Yang pafundinau anch yidiamu

Yang pafundinau anch yidiamu

SHAPITRE 14

Yehova Wapana “[Chakupesh] Mulong wa Kuyikwol Antu Avud”

Yehova Wapana “[Chakupesh] Mulong wa Kuyikwol Antu Avud”

1, 2. Ov, mutapu ik Bibil mumekeshinay mashakamin ma antu ni chom ik chimwing kusu chikutwisha kuyipandish antu?

BIBIL ulondin anch: “Yawonsu yatangau yikat kukimuk ni kwakam mu kusansan pamwing.” (Rom 8:22, TMK) Kusutil ku mazu minam, kambuy Paul umekeshin anch mashakamin metu mizwil too nich mar makash. Antu amening anch kwikil chom ap chimwing chikutwisha kupwish mar, chitil ni rufu. Pakwez, Yehova kadiap mudi antu ni usu wend ukwetap mipak. (Kuchind Michid 23:19) Nzamb mwin kutentam utwinkishin chom chikutwisha kupwish mar metu. Chom chinech achitazukining anch chakupesh.

2 Chakupesh chidi chipan chipandakena yipan yawonsu ya Yehova yapanay kudi antu. Kusutil ku chakupesh chinech, tukupand ku chitil ni ku rufu. (Efes 1:7) Chawiy kand chidia mufulandal wa ruchingej ra mwom wa chikupu, rikalap ra mwiur ap ra paradis panap pansh. (Luka 23:43; Yohan 3:16; 1 Pita 1:4) Ov, chakupesh chinech chidi chom ik? Ov, chom ik chitufundishina chakupesh piur pa kutentam kupandakena kwa Yehova?

Mutapu Wasambisha Maswir ma Chakupesh

3. (a) Ov, mulong wak chakupesh chikala cha usey? (b) Ov, mulong wak Nzamb katwishap kuyikatwil an enday Adam chibau chindjing pa ndond pa rufu?

3 Chakupesh chashikena kwikal nich usey mulong wa chitil cha Adam. Kusutil ku kulik kumuziyil Nzamb, Adam wambukija kudi an end uswan wa mayej, mar, kusansan ni rufu. (Disambishil 2:17; Rom 8:20) Ov, chidingay Nzamb mwin riy, kafanyidinap kukatul chibau chindjing pa ndond pa rufu? Anch ndiy wasala mwamu, chela kwikal mudi wajirila chijil chend ech chilondina anch: “Difut dia yitil didi rufu.” (Rom 6:23) Anch Yehova wajirila yany yend ya kutentam, ing kanvundangesh ni chaku cha kujiril yijil chipalangen mu mangand mawonsu!

4, 5. (a) Ov, milong ik yimwing ya makasu Satan yamudimbenay Nzamb ni mulong wak Yehova wamana anch chifanyidin kamu kwakul ku milong yiney? (b) Ov, mazu ik ma makasu malonday Satan piur pa atushalapol ashinshamena a Yehova?

4 Mudi mutwayimena mu Shapitre 12, kubwambul kwinoku kwa mu Eden kwalangwisha milong yimwing yijim nakash. Satan wajondisha katumb kawamp ka dijin dia Nzamb. Mazu mend mamekesha anch Yehova udi muka makasu ni ntakel umwing wa chisum ukishina yitang yend want ipau. (Disambishil 3:1-5) Chamekana anch Satan ndiy wamukangesha Nzamb kuwanyish rutong ra kwizwish divu nich antu atentamina, Satan wamumekesha kand Nzamb mudi wakad kwikal nich usu wa kuwanyish rutong rend. (Disambishil 1:28; Isay 55:10, 11) Anch Yehova kasalap chom ap chimwing, ing yitang yivud ya muspiritu yidia pakach pend yelap kuchingejil kand ku wintakel wend.

5 Chikwau, Satan wayidimbena atushalapol a Yehova makasu, ndiy walonda anch, awiy akat kumusadil ching kusu mulong wa kutaninamu kwau kwa kumujimbu ni anch atanijan nich yipwichik yikash, kwikil muntu ap umwing pakach pau ukushala ushinshamena kudiay Nzamb. (Job 1:9-11) Milong yin yang yidi ya usey kupandakanamu mashakamin ma mar marishinau nich antu. Chawiy lel, Yehova wamana anch ufanyidin kwakul ku makasu mamudimbenau kudi Satan. Ov, mutapu ik wafanyidinay Nzamb kupwish milong yiney ni kuyipandish antu?

Chakupesh—Usey Wisikena

6. Ov, misu mazu mamwing masadidinau mu Bibil mamekeshina mutapu usadidinay Nzamb mulong wa kuyipandish antu?

6 Mutapu Yehova wapwishay mulong winou umekeshin kamu riy ni kutentam—kwakad muntu ap umwing kutongin. Chikalap nchik mwamu, chadinga kwau chiswapela. Bibil wasadina mazu kushalijan piur pach, mudi dizu cha kuland, cha dipandish, cha kuchakwish, cha dilikishin ni cha kusangakesh. (Kuseng 49:8; Daniel 9:24; Galatia 3:13; Kolosay 1:20; Hebereu 2:17) Pakwez, dizu dimekeshina nawamp anch disambidin piur pa mulong winou didi dizu diasadinay Yesu amwinend. Ndiy walonda anch: “Mwamu kand Mwan a Muntu kezap mulong wa kwisadil, pakwez weza mulong wa kuyisadil antu akwau, ni kupan kand chakupesh [Mu dizu dia Grek anch luʹtron] mulong wa kuyikwol antu avud.”—Mateu 20:28.

7, 8. (a) Ov, dizu “chakupesh” dirumburikin ik mu Mifund? (b) Ov, mu mutapu ik chakupesh chitininga usey uwanyidina?

7 Ov, chakupesh chom ik? Dizu dia Grek disadidinau pinap didiokidil ku dizu dirumburikina “kusubul, kukwol.” Dizu dined adisadinanga mulong wa kwisambin nfalang jifutinau chakwel ayikola in rukan a njit. Chawiy, tukutwish kulond mu wiswimp anch, chakupesh chikutwish kwikal mudi chom kanang chafutau mulong wa kulandiril chom chin chang. Mu Mifund ya in Hebereu, dizu “chakupesh” (kophèr) didiokidil ku dizu dirumburikina “kubwik.” Chilakej, Nzamb wamuleja Nowa anch ufanyidin “kubwik” (dizu dia mutapu umwing) waat nich kabudimbu. (Disambishil 6:14) Chinech chitukwashin kujingunin anch chakupesh chidi chitongijok cha kubwik yitil.—Kuseng 65:3.

8 Dictionnaire théologique du Nouveau Testament (mu Inglish) dilondin anch dizu kophèr “dimekeshining yisu yivud usey wisikena,” ap uwanyidina. Chilakej, mufunyik wa mushet wa manswik wadinga uwanyidina nawamp win kamu nich mushet win. Chilik chimwing kand nich mutapu wa kuyikol antu ku chitil ap kuchipwish, chifanyidin kufut chom kanang chiwanyidina kamu nich mar mabudisha chitil, ap chom chifanyidina kubwik milong yin yawonsu. Chawiy, Yijil ya Nzamb yinkishay in Isarel yilondin anch: “Mwom ku mwom, dis ku dis, dizeu ku dizeu, chikas ku chikas, mwend ku mwend.”—Kuvurik Yijil 19:21.

9. Ov, mulong wak antu ashinshamena alambulanga milambu ya annam, ni mutapu ik Yehova wamanangay milambu yiney?

9 Kudiok ku Abel, antu ashinshamena amulambulanga Nzamb milambu ya annam. Pasalangau mwamu, amekeshanga anch adinga ij chitazukiningau anch chitil ni antu afanyidin kupandishiu kusutil ku milambu yiney, ni amekeshanga ritiy rau mu chakushilamu cha dipandish cha Nzamb kusutil kwi “mbut” yend. (Disambishil 3:15; 4:1-4; In Levi 17:11; Hebereu 11:4) Yehova witiyanga milambu yin yang ni wasangeranga kand in kwifukwil ayilembidilanga. Pakwez, milambu ya annam, ap anch yadinga yiwapin mutapu ik, yadinga kwau chijingidij. Chidiau antu nich usey kusutamu annam, annam inay kawanyidinap kubwik yitil ya antu. (Kuseng 8:4-8) Chawiy chilondinay Bibil anch: “Chikasiken kamu mash ma amakwal a angomb ni ma amakwal a ampemb kudiosh yitil.” (Hebereu 10:1-4) Milambu yin yang yadinga kamu chijingidij cha chakupesh cha difut chakin chafanyidinau kupan mulong wa kuyikol antu.

“Chakupesh cha Difut Chiwanyidina”

10. (a) Ov, nany wawanyidina kwikal chakupesh ni mulong wak? (b) Ov, mulong wak mulambu wa muntu umwing kusu wading uswiridikina?

10 Kambuy Paul walonda anch: “Antu awonsu [afiling] mulong adiokala kudi Adam.” (1 Korint 15:22) Chawiy, chakupesh chaswirikena rufu ra muntu wadinga uwanyidina kamu ni Adam—muntu umwing uwanyidina. (Rom 5:14) Kikwadingap chitang ap chimwing chafanyidina kusal chakwel kuwanyin kwinoku kutentamina kwikalaku. Ching muntu umwing kusu uwanyidina, wakad kwamburikin chitil cha rufu chadiokila kudiay Adam, ndiy wadinga uwanyidina chakwel apana “chakupesh cha difut chiwanyidina”—muntu wadinga uwanyidina kamu mudi Adam. (1 Timote 2:6, NW) Chidap cha usey kulambul mamiliyon ma antu chakwel mapandisha muntu ni muntu uwanyidina chilik chimwing ni cha an enday Adam. Chawiy, kambuy Paul walonda anch: “Chitil chandama mu mangand mulong wa muntu umwing [Adam], ni rufu randama mulong wa chitil.” (Rom 5:12, TMK) Chikwau, “murashika rufu mu mangand mulong wa muntu umwing,” Nzamb watenchika chakwel antu apanda kusutil kudi “muntu umwing.” (1 Korint 15:21) Ov, mu mutapu ik?

“Chakupesh cha difut chiwanyidina mulong wa antu”

11. (a) Ov, mutapu ik muntu wikala chakupesh wafanyidinay ‘kupak rufu mulong wa muntu wawonsu kusu’? (b) Ov, mulong wak Adam nenday Ev kakezap kutaninamu kusutil ku chakupesh? (Tal note udia kwinshin.)

11 Yehova watenchika chakwel kwikala muntu umwing uwanyidina ukupana mwom wend wa kwisotil. Kwambatan nich mazu madia mu Rom 6:23 malondina anch: “difut dia yitil didi rufu.” Kusutil ku kupan mwom wend, muntu wikala chakupesh wafanyidina ‘kupak rufu mulong wa muntu wawonsu kusu.’ Mu mutapu ukwau kand, ndiy wafanyidina kufut difut dia chitil chenday Adam. (Hebereu 2:9; 2 Korint 5:21; 1 Pita 2:24) Chisal chinech chafanyidina kwikal nich yibudikin ya usey nakash. Chakupesh chikupwish rufu piur pa an enday Adam adia in kuziyil, ni chikupwish usu wa chitil chidia mu muntu kudiok ku musul wach. *Rom 5:16.

12. Let chilakej chimwing chimekeshina anch kufut dibaz kukutwisha kuyiletin antu avud yiyukish.

12 Chilakej: Tongin bil anch ushich mu musumb ujim usadiningau antu avud mudimu mu izine umwing mujim. Ey ni amutej ney ukwetany mashakamin ma mwom wa kumujimbu mawamp mulong akufutiningany nawamp. Pakwez, dichuku dimwing izine winou amufung kal. Ov, mulong wak? Mwin kumutakel washikena ku kwikal mbwambol, chawiy chasadina izine winou awa. Kapamp kamwing, ey ni amutej ney waburenany mudimu wa kusal ni ukwetanyap kand mutapu wa kufut mabaz men. Amband, amakundj, an ni in kusondjik asambish kal kuman mar mulong wa wimbwambol wa muntu umwing. Ov, kudi mutapu wa kupwish mulong winou? Mwaning! Muntu umwing mpich ukweta muchim uwamp witij kal kukukwashany. Ndiy wij usey wa izine winou. Ndiy witekin kand pa ndond ya in mudimu ni majuku mau. Chawiy chamubachika kal kufut dibaz dia izine winou ni kumufungul kand. Kufut kwa dibaz din diang kwapwish kal mar madingau nich in mudimu avud, majuku mau pamwing ni in kusondjik. Chilik chimwing kand, kufut dibaz dia Adam kuyiletidin mamiliyon ni mamiliyon ma antu yiyukish.

Ov, Nany Wapana Chakupesh?

13, 14. (a) Ov, mutapu ik wasalay Yehova chakwel apana chakupesh mulong wa antu? (b) Ov, kudiay nany kwafutau chakupesh ni mulong wak kufut kwinoku kwading kwa usey?

13 Ching Yehova kusu ndiy wafanyidina kupan “Mwan a Mukoku . . . ukata kudiosh yitil ya antu.” (Yohan 1:29) Pakwez, Nzamb kamutumap mwangel mwin mwawonsu ou chakwel eza ayipandisha antu. Ndiy wamutuma Muntu wafanyidina kupwish chikupu mulong winou Satan wayidimbenay atushalapol a Yehova. Yehova wakwata mupak ukash wa kumutum Mwanend kapokal ‘wamusangarishanga’ mudi mulambu wa usey nakash. (Jinswir 8:30) Mwan a Nzamb witiya kwa kwisotin ‘kusha ndond yend’ yadingay nich mwiur. (Filip 2:7) Yehova wasala chilay, ndiy washemunyina mwom ni untu wa Mwanend kapokal wadinga mwiur ni wayiteka mwivumu mwa mujik umwing mwin Yuda ukweta dijin dia Mariy. (Luka 1:27, 35) Chisu mwan winou chikalay muntu, asambisha kumutazuk pa dijin dia Yesu. Pakwez, kukwatijan nich yany, afanyidina kumutazuk anch Adam wakaad, mulong ndiy wadinga uwanyidina kamu ni Adam. (1 Korint 15:45, 47) Chawiy, Yesu wafanyidina kupan mwom wend mudi chakupesh mulong wa yitil ya antu.

14 Ov, kudi nany kufanyidinau kufut chakupesh chinech? Pakampwil, Kuseng 49:8 ulondin anch chakupesh afanyidin kuchifut kudi “Nzamb.” Ov, Yehova kindiyap muntu watenchika pakusambish chakwel chakupesh chikalaku? Mwaning, pakwez chirumburikinap ap pakemp anch chakupesh chidi chom kanang chakad usey chikutwishau kupan mulong wa kuswimp nich chom chikwau—mudi muntu ubudishina nfalang mu dibeng mulong wa kujitek mu dibeng dikwau. Tufanyidin kwijik anch chakupesh chirumburikinap kupan chom kanang mulong wa kutambul chikwau, pakwez, udi mulong umwing usadikina kwambatan nich yany. Chakwatay Yehova mupak chakwel afuta chakupesh, chikalap nchik mwamu, chamwita usey ukash chakwel afuta dibaz dined, wamekesha anch ndiy wadinga udandamedin ku kutentam kwend kuwanyidina.—Disambishil 22:7, 8, 11-13; Hebereu 11:17; Jakobu 1:17.

15. Ov, mulong wak Yesu wafanyidina kuman mar ni kufa?

15 Pa kapepil ka muvu wa 33 C.C., Yesu Kristu witija kupakiu kwa kwisotil mu mutapu umwing upandakena kuyip ni kupwa chakupesh chafutiwa. Ap anch amufunda mulong wa yom yakadiay kusal, ndiy wilikidila amukwata, amurumburisha, amufisha nich mulong kanang, ni amupampina pa mutond mulong wa kumujip. Ov, chakin kamu Yesu wafanyidina kuman mar mulong wa antu avud? Mwaning, mulong utadina kushinshaman kwa atushalapol a Nzamb kwafanyidina kupwishiu. Chawiy, Nzamb kalikidilap ap pakemp chakwel Herod amujipa Yesu chisu chavadikay. (Mateu 2:13-18) Pakwez, chisu chapamay Yesu, ndiy watwisha kujijamen yoziu yikash ya Satan yamutekinangay kurutu ni washika ku kujingunin rutong ray. * Ap anch amumesha Yesu mar nakash, ndiy washala “utumbil, mwi ndiy mwikil kuyip ap chitil, amwaurila kumudiosh kudi akayitil”; kusutil ku chisal chinech, Yesu wamekesha chikupu anch Yehova ukwet atushalapol adandamedininga kwikal ashinshamana djat ni pa yisu ya yoziu. (Hebereu 7:26) Chawiy, tufanyidinap kushimok ap pakemp anch kurutu kwa rufu rend, Yesu watoya nich dizu dikash mudi muntu wawina kal anch: “Katat yom yawonsu yawanyin kal!”—Yohan 19:30.

Wapwisha Mudimu Wend wa Dipandish

16, 17. (a) Ov, mutapu ik Yesu wadandamenay mu mudimu wend wa dipandish? (b) Ov, mulong wak chadinga cha usey kudi Yesu kumekan “kurutu kwa Nzamb mulong wetwetu”?

16 Chikalap nchik mwamu, Yesu wadinga kand kal apwisha mudimu wend wa dipandish. Pa dichuku dia kasatu kupwa kwa rufu ra Yesu, Yehova wamuvumbula ku rufu. (Midimu 3:15; 10:40) Kusutil ku chisal chinech chijim, Yehova kamwinkishap kusu Mwanend difut mulong wa mudimu wend ushinshamena, pakwez, ndiy wamwinkisha mutapu wa kupwish mudimu wend wa dipandish mudi Mwin Kupesh Mujim wa Nzamb. (Rom 1:4; 1 Korint 15:3-8) Kambuy Paul ulejen anch: “Kristu weza wikala [m]win [k]upesh [m]ujim . . . , pandamay Kristu mwi [n]dond [y]itumbila [n]akash, kandamap nich mash ma amakwal a ampemb ap ma an a angomb mulong wa kupesh kudi Nzamb, pa ndond pa mash minam ndiy wapesha mash mend amwinend mulong wa kutupandish chikupu. Kristu kandamap mwi [n]dond [y]itumbila [n]akash ya panap pansh yatungau kudi antu, yadinga kwau chijingidij cha ndond yin yitumbila ya mwiur. Ndiy wandama mwiur mwin, katat ndiy ushich mwinimwa kurutu kwa Nzamb mulong wetwetu.”—Hebereu 9:11, 12, 24.

17 Kristu kafanyidinap kusend mash ma mujimbu wend wa chiuntu kumaya nich mwiur bwat. (1 Korint 15:50) Pakwez, ndiy wasenda chom chimwing chadinga chijingidij cha mash: usey wend wa chakupesh wa mwom wa muntu uwanyidina. Kupwa, pamekanay kudi Nzamb, ndiy wapana mu mutapu ufanyidina usey wa mwom win wang mudi chakupesh mulong wa antu akayitil. Ov, Yehova witiya chakupesh chinech? Mwaning, ni wachimekesha patok pa Pentekot wa muvu wa 33 C.C., chisu chayizizilay in kwilej 120 ku Yerusalem mwiku utumbila. (Midimu 2:1-4) Chisal chinech chaleta musangar ujim, pakwez, chadinga nsambishil ya yiyukish yamushena kusutil ku chakupesh.

Yiyukish ya Chakupesh

18, 19. (a) Yisak ik yaad ya antu yikeza kutan chiyukish kusutil ku kuchakwish kwasadika kusutil ku mash ma Kristu? (b) Ov, yiyukish ik yimwing yikezau kutambul nlel ni mu machuku ma kurutu kudi in “chisak chipandiken kujimb” kusutil ku chakupesh?

18 Mu mukand wend wayituminay in Kolosay, Paul walejana anch Nzamb wamana nawamp kusutil kudi Kristu chakwel ichakwisha Amwinend ni yom yikwau yawonsu kusutil ku kuchip machip ma chisambu ni kusutil ku mash ma michilay Yesu ku mutond wa mar. Paul warumburila kand anch kuchakwish kwinoku kwadinga mulong wa yisak yaad ya antu kushalijan: “yom ya mwiur” ni “yom ya pansh.” (Kolosay 1:19, 20, TMK; Efes 1:10) Chisak cha kusambish chidi in Kristu 144000 akweta ruchingej ra kusal mudi in kupesh a Nzamb mwiur ni ant akutakela pa divu pamwing ni Yesu Kristu. (Kujingunik 5:9, 10; 7:4; 14:1-3) Awiy akusal chakwel mu winyikel wa mivu kanan, in kuziyil eza atambula yiyukish ya chakupesh pakemp pakemp.—1 Korint 15:24-26; Kujingunik 20:6; 21:3, 4.

19 Chisak cha “yom ya pansh” chidi chisak cha antu akusangera mwom uwanyidina mu Paradis pa divu. Kujingunik 7:9-17, TMK uchimekeshin mudi “chisak chipandiken kujimb” cha antu akeza kupand ku “mar makash.” Pakwez, awiy kakuchingelap djat ni pa chisu chin chang chakwel atambula yiyukish ya chakupesh. Awiy “oyishish kal maswin mau to-o, ayitokishish mu mash ma Mwan a mukoku.” Mulong awiy amekeshin ritiy mu chakupesh, atambwil katat yiyukish ya muspiritu kusutil ku ditenchik dined dia rukat. Ayichindining mudi arund atentamina a Nzamb! (Jakobu 2:23) Akutwish ‘kusej piswimp kwi nkwas ya ranaken’ mudi chibudikin cha chakupesh cha Yesu. (Hebereu 4:14-16, TMK) Pasadiningau chitil, atambwiling kamu dilikishin diakin. (Efes 1:7) Chikalap nchik kuburen kuwanyin kwau, asangaredining kwikal nich kom kishitwila. (Hebereu 9:9; 10:22; 1 Pita 3:21) Chawiy, kuchakul ni Nzamb mu mutapu winou kudiap chom chimwing kusu chichingedinau kusadik mu machuku ma kurutu, pakwez, chisadikin nlel unou! (2 Korint 5:19, 20) Mu chirung cha Mivu Kanan, akez pakemp pakemp “kudiokal kand iyinau mu uswik wa yom yivundila” ni kupwa akez kushik ku “kwikol kwa uyaj wa an a Nzamb.”—Rom 8:21, TMK.

20. Ov, mutapu ik wiyovilinga chisu ushinshikidininga pa chakupesh?

20 Chawiy, ‘kujikitish kwikala kudi Nzamb mulong wa Yesu Kristu’ kusutil ku chakupesh! (Rom 7:25) Yany ya chakupesh yiswapel kwau, chikalap nchik mwamu, chikwet kurumburik kujim kutubachikina chakwel tuchilimisha nakash. (Rom 11:33) Chisu tutongijokidininga pa chakupesh chinech nich musangar, chitupukwining ku michim yetu ni chitubachikining nakash kumusejin piswimp Nzamb wa kutentam chisu chawonsu. Mudi nfund a kuseng, tufanyidin kamu kumushiman Yehova, mulong ndiy “ukatil kutentam ni dirumburish diakin.”—Kuseng 33:5.

^ par. 11 Adam nenday Ev kakutwishap kutaninamu kusutil ku chakupesh. Chijil cha Moses chisambidin chany chinech piur pa muntu ukumujipa mukwau chilondin anch: “Kangal wez watambulany difut dia kukwol nich mwom wa mwin kujipan ukweta mulong wa kufa.” (Kuchind Michid 35:31) Pakad kwidjidjek, Adam nenday Ev ashikena ku kufa mulong awiy alika kumuziyil Nzamb kwa kwisotil. Kusutil ku chisal chinech, awiy ashadisha ruchingej rau ra mwom wa chikupu.

^ par. 15 Mulong wa kupwish chitil cha Adam, Yesu kafanyidinap kufa mudi mwan uwanyidina, pakwez, wafanyidina kufa mudi muntu ikundj uwanyidina ni wapamina kal. Kangal twavuramen anch Adam wasala chitil kwa kwisotil, ni ndiy wadinga wij nawamp chom chiyimp chasalay pamwing ni chibudikin chach. Chawiy, chakwel ikala “Adam wa kwisudiel” ni apwisha chitil chin chang, ndiy wafanyidina kukwat mupak wa kushal ushinshamena kudiay Yehova mudi muntu wapamina kal ni wija nawamp chom chisadinay. (1 Korint 15:45, 47) Chawiy, kushinshaman kwinoku kwamekeshay Yesu mu mashakamin mend mawonsu—kuwejinaku rufu rend mudi mpongarik—yading “chisalijok chimwing chitentamina.”—Rom 5:18, 19.