1, 2. Paonan-o iginsasaysay han Biblia an kahimtang han katawohan, ngan ano la an kasulbaran?

 “AN NGATANAN nga linarang padayon nga naghaharoy nga magkaurupod ngan nagsasakit nga magkaurupod.” (Roma 8:22) Hito nga mga pulong iginsasaysay ni apostol Pablo an aton makalolooy nga kahimtang. Ha panhunahuna han tawo, baga in waray kasulbaran an pag-antos, sala, ngan kamatayon. Kondi hi Jehova waray han mga limitasyon han tawo. (Numeros 23:19) An Dios han hustisya naghatag na ha aton hin kasulbaran han aton kasakitan. Tinatawag ito nga an lukat.

² An lukat amo an gidadakui nga regalo ni Jehova ha katawohan. Pinaagi hito nagin posible an aton kaluwasan tikang ha sala ngan kamatayon. (Efeso 1:7) Ito an pundasyon han paglaom han kinabuhi nga waray kataposan, ha langit man o ha paraiso nga tuna. (Lucas 23:43; Juan 3:16; 1 Pedro 1:4) Kondi ano ba an lukat? Paonan-o ito nagtututdo ha aton mahitungod han gihitaasi nga hustisya ni Jehova?

3. (a) Kay ano nga ginkinahanglan an lukat? (b) Kay ano nga diri basta bag-uhon na la han Dios an sirot nga kamatayon ha mga anak ni Adan?

³ Ginkinahanglan an lukat tungod han sala ni Adan. Tungod ha pagtalapas ha Dios, iginbilin ni Adan ha iya mga anak an panurundon nga sakit, kasubo, kasakit, ngan kamatayon. (Genesis 2:17; Roma 8:20) An Dios diri  naaapektohan ha emosyon ngan basta bag-ohon na la an sirot nga kamatayon. An pagbuhat hito amo an pagbalewaray han iya mismo balaud: “An bayad han sala amo an kamatayon.” (Roma 6:23) Ngan kon diri susundon ni Jehova an iya mismo mga suruklan han hustisya, niyan magmamando an kasamok ngan karaotan ha bug-os nga kalibotan!

4, 5. (a) Paonan-o ginpakaraot ni Satanas an Dios, ngan kay ano nga napiritan hi Jehova nga batunon iton nga mga ayat? (b) Ano an akusasyon ni Satanas mahitungod han maunungon nga mga surugoon ni Jehova?

⁴ Sugad han hinsabtan naton ha Kapitulo 12, an pagrebelde ha Eden nagbangon hin mas labaw pa gud nga mga isyu. Ginpasiparahan gud ni Satanas an maopay nga ngaran han Dios. Ha pagkamatuod, iya gin-akusahan hi Jehova sugad nga buwaon ngan mabangis nga diktador nga diri naghahatag hin kagawasan ha iya mga linarang. (Genesis 3:1-5) Pinaagi han baga in pagbaliskad han katuyoan han Dios nga pun-on an tuna hin matadong nga mga tawo, gin-akusahan liwat ni Satanas an Dios sugad nga pakyas. (Genesis 1:28; Isaias 55:10, 11) Kon ginpabay-an ni Jehova ini nga mga ayat nga waray mabaton, damu han iya intelihente nga mga linarang an bangin mawad-an hin pagsarig ha iya pagmando.

⁵ Ginpakaraot liwat ni Satanas an maunungon nga mga surugoon ni Jehova, nag-aakusa nga nag-alagad hira ha Iya tungod la han hakugnon nga mga motibo ngan nga kon umatubang ha pagsari, waray usa nga magpapabilin nga matinumanon ha Dios. (Job 1:9-11) Ini nga mga isyu mas importante gud kay ha makuri nga kahimtang han katawohan. Husto nga inabat ni Jehova nga obligado hiya ha pagbaton ha nagpapakaraot nga mga akusasyon ni Satanas. Kondi paonan-o masusulbad han Dios ini nga mga isyu ngan luwason liwat an katawohan?

6. Ano an pipira nga mga ekspresyon nga ginamit ha Biblia ha pagsaysay han paagi han Dios ha pagluwas ha katawohan?

⁶ An kasulbaran ni Jehova maloloy-on gud ngan may-hustisya—usa nga diri gud mahihimo han tawo. Kondi, simple gud ito. Ha magkalainlain nga paagi, tinatawag ito nga pagpalit, pagpahiuli, pantubos, ngan pagpasaylo. (Salmo 49:8, footnote; Daniel 9:24; Galacia 3:13; Colosas 1:20; Hebreo 2:17) Kondi an pulong nga bangin gimaopayi nga nagsasaysay han mga kahimtang amo an usa nga ginamit ni Jesus mismo. Hiya nagsiring: “An Anak han tawo kinanhi, diri basi serbihan, kondi basi magserbi ngan maghatag han iya kinabuhi sugad nga lukat [Griego, lyʹtron] para ha damu.”—Mateo 20:28.

7, 8. (a) Ano an kahulogan han termino nga “lukat” ha Kasuratan? (b) Ha ano nga paagi nag-uupod an lukat hin kapariho?

⁷ Ano an lukat? An Griego nga pulong nga ginamit dinhi nagtitikang ha berbo nga nangangahulogan “buhian, pagawson.” Ini nga termino ginamit ha pagsaysay han kwarta nga iginbayad ha baylo han pagpagawas ha mga priso han girra. Salit, an lukat mahimo tagan hin kahulogan sugad nga usa ka butang nga iginbayad basi paliton utro an usa nga butang. Ha Hebreo nga Kasuratan, an pulong para han “lukat” (koʹpher) nagtitikang ha berbo nga nangangahulogan hin “pagtabon.” Pananglitan, an Dios nagsiring kan Noe nga kinahanglan niya ‘pahiran’ (usa nga porma han pariho nga pulong) an arka hin alkitran. (Genesis 6:14) Nabulig ini ha aton nga masabtan nga an paglukat nangangahulogan liwat hin pagtabon han mga sala.—Salmo 65:3.

⁸ Makatirigamnan, an Theological Dictionary of the New Testament nag-uunabi nga ini nga pulong (koʹpher) “pirme nagpapasabot hin kapariho,” o katugbang. Salit basi  malukat, o tabonan an sala, usa nga bili an kinahanglan ibayad nga bug-os nga katugbang, o bug-os nga nagtatabon, han nadaot han sala. Salit an Balaud han Dios ha Israel nagsiring: “Kinabuhi para ha kinabuhi, mata para ha mata, ngipon para ha ngipon, kamot para ha kamot, tiil para ha tiil.”—Deuteronomio 19:21.

9. Kay ano nga an matinumanon nga kalalakin-an naghalad hin mga hayop, ngan paonan-o gintagad ni Jehova an sugad nga mga halad?

⁹ An matinumanon nga kalalakin-an tikang kan Abel padayon, naghalad hin mga hayop ha Dios. Ha pagbuhat hito, ipinakita nira an ira pagkamaaram ha sala ngan ha panginahanglan hin pagtubos, ngan ipinakita nira an ira pagtoo ha iginsaad han Dios nga kagawasan pinaagi han iya “tulin.” (Genesis 3:15; 4:1-4; Levitico 17:11; Hebreo 11:4) Inuyonan ni Jehova an sugad nga mga halad ngan tinagan ini nga mga magsiringba hin maopay nga kahimtang. Kondi, an hayop nga mga halad, ha gimaopayi, usa la nga simbolo. An mga hayop diri gud makakatabon han sala han tawo, tungod kay ubos hira ha mga tawo. (Salmo 8:4-8) Salit, an Biblia nasiring: “Diri nakakakuha han mga sala an dugo han mga baka nga lalakí ngan han mga kanding.” (Hebreo 10:1-4) An sugad nga mga halad pagladawan, o simbolo la han totoo nga halad lukat nga maabot.

10. (a) Kan kanay kinahanglan katugbang an paralukat, ngan kay ano? (b) Kay ano nga usa la nga tawhanon nga halad an ginkinahanglan?

¹⁰ “Tungod kan Adan an ngatanan namamatay,” siring ni apostol Pablo. (1 Corinto 15:22) Salit an lukat kinahanglan mag-upod han kamatayon han eksakto nga katugbang ni Adan—usa ka hingpit nga tawo. (Roma 5:14)  Waray iba nga klase hin linarang an makakagtimbang han mga timbangan han hustisya. An hingpit nga tawo la, usa nga diri ilarom han sirot nga kamatayon kan Adan, an makakahatag hin “katugbang nga lukat para ha ngatanan”—usa nga hingpit nga katugbang ni Adan. (1 Timoteo 2:6) Diri na kinahanglan ighalad an damu ka milyon nga mga tawo basi magin katugbang ha tagsa nga anak ni Adan. Hi apostol Pablo nagsaysay: “Pinaagi han usa nga tawo [hi Adan] an sala sinulod ha kalibotan ngan an kamatayon pinaagi han sala.” (Roma 5:12) Ngan “tungod kay nagkaada kamatayon pinaagi han usa ka tawo,” an Dios naghikay para ha pagtubos ha katawohan “pinaagi han usa ka tawo.” (1 Corinto 15:21) Paonan-o?

11. (a) Paonan-o an paralukat ‘makakaeksperyensya hin kamatayon para ha ngatanan’? (b) Kay ano nga hi Adan ngan Eva diri magpapahimulos han lukat? (Kitaa an footnote.)

¹¹ Hi Jehova naghikay nga magkaada usa ka hingpit nga tawo nga boluntaryo nga maghahalad han iya kinabuhi. Sumala ha Roma 6:23, “an bayad han sala amo an kamatayon.” Ha paghalad han iya kinabuhi, an paralukat ‘makakaeksperyensya hin kamatayon para ha ngatanan.’ Ha iba nga mga pulong, babayaran niya an sala ni Adan. (Hebreo 2:9; 2 Corinto 5:21; 1 Pedro 2:24) Magkakaada ini hin dagku gud legal nga mga resulta. Pinaagi han pagkuha han sirot nga kamatayon ha masinugtanon nga mga anak ni Adan, kukuhaon han lukat an nagbubungkag nga gahum han sala tikang gud ha surok hito. a—Roma 5:16.

12. Iilustrar kon paonan-o an pagbayad ha usa nga utang naghahatag hin kapulsanan ha damu nga mga tawo.

 ¹² Ha pag-ilustrar: Hunahunaa nga nag-uukoy ka ha usa nga bungto diin an kadam-an nga mga umurukoy mga empleyado ha daku nga pabrika. Ikaw ngan an imo mga amyaw binabayaran hin maopay ha iyo trabaho ngan himyang nga nagkikinabuhi. Tubtob ha adlaw nga nagsara an pabrika. Kay ano? An manidyer han pabrika nagin malimbong, ginpuwersa an negosyo nga malugi. Tungod kay tigda nga waray na trabaho, ikaw ngan an imo mga amyaw waray na makabayad han iyo mga utang. An mga asawa, mga anak, ngan mga nagpautang nag-antos tungod han kamalimbong hiton usa nga tawo. May-ada ba kasulbaran? Oo! Usa nga bahandianon nga mabinuligon an nagdesisyon nga maghilabot. Maaram hiya han bili han pabrika. Napaid liwat hiya ha damu nga mga empleyado hito ngan ha ira mga pamilya. Salit naghikay hiya nga bayaran an utang han kompanya ngan abrihan utro an pabrika. An pagbayad hiton usa nga utang nagtalwas ha damu nga mga empleyado ngan ha ira mga pamilya ngan ha mga nagpautang. Ha pariho nga paagi, an pagbayad ha utang ni Adan naghahatag hin kapulsanan ha damu ka milyon nga mga tawo.

13, 14. (a) Paonan-o ginhikay ni Jehova an lukat para han katawohan? (b) Kan kanay iginbayad an lukat, ngan kay ano nga kinahanglanon an sugad nga bayad?

¹³ Hi Jehova la an makakahatag han “Kordero . . . nga nagkukuha han sala han kalibotan.” (Juan 1:29) Kondi an Dios waray magsugo hin bisan hin-o la nga anghel ha pagluwas ha katawohan. Lugod, iya sinugo an Usa nga makakahatag han ultimo, marig-on gud nga baton ha akusasyon ni Satanas kontra han mga surugoon ni Jehova. Oo,  ginhimo ni Jehova an gihitaasi nga halad pinaagi ha pagsugoa han iya bugtong nga Anak, “an iya gud nalilipayan.” (Proberbios 8:30) An Anak han Dios kinaburut-on nga “ginbayaan” an iya pagin espiritu. (Filipos 2:7) Ha milagroso nga paagi, iginbalhin ni Jehova an kinabuhi han iya suhag nga langitnon nga Anak ngadto ha taguangkan han Judio nga birhen nga hi Maria. (Lucas 1:27, 35) Sugad nga tawo, tatawagon hiya nga Jesus. Kondi ha legal nga paagi, matatawag hiya nga ikaduha nga Adan, kay hiya an hingpit nga katugbang ni Adan. (1 Corinto 15:45, 47) Salit maihahalad ni Jesus an iya kalugaringon sugad nga lukat para han makasasala nga katawohan.

¹⁴ Kan kanay igbabayad iton nga lukat? An Salmo 49:7 espisipiko nga nasiring nga an lukat iginbayad “ha Dios.” Kondi diri ba hi Jehova an usa nga naghikay para han lukat? Oo, kondi diri ini nagmiminos han lukat ha waray-kahulogan, pakita la nga pagbalyoay—pariho han pagkuha hin kwarta tikang ha usa nga bulsa ngan pagbutang hito ha lain nga bulsa. Kinahanglan sabuton nga an lukat, diri kay materyal nga pagbalyoay, kondi usa ka legal nga transaksyon. Pinaagi han paghikay para han pagbayad han lukat, bisan ha daku nga kawara para ha iya, ginparig-on ni Jehova an iya diri-nababantad nga pagsunod ha iya mismo hingpit nga hustisya.—Genesis 22:7, 8, 11-13; Hebreo 11:17; Santiago 1:17.

15. Kay ano nga kinahanglan mag-antos ngan mamatay hi Jesus?

¹⁵ Ha katsaringsing han 33 C.E., kinaburut-on nga gin-antos ni Jesu-Kristo an kasakit nga nagtugway ha pagbayad han lukat. Iya gintugotan an iya kalugaringon nga dakpon tungod han buwa nga mga akusasyon, hukman nga salaan, ngan iraysang ha kahoy basi mamatay. Kinahanglanon gud ba nga mag-antos hinduro hi Jesus? Oo, tungod kay kinahanglan masulbad an isyu han integridad  han mga surugoon han Dios. Makatirigamnan, waray tuguti han Dios an minasus-an nga hi Jesus nga patayon ni Herodes. (Mateo 2:13-18) Kondi han adulto na hi Jesus, naantos niya an bug-os nga puwersa han mga pag-atake ni Satanas nga hinsasabtan hin bug-os an mga isyu. b Pinaagi han pagpabilin nga “maunungon, waray karaotan, waray hugaw, bulag ha magpakasasala” bisan pa han maraot hinduro nga pagtrato, pinamatud-an ni Jesus pinaagi han makatirigamnan gud nga karig-on nga hi Jehova may-ada gud mga surugoon nga nagpapabilin nga matinumanon ilarom han pagsari. (Hebreo 7:26) Salit, diri urusahon nga ha takna antes hiya mamatay, hi Jesus madaugon nga nagsinggit: “Natuman na!”—Juan 19:30.

16, 17. (a) Paonan-o nagpadayon hi Jesus ha iya buruhaton ha pagtubos? (b) Kay ano nga kinahanglan magpakita hi Jesus “ha atubangan han Dios para ha aton”?

¹⁶ Kinahanglan tapuson pa ni Jesus an iya buruhaton ha pagtubos. Ha ikatulo ka adlaw katapos mamatay hi Jesus, ginbanhaw hiya ni Jehova tikang ha mga patay. (Buhat 3:15; 10:40) Pinaagi hinin importante nga buhat, diri la kay ginbalosan ni Jehova an iya Anak tungod han iya matinumanon nga pag-alagad kondi gintagan hiya hin higayon nga tapuson an iya buruhaton ha pagtubos  sugad nga Hitaas nga Saserdote han Dios. (Roma 1:4; 1 Corinto 15:3-8) Hi apostol Pablo nagsasaysay: “Pag-abot han Kristo sugad nga hitaas nga saserdote . . . , sinulod hiya ha baraan nga lugar, nga an iya dara diri an dugo han mga kanding ngan han turilyo nga mga baka kondi an iya kalugaringon nga dugo, hin makausa gud la, ngan nakakuha hin waray kataposan nga katalwasan para ha aton. Kay an Kristo waray sumulod ha baraan nga lugar nga hinimo han mga kamot, nga ginsubad ha reyalidad, lugod ngadto ha langit mismo, basi yana magpakita hiya ha atubangan han Dios para ha aton.”—Hebreo 9:11, 12, 24.

¹⁷ Diri mahimo dad-on han Kristo an iya literal nga dugo ngadto ha langit. (1 Corinto 15:50) Lugod, iya gindara an ginsimbolohan hiton nga dugo: an legal nga bili han iya iginhalad nga hingpit tawhanon nga kinabuhi. Katapos, ha atubangan han Persona han Dios, ginhimo niya an pormal nga pagpresenta han bili hiton nga kinabuhi sugad nga lukat nga kabalyo para han makasasala nga katawohan. Kinarawat ba ni Jehova iton nga halad? Oo, ngan nagin matin-aw ini ha Pentekostes 33 C.E., han iginbubo an baraan nga espiritu ha mga 120 nga disipulo ha Jerusalem. (Buhat 2:1-4) Bisan kon makalilipay ito nga hitabo, an lukat nagtitikang pa la hadto ha pagtagana hin urusahon nga mga kapulsanan.

18, 19. (a) Ano nga duha nga grupo han mga indibiduwal an nagpapahimulos tikang ha pagpahiuli nga nagin posible pinaagi han dugo han Kristo? (b) Para hadton “daku nga grupo,” ano an pipira han presente ngan tidaraon nga mga kapulsanan han lukat?

¹⁸ Ha iya surat ha mga taga-Colosas, iginsasaysay ni Pablo nga gintagad han Dios nga pinaagi han Kristo maopay an pagpahiuli ha Iya han ngatanan iba nga mga butang pinaagi han pakigmurayaw pinaagi han dugo nga iginbubo  ni Jesus ha pasakitan nga kahoy. Iginsasaysay liwat ni Pablo nga ini nga pagpahiuli nag-uupod han duha magkaiba nga grupo han mga indibiduwal, nga amo “an mga butang ha langit” ngan “an mga butang man ha tuna.” (Colosas 1:19, 20; Efeso 1:10) Iton siyahan nga grupo ginkukompuwesto han 144,000 nga mga Kristiano nga tinagan hin paglaom nga mag-alagad sugad nga langitnon nga mga saserdote ngan magmando sugad nga mga hadi ha bawbaw han tuna upod ni Kristo Jesus. (Pahayag 5:9, 10; 7:4; 14:1-3) Pinaagi ha ira, an mga kapulsanan han lukat hinayhinay nga ipapadapat ha masinugtanon nga katawohan ha sulod hin usa ka yukot ka tuig.—1 Corinto 15:24-26; Pahayag 20:6; 21:3, 4.

¹⁹ ‘An mga butang ha tuna’ amo adton mga indibiduwal nga nagpapamulat ha pagpahimulos han hingpit nga kinabuhi ha Paraiso nga tuna. An Pahayag 7:9-17 naghuhulagway ha ira sugad nga “daku nga grupo” nga maluluwas ha tiarabot nga “daku nga kasakitan.” Kondi diri na kinahanglan maghulat hira hiton nga panahon basi magpahimulos han mga kapulsanan han lukat. Ira na “ginlabhan an ira higlaba nga mga bado ngan ginpabusag ito ha dugo han Kordero.” Tungod kay nagbubuhat hira hin pagtoo ha lukat, nakakarawat nira bisan yana an espirituwal nga mga kapulsanan hiton mahigugmaon nga kahikayan. Iginpahayag na hira nga matadong sugad nga mga sangkay han Dios! (Santiago 2:23) Sugad nga resulta han halad ni Jesus, mahimo na hira ‘dumaop ha trono han diri matupngan nga pagkabuotan nga may kagawasan ha pagyakan.’ (Hebreo 4:14-16) Kon hira nagsasayop, nakakarawat nira an totoo nga pagpasaylo. (Efeso 1:7) Bisan pa han pagkadiri-hingpit, nagpapahimulos hira hin limpyo nga konsensya. (Hebreo 9:9; 10:22; 1 Pedro 3:21) Salit, an pagin naipahiuli ha Dios, diri kay ginlalaoman ha tidaraon  pa, kondi nahitatabo na yana! (2 Corinto 5:19, 20) Durante han Milenyo, hira hinayhinay nga ‘tatagan hin kagawasan tikang ha pagin uripon han pagkadunot’ ngan ha kataposan “magkaada han mahimayaon nga kagawasan han mga anak han Dios.”—Roma 8:21.

20. Paonan-o an pamalandong ha lukat nakakaapekto ha imo?

²⁰ ‘Salamat ha Dios pinaagi kan Jesu-Kristo’ tungod han lukat! (Roma 7:25) An lukat simple ha prinsipyo, kondi hilarom hinduro nga mahipapausa kita. (Roma 11:33) Ngan pinaagi han aton pamalandong nga may pagpasalamat hito, an lukat nakakabantad han aton mga kasingkasing, nabulig ha aton nga magin mas duok gud ha Dios han hustisya. Pariho han salmista, may-ada kita han ngatanan nga hinungdan nga dayawon hi Jehova sugad nga Dios nga ‘nahigugma ha katadongan ngan hustisya.’—Salmo 33:5.