớ rằng Đức Giê-hô-va không thiết lập tục đa thê. Tuy nhiên, Ngài đã lập các quy chế trong Luật Pháp Môi-se để kiểm soát tục đa thê giữa dân Ngài và để ngăn chặn việc lạm dụng thói tục này.

²¹ Tương tự thế, Luật Pháp Môi-se cho phép người đàn ông ly dị vợ trên một phạm vi tương đối rộng, dựa trên những lý do nghiêm trọng. (Phục-truyền Luật-lệ Ký 24:1-4) Chúa Giê-su gọi điều này là sự nhân nhượng của Đức Chúa Trời đối với dân Y-sơ-ra-ên “vì cớ lòng... [họ] cứng-cỏi”. Dù vậy, sự nhân nhượng đó chỉ tạm thời thôi. Chúa Giê-su đã khôi phục cho các môn đồ tiêu chuẩn về hôn nhân mà Đức Giê-hô-va ban đầu đã lập ra.—Ma-thi-ơ 19:8.

22. Luật Pháp Môi-se khuyến khích tình yêu thương bằng những cách nào, và đối với ai?

²² Bạn có tưởng tượng được một hệ thống luật pháp hiện đại khuyến khích tình yêu thương không? Luật Pháp Môi-se đề cao tình yêu thương lên hàng đầu. Chỉ riêng sách Phục-truyền Luật-lệ Ký, từ ngữ “yêu” và “mến” xuất hiện trên 20 lần dưới nhiều hình thức. “Hãy yêu-thương kẻ lân-cận ngươi như mình” là điều răn lớn thứ hai trong Luật Pháp. (Lê-vi Ký 19:18; Ma-thi-ơ 22:37-40) Dân Đức Chúa Trời không những phải biểu lộ tình yêu thương lẫn nhau mà còn với khách lạ cư ngụ ở giữa họ, nhớ rằng đã một thời dân Y-sơ-ra-ên từng là khách kiều ngụ. Họ phải biểu lộ lòng yêu thương người nghèo  và người đau buồn, giúp đỡ về vật chất và tránh lợi dụng cảnh ngộ khốn cùng của những người ấy. Thậm chí họ còn được lệnh phải đối xử tử tế và quan tâm đến những con vật làm công việc nặng nhọc.—Xuất Ê-díp-tô Ký 23:6; Lê-vi Ký 19:14, 33, 34; Phục-truyền Luật-lệ Ký 22:4, 10; 24:17, 18.

23. Người viết bài Thi-thiên 119 được thôi thúc làm gì, và chúng ta có thể kiên quyết thực hiện điều gì?

²³ Có dân nào được ban phước với bộ luật như thế không? Chẳng có gì đáng ngạc nhiên khi người viết Thi-thiên nói: “Tôi yêu-mến luật-pháp Chúa biết bao!” Tuy nhiên, lòng yêu mến này không chỉ là một cảm xúc thôi. Tình yêu thương ấy đã thôi thúc ông hành động, vì ông đã gắng sức vâng phục và sống theo luật pháp đó. Ông nói thêm: “Trọn ngày tôi suy-gẫm luật-pháp ấy”. (Thi-thiên 119:11, 97) Đúng, ông thường xuyên dành thì giờ tìm hiểu luật pháp của Đức Giê-hô-va. Chắc chắn khi tìm hiểu như thế, lòng yêu mến luật pháp đã gia tăng. Đồng thời, tình yêu của ông đối với Đấng Lập Luật, Giê-hô-va Đức Chúa Trời, cũng nảy nở. Khi tiếp tục tìm hiểu luật pháp Đức Chúa Trời, mong rằng bạn cũng ngày càng đến gần hơn với Đức Giê-hô-va, Đấng Lập Luật Vĩ Đại và Đức Chúa Trời chí công.