1, 2. Bivhili i ṱalusa vhuimo ha vhathu nga nḓila-ḓe, nahone ndi tshifhio tshipiringululi tshi tshoṱhe?

“ZWIVHUMBWA zwoṱhe na zwino zwi tsha ḓi gomela-vho, zwi tsha ḓi songwa-songwa-vho.” (Vha-Roma 8:22) Nga eneo maipfi muapostola Paulo o ṱalusa vhuimo vhu ṱungufhadzaho vhune ra vha khaho. U ya nga mavhonele a vhathu, hu vhonala hu si na tshipiringululi tsha tshengelo, tshivhi, na lufu. Fhedzi Yehova ha kundwi nga tshithu vhunga vhathu. (Numeri 23:19) Mudzimu wa khaṱulokwayo o ri ṋea tshipiringululi tsha u tsikeledzea hashu. Tshi vhidzwa tshirengululi.

² Tshirengululi ndi tshifhiwa tshihulwanesa tshe Yehova a tshi ṋea vhathu. Tshi ita uri zwi konadzee uri ri vhofhololwe kha tshivhi na lufu. (Vha-Efesa 1:7) Tshi ita uri ri vhe na fulufhelo ḽa vhutshilo vhu sa fheli, ṱaḓulu kana kha ḽifhasi ḽa paradiso. (Luka 23:43; Yohane 3:16; 1 Petro 1:4) Fhedzi tshirengululi ndi mini zwa vhukuma? Tshi ri funza hani nga ha khaṱulokwayo khulwane ya Yehova?

3. (a) Ndi ngani tshirengululi tsho ṱoḓea? (b) Ndi ngani Mudzimu a songo sokou fhelisa tshigwevho tsha lufu kha vhana vha Adamu?

³ Tshirengululi tsho ṱoḓea nga ṅwambo wa tshivhi tsha Adamu. Nga u sa thetshelesa Mudzimu, Adamu o siela vhana vhawe ifa ḽa vhulwadze, zwililo, vhuṱungu, na lufu. (Genesi 2:17; Vha-Roma 8:20) Mudzimu ho ngo tenda u langiwa nga maḓipfele nahone a sokou shandula tshigwevho tsha lufu. U ita nga u ralo ho vha hu tshi ḓo vha u nyadza mulayo wawe wa u ri: “Mulifho wa zwivhi ndi lufu.” (Vha-Roma 6:23) Arali Yehova a vhe o fhelisa maitele awe a khaṱulokwayo khakhathi na vhuvhi zwo vha zwi tshi ḓo anda fhethu hoṱhe!

4, 5. (a) Sathane o sola Mudzimu nga nḓila-ḓe, nahone ndi ngani Yehova o vhofhea u dzudzanya dzenedzo khaedu? (b) Ndi u pomoka hufhio he Sathane a hu ita malugana na vhashumeli vha Yehova vha fulufhedzeaho?

 ⁴ Samusi ro zwi vhona kha Ndima ya 12, vhushandukwa ho vusa khani khulwane. Sathane o tshinya dzina ḽavhuḓi ḽa Mudzimu. Zwi re zwone ndi uri o pomoka Yehova uri ndi muzwifhi na uri ndi muvhusi a re na tshiṱuhu we a si ṋee zwivhumbiwa zwawe mbofholowo. (Genesi 3:1-5) Nga u tshinya ndivho ya Mudzimu ya u ḓadza ḽifhasi nga vhathu vho lugaho, Sathane o dovha a amba uri Mudzimu o kundwa. (Genesi 1:28; Yesaya 55:10, 11) Arali Yehova a sa dzudzanye yeneyo khani, vhunzhi ha zwivhumbwa zwawe zwo ṱalifhaho zwo vha zwi tshi ḓo timatima vhuvhusi hawe.

⁵ Sathane o dovha a sola na vhashumeli vha Yehova vha fulufhedzeaho, nga u vha hwesa mulandu wa uri vha Mu shumela fhedzi nga zwiṱuṱuwedzi zwa tseḓa na uri arali vha tsikeledzwa, a huna na muthihi wavho we a vha a tshi ḓo dzula a tshi fulufhedzea kha Mudzimu. (Yobo 1:9-11) Dzenedzi khani dzo vha dzi dza ndeme vhukuma u fhira vhuimo vhu ṱungufhadzaho he vhathu vha vha vhe khaho. Yehova o vhona zwo tea uri a dzudzanye milandu ya Sathane ya u sola. Fhedzi Mudzimu o vha a tshi nga dzudzanya hani dzenedzi khani nahone a dovha a tshidza vhathu?

6. Ndi afhio maṅwe maipfi o shumiswaho Bivhilini u itela u ṱalusa nḓila ya Mudzimu ya u tshidza vhathu?

⁶ Tshipiringululi tsha Yehova tsho sumbedza khathutshelo khulwane nahone tsho vha tsho tea vhukuma—lwe ha vha hu sa ḓo vha na muthu na muthihi we a vha a tshi nga vha o tshi elekanya. Naho zwo ralo, tsho vha tshi tshi swayea vhukuma. Tshi vhidzwa nga maipfi o fhamba-fhambanaho a ngaho u renga, tshipfumeleli, tshirengululi, na tshiphulusi. (Psalme ya 49:8; Daniele 9:24; Vha-Galata 3:13; Vha-Kolosa 1:20; Vha-Heberu 2:17) Fhedzi khamusi mubulo une wa ṱalusa zwavhuḓi mafhungo ndi we wa shumiswa nga Yesu nga dzawe. O ri: “Vhunga Murwa-muthu á songo ḓa u shumelwa, ó ḓa u shumela vhaṅwe  na u kumedza vhutshilo hawe sa tshirengululi [nga Lugerika , lyʹtron] a tshi itela vhanzhi.”—Mateo 20:28, vhambedzani NW.

7, 8. (a) Ipfi “tshirengululi” ḽi amba mini Maṅwaloni? (b) Tshirengululi tshi ṱoḓa uri hu vhe na u eḓana nga muhumbulo ufhio?

⁷ Tshirengululi ndi mini? Ipfi ḽa Lugerika ḽo shumiswaho hafha ḽi bva kha ḽiiti ḽine ḽa amba “u vhofholola.” Ḽeneḽi ipfi ḽo vha ḽi tshi shumiselwa u ṱalusa tshelede ine ya lifhiwa hu tshi itelwa u vhofholola zwivhotshwa zwa nndwa. Nga zwenezwo, zwi re zwone ndi uri tshirengululi tshi nga ṱaluswa sa tshithu tshine tsha lifhiwa u itela u rengulula tshiṅwe tshithu. Maṅwaloni a Luheberu, ipfi ḽine ḽa ri “tshirengululi” (koʹpher) ḽi bva kha ḽiiti ḽine ḽa amba “u tiba.” Sa tsumbo, Mudzimu o vhudza Noaxe uri a “name” (ḽine ḽa vha ipfi ḽi re na muhumbulo u fanaho) gungwa nga phula. (Genesi 6:14) Hezwi zwi ri thusa u pfesesa uri u rengulula zwi dovha zwa amba u tiba zwivhi.—Psalme ya 65:3.

⁸ Zwi swayeaho ndi uri Theological Dictionary of the New Testament yo amba uri ḽeneḽi ipfi (koʹpher) “zwifhinga zwoṱhe ḽi amba tshithu tshi eḓanaho natsho,” kana tshi tendelanaho natsho. Nga zwenezwo, tshinamo tsha gungwa ḽa mulanga tsho vha tshi tshi tendelana na tshivhumbeo tsha gugwa ḽone ḽine. Zwi ngaho zwenezwo, u itela u rengulula kana u tiba tshivhi, mulifho wa hone wo vha u tshi fanela u lingana kana u tiba tshoṱhe tshinyalelo yo bveledzwaho nga tshivhi. Nga zwenezwo, Mulayo wa Mudzimu u yaho kha Vhaisiraele wo amba uri: “Vhutshilo vhu lixwa nga vhutshilo, iṱo nga iṱo, iṋo nga iṋo, tshanḓa nga tshanḓa, mulenzhe nga mulenzhe.”—Doiteronomio 19:21.

9. Ndi ngani vhanna vha fulufhedzeaho vho ṋekedza zwiṱhavhelo zwa zwipuka, nahone Yehova o dzhia hani zwiṱhavhelo zwo raloho?

⁹ Vhanna vha fulufhedzeaho u thoma nga Abele u ya phanḓa vho ṋekedza Mudzimu zwiṱhavhelo zwa zwipuka. Nga u ita nga u ralo, vho sumbedza uri vha a zwi ḓivha uri vha na tshivhi na uri vha ṱoḓa tshirengululi, nahone vho sumbedza lutendo lwavho kha mbofholowo yo fulufhedziswaho nga Mudzimu nga “mbeu” yawe. (Genesi 3:15; 4:1-4; Levitiko 17:11; Vha-Heberu 11:4) Yehova o ṱanganedza zwenezwo zwiṱhavhelo nahone a ita  uri vhenevho vhagwadameli vha vhe na vhuimo havhuḓi. Naho zwo ralo, zwiṱhavhelo zwa zwipuka zwo vha zwi pfanyisedzo zwayo. Zwipuka zwo vha zwi sa tibedzi zwivhi zwa vhathu, ngauri ndi zwivhumbiwa zwa fhasi musi zwi tshi vhambedzwa na vhathu. (Psalme ya 8:4-8) Nga zwenezwo, Bivhili i ri: “Ngauri [u] ṱusa zwivhi a zwi konadzei nga malofha a ṋamana na a dzimbokoṱo.” (Vha-Heberu 10:1-4) Zwiṱhavhelo zwo raloho zwo vha zwi tshi fanyisela tshirengululi tsha vhukuma tshe tsha vha tshi tshi ḓo ḓa.

10. (a) Murengululi o vha a tshi tea u lingana na nnyi, nahone ndi ngani? (b) Ndi ngani ho vha hu tshi ṱoḓea tshiṱhavhelo tsha muthu muthihi fhedzi?

¹⁰ Muapostola Paulo o amba uri: “Kha Adamu hó wanala u pfi vhoṱhe nga vha fe.” (1 Vha-Korinta 15:22) Nga zwenezwo tshirengululi tsho vha tshi tshi fanela u katela lufu lwa muthu a eḓanaho na Adamu kokotolo—muthu o fhelelaho. (Vha-Roma 5:14) A hu na tshiṅwe tshivhumbiwa tshe tsha vha tshi tshi nga ita uri hu vhe na khaṱulokwayo. Ndi muthu o fhelelaho fhedzi, ane a si vhe nga fhasi ha khaṱulo ya lufu lwa Adamu, we a vha a tshi nga ṋekedza “tshirengululi tshi fanaho”—ane a lingana na Adamu nga ho fhelelaho. (1 Timotheo 2:6) Zwo vha zwi sa ṱoḓei uri vhathu vha dzimilioni vha itwe tshiṱhavhelo u itela uri hu lifhiwe muḓuhulu muṅwe na muṅwe wa Adamu. Muapostola Paulo o ṱalutshedza uri: “Vhunga zwivhi zwó dzhena shangoni nga muthu muthihi [Adamu], zwivhi zwa ḓisa lufu.” (Vha-Roma 5:12, maḽeḓeretsendama ndi ashu.) Nahone “vhunga lufu lwó ḓa nga muthu” Mudzimu o dzudzanya u rengulula vhathu “nga muthu-vho.” (1 Vha-Korinta 15:21) Hani?

11. (a) Murengululi u ḓo ‘thetshela lufu a tshi itela vhoṱhe’ nga nḓila-ḓe? (b) Ndi ngani Adamu na Eva vha sa ḓo vhuyelwa nga tshirengululi? (Sedzani ṱhaluso i re magumoni a siaṱari.)

¹¹ Yehova o dzudzanya uri muthu o fhelelaho a ṋekedze vhutshilo hawe nga u tou ḓifunela. U ya nga Vha-Roma 6:23, “mulifho wa zwivhi ndi lufu.” Nga u ṋekedza vhutshilo hawe, murengululi u ḓo ‘thetshela lufu a tshi itela vhoṱhe.’ Nga maṅwe maipfi, o vha a tshi ḓo lifha tshivhi tsha Adamu. (Vha-Heberu  2:9; 2 Vha-Korinta 5:21; 1 Petro 2:24) Zwenezwi zwo vha zwi tshi ḓo vha na mvelelo khulwane siani ḽa zwa mulayo. Nga u fhelisa khaṱulo ya lufu kha vhana vha Adamu vha thetshelesaho, tshirengululi tsho vha tshi tshi ḓo fhelisa maanḓa a vhulayaho a tshivhi u bva tshisimani tshao. *—Vha-Roma 5:16.

12. Fanyisani nḓila nthihi fhedzi ine ngayo u lifha mulandu muthihi fhedzi zwa nga vhuyedza vhathu vhanzhi.

¹² Sa tsumbo: Edzani u humbula ni tshi dzula ḓoroboni ine vhadzulapo vhayo vhanzhi vha shuma ḽimagani ḽihulwane. Inwi na vhahura vhaṋu ni holelwa zwavhuḓi nahone ni tshila vhutshilo havhuḓi. Ḽiṅwe ḓuvha ḽimaga ḽa mbo ḓi valwa. Tshiitisi ndi mini? Mulangi wa ḽimaga ho ngo fulufhedzea nahone zwa ita uri bindu ḽiwe. Nga khathihi fhedzi mushumo wa fhela, inwi na vhahura vhaṋu ni sa tsha kona u lifha zwikolodo. Mufarisi waṋu wa mbingano, vhana, na vhane na vha koloda vha shengela nga ṅwambo wa u sa fulufhedzea ha muthu muthihi. Naa hu na tshipiringululi? Ee! Muṅwe mupfumi a mbo ḓi dzhenelela a thusa. U a ḓivha ndeme ya ḽeneḽo ḽimaga. U dovha a pfela vhuṱungu vhatholiwa vhanzhi na miṱa yavho. Ngauralo a dzudzanya u lifha milandu ya ḽeneḽo ḽimaga nahone a dovha a ḽi vula. U fheliswa ha tshikolodo zwa thusa vhatholiwa na miṱa yavho na vhane vha kolodiwa. Zwi ngaho zwenezwo, u fheliswa ha mulandu wa Adamu zwi vhuyedza vhathu vha dzimilioni.

13, 14. (a) Yehova o lugiselela hani vhathu tshirengululi? (b) Tshirengululi tsho lifhiwa kha nnyi, nahone ndi ngani yeneyo mbadelo yo vha i tshi ṱoḓea?

¹³ Ndi Yehova fhedzi ane a nga ṋekedza “Ngwana . . . yo hwalaho zwivhi zwa shango.” (Yohane 1:29) Fhedzi Mudzimu ho ngo sokou ruma muruṅwa muṅwe na muṅwe uri a ḓe a tshidze  vhathu. Nṱhani hazwo, o ruma We a vha a tshi nga ṋea phindulo yo fhelelaho kha u pomoka ha Sathane vhashumeli vha Yehova. Ee, Yehova o ita tshirengululi tshihulwane nga u rumela Murwa wawe mubebwa eṱhe, ‘we a vha a tshi mu takalela.’ (Mirero 8:30) Nge a ḓifunela, Murwa wa Mudzimu o “ḓi-bvula” tshivhumbeo tsha ṱaḓulu. (Vha-Filipi 2:7) Nga lwa vhuṱolo, Yehova o fhirisela vhutshilo na vhumuthu zwa Murwa wawe wa tanzhe wa ṱaḓulu kha mbumbelo ya musidzana wa Muyuda ane a pfi Maria. (Luka 1:27, 35) Samusi o vha e muthu wa ṋama, o vha a tshi ḓo vhidzwa Yesu. Fhedzi nga lwa mulayo, o vha a tshi ḓo vhidzwa Adamu wa vhuvhili, ngauri o vha a tshi fana nga ho fhelelaho na Adamu. (1 Vha-Korinta 15:45, 47) Nga zwenezwo Yesu o vha a tshi nga ḓiṋekedza sa tshirengululi tsha vhathu vha re na zwivhi.

¹⁴ Tshenetsho tshirengululi tsho vha tshi tshi ḓo lifhiwa kha nnyi? Psalme ya 49:7 i amba nga ho livhaho uri tshenetsho tshirengululi tshi lifhiwa kha “Mudzimu.” Fhedzi naa a si Yehova we a dzudzanya tshenetsho tshirengululi? Ee, fhedzi hezwi a zwi iti uri tshirengululi tshi sokou vha tshithu tshi si na ndivho—u fana na u bvisa tshelede kha tshiṅwe tshikwama ya dzheniswa kha tshiṅwe. Hu fanela u pfeseswa uri tshirengululi a si u rengiselana zwithu zwi vhonalaho, fhedzi ndi maitele a lwa mulayo. Nga u ṋekedza tshirengululi uri a lifhe, naho zwo ṱoḓa zwinzhi khae, Yehova o khwaṱhisa u farelela hawe kha khaṱulokwayo yawe yo fhelelaho.—Genesi 22:7, 8, 11-13; Vha-Heberu 11:17; Yakobo 1:17.

15. Ndi ngani zwo vha zwi tshi ṱoḓea uri Yesu a shengele nahone a fe?

¹⁵ Nga tshimedzi tsha 33 C.E., Yesu Kristo o ḓiṋekedza nga u ḓifunela uri a shengele u itela uri hu lifhiwe tshirengululi. O tenda u farelwa milandu ya mazwifhi, a haṱulwa, nahone a ombelwa kha danda ḽa tshengedzo. Naa zwa vhukuma zwo vha zwi tshi ṱoḓea uri Yesu a shengele nga u ralo? Ee, nga ṅwambo wa uri khani ya u fulufhedzea ha vhashumeli vha Mudzimu yo vha i tshi fanela u dzudzanywa. Zwa ndeme vhukuma ndi uri Mudzimu ho ngo tenda uri Yesu a vhulahwe nga Herode musi a tshee lutshetshe. (Mateo 2:13-18) Musi Yesu o no vha muhulwane, o kona u lwisana na u vutshelwa ha maanḓa nga Sathane a tshi pfesesa  khani nga vhuḓalo. * Nga u dzula ‘a sí na zwivhi, a si na tshilavhi, o khethekana na vhatshinyi’ hu sa londwi u farwa nga nḓila i ofhisaho, Yesu o sumbedza tshoṱhe uri Yehova u na vhashumeli vhane vha dzula vha tshi fulufhedzea musi vho sedzana na mulingo. (Vha-Heberu 7:26) Ndi ngazwo musi a sa athu fa, o ṱavha mukosi wa gundo a ri: “Zwo vulea!”—Yohane 19:30.

16, 17. (a) Yesu o bvela phanḓa na mushumo wawe wa u rengulula nga nḓila-ḓe? (b) Ndi ngani zwo vha zwi tshi ṱoḓea uri Yesu a vhonale “phanḓa ha tshifhaṱuwo tsha Mudzimu”?

¹⁶ Yesu o vha a tshi fanela u fhedza mushumo wawe wa u rengulula. Nga murahu ha ḓuvha ḽa vhuraru Yesu o no fa, Yehova o mu vusa vhafuni. (Mishumo 3:15; 10:40) Nga yeneyi nyito ya ndeme, Yehova o lambedza Murwa wawe nga ṅwambo wa u shuma hawe nga u fulufhedzea nahone a dovha a mu ṋea tshifhinga tsha u fhedzisa mushumo wawe wa u rengulula sa Tshifhe Muhulwane wa Mudzimu. (Vha-Roma 1:4; 1 Vha-Korinta 15:3-8) Muapostola Paulo u ṱalutshedza uri: “Kristo a mbo bvelela a vha ene Tshifhé-muhulu . . . ho ngo dzhena nga malofha a dzimbokoṱo na a dziṋamana; o dzhena luthihi tshoṱhe nga malofha awe ene muṋe, a ya ho khethwaho; ha wanala nga ene tsho rengululaho vhathu tshi sá fheli tsha lini na lini. Ngauri Kristo ha ngo dzhena fhethu hukhethwa ho fhaṱiwaho nga zwanḓa, he ha vha hú tshifanyiso fhedzi tsha zwa ṱaḓulu; o dzhena kha ḽiṱaḓulu ḽone ḽiṋe; zwino o vhonala phanḓa ha tshifhaṱuwo tsha Mudzimu a tshi itela riṋe.”—Vha-Heberu 9:11, 12, 24.

¹⁷ Kristo o vha a sa ḓo isa malofha awe a vhukuma ṱaḓulu.  (1 Vha-Korinta 15:50) Nṱhani hazwo, o dzhia zwe eneo malofha a fanyisela zwone: ndeme yo fanelaho ya tshiṱhavhelo tshawe tsha vhutshilo ha muthu ho fhelelaho. Nga zwenezwo, musi a tshi swika phanḓa ha Mudzimu, a ṋekedza nga lwa mulayo ndeme ya honoho vhutshilo, a rengulula vhathu vha re na tshivhi. Naa Yehova o ṱanganedza tshenetsho tshiṱhavhelo? Ee, nahone zwenezwi zwo vha khagala nga Pentekoste ya 33 C.E., musi muyamukhethwa u tshi shululelwa kha vhafunziwa vha 120 ngei Yerusalema. (Mishumo 2:1-4) Naho tshenetsho tshiitea tsho vha tshi tshi nyanyula, nga tshenetsho tshifhinga tshirengululi tsho vha tshi tshi sokou vha mathomo a u ḓisa phaṱutshedzo dzi mangadzaho.

18, 19. (a) Ndi zwifhio zwigwada zwivhili zwa vhathu zwine zwa vhuyelwa nga u pfumedzanya ho itwaho nga malofha a Kristo? (b) Kha vha “gogo ḽihulu,” ndi zwivhuya zwifhio zwa zwino na zwa tshifhingani tshi ḓaho zwa tshirengululi zwine vha ḓo zwi wana?

¹⁸ Vhurifhini he a vhu ṅwalela Vhakolosa, Paulo o ṱalusa uri Mudzimu o khunyeledza u ḓipfumedzanya na zwiṅwe zwithu zwoṱhe nga Kristo, nga u bveledza mulalo nga malofha e Yesu a a shulula kha danda ḽa tshengedzo. Paulo o dovha a ṱalusa uri honohu u pfumedzanya hu katela zwigwada zwivhili zwo fhamba-fhambanaho zwa vhathu, zwine zwa vha “zwoṱhe zwa shangoni na zwa ṱaḓulu.” (Vha-Kolosa 1:19, 20; Vha-Efesa 1:10) Tshigwada tsha u thoma tsho vhumbwa nga Vhakriste vha 144 000 vhane vha ṋewa fulufhelo ḽa u vha vhotshifhe vha ṱaḓulu na u vhusa sa mahosi fhano shangoni na Kristo Yesu. (Ndzumbululo 5:9, 10; 7:4; 14:1-3) Ngavho, zwivhuya zwa tshirengululi zwo vha zwi tshi ḓo shumiswa nga zwiṱuku nga zwiṱuku kha vhathu vha thetshelesaho lwa miṅwaha ya tshigidi.—1 Vha-Korinta 15:24-26; Ndzumbululo 20:6; 21:3, 4.

¹⁹ “Zwa shangoni” ndi vhathu vhane vha lavhelela u ḓiphina nga vhutshilo ho fhelelaho kha ḽifhasi ḽa Paradiso. Ndzumbululo 7:9-17 i vha ṱalusa sa “gogo ḽihulu” ḽine ḽa ḓo ponyoka ‘maṱungu mahulu’ ane a khou ḓa. Fhedzi a vha faneli u lindela u swika nga tshenetsho tshifhinga u itela uri vha ḓiphine nga zwivhuya zwa tshiṱhavhelo. Vho no ḓi ‘ṱanzwa na u tshenisa nguvho dzavho nga malofha a Ngwana.’ Nga ṅwambo wa uri vho tenda kha tshirengululi,  nahone zwino vha khou wana zwivhuya zwa muya zwi bvaho kha yeneyo ndugiselelo ya lufuno. Vho itwa vho lugaho sa khonani dza Mudzimu! (Yakobo 2:23) Nga ṅwambo wa tshiṱhavhelo tsha Yesu, vha nga ‘sendela vho takala khuluṋonini ya khathutshelo.’ (Vha-Heberu 4:14-16) Musi vha tshi khakha, vha a hangwelwa zwa vhukuma. (Vha-Efesa 1:7) Hu sa londwi u sa fhelela, vha ḓiphina nga luvalo lwo kunakiswaho. (Vha-Heberu 9:9; 10:22; 1 Petro 3:21) Nga zwenezwo u pfumedzanywa na Mudzimu a si tshithu tshine tsha kha ḓi ḓo itea, fhedzi ndi tshine tsha vha hone zwino! (2 Vha-Korinta 5:19, 20) Vhukatini ha miṅwaha ya Tshigidi, nga zwiṱuku nga zwiṱuku zwivhumbwa zwi ḓo “vhofhololwa, zwa bva kha vhupuli ha u pfi zwi ḓo sina” nahone mafheleloni zwi ḓo “ḓi-langa-vho, musi vhana vha Mudzimu vha tshi ya vhugalani.”—Vha-Roma 8:21.

20. U elekanya nga tshirengululi zwi ni kwama hani?

²⁰ Ri “livhuha Mudzimu nga Yesu Kristo” nga hetshi tshirengululi! (Vha-Roma 7:25) Yeneyi ndugiselelo i vhonala i tshi leluwa, fhedzi ri nga ofha arali ra tou i sedza zwavhuḓi. (Vha-Roma 11:33) Nahone arali ra elekanya ngatsho ri tshi livhuha, tshirengululi tshi kwama mbilu dzashu nahone tsha ri sendedza tsini-tsini na Mudzimu wa khaṱulokwayo. U fana na mupsalme, ri na tshiitisi tsha u renda Yehova samusi e ‘mufuni wa u luga na wa u sa ṱalula.’—Psalme ya 33:5.