1-3. (a) Bukin tera ngkai ti rangi ni baeruarua iroun Iehova? (b) Tera ae e tangiria mairoura te tia Kamaiura ae tatangira?

 IANGOIA bwa aongkoa e a bae tangaroam i aon te kaibuke ae e a tabe n iinako. I nanon am tai n iangoia are ai bon akea kaantaningan te kamaiuaki iroum, ao e a tii roko naba te aomata temanna ni katikiko bwa ko aonga ni maiu. Ai boni kakabwaia ra ngkoe iroun te aomata are e a uotiko nako man te kabuanibwai arei, ma ni kangai nakoim: “Ko tekeraoi bwa ko maiu”! Ko namakinna bwa ko rangi ni baeruarua iroun te aomata aei ke ko aki? Ni koauana, ko na boni mate ngke e aki kamaiuko.

² N aanga tabeua, e kabwarabwaraa raoi aei taekan te bwai ae e a tia ni karaoia Iehova nakoira. Ni koauana ti bon rangi ni baeruarua irouna. E a tia ni katauraoa te kaboomwi are e kauka te kawai ibukin kamaiuara man tauakira i aan te bure ao te mate. A rau nanora ngkai ti ataia bwa ngkana ti teimatoa n onimakina te karea ae kakawaki aei, ao a bwara ara bure ao e na bon reke iroura te maiu are aki toki. (1 Ioane 1:7; 4:9) N aron ae ti noria ni Mwakoro 14, te kaboomwi bon te aro ae te kabanea n raoiroi are e kaota iai ana tangira Iehova ao ana kaetitaeka ae riai. Tera ngkanne arora ae riai iai?

³ E rangi n raoiroi bwa ti na iangoia bwa tera ae e tangiria mairoura te tia Kamaiura ae tatangira aei. E taku Iehova rinanon te burabeti ae Mika: “E a tia n tuangko Iawe ba tera ae e raoiroi ao tera ae e tangiria mairoum. Bon ti kakaraoan ae e eti, te teimatoa n te tangira, ao te iraorao ma Atuara n te nanorinano.” (Mika 6:8, BK) Bon iai te bwai teuana ae tangiria mairoura Iehova ae “kakaraoan ae e eti.” Ti na kanga ni karaoa anne?

4. Ti kanga n ataia bwa e kaantaningaira Iehova bwa ti na maiuakini ana kaetieti aika raoiroi?

⁴ E kaantaningaira Iehova bwa ti na kaboraoi maiura ma ana kaetieti aika katereterea ae eti ao ae bure. Kioina ngkai a raraoi ana kaetieti nako ao a eti, ti bon ukera te raoiroi ngkana ti kaboraoa maiura ma ngaai. E taekina ae kangai Itaia 1:​17 (BK): “Reireiningkami karaoan ae e raoiroi, ukera te eti.” E kaungaira ana Taeka te Atua bwa ti na “ukoukora te raoiroi.” (Tebania 2:3) E kaungaira naba ni kangai: “Karina te aomata nabangkai, are karaoaki ba aron te Atua n te raoiroi.” (I-Ebeto 4:​24) Te raoiroi ni koaua ke te kaetitaeka ae riai, e katinanikua te iowawa, te aki-itiaki, ao te wene ni bure, aika bwaai aika kamwaraei baika tabu.​—Taian Areru 11:5; I-Ebeto 5:​3-5.

5, 6. (a) Bukin tera ngkai e aki karawawata iroura irakin ana kaetieti Iehova? (b) E kanga ni kaotia te Baibara bwa ukeran te raoiroi iroura bon te bwai ae e na teimatoa karaoana?

⁵ E rawawata iroura irakin ana kaetieti Iehova aika raoiroi? E aki, bwa ngkana e anaaki nanon temanna iroun Iehova, ao e aki kona n tarai ana kaetieti bwa a rawawata. Ibukina bwa ti tangira Atuara ao ana waaki ni kabane, ti tangiria ni maiu n te aro ae e kukurei iai. (1 Ioane 5:3) Uringnga are “e tangira te eti” Iehova. (Taian Areru 11:7, BK) Ngkana ti na katotonga raoi ana eti ke ana raoiroi te Atua, ao ti riai n tangira ae tangiraki iroun Iehova ma n ribaa ae ribaaki irouna.​—Taian Areru 97:10.

⁶ E aki bebete irouia aomata aika aki-kororaoi ukeran te raoiroi. Ti riai ni kanakoa te aomata nikawai ma ana bure nako, ao ni manga karina ae boou. E taku te Baibara bwa te aomata nabangkai “e a manga karaoaki” rinanon te atatai ni koaua. (I-Korote 3:​9, 10) Te kibu-n-taeka ae “e a manga karaoaki,” e rairaki man te taetae n Erene rimoa ae nanona, karinan te aomata ae boou iroura ao kateimatoana ma te kakorakora. E ngae ngke ti kakorakoraira ni karaoa ae eti, ma n taai tabetai e a manga boni katatataira aroarora aika bubure n ara iango, ara taeka, ao n ara mwakuri.​—I-Rom 7:​14-​20; Iakobo 3:2.

7. Tera ae ti riai n iangoia ngkana ti tibanako n ara kekeiaki n ukera te raoiroi?

 ⁷ Tera ae ti riai n iangoia ngkana ti tibanako n ara kekeiaki n ukera te raoiroi? Ti aki kani kakeaa bongan rawawatan te bure. Ma e ngae n anne, ti aki riai ni kabwaraa nanora n namakinan ae ti a aki tau ni beku iroun Iehova ibukin aki-kororaoira. Ti kukurei bwa e a tia Atuara ae akoi ni katauraoa manga akoaia te koraki ake a bon raira raoi nanoia ni koaua. Iangoa ana taeka ni kaunganano te abotoro Ioane ae kangai: “I koroi baikai nako imi, ba kam aonga n aki bure.” Ao imwina e a manga reitia ni kangai: “Ngkana e bure temanna [ibukin rikiana ae te aki-kororaoi], ao bon iai te Tia Tei i bukira are mena iroun te Tama, are Iesu Kristo.” (1 Ioane 2:1) Eng, e a tia n anga Iesu Iehova bwa te karea ni kaboomwi, bwa ti aonga ni kona n toro irouna e ngae ngke ti kai karaoa te bure. E aki ngkanne anaaki nanora n anne bwa ti na kani kabanea ara konaa ni kakukureia Iehova?

8, 9. E kanga tataekinan te rongorongo ae raoiroi ni kaotiota ana kaetitaeka ae riai Iehova?

⁸ Ti kona ni kaakaraoa naba ae eti ni katotonga ana kaetitaeka ae riai te Atua iai, n arora ni buoka naba tataekinan euangkerion ana Tautaeka n Uea te Atua nakoia aomata. Tera irekereken ana kaetitaeka ae riai Iehova ma te rongorongo ae raoiroi?

⁹ E aki kona ni karokoa te toki Iehova nakon te waaki ae buakaka ae ngkai, ngkana e tuai moa ni kauringia aomata taekana. E taekina ae kangai Iesu n ana taetae ni burabeti ibukin bwaai aika a na riki n tain te toki: “E bae ni kaotiotaki moa te Rongorongo ae e Raoiroi nakoia botanaomata ni kabaneia.” (Mareko 13:​10, BK; Mataio 24:3) Bonganan te taeka ae “moa” e kaotia bwa iai riki bwaai tabeua ake a na riki imwin butanakon karaoan te mwakuri n uarongorongo. Bwaai akanne a reitaki naba ma te rawawata are korakora are e a kaman taetae ni burabetinaki, are e na kamauna te buakaka ma ni kangaaraoa rokon te aonnaba ae boou ae raoiroi. (Mataio 24:​14, 21, 22) Ai akea ngkanne  ae kona ni manga bukina Iehova bwa e ribuaka nakoia aika buakaka. Man ana kauring aei, e angania iai aomata aikai te tai are a na kona ni bita maiuia iai bwa a aonga n aki kamaunaki.​—Iona 3:​1-​10.

10, 11. E kanga ni kaotiotaki ana kaetitaeka ae riai te Atua n ara mwakuri n tataekina te rongorongo ae raoiroi?

¹⁰ E kanga ni kaotiotaki ana kaetitaeka ae riai te Atua n ara mwakuri n tataekina te rongorongo ae raoiroi? Te moanibwai, e bon riai ae ti na buokia aomata bwa a na kamaiuaki. Manga iangoa riki aroni kamaiuam man te kaibuke are e nang iinako. Ngke ko a mena i nanon te boti ni kamaiu, ao akea te nanououa bwa ko na boni bae n tangira naba kamaiuaia aomata ake a teimatoa n tiku i taari. N aron naba anne, iai tabera ni kaineti ma kamaiuaia te koraki ake a teimatoa n reimaurua i buakon ‘ranin’ te aonnaba ae buakaka aei. E boni koaua anne bwa a bati aomata aika a rawa ni kan ongora n ara rongorongo. Ma ngkana e teimatoa n taotaona nanona Iehova, ao bon tabera bwa ti na kataia ni kairiia aomata bwa a na “rairi nanoia” bwa a aonga ni kamaiuaki.​—2 Betero 3:9.

¹¹ N tataekinan te rongorongo ae raoiroi nakoia aomata ni kabane ake ti kaitiboo ma ngaiia, ti kaotiota iai te kaetitaeka ae riai n te aro ae kakawaki. Ti kaotiota iai te aki-inanonano. Uringnga ngkoa are “e aki nanonano [te Atua] n tarakin aroia aomata; ma e tangiraki i Rouna ane makua, ma ni karaoa te raoiroi.” (Mwakuri 10:​34, 35) Ngkana ti na katotonga Ana kaetitaeka ae riai, ti aki riai n inanonano n taraakia aomata. Ma ti na tibwaa te rongorongo ae raoiroi nakoia aomata n aki ongeia bwa tera aia reeti, aroia ni kakannato ke mwaitira aia karekemwane. Ti angania aomata ni kabane aia tai n ongora ao ni butimwaea te rongorongo ae raoiroi ni maiuia.​—I-Rom 10:​11-​13.

12, 13. (a) Bukin tera ngkai ti aki riai ni waekoa ni kabuakakaia aomata? (b) Tera nanon ana reirei Iesu ae kangai: “Tai kabuakakaia aomata”? (Nora te kabwarabwara ae i nano.)

¹² Ti kona ni kaakaraoa ae eti n arora nakoia aomata n aron ae e karaoia naba nakoira Iehova. A kai kabuakakaki aomata  iroura, ni waeaki aroia are a kabwaka iai, ma ni kananououaki raoiroin nanoia. Ma antai i buakora ae tangira Iehova bwa e na tuoa nanora ma ni bairei taekan ara bure n aki nanoanga? Tiaki anne aron Iehova ngkana e reitaki ma ngaira. E taekina ae kangai te tia areru: “Ngkana ko tau muini bure, Iawe, ao antai ae e na reke arona?” (Taian Areru 130:​3, BK) Ti aki ngkanne kimwareirei iroun Atuara ae kaetitaeka n te riai ma te nanoanga, ao e aki kaatuua riki mamaarara? (Taian Areru 103:​8-​10) Tera ngkanne arora aika riai nakoia aomata?

¹³ Ngkana ti ataa kakawakin ana kaetitaeka ae riai te Atua ae irianaki n te nanoanga, ao ti na aki waekoa ni kabuakakaia aomata ni kaineti ma bwaai aika tiaki tabera ke aika a aki rangi ni kakawaki. E kauring Iesu ni kangai n ana Kabwarabwara i aon te Maunga: “Tai kabuakakaia aomata ngkami, ba kam kawa ni manga kabuakakaki.” (Mataio 7:1) Ni kaineti ma ana rongorongo Ruka ao e reitia ni kangai Iesu: “Kam na tai kabuakakaia aomata, ao ane kam na aki kabuakakaki iai.” * (Ruka 6:​37) E kaotia Iesu bwa e ataia bwa aomata aika aki-kororaoi iai aroia ae a kakabuakakaia iai raoia. Aomata ake a ongora irouna ake a bwabwaina te ribuaka ni kabuakakaia aomata, a riai ni katoka aroia aei.

14. Bukin tera ngkai ti aki riai ni “kabuakakaia aomata”?

¹⁴ Bukin tera ngkai ti aki riai ni “kabuakakaia aomata”? Bukina teuana bwa iai tian mwaakara. E kauringira ae kangai te tia rimwin Iesu ae Iakobo: “Ti temanna te tia karaoa te Tua, ao te tia motiki-taeka” bwa Iehova. Mangaia are e titiraki ni kangai Iakobo: “Antai ngkoe ae ko motika taekan raom?” (Iakobo 4:​12; I-Rom 14:1-4) N reitaki ma anne, rikiara ae ti kai bubure, e na kai rotaki iai arora ni kaetitaeka n te aro are ti a tabeitera iai. A bati aroaro ma anua, n ikotaki ma te kairiribai, marakin nanora ni karaoan ae aki riai nakoira, te bakantang ao iangoakin ae ti raoiroi riki, aika aroaro aika a kona ni kaburea ara kaantaninga ibukia raora. Ataakin ma iaiangoan ae ti aki kororaoi  ao iai tian ara konabwai, e riai n tautauira man te waekoa ni kabuakakaia tabemwaang. Ti aki kona n nori nanoia aomata, ke n atai nako aroaroia. Ti kona ngkanne ni bukinia raora n onimaki n taku bwa a aki raoiroi nanoia ke ni waea aia kekeiaki ni kaineti ma aia beku iroun te Atua? Ai tamaroa ra bwa ti na katotonga Iehova n tataraa riki raoiroia tarira ao mwanera, nakon ae ti na tii kaatuua taraakin mamaaraia!

15. Baikara taeka ma aroaro nakoia aomata aika aki riai ni bwainaki irouia taan taromauria te Atua, ao bukin tera?

¹⁵ Ma tera aroia kaain ara utu? E kananokawaki bwa ni boong aikai, ao tabeua mwakuri ni kaetitaeka aika rangi n ribuaka a kaotiotaki n te mwenga, are e bon riai ni mena iai te rau. E a rangi ni kabuta ngkai taekaia buu-mwaane aika iowawa ma n unun, buu-aine ke kaaro aika a karawawataia ke ni bakaineia kaain aia utu. Ma e aki riai ni bwainaki te taetae ni kamarakinano, te kabuakaka ae riao, ao te iowawa, irouia taan taromauria  te Atua. (I-Ebeto 4:​29, 31; 5:​33; 6:4) Tiaki nanona bwa e a toki kamanenan ana reirei Iesu are ti na “tai kabuakakaia aomata” ngkana ti a mena ni mwengara. Uringnga are kaakaraoan ae eti, e irekereke ma arora nakoia aomata n aron ae e karaoia naba Iehova nakoira. E bon aki kona ni karaoa ae bangaaomata ke ae iowawa Atuara nakoira. Ma “E akoi” nakoia te koraki ake a tangiria. (Iakobo 5:​11) Ai tamaroa ra te katoto aei ibukira!

16, 17. (a) Tera ae kaantaningaia Iehova mairouia unimwaane? (b) Tera ae riai ni karaoaki ngkana e a rawa ni kan raira nanona te tia bure, ao bukin tera bwa e na karaoaki anne?

¹⁶ Bon tabera bwa ti na bane ni kaakaraoa ae eti, ma e a moamoa riki aei nakoia unimwaane bwa bon tabeia n te ekaretia ni Kristian. Nora te taetae ni burabeti ae e kabwarabwaraki iai “mataniwi,” ke unimwaane, ae koreaki iroun Itaia ae kangai: “Iai te uea temanna ae e na tautaeka ma te eti, ao mataniwi aika a na babaire ma te koaua.” (Itaia 32:​1, BK) Eng, e boni kaantaningaia unimwaane Iehova bwa a na beku ma te kaetitaeka ae riai. A na kanga ni kona ni karaoa aei?

¹⁷ Unimwaane aika mwaatai ni bwaai n taamnei aikai, a ataia raoi bwa kaakaraoan ae eti ma n raoiroi e nanonna bwa e na itiaki n taai nako te ekaretia. N tabetai ao a riai ni kaeta taekan te kangaanga ae kakaiaki unimwaane ni kaineti ma karaoan te bure. Ni karaoana irouia ao a uringnga bwa a riai ni bwaina te nanoanga ni kaineti ma ana kaetitaeka ae riai te Atua, ngkana e nakoraoi ma te kangaanga are a bairea taekana. Mangaia are a kataia ni buoka te tia bure bwa e na raira nanona. Ma tera ngkana e a bon rawa raoi te tia bure n raira nanona, e ngae ngke e rangi ni kaungaaki nako iai? E kaota te aro ae eti raoi iai ana Taeka Iehova ngke e tuatua ni kangai: “Kam na tewea nako teuare buakaka mai buakomi.” Nanon anne bwa e na kabaneaki man te ekaretia. (1 I-Korinto 5:​11-​13; 2 Ioane 9-​11) E kananokawaki anne irouia unimwaane, ma a ataia bwa a bon riai ni karaoia ibukin kamanoan te ekaretia bwa e na teimatoa n itiaki.  E ngae n anne, ma a boni kaantaningaia naba bwa n te taina, ao e na manga oki ana iango te tia bure, ao e na manga okira te ekaretia.​—Ruka 15:​17, 18.

18. Tera te bwai ae a ururingnga unimwaane ngkana a angareirei nakoia aomata n reirei aika boto i aon te Baibara?

¹⁸ Boutokoan te kaetitaeka ae riai e nanona naba te angareirei nakoia aomata n reirei aika boto i aon te Baibara ngkana e kainnanoaki. E koaua bwa a bon aki tataraa kabwakaia aomata unimwaane, ke a a bon titiribureiia naba ma ni kaetiia aomata n taai nako. Ma e boni kona naba n reke “n te bure teuana” raora n onimaki temanna ma n aki ataia bwa iai ana kangaanga iai. Uringan are e nanoanga ao e aki bangaaomata ana kaetitaeka ae riai te Atua, e a kairiia unimwaane bwa a na kataia ni “manga kaetia n te nano ae nimamanei.” (I-Karatia 6:1) A aki kona naba n takutaku unimwaane ke ni kabonganai taeka aika a kamatauninga. Ma taian reirei ake a anga, e kaungaki iai te aomata arei ma te tangira. E ngae ngke a boaa temanna unimwaane ni katereterea nakoina mwin karaoan ae aki riai, a bon ururingnga naba unimwaane bwa raoia are e tibanako arei, boni kaain ana nanai n tiibu Iehova. * (Ruka 15:7) Ngkana e kaunganano te reirei ke te kaetieti ao e irianaki n te tangira, ao e na kai kaeta ana kairua iai te tia bure.

19. Baikara babaire tabeua ake a riai ni karaoi unimwaane, ao a kabotoi aia babaire man tera?

¹⁹ A mwaiti babaire aika a riai ni karaoi unimwaane aika rotii maiuia raoia n onimaki. N aron ae a kona ni botaki bwa a na iangoa taekaia taari tabeman n te ekaretia, bwa a a tau n riki bwa unimwaane ke tooro ni minita, ke a tuai. A ataa naba kakawakin te aki-nanonano unimwaane. A kariaia kairakiia n ana kaetieti te Atua ibukin nakoa aikai, ngkana a karaoa aia  babaire. A aki onimakina oin nanoia, ma a mwakuri “n akea te nanonano ao n akea te irantanga.”​—1 Timoteo 5:​21, BK.

20, 21. (a) Tera te bwai ae a kakorakoraia unimwaane ni karaoia, ao bukin tera? (b) Tera aroia unimwaane ni buokiia te koraki ake a “kai toki nanoia”?

²⁰ A karaoa naba te kaetitaeka ae riai ae boraoi ma nanon te Atua unimwaane n aaro tabeua riki. Imwin taetae ni burabetinakin are a na “babaire ma te koaua” unimwaane, e reitia ni kangai Itaia: “A na riki ba ai aron tabo ni katantan n te ang ma te karau, a na riki ba ai aroni karanga i nanon te rereua, ao ai aron nun te bwaa ae e rietata n te aba ae mauteretere.” (Itaia 32:​2, BK) A kakorakoraia unimwaane n riki bwa taani karaunano ao taani kaungaunga nakoia raoia n onimaki.

²¹ Ni boong aikai, ao a bati aika kainnanoa te kaunganano ibukin aia kangaanga aika kakaiaki. E na tera aromi unimwaane ni kaineti ma buokaia te koraki ake a “kai toki nanoia”? (1 I-Tetaronike 5:​14) Ongora raoi irouia ma ni kaotiota  te atataiaomata. (Iakobo 1:​19) A bae ni kainnanoa kaotan ‘raraomaia’ ma te aomata are a onimakinna. (Taeka N Rabakau 12:25) Karaui nanoia n tuangia ae a boni kainnanoaki, a kakawaki, ao a tangiraki iroun Iehova ao irouia taari n te ekaretia. (1 Betero 1:​22; 5:​6, 7) N reitaki ma anne, ko kona n tataro ma aeka n aomata aikai ke n tataro ibukiia. A na bon rangi ni kabebeteaki riki ngkana a ongo ana tataro te unimwaane bwa e bubutii ibukin buokaia ni kaota nanoangaaia. (Iakobo 5:​14, 15) E na bon ataaki am kakorakora ma te tangira ni buokiia te koraki ake a rawawata, iroun te Atua ae kaetitaeka n te riai.

22. N te aro raa ae ti kona ni katotonga iai ana kaetitaeka ae riai Iehova, ao tera mwina?

²² Ti kaanira riki ma Iehova ngkana ti katotonga ana kaetitaeka ae riai! Ngkana ti toua mwin ana kaetieti aika raoiroi, ngkana ti tataekina te rongorongo ni kamaiu nakoia aomata, ao ngkana ti kaatuua riki taraakin raoiroia aomata nakon ae ti na tataraa aia kairua, ao ai aron ae ti kaotiota iai ana kaetitaeka ae riai te Atua. Ngkami unimwaane ngkana kam kamanoa itiakin te ekaretia, ngkana kam anganga ana reirei te Baibara aika kaunganano, ngkana kam babaire n aki-inanonano, ao ngkana kam kaungaia te koraki ake a kai toki nanoia, ao kam boni katotonga iai ana kaetitaeka ae riai te Atua. Ai kimwareirei ra nanon Iehova ngkana e a noriia aomata aika a kabanea aia konaa ni ‘kaakaraoa ae eti’ n aia iraorao ma Atuaia!