14-تاراۋ
ەحوبا «كوپتەگەن ادامداردىڭ تولەمىن وتەۋ ٷشىن» قام جاساعان
1، 2. كيەلى كىتاپتا ادامزاتتىڭ كۇيى قالاي سۋرەتتەلگەن جانە ودان بوسانار جالعىز جول قانداي؟
‹بۇكىل جاراتىلىس تولعاق ازابى سەكىلدى بەينەت شەگىپ، ىڭقىلداي كۇرسىنىپ جاتىر› (ريمدىكتەرگە 8:22). ەلشى پاۋىل ٴبىزدىڭ بەيشارا كۇيىمىزدى وسىلاي سۋرەتتەگەن. ادامي تۇرعىدان قاراعاندا قايعى-قاسىرەت، كۇنا مەن ولىمنەن بوسانار ەش جول جوق سياقتى. ٴبىراق ەحوبا ادام سياقتى ەمەس، وعان ەشتەڭە توسقاۋىل بولا المايدى (رۋلاردى ساناۋ 23:19). ٵدىل قۇداي ٴبىزدى قايعى-قاسىرەتتەن قۇتقارۋدىڭ جولىن قاراستىرىپ قويعان. ول مۇنى تولەم ارقىلى جۇزەگە اسىرماق.
2 تولەم — ەحوبانىڭ ادامزاتقا دەگەن ەڭ زور سيى. سونىڭ ارقاسىندا كۇنا مەن ولىمنەن ازات ەتىلۋ مۇمكىندىگى تۋىپ وتىر (ەفەستىكتەرگە 1:7). سونداي-اق ول، مەيلى، كوكتەگى نەمەسە جەردەگى جۇماقتا بولسىن، ماڭگىلىك ومىرگە دەگەن ٷمىتتىڭ نەگىزى بولىپ تابىلادى (جوحان 3:16؛ پەتىردىڭ 1-حاتى 1:4). ٴبىراق تولەم دەگەن، نەگىزىندە، نەنى بىلدىرەدى؟ سول ارقىلى ەحوبانىڭ تەڭدەسى جوق ادىلدىگى تۋراسىندا نە بىلۋگە بولادى؟
تولەمنىڭ قاجەت بولۋىنىڭ سەبەبى
3. ا) نەگە تولەمگە مۇقتاجدىق تۋدى؟ ٵ) نەگە قۇداي ادام اتانىڭ ۇرپاقتارىنا شىعارىلعان ٶلىم ۇكىمىن وزگەرتە سالمادى؟
3 ادام اتانىڭ كۇناسىنىڭ كەسىرىنەن ادامزات تولەمگە مۇقتاج بولدى. ول قۇدايعا مويىنسۇنبادى، ناتيجەسىندە ۇرپاقتارىنا اۋرۋ، قايعى-قاسىرەت پەن ٶلىمدى مۇراعا قالدىردى (جاراتىلىس 2:17؛ ريمدىكتەرگە 8:20). قۇداي ٴدال وسى جاعدايدا جۇمساقتىق تانىتىپ، ۇكىمىن — ٶلىم جازاسىن — وزگەرتە المادى. ونىڭ بۇلاي ەتكەنى ‹كۇنانىڭ بەرەتىنى — ٶلىم› دەگەن ٶز زاڭىنا قايشى بولار ەدى (ريمدىكتەرگە 6:23). ەگەر ەحوبا ٵدىل نورمالارىن كۇشىنەن ايىرسا، الەمدى باسسىزدىق پەن زاڭسىزدىق جايلار ەدى.
4، 5. ا) شايتان قۇدايعا قالاي جالا جاپتى جانە نەگە ەحوبا جاۋاپ بەرۋگە مىندەتتى بولدى؟ ٵ) شايتان ەحوبانىڭ ادال قىزمەتشىلەرىنە قانداي جالا جاپتى؟
4 12-تاراۋدان كورگەنىمىزدەي، ەدەمدە بولعان بۇلىكتىڭ وزىنەن گورى ونىڭ سالدارىنان تۋعان سۇراقتاردىڭ ٴمانى الدەقايدا ماڭىزدىراق ەدى. شايتان ەحوبانىڭ ەسىمىنە كۇيە جاقتى. ول ەحوبانى وتىرىكشى ٵرى جاراتىلىستارىن ەركىندىكتەن ايىرىپ وتىرعان قاتىگەز ديكتاتور دەپ ايىپتادى (جاراتىلىس 3:1—5). شايتان ٶزىن قۇدايدىڭ جەر بەتىن ٵدىل ادامدارعا تولتىرۋعا قاتىستى نيەتىن ورىنداۋىنا كەدەرگى ەتە العانداي كورسەتتى، وسىلايشا ەحوبانى ٶز ەركىن جۇزەگە اسىرۋعا دارمەنسىز دەپ قارالادى (جاراتىلىس 1:28؛ يشايا 55:10، 11). ەگەر وسىنداي داۋ جاۋاپسىز قالسا، سانالى جاراتىلىستاردىڭ كوبىسىنىڭ ەحوبانىڭ بيلىگىنە دەگەن سەنىمدىلىگى شايقالار ەدى.
5 سونداي-اق شايتان ەحوبانىڭ ادال قىزمەتشىلەرى وعان ٶز پايدالارى ٷشىن عانا قىزمەت ەتەدى، ال قىسىمعا تۇسە قالسا، بىردە-بىرەۋى ادالدىقتارىن ساقتامايدى دەگەن جالا جاپتى (ٵيۇپ 1:9—11). بۇل داۋ ادامزاتتىڭ مۇشكىل حالىنەن الدەقايدا ماڭىزدى بولدى. ەحوبا شايتاننىڭ جالعان ايىبىنا جاۋاپ بەرۋگە ٶزىن مىندەتتى سەزىندى. ٴبىراق قالايشا قۇداي وسى داۋدى دا شەشىپ، ادامزاتتى دا امان الىپ قالا الار ەدى؟
تولەم دەگەنىمىز — قۇننىڭ تەڭ بولۋى
6. كيەلى كىتاپتا قۇدايدىڭ ادامزاتتى قۇتقارۋ ٷشىن جاساعان شاراسىن تۇسىندىرۋگە قولدانىلعان سوزدەردىڭ كەيبىرەۋى قانداي؟
6 ەحوبانىڭ شەشىمى بىردە-ٴبىر ادام بالاسى ويلاپ تابا المايتىنداي، بارىنشا مەيىرىمدى ٵرى وتە ٵدىل شەشىم بولدى. سويتە تۇرا، ول مەيلىنشە قاراپايىم شەشىم ەدى. كيەلى كىتاپتا ول قۇتقارۋ، تاتۋلاستىرۋ، كۇنانىڭ قۇنىن وتەۋ دەگەن ٴتۇرلى سوزدەرمەن بەرىلگەن (عالاتتىقتارعا 3:13؛ قولوستىقتارعا 1:20؛ ەۆرەيلەرگە 2:17). ٴبىراق ەڭ ۇتىمدى ٴسوزدى يسانىڭ ٶزى قولدانسا كەرەك. ول بىلاي دەگەن: ‹مەن قۇداي تاعايىنداعان بيلەۋشى بولا تۇرا وزىمە قىزمەت ەتكىزۋگە ەمەس، ٶزىم قىزمەت ەتىپ، كوپتەگەن ادامداردىڭ ازاتتىق تولەمىن وتەۋ [گرەكشە لي’ترون] ٷشىن جانىمدى قيۋعا وسى دۇنيەگە كەلدىم› (ماتاي 20:28).
7، 8. ا) جازبالارداعى «تولەم» ٴسوزىنىڭ ماعىناسى قانداي؟ ٵ) قاي ماعىنادا تولەم تەڭ قۇندى بولۋ كەرەك؟
7 تولەم دەگەن نە؟ جازبا ورنىنان كورىنىپ تۇرعانداي، اتىلمىش ٴسوز گرەك ٴتىلىنىڭ «ازات ەتۋ، بوساتۋ» ەتىستىگىنەن شىققان. بۇل ٴسوز اسكەري تۇتقىندى بوساتۋ ٷشىن تولەنەتىن قۇندى بىلدىرەدى. ولاي بولسا، تولەمدى ٴبىر نارسەنى قايتارىپ الۋ ٷشىن تولەنەتىن قۇن دەۋگە دە بولادى. ەۆرەي جازبالارىندا قولدانىلعان «تولەم» (كو’فەر) ٴسوزى «جابۋ» دەگەندى بىلدىرەتىن ەتىستىكتەن شىققان. بۇل بىزگە تولەمنىڭ كۇنانى جاباتىنىن تۇسىنۋىمىزگە كومەكتەسەدى.
8 ەسكەرە كەتەتىن جايت، ٴبىر سوزدىكتە اتالمىش ٴسوزدىڭ (كو›فەر) «ۇنەمى تەڭ قۇندىلىققا»، نەمەسە سايكەستىككە، نۇسقايتىنى ايتىلعان (Theological Dictionary of the New Testament). سوندىقتان كۇنانىڭ تولەمىن بەرۋ نەمەسە ونى جابۋ ٷشىن تولەنۋگە ٴتيىس قۇن دا سونىڭ كەلتىرگەن زالالىنا تولىقتاي ساي، ياكي ونى تولىعىمەن جاباتىن بولۋ كەرەك. وسىعان وراي، قۇدايدىڭ يسرايلگە بەرگەن زاڭىندا: «جانعا جان؛ كوزگە كوز؛ تىسكە ٴتىس؛ قولعا قول؛ اياققا اياق»،— دەلىنگەن (زاڭدى قايتالاۋ 19:21).
9. ەرتەدەگى ادال كىسىلەر نە ٷشىن قۇرباندىققا مال شالعان جانە ەحوبا ولاردى قالاي قابىلداعان؟
9 ٵبىلدىڭ زامانىنان بەرى ادال كىسىلەر قۇرباندىققا مال شالاتىن بولعان. مۇنىسىمەن ولار وزدەرىنىڭ كۇناكار ٵرى كۇنالارىنىڭ قۇنى وتەلۋىنە مۇقتاج ەكەندەرىن تۇسىنەتىنىن، سونداي-اق قۇدايدىڭ ۋادە ەتىلگەن «ۇرپاق» ارقىلى كۇنانىڭ ىقپالىنان بوساتاتىنىنا سەنەتىندىكتەرىن كورسەتكەن (جاراتىلىس 3:15؛ 4:1—4؛ لەۋىلىكتەر 17:11؛ ەۆرەيلەرگە 11:4). ەحوباعا مۇنداي قۇرباندىقتار دا، ونى ۇسىنعان كىسىلەر دە ۇنامدى بولعان. الايدا قۇرباندىققا شالىناتىن مال، ارى كەتكەندە، بولاشاقتاعى جايتتىڭ بەلگىسى عانا بولعان. مال ادامنان تومەن، سوندىقتان، شىنداپ كەلگەندە، ادامنىڭ كۇناسىن جابا المايتىن (ٴزابۋر 8:4—8 [8:5—9]). سول سەبەپتى كيەلى كىتاپتا: «قۇربانعا شالىنعان بۇقالار مەن قوشقارلاردىڭ قانى ادامنىڭ كۇناسىن وتەپ، تازارتا المايدى»،— دەلىنگەن (ەۆرەيلەرگە 10:1—4). مۇنداي قۇرباندىقتار بەرىلۋى ٴتيىس ناعىز تولەم قۇرباندىعىنىڭ نىشانى عانا ەدى.
«ساي كەلەتىن تولەم»
10. ا) تولەم كىمگە ساي بولۋ كەرەك ەدى جانە نەگە؟ ٵ) نەگە ٴبىر عانا ادامنىڭ قۇرباندىعى جەتكىلىكتى بولدى؟
10 ەلشى پاۋىل: «ادام اتامەن بايلانىستاعىلاردىڭ ٴبارى ولۋگە ٴتيىس»،— دەپ جازدى (قورىنتتىقتارعا 1-حات 15:22). تولەم كەمەلدى بولعان ادام اتانىڭ ومىرىنە تۋرا ساي كەلۋگە ٴتيىس (ريمدىكتەرگە 5:14). ادىلدىك تارازىسىنىڭ باسىن باسقا ەشقانداي جاراتىلىس تەڭەستىرە الماس ەدى. تەك كەمەلدى ادام، ياكي ادام اتاعا شىعارىلعان ۇكىمنىڭ بيلىگى جۇرمەيتىن ادام عانا بۇكىل ادامزات ٷشىن «ساي كەلەتىن تولەمدى»، ياعني كەمەلدى بولعان ادام اتاعا ساي تولەمدى بەرە الار ەدى (تىموتەگە 1-حات 2:6، جد). الايدا بۇل ادام اتانىڭ ٵربىر ۇرپاعىنا جەكە-جەكە مىڭ سان ميلليون ادام قۇرباندىققا بەرىلۋ كەرەك دەگەندى بىلدىرمەيدى. مۇنى ەلشى پاۋىل بىلاي تۇسىندىرەدى: «ٴبىر ادام [ادام اتا] ارقىلى دۇنيەگە كۇنا، ال كۇنا ارقىلى ٶلىم كەلدى» (ريمدىكتەرگە 5:12). ‹ٴبىر ادام ارقىلى ٶلىم دۇنيەگە كەلگەن› بولسا، قۇداي تولەمنىڭ دە ‹ٴبىر ادام ارقىلى› بەرىلۋىنە قام جاسادى (قورىنتتىقتارعا 1-حات 15:21). مۇنى قالاي تۇسىنۋگە بولادى؟
‹بارلىعىنا ساي كەلەتىن تولەم›
11. ا) قالاي كۇنادان ازات ەتۋشى «ٵربىر ادام ٷشىن ولمەك» ەدى؟ ٵ) نەگە ادام مەن حاۋا تولەمنىڭ پايداسىن كورە الماس ەدى؟ (سىلتەمەنى دە ەسكەر.)
11 ەحوبا ٴبىر كەمەلدى ادامنىڭ ٶز ەركىمەن ٶمىرىن قۇرباندىققا بەرۋىنە قام جاسادى. ريمدىكتەرگە 6:23 كە ساي، كۇنانىڭ قۇنى — ٶلىم. كۇنادان ازات ەتۋشى ٶمىرىن قۇربان ەتۋىمەن ‹كۇللى ادامزات ٷشىن جانىن قيماق› ەدى. باسقا سوزدەرمەن ايتقاندا، ول ادام اتانىڭ كۇناسىنىڭ قۇنىن تولەمەك ەدى (ەۆرەيلەرگە 2:9، جد؛ قورىنتتىقتارعا 2-حات 5:21؛ پەتىردىڭ 1-حاتى 2:24). وسىلايشا تولەمنىڭ ادام اتانىڭ بارلىق ۇرپاقتارىنا شىعارىلعان ۇكىمنىڭ كۇشىن جويعانى كۇنانىڭ جويقىن كۇشىنىڭ تامىرىنا بالتا شابۋعا زاڭدى نەگىز بەرمەك ەدى a (ريمدىكتەرگە 5:16).
12. قارىزدى ٴبىر ادام تولەپ، ال پايداسىن كوپ ادام كورەتىنىن مىسالمەن ٴتۇسىندىرىپ بەر.
12 مىناداي مىسالدى قاراستىرىپ كورەيىكشى: سەن تۇرعىندارىنىڭ باسىم كوپشىلىگى ٴبىر ۇلكەن فابريكادا ىستەيتىن قالاشىقتا تۇراسىڭ دەلىك. ٶزىڭنىڭ دە، كورشىلەرىڭنىڭ دە تابىستارىڭ جاقسى، ەش ۋايىمسىز ٶمىر كەشىپ جاتىرسىڭدار. ٴبىراق كۇندەردىڭ كۇنىندە ول جابىلىپ قالادى. نە سەبەپتى؟ ونىڭ باسشىسى ارام ادام بولىپ شىعىپ، اقىرىندا فابريكانى بانكروتقا ۇشىراتادى. ويلاماعان جەردەن سەن دە، كورشىلەرىڭ دە ەشتەڭەگە ەسەپ ايىرىسا المايتىن بولىپ قالاسىڭدار. ٴبىر ادامنىڭ ارامزالىعىنىڭ كەسىرىنەن كوپتەگەن وتباسى جانە نەسيەگەرلەر جاپا شەگەدى. بۇل جاعدايدىڭ شەشىمى بار ما؟ بار بولعاندا قانداي! ٴبىر باي كىسى مەيىرىمدىلىك جاساۋدى شەشەدى. ول فابريكانىڭ ٴتۇسىمى جاقسى ەكەنىن تۇسىنەدى. جۇمىسشىلار مەن ولاردىڭ وتباسىلارىنا دا جانى اشيدى. ٴسۇيتىپ، فابريكانىڭ بارلىق قارىزدارىن تولەپ، قايتا ىسكە قوسادى. قارىزدى ٴبىر ادامنىڭ تولەگەنىنىڭ ارقاسىندا كوپتەگەن جۇمىسشىلار، ولاردىڭ وتباسىلارى دا، نەسيەگەرلەر دە قارىزدارىنان قۇتىلادى. تاپ سول سياقتى ادام اتانىڭ قارىزىنىڭ تولەنۋىنىڭ ارقاسىندا ميلليونداعان ادامدار كۇنادان ازات ەتىلەدى.
تولەمنىڭ قۇنىن كىم بەردى؟
13، 14. ا) ەحوبا تولەم بەرىلۋ ٷشىن قالاي قام جاسادى؟ ٵ) تولەم كىمگە بەرىلدى جانە ول نە ٷشىن قاجەت بولدى؟
13 ‹ادامزاتتىڭ كۇناسىن ٶز موينىنا ارتاتىن «توقتىنىڭ»› كەلۋىنە تەك ەحوبا عانا قام جاساي الار ەدى (جوحان 1:29). ٴبىراق ادامزاتتى قۇتقارۋ ٷشىن، ول كەز كەلگەن پەرىشتەنى جىبەرە سالعان جوق. ەحوبا ٶز قىزمەتشىلەرىن شايتاننىڭ جاپقان جالاسىنان تۇبەگەيلى ٵرى ٴبىرجولا اقتاي الاتىن بىرەۋدى جىبەردى. ٴيا، ەحوبا زور قۇرباندىق جاساپ، «ەرەكشە جاقسى كورگەن» جالعىز ۇلىن جەرگە جىبەردى (ناقىل سوزدەر 8:30، جد). قۇداي ۇلى كوكتەگى ومىرىنەن ‹ٶز ەركىمەن باس تارتتى› (فىلىپىلىكتەرگە 2:7). ەحوبا كەرەمەت تۇردە ۇلىنىڭ ٶمىرىن ٴماريام دەگەن ياھۋدي قىزدىڭ قۇرساعىنا سالدى (لۇقا 1:27، 35). ونىڭ ادام رەتىندەگى ەسىمى يسا بولماق ەدى. ٴبىراق زاڭي تۇرعىدان ونى ەكىنشى ادام دەۋگە بولاتىن، ويتكەنى ول كەمەلدى بولعان ادام اتاعا تۋرا ساي كەلدى (قورىنتتىقتارعا 1-حات 15:45، 47). سوندىقتان يسا ادامزاتتىڭ كۇناسى ٷشىن ٶزىن قۇرباندىققا بەرە الار ەدى.
14 ال تولەم كىمگە بەرىلمەك ەدى؟ ٴزابۋر 49:7 [48:8] دە تولەمنىڭ «قۇدايعا» بەرىلۋ كەرەكتىگى ايتىلعان. الايدا تولەمنىڭ وتەلۋى ٷشىن قام جاساعان ەحوبانىڭ ٶزى ەمەس پە؟ ٴيا، دەسە دە بۇنىمەن تولەمنىڭ بەرىلۋى اقشانى ٴبىر قالتادان ەكىنشىسىنە سالۋ سياقتى ماعىناسىز، انشەيىن جاسالا سالعان ارەكەت بولمايدى. تولەمدى جاي عانا زات الماستىرۋ ەمەس، زاڭ تۇرعىسىنان قاراستىرىلاتىن ماسەلە دەپ ٴتۇسىنۋ كەرەك. وزىنە قانشالىقتى قىمباتقا تۇسەتىنىنە قاراماستان، تولەم بەرۋ ارقىلى ەحوبا ٶزىنىڭ كەمەلدى ادىلدىك نورماسىنا مىزعىماستاي بەرىك ەكەندىگىنە كەپىلدىك بەردى (جاراتىلىس 22:7، 8، 11—13؛ ەۆرەيلەرگە 11:17؛ جاقىپ 1:17).
15. يسانىڭ ازاپتالىپ ٶلۋى نە ٷشىن قاجەت بولدى؟
15 ب. ز. 33-جىلىنىڭ كوكتەمىندە يسا ٴماسىح تولەمنىڭ قۇنى وتەلۋىمەن بىتەتىن اۋىر سىناققا ٶز ەركىمەن باس تىكتى. ول وزىنە جالعان ايىپ تاعىلىپ، كىنالى دەپ تابىلىپ، بورەنەگە شەگەلەنگەندە قارسىلىق بىلدىرمەدى. يسانىڭ وسىنشاما ازاپ شەگۋى شىنىمەن-اق قاجەت بولدى ما؟ ٴيا، ويتكەنى قۇدايدىڭ قىزمەتشىلەرىنىڭ مىنسىزدىگىنە قاتىستى داۋ شەشىلۋى ٴتيىس ەدى. يرودتىڭ يسانى نارەستە كەزىندە ولتىرۋىنە قۇدايدىڭ جول بەرمەگەنى كوڭىل قويارلىق جايت (ماتاي 2:13—18). ال يسا ەسەيگەن كەزدە، كوتەرىلگەن داۋدىڭ ٴمانىن بارىنشا ۇعىپ، شايتاننىڭ شابۋىلىنا قارسى تۇرا العان b. ‹قاسيەتتى دە كىناراتسىز، كىرشىكسىز، كۇناكارلاردان الاستاتىلعان› يسا ادام ايتقىسىز قيانات شەككەنىنە قاراماستان، ەحوبانىڭ قيىندىققا كەزىككەندە ادالدىعىن ساقتاپ قالاتىن قىزمەتشىلەرى بار ەكەنىن كەرەمەت تۇردە ٵرى ماڭگىگە دالەلدەدى (ەۆرەيلەرگە 7:26). سوندىقتان ونىڭ ولەر الدىندا سالتاناتتى تۇردە: «ەندى تۇگەل ورىندالدى!»— دەپ داۋىستاعانى تاڭعالدىرمايدى (جوحان 19:30).
قۇتقارۋ ٸسىن اياعىنا دەيىن جەتكىزۋ
16، 17. ا) يسا قۇتقارۋ ٸسىن قالاي جالعاستىردى؟ ٵ) يسانىڭ ‹قۇداي الدىندا تۇرىپ، ٴبىزدى قولداپ سويلەگەنى› نە ٷشىن قاجەت بولدى؟
16 الايدا يسا قۇتقارۋ ٸسىن اياعىنا دەيىن جەتكىزۋگە ٴتيىس ەدى. يسانىڭ ولگەنىنە ٷش كۇن بولعاندا، ەحوبا ونى قايتا ٴتىرىلتتى (ەلشىلەردىڭ ىستەرى 3:15؛ 10:40). ەحوبا بۇل كەرەمەت ٸستى ادال قىزمەتى ٷشىن يساعا بەرىلگەن سي رەتىندە عانا ەمەس، قۇدايدىڭ باس ٴدىني قىزمەتكەرى بولىپ، قۇتقارۋ ٸسىن اياعىنا دەيىن جەتكىزۋىنە مۇمكىندىك بەرۋ ٷشىن دە ىستەدى (ريمدىكتەرگە 1:4؛ قورىنتتىقتارعا 1-حات 15:3—8). ەلشى پاۋىل بىلاي تۇسىندىرەدى: «باس ٴدىني قىزمەتكەرىمىز ٴماسىح...قۇرباندىققا شالىنعان قوشقارلار مەن بۇزاۋلاردىڭ قانىن ەمەس، ٶزىنىڭ قۇربان بولعان كەزىندە توگىلگەن قانىن وسى كيەلى ٷيدىڭ ەڭ قاسيەتتى بولىمىنە ٴبىرجولا الىپ كىردى. وسىلايشا ول ٴبىزدى كۇنامىزدان ارىلتىپ، ماڭگىلىك ازات ەتتى. ٴماسىح سول شىنايى كيەلى ٷيدىڭ كوشىرمەسى بولاتىن، ادام قولىمەن جاسالعان عيبادات ورنىنا ەمەس، كوكتىڭ وزىنە ەندى. ول قازىر سوندا قۇداي الدىندا تۇرىپ، ٴبىزدى قولداپ سويلەيدى» (ەۆرەيلەرگە 9:11، 12، 24).
17 ٴماسىح ٶزىنىڭ قانىن كوككە اپارا الماس ەدى (قورىنتتىقتارعا 1-حات 15:50). ول سول قانىن بەينەلەگەن نارسەنى، ياعني كەمەلدى ادامي ٶمىرىنىڭ زاڭدى نەگىزى بار قۇنىن، اپاردى. سوسىن، قۇدايدىڭ الدىندا تۇرىپ، رەسمي تۇردە سول ٶمىرىنىڭ قۇنىن كۇناكار ادامدار ٷشىن بەرىلگەن تولەم رەتىندە ۇسىندى. ەحوبا ونى قابىلدادى ما؟ ٴيا. ب. ز. 33-جىلى يەرۋساليمدە 120 شاكىرتكە كيەلى رۋحتىڭ توگىلگەنى — سونىڭ دالەلى (ەلشىلەردىڭ ىستەرى 2:1—4). بۇل كوڭىل تولقىتاتىن وقيعا بولدى، ايتسە دە ول تولەم ارقىلى بەرىلەتىن باتالاردىڭ باستاپقىسى عانا ەدى.
تولەمنىڭ باتالارى
18، 19. ا) قانداي ەكى توپ ٴماسىحتىڭ قانى ارقىلى قۇدايمەن تاتۋلاسادى؟ ٵ) «وتە ۇلكەن توبىر» تولەمنىڭ ارقاسىندا قانداي باتالار الۋدا جانە بولاشاقتا قانداي باتا الماق؟
18 پاۋىل قولوستىقتارعا جازعان حاتىندا قۇداي ٴماسىح ارقىلى بارلىق نارسەنى وزىمەن تاتۋلاستىرۋدى، ياعني يسانىڭ ازاپ شەگۋ باعاناسىندا قانىن توگىپ، قۇربان بولعاندىعىنىڭ ارقاسىندا تاتۋلىق ورناتۋدى، قالاعانىن ٴتۇسىندىردى. سونداي-اق پاۋىل بۇل تاتۋلاستىرۋدىڭ ناقتى ەكى توپقا، اتاپ ايتقاندا ‹كوكتەگى مەن جەردەگى› ەكى توپقا، قاتىستى ەكەنىن دە ٴتۇسىندىردى (قولوستىقتارعا 1:19، 20؛ ەفەستىكتەرگە 1:10). كوكتەگى توپ يسا ماسىحپەن بىرگە ٴدىني قىزمەتكەرلەر مەن پاتشالار رەتىندە كوكتەن جەرگە بيلىك ەتۋگە ٷمىتى بار 144000 ماسىحشىدەن تۇرادى (ايان 5:9، 10؛ 7:4؛ 14:1—3). سولار ارقىلى ٴتىل العىش ادامدار تولەممەن كەلەتىن باتالاردىڭ راقاتىن بىرتە-بىرتە كورەتىن بولادى (قورىنتتىقتارعا 1-حات 15:24—26؛ ايان 20:6؛ 21:3، 4).
19 جەردەگى توپ جەر بەتىندە ورنايتىن جۇماقتا كەمەلدى ادام رەتىندە ٶمىر سۇرەتىندەردەن تۇرادى. ايان 7:9—17 تارماقتاردا ولار اۋىر ازاپتان امان وتكەن «وتە ۇلكەن توبىر» رەتىندە سۋرەتتەلگەن. ٴبىراق تولەم ارقىلى كەلەتىن باتالاردى كۇتىپ ٴجۇرۋدىڭ قاجەتى جوق. ولار ‹شاپاندارىن توقتىنىڭ توگىلگەن قانىمەن «جۋىپ» اپپاق قىلىپ› قويعان. ويتكەنى ولار تولەمگە سەنىم بىلدىرەدى، سوندىقتان قازىردىڭ وزىندە رۋحاني جاعىنان ونىڭ پايداسىن كورۋدە. ولار قۇدايدىڭ دوستارى رەتىندە ونىڭ الدىندا اقتالعان (جاقىپ 2:23). يسانىڭ قۇرباندىعىنىڭ ارقاسىندا ‹قۇدايدىڭ تاعىنا ەش قىسىلماستان جاقىنداي› الادى (ەۆرەيلەرگە 4:14—16). ال كۇنالارى تولىعىمەن كەشىرىلەدى (ەفەستىكتەرگە 1:7). كەمەلسىز بولعاندارىنا قاراماستان، ار-ۇجداندارى تازا (ەۆرەيلەرگە 9:9؛ 10:22؛ پەتىردىڭ 1-حاتى 3:21). قۇدايمەن تەك بولاشاقتا عانا ەمەس، ٴتىپتى قازىردىڭ وزىندە دە تاتۋلاسۋعا بولادى! (قورىنتتىقتارعا 2-حات 5:19، 20) مىڭجىلدىق پاتشالىقتىڭ كەزىندە ولار «وتكىنشىلىكتىڭ قۇلدىعىنان بوساتىلىپ»، اقىرىندا «قۇدايدىڭ رۋحاني بالالارىنىڭ سالتاناتتى ۇلىلىعى مەن بوستاندىعىنا جەتەدى» (ريمدىكتەرگە 8:21).
20. تولەم تۋرالى وي جۇگىرتكەنىڭ ساعان قالاي اسەر ەتەدى؟
20 ازاتتىق تولەم بەرگەنى ٷشىن يسا ٴماسىح ارقىلى قۇدايعا ٴدان ريزامىز! (ريمدىكتەرگە 7:25) تولەمنىڭ وتەلۋى قاراپايىم پرينسيپكە نەگىزدەلگەن، دەسە دە ٴمانىنىڭ تەرەڭدىگى كوڭىل تولقىتادى (ريمدىكتەرگە 11:33). ريزاشىلىقپەن وي جۇگىرتەر بولساق، تولەم جۇرەگىمىزگە اسەر ەتىپ، ٵدىل قۇدايىمىزعا بۇرىنعىدان دا جاقىنداي تۇسەمىز. بىزدە دە ٴزابۋر جىرشىسى ىسپەتتى ‹ادىلدىك پەن تۋرالىقتى سۇيەتىن› ەحوبا قۇدايدى ماداقتاۋعا بارلىق نەگىز بار (ٴزابۋر 33:5، جد [32:5]).
a مىسىردان شىعۋ 25:17—22 تارماقتارداعى «قاقپاق» دەپ اۋدارىلعان ٴسوز كو›فەر ٴسوزىنىڭ تۇبىرىنەن شىققان.
b ادام مەن حاۋا تولەمنىڭ پايداسىن كورە الماس ەدى. مۇسا زاڭىندا ادەيى كىسى ولتىرۋشىگە قاتىستى كەلەسى پرينسيپ جازىلعان: «كىسى ٶلتىرىپ، ولىمگە لايىق بولعان ادامنىڭ جانى ٷشىن تولەم الماڭدار» (رۋلاردى ساناۋ 35:31، جد). بىلە تۇرا قۇدايعا ادەيى مويىنسۇنباعاندىقتان ادام مەن حاۋانىڭ ولىمگە لايىق بولعانى تايعا تاڭبا سالعانداي اپ-انىق. ولار سولاي ەتۋلەرىمەن ماڭگى ٶمىر ٴسۇرۋ مۇمكىندىگىنەن باس تارتقان.
