Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

KAPETULU 16

‘Linganga Mwaya Chiyulo chaKwoloka’ Hakutambuka naKalunga

‘Linganga Mwaya Chiyulo chaKwoloka’ Hakutambuka naKalunga

1-3. (a) Mwomwo ika twatela kusakwililanga Yehova? (b) Chuma muka asaka Muka-kutuyovola wazangi kuli etu?

 ACHIHUMIKIZE uli mumbopolo yize yili nakuvomba. Jino omu nauputuka kundapangila hameya, hinaukasumuka mutu neza nakukuzambulaho. Nawivwa kuwaha omu mwakutwala kutunda, nakukulweza ngwenyi: “Unayovoka.” Uno chuma muka naulinga kumutu kana? Chikupu vene, naumusakwilila mwomwo nakuyovola.

2 Echi chakutalilaho chili nakulumbununa vyuma atulingila Yehova. Twatela kumusakwililanga, mwomwo atuhana ndando yakutusokola kushili nakukufwa. Ngocho tweji kulivwanga kupwa vakukingiwa hakutachikiza ngwetu, nge natufwelela muwana kanou waulemu, kaha navatukonekela jishili jetu, nakutalilila kuyoya chahaya myaka kulutwe. (WaYowano 1, 1:7; 4:9) Ngana muze twamonanga muKapetulu 14, ndando yakusokola hijila yayilemu yize Yehova asolwelamo zangi nachiyulo chenyi. Jino etu twatela kulinga ika?

3 Nachipwa chamwaza kutala havyuma vize Muka-kutuyovola asaka kuli etu. Yehova ahanjikilile kuhichila muli kapolofweto Mika ngwenyi: “Ove mutu, Kalunga nakulweze vyuma vyamwaza. Vyuma muka ali nakusaka Yehova kuli ove? Ali nakusaka kaha ulinge mwaya chiyulo chakwoloka, nakuzanga kushishika, nakulinyisa hakutambuka naKalunga kove.” (Mika 6:8) Tachikiza ngwove, chuma chimwe asaka Yehova kuli etu shina ‘kulinganga mwaya chiyulo chakwoloka.’ Natuhasa kulinga ngachilihi ngocho?

Kukavangizanga “Kwoloka chaMuchano”

4. Tunejiva ngachilihi ngwetu Yehova asaka tukavangizenga jishimbi jenyi jakwoloka?

4 Yehova asaka tukavangizenga jishimbi jenyi jize jahanjika havyuma vyakwoloka navyevi vyakuhenga. Jishimbi jenyi japwa jachiyulo kaha nawa jakwoloka, shikaho nge natujikavangiza kaha tuli nakukavangiza chiyulo nakwoloka chenyi. Hali Isaya 1:17 ngwavo: “Linangulenu kulinga mwamwaza, tondenunga chiyulo chakwoloka.” Mazu aKalunga atulweza ‘tutondenga kwoloka.’ (Zefwanyiya 2:3) Atulweza nawa “[tuvwalenga] mutu wamuhya uze vatengele kweseka nomu mwaya muchima waKalunga namukwoloka chamuchano.” (Wavaka-Efwesu 4:24) Kuze kuli kwoloka chamwenemwene chipwe ngwetu chiyulo chamuchano, kakwatwama ulyanyi, namajilo, navilinga vyaujilako, mwomwo vilinga kanevi vyeji kupihisanga vyuma vyajila.—Samu 11:5; Wavaka-Efwesu 5:3-5.

5, 6. (a) Mwomwo ika natuhanjikila ngwetu kukavangiza jishimbi jaYehova kachapwa hichiteliko? (b) Uno Mbimbiliya yasolola ngachilihi nge kukavangiza kwoloka kachakumako?

5 Uno kwononoka jishimbi jaYehova jakwoloka chapwa hichiteli tahi? Nduma. Mutu uze apandama kuli Yehova keshi kumona jishimbi jaKalunga kupwa jajikaluko. Twafwila kuyoya mujila yakwivwisa Kalunga ketu kuwaha, mwomwo twamuzanga nakuzanga nawa vilinga vyenyi. (WaYowano 1, 5:3) Anuka ngwove Yehova “azanga vilinga vyakwoloka.” (Samu 11:7) Nge tuli nakusaka kukavangiza chiyulo chaKalunga, chipwe ngwetu kwoloka chenyi, kaha twatela kuzanga vyuma azanga Yehova nakuhunga vize ahunga.—Samu 97:10.

6 Kachapwa chachashi kukavangiza kwolokako, mwomwo katwakupukako. Twatela kuzula mutu wamwaka navilinga vyenyi vyashili, nakuvwala jino mutu wamuhya. Mbimbiliya ngwayo mutu wamuhya vali “[nakumulingisa] kupwa wamuhya” kuhichila muchinyingi chakwoloka. (Wavaka-Kolose 3:9, 10) Hanjikiso yakwamba ngwavo ‘kulingisa kupwa wamuhya’ yasolola nge, kuvwala mutu wamuhya kachakumako, ngocho chasakiwa kukilikita. Numba tuzata ngachilihi mangana tulinge vyuma vyakwoloka, oloze shimbu jimwe tweji kuhukananga muvishinganyeka namumazu, chipwe vene muvilinga, mwomwo twapwa tuvaka-shili.—Wavaka-Loma 7:14-20; WaYakova 3:2.

7. Uno twatela kwivwa ngachilihi nge tunalimbenje, omu tuli nakuzata tulingenga vyuma vyakwoloka?

7 Uno twatela kwivwa ngachilihi nge tunalimbenje chamokomoko nakukilikita mangana tulinge vyuma vyakwoloka? Numba tuhu katwatela kulelesa vyuma vyavipi tunalingiko, oloze kanda natulitwamina kuzachila Yehova mwomwo yakushinganyeka ngwetu kulimbenja chetu nachituhonesa kutamo kumuzachilako. Kalunga ketu wakeke alongesa vyuma mangana vaze navapihilila nakwalumuka avevwile cheka uselewa. Achitale mazu akutufwelelesa aze ahanjikile kaposetolo Yowano, ngwenyi: “Nguli nakumisonekela evi vyuma mangana muhone kulinga shili.” Kufumaho ambile ngwenyi: “Oloze nge mutu mwalinga shili, [mwomwo yakuhona kukupuka chize twaswana], kaha tuli namuka-kutukafwa wakwoloka uze ali naSetu, ikiye Yesu Kulishitu.” (WaYowano 1, 2:1) Eyo, Yehova atuhana Yesu kupwa ndando yakusokola mangana tuhase kumuzachila mujila etavila, chamokomoko nakupwa tuvaka-shili. Kutala echi kacheshi kutulingisa tuzatenga nangolo mangana twivwise Yehova kuwahako tahi?

Mujimbu Wamwaza naChiyulo chaKalunga

8, 9. Uno kuvilika mujimbu wamwaza chasolola ngachilihi chiyulo chaYehova?

8 Tunahase kulinga mwachiyulo, chipwe ngwetu kulondezeza chiyulo chaKalunga, hakuzata chikuma mulimo wakwambulula mujimbu wamwaza waWangana waKalunga. Uno mujimbu wamwaza wakundwiza ngachilihi chiyulo chaYehova?

9 Yehova keshi kukanongesa kano kaye kakuhuka chakuzeneka kuhuhumuna vatuko. Yesu apolofwetele vyuma navikasoloka hamakumbi akukuminyina, ngwenyi: “Mujimbu wamwaza watela chatete kuwambulula muli vaka-mafuchi osena.” (Mako 13:10; Mateu 24:3) Lizu “chatete” lili nakulumbununa nge nakukapwa vyuma vyeka navikalingiwa hanyima yakwambulula mujimbu mukaye kosena. Havyuma kana nahakapwa naluyando lwalunene, luze nalukalingisa vaka-kuhuka vakavanongese, numba kukeze jino kaye kakahya kakwoloka. (Mateu 24:14, 21, 22) Kuhanjika muchano, kakweshi mutu mwahana Yehova mulonga mwomwo yakunongesa vaka-kuhukako. Hakuvahuhumuna, ali nakuvahana lwola lwakwalumuna vilinga vyavo mangana vakazeneke kuvanongesa.—Yona 3:1-10.

10, 11. Uno mulimo wetu wakwambulula mujimbu wamwaza wasolola ngachilihi chiyulo chaKalunga?

10 Uno mulimo wetu wakwambulula mujimbu wamwaza wasolola ngachilihi chiyulo chaKalunga? Chatete, chapwa chakwoloka kuzata nangolo tukafwe vakwetu mangana navakiko vakavalwile. Achitale cheka hachakutalilaho twavulukanga chakukuyovola nge unavombo nambopolo. Nge vanakuzambula nakukwingisa mumbopolo yeka, kaha nayove naufwila kukafwako vaze vachili mumeya. Chochimwe nawa, nayetu tuli namulimo wakuzambula vaze vachili nakundapangila ‘mumeya’ akaye kano kakuhuka. Vatu vavavulu veji kukananga mujimbu tweji kuvambulilanga. Chipwe ngocho, shimbu Yehova achili nakuvatalilila chikoki, twatela kuvakafwa “vapihilile nakwalumuka” mangana vakavalwile.—WaPetulu 2, 3:9.

11 Hakwambulila vatu vosena mujimbu wamwaza, tweji kusololanga nawa chiyulo chaKalunga mujila yeka yayilemu: Tweji kusololanga ngwetu katwatala vatu kumesoko. Anuka ngwove, “Kalunga katala vatu kumesoko, oloze muli vaka-miyachi yosena, ou eji kumwivwanga woma nakulinganga vyuma vyakwoloka, veji kumwitavilanga kuli [ikiye].” (Vilinga 10:34, 35) Nge natusaka kulondezeza chiyulo chenyi, kaha kanda natutalanga vatu kumesoko. Oloze twatela kwambulila vatu vosena mujimbu wamwaza chamokomoko namuyachi wavo, nomwo vavamona kuvakwavo, chipwe nge vaka-luheto chipwe vihutu. Hakulinga ngocho, tuli nakuhana vatu lwola lwakwivwa mujimbu wamwaza nakuwitavila chipwe kuukana.—Wavaka-Loma 10:11-13.

Kutwama Chetu naVakwetu

12, 13. (a) Mwomwo ika katwatela kulusukanga kusopesa vakwetuko? (b) Uno Yesu atalishile mulihi hakuhanjika ngwenyi “litwaminenu kusopesanga vakwenu,” kaha nawa ngwenyi “litwaminenu kuhananga vatu milonga”? (Tala nawa kwinyikila chamwishi.)

12 Tunahase nawa kulinga mwaya chiyulo hakuzakama vakwetu ngana muze avazakama Yehova. Chapwa chachashi chikuma kusopesa vakwetu, nakutokomenya hatutenga twavo nakuvashinganyekela vyuma vyavipi. Oloze iya mwasaka Yehova amushinganyekele vyuma vyakuhenga chipwe kutokomenya hatutenga twenyi? Yehova kalinga ngocho kuli etuko. Muka-kwimba jisamu ambile ngwenyi: “Ove Ya, kachi nge weji kulamanga jishili, Ove Yehova, kachi iya mwemana kumeso ove?” (Samu 130:3) Uno katwawahilila hakuwana nge Kalunga ketu wachiyulo nakeke, katokomenya hatutenga twetuko tahi? (Samu 103:8-10) Jino twatela kutwama ngachilihi navakwetu?

13 Nge natwivwishisa omwo chapwa chiyulo chaKalunga chakutetela, kaha katweshi kulusukanga nakuwanyina vakwetu milonga havyuma vize kavyatupandamine chipwe vize kavyapwa vyavilemuko. Yesu ahanjikile muChihande ChahaPili ngwenyi: “Litwaminenu kusopesanga vakwenu, kuchina nayenu navakamisopesa.” (Mateu 7:1) Mumukanda waLuka, Yesu ambile nawa ngwenyi: “Litwaminenu kuhananga vatu milonga, kaha nayenu kaveshi kukamihana milongako.” a (Luka 6:37) Yesu asolwele hatoma nge atachikijile ngwenyi vatu vakuhona kukupuka vasaka kuwanyina vakwavo milonga. Vosena vaze vevwililile kuchihande kana, vaze nawa vapwilenga natato yakuwanyina vakwavo milonga, vatelelele kuyimbila.

Tweji kusololanga chiyulo chaKalunga hakwambulilanga vatu vosena mujimbu wamwaza chakuzeneka kuvatala kumeso

14. Mwomwo ika twatela ‘kulitwamina kusopesanga’ vakwetu?

14 Mwomwo ika twatela ‘kulitwamina kusopesanga vakwetu’? Mwomwo katwatwama nangolo jakulinga ngochoko. Kaposetolo Yakova atwanukisa ngwenyi: “Kwatwama umwe kaha uze apwa Muka-kuhana Jishimbi kaha nawa Muka-kusopesa,” ikiye Yehova. Ngocho, Yakova ahulishile hatoma ngwenyi: “Ove yove iyaze numba usopese mukwenu?” (WaYakova 4:12; Wavaka-Loma 14:1-4) Kaha nawa hakuwana nge katwakupukako, tunahase kusopesa vakwetu mujila yakuhenga. Vyuma vyakufwana nge vishinganyeka vyaulumbi, namuchima wakulivwimba, lwiso, nakulimona kupwa uwakwoloka, vinahase kutulingisa tushinganyekele vakwetu vyuma vyavipi. Kuli vyuma vyeka nawa vinahase kutuhonesa kuyula mwakwoloka, kaha kushinganyekanga havyuma kana nachitukafwa tulihende kukulusukanga nakuwanyina vakwetu milonga. Etu katwamona vili mumuchima wamutu chipwe kutachikiza chiyoyelo chenyi chosenako. Kaha yetu veyaze numba tushinganyekele vakwetu vyuma vyakuhenga chipwe kuvashinganyekela ovyo vili nakuvalingisa vazachile Kalunga? Nachiwaha chikuma nge natulondezeza Yehova hakutalanga havilinga vyamwaza vyavandumbwetu, muchishishisa chakutalanga kaha hatutenga twavo.

15. Hanjikiso navilinga muka vize kavyatela vatu jaKalungako, kaha mwomwo ika?

15 Nyi ngachilihi kuli vaka-tanga yetu? Chaluvinda, makumbi ano, mujitanga mukiko munalisale kulisopesa okunyi mukiko mwatelanga kupwa kuunda. Vatu kavevwila keke vaka-mahyavo chipwe vaka-tanga yavoko, kaha veji kuvambanga mazu amapi chipwe vene kuvavulumuna. Oloze vatu jaKalunga kavatela kuhanjikanga mazu amapi chipwe akusekeleka vakwavo chipwe kuvayanjisako. (Wavaka-Efwesu 4:29, 31; 5:33; 6:4) Mazu aYesu akwamba ngwenyi “litwaminenu kusopesanga vakwenu,” nawa akwamba ngwenyi “litwaminenu kuhananga vakwenu milonga” atela kuzata namujitanga jetu. Anuka ngwove, kulinga mwachiyulo chasakiwa nawa kuzakama vakwetu vatu ngana muze atuzakama Yehova. Kalunga ketu katulinga mwamupi chipwe kutukenyukilako. Oloze “atwama nazangi chikuma” kuli vosena vaze vamuzanga. (WaYakova 5:11) Atuhana chakutalilaho chamwaza chize twatela kulondezeza.

Vakulwane Vakundwiza “Chiyulo Chakwoloka”

16, 17. (a) Vyuma muka vize Yehova asaka vakulwane valinge? (b) Vyuma muka vatela kulinga vakulwane nge mutu kate kupihilila nakwalumuka, kaha mwomwo ika?

16 Numba tuhu tuvosena tukwechi mulimo uze wakundwiza chiyulo chakwoloka, oloze vakulwane muchikungulwilo chavaka-Kulishitu vakiko vatela kupwa vatete kulinga ngocho. Achitale upolofweto asonekele Isaya hali “vilolo,” chipwe ngwetu vakulwane, hakwamba ngwenyi: “Talenu! Mwangana mwakayulanga mukwoloka, kaha vilolo navakayulanga nachiyulo chakwoloka.” (Isaya 32:1) Eyo, Yehova asaka vakulwane vakundwizenga chiyulo chakwoloka. Jino vanahase ngachilihi kulinga ngocho?

17 Ava malunga vakuhya kushipilitu vatachikiza ngwavo chiyulo, chipwe kwoloka, chasakiwa kulama chikungulwilo kupwa chitoma. Shimbu jimwe vakulwane veji kusopanga milonga yashili yayinene. Hakuyula milonga kana, vejiva ngwavo chiyulo chaKalunga chasakiwa kutetela mutu nge chinatemo kulinga ngocho. Veji kufwilanga kukafwa uze navulumuna mangana apihilile nakwalumuka. Jino ngachilihi nge mutu uze vanakafwe kate kupihilila nakwalumuka? Kweseka nachiyulo chakukupuka, Mazu aYehova avuluka ngwawo: “Mufumisenu owo muka-kuhuka muli enu.” Echi chalumbununa kufumisa mutu kana muchikungulwilo. (Wavaka-Kolinde 1, 5:11-13; WaYowano 2, 9-11) Echi hichuma chaushona kuli vakulwane kulinga, oloze veji kuchilinganga mangana valame chikungulwilo kupwa chitoma kuvilinga nakushipilitu. Chipwe ngocho, veji kutalililanga ngwavo likumbi limwe, uze navulumuna mwakeuluka nakukinduluka cheka muchikungulwilo.—Luka 15:17, 18.

18. Chuma muka veji kwanukanga vakulwane hakuhanjikila vandumbwavo kuzachisa Mbimbiliya?

18 Kukundwiza chiyulo chakwoloka chasakiwa nawa kuhuhumuna mutu kuzachisa Mbimbiliya halwola nachisakiwa. Chipwe ngocho, vakulwane kavatondatonda tutenga muli vandumbwavoko. Kaha nawa kaveshi kwolola vandumbwavo lwola lwosenako. Oloze ndumbwetu nahase kuya “mujila yakuhenga chakuzeneka ivene kutachikiza.” Vakulwane hakwijiva ngwavo chiyulo chaKalunga kachapwa chaukenya chipwe chakuhona kutetelako, veji ‘kwesekanga kwolola mutu kana nashipilitu yayivwovu.’ (Wavaka-Ngalesha 6:1) Ngocho vakulwane kaveshi kutenukila uze napihisa chipwe kuzachisa mazu amapiko. Mwomwo kuhanjikila mutu muzangi cheji kukolezezanga uze vanahanjikila. Numba tuhu vakulwane veji kuhanjikilanga mutu chakuzeneka kumuhita mutenga mangana amone kupihya chatwama hakukava jila yayipi, oloze veji kwanukanga ngwavo ou ndumbwavo apwa himukoko wamuutanga waYehova. b (Luka 15:7) Eyo, nge mutu navulumuna navamuhuhumuna chipwe kumuhanjikila mujila yazangi, kaha chinahase kupwa chachashi kwolola mutu kana.

19. Vyuma muka veji kusakulanga vakulwane, kaha vyuma navasakula vyatela kupendaminanga haka?

19 Vakulwane kakavulu veji kupwanga namulimo wakusakula vyuma vize navinganyalisa vandumbwavo. Chakutalilaho, vakulwane veji kuliwananga nakushimutwila vamone nge vandumbwavo vamwe muchikungulwilo vanatemo kuvasangejeka vapwenga vakulwane chipwe vaka-kuzachila. Vakulwane kana vatachikiza kulema chatwama hakuhona kutala vatu kumeso. Veji kukavangizanga vyuma alongesa Kalunga hakutongola vakwavo, keshi kulinga munayi vishinganyeka vyavoko. Shikaho kusakula chavo chapwa ‘chakuzeneka kulumbilisa vandumbwavo chipwe kuvamona mweka namweka.’—WaChimoteu 1, 5:21.

20, 21. (a) Vyuma muka veji kufwilanga kulinga vakulwane, kaha mwomwo ika? (b) Vyuma muka vanahase kulinga vakulwane mangana vakafwe “vaze vanahombo”?

20 Vakulwane veji kusololanga nawa chiyulo chakwoloka mujijila jeka. Omu Isaya akumishile kupolofweta ngwenyi vakulwane “navakayulanga nachiyulo chakwoloka,” ambile nawa ngwenyi: “Mutu himutu mwakapwanga nge chihela chakuswama peho yanyamanganda, nge uswamo wakuswama vula yamishilinjinji, nge vana vatulwiji mulifuchi lyakuzeneka meya, nge muvule walilolwa lyalinene mulifuchi lyamusana wakaza.” (Isaya 32:1, 2) Shikaho, vakulwane veji kuzatanga nangolo vavendejeke vandumbwavo nakuvahizumuna.

21 Makumbi ano, vatu jaYehova vavavulu vali nakusakiwa kuvakolezeza mwomwo vali nakuhita muvihuli vyavivulu. Enu vakulwane vyuma muka namulinga mangana mukafwe “vaze vanahombo”? (Wavaka-Tesolonyika 1, 5:14) Vevwililenunga nakuvatetela. (WaYakova 1:19) Pamo navasaka kulwezako mutu vafwelela vyuma vanalizakamina. (Vishimo 12:25) Vafwelelesenu ngwenu, Yehova navandumbwavo, vavazanga chikuma nakuvamona kupwa vavalemu. (WaPetulu 1, 1:22; 5:6, 7) Kaha nawa munahase kulomba navo chipwe kuvavuluka mukulomba chenu. Kwivwa mukulwane ali nakuvalombelako namazu akufuma kumuchima, chinahase kuvavendejeka. (WaYakova 5:14, 15) Kalunga kenu wachiyulo mwamona zangi yenu hakukilikita mangana mukafwe vaze vanahombo.

Vakulwane veji kusololanga chiyulo chaKalunga hakukolezeza vaze vanahombo

22. Mujijila muka tunahase kulondezezelamo chiyulo chaYehova chakwoloka, kaha vyuma muka navifumamo?

22 Chamuchano vene, tweji kupandamanga chikuma kuli Yehova hakulondezeza chiyulo chenyi. Natusololanga chiyulo chaKalunga hakukavangizanga jishimbi jenyi jakwoloka, nakwambulila vatu mujimbu wamwaza wakuvayovola, nakushishika havilinga vyamwaza vyavakwetu, kuzomboka kuvawanyina tutenga. Enu vakulwane namusolola chiyulo chaKalunga nge namulama chikungulwilo kupwa chitoma, nakuhanjikila vakwenu kuzachisa Visoneka, nakusakula vyakulinga chakuzeneka kutala kumeso, nahakukolezeza vaze vanahombo. Yehova eji kwivwanga kuwaha hakumona vatu jenyi vali nakukilikita ‘valinge mwaya chiyulo chakwoloka’ hakutambuka naikiye Kalunga kavo.

a MujiMbimbiliya jimwe vavulukamo ngwavo “kanda kusopesanga vakwenuko,” kaha nawa ngwavo “kanda kuhananga vakwenu milongako.” Jihanjikiso kana jalumbununa nge mutu “katela kuputuka kusopesa vakwavoko,” kaha nawa “katela kuputuka kuhana vakwavo milongako.” Oloze mazu vazachishile vaka-kusoneka Mbimbiliya hano apwile akukanyisa chuma kutwalaho lika. Shikaho, vilinga tunavuluka vikiko vapwilenga navyo vatu, oloze vatelelele kuvyecha.

b Hali WaChimoteu 2, 4:2, Mbimbiliya ngwayo shimbu jimwe vakulwane veji ‘kuhanjikilanga, nakukanda, nakulembelela’ vandumbwavo. Lizu lyachiHelase valumuna ngwavo ‘kulembelela’ (pa·ra·ka·leʹo) linahase kulumbununa “kukolezeza.” Lizu lyeka lyachiHelase lyapandamako lyapa·raʹkle·tos, linahase kulumbununa lihako hakusopa milonga. Shikaho numba nge vakulwane navahanjikila mutu, vatela kukafwa vaze vali nakusakiwa kuvakafwa kushipilitu.