1, 2. ?Ngue ti yɛ Zoova sieli cɛn nso su’n niɔn? ?Sanngɛ cɛn sɔ’n i bo bolɛ’n nun’n, ngue sa yɛ ɔ juli-ɔ?

 KƐ ZOOVA yili ninnge mun’n, i cɛn nsiɛn su yɛ ɔ yili klɔ sran-ɔn. Kɛ ɔ yoli sɔ’n, Zoova seli kɛ “ninnge kwlaa ng’ɔ yili be’n,” mɔ be nun kun yɛle klɔ sran’n, be ti “kpa dan.” (Bo Bolɛ 1:31) Sanngɛ kɛ cɛn nso su’n boli i bo’n, Adan nin Ɛvu be suli Satan su, be yoli ɲin kekle Zoova su. I bo m’ɔ gua’n yɛle sa tɛ’n, nin fɔ’n ɔ nin wie’n.

² I sɔ’n ti’n, sran wie kwla bu i kɛ like nga Zoova kunndɛ kɛ ɔ́ yó i cɛn nso su’n nun’n, ɔ su kpɛnman su le. Cɛn nso sɔ’n, ɔ́ dí afuɛ akpi kpanngban kɛ cɛn nsiɛn nga be sinnin’n sa. Zoova sieli cɛn nso su’n i ngunmin. Ɔ fata kɛ cɛn sɔ’n i awieliɛ’n, asiɛ wunmuan’n kaci lika klanman, naan klɔ sran mɔ fɔ kaan sa nunman be nun’n, be tran su. (Bo Bolɛ 1:28; 2:3) ?Sanngɛ kɛ mɔ klɔ sran’m be yoli ɲin kekle’n niɔn, ɔ́ yó sɛ naan i sɔ liɛ’n w’a kpɛn su? ?Ajalɛ benin yɛ Ɲanmiɛn fá-ɔ? I lɛ nun yɛ Zoova yili i ngwlɛlɛ dan’n i nglo-ɔ.

3, 4. (1) ?Wafa sɛ yɛ ajalɛ nga Zoova fali’n ɔ kle kɛ ɔ si ngwlɛlɛ-ɔ? (2) ?Kɛ é súan Ɲanmiɛn i nzuɛn sɔ’n i su like’n, ngue yɛ e wun i wlɛ-ɔ?

³ Zoova w’a minndɛman kaan sa. Ɔ boli ɲin keklefuɛ nga be o Edɛnin fie’n nun lɔ’n be sannzan. Kpɛkun ajalɛ ng’ɔ fali naan w’a bu sa tɛ’n nga be yoli’n i nuan nɲa naan i klun sa’n w’a kpɛn su’n, ɔ tuli i ɲin kan. (Bo Bolɛ 3:15) Ɔ boli like ng’ɔ ko yo naan  i klun sa’n w’a kpɛn su’n i bo Edɛnin fie’n nun lɔ. Andɛ nin andɛ ɔ te yo ninnge wie mun. Yɛ e ɲrun lɔ’n, ɔ́ yó ninnge wie mun ekun naan i agualiɛ su’n, ɲrɛnnɛn kwlaa nga be kpɛli i ba Edɛnin fie’n nun lɔ’n, w’a wie sekeseke. Ajalɛ nga Zoova fali’n ɔ ti kaan sa. Sanngɛ ɔ yi ngwlɛlɛ m’ɔ si i dan’n i nglo ti’n, kannzɛ e fa e blɛ wunmuan’n e suan su like naan e bu su akunndan lele’n, e nuan bó e wun tititi. Asa ekun’n, ajalɛ nga Zoova fali’n, ɔ lemɛn i yowlɛ, saan ɔ́ kpɛ́n su. I sɔ’n ti’n, klunwi yolɛ’n nin sa tɛ yolɛ’n nin wie’n be su tranman lɛ kun. Kpɛkun be nga be nin Ɲanmiɛn be nanti klanman’n, fɔ’n su tranman be nun kun. I kwlaa sɔ’n jú ka naan cɛn nso su’n w’a wie. Ɔ maan kannzɛ klɔ sran’m be yoli ɲin kekle Zoova su’n, sanngɛ like ng’ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ yó mán klɔ sran mun’n, ɔ́ kpɛ́n su blɛ ng’ɔ sunnzunnin’n nun sɛsɛsɛ.

⁴ Nanwlɛ, like nga Zoova yoli’n kle kɛ ɔ si ngwlɛlɛ dan. I sɔ’n ti’n, akoto Pɔlu klɛli kɛ: “Nanwlɛ, Ɲanmiɛn i [...] ngwlɛlɛ’n cɛnnin-o!” (Rɔmunfuɛ Mun 11:33) Kɛ é súan Ɲanmiɛn i nzuɛn sɔ’n i su like’n, maan e wun i wlɛ kɛ e su flafla su ngbɛn. (Zɔbu 26:14) Maan e kan Ɲanmiɛn i ngwlɛlɛ sɔ m’ɔ leman wunsu’n, i ndɛ.

5, 6. ?Wafa sɛ yɛ sa silɛ’n nin ngwlɛlɛ silɛ’n be kɔ likawlɛ-ɔ? ?Zoova i sa silɛ’n i su ndɛ benin yɛ e kwla kan-ɔn?

⁵ Sa silɛ’n timan ngwlɛlɛ silɛ. Be kwla klɛklɛ fluwa kpanngban kpa be wlɛ i ɔɔdinatɛli nun. ?Sanngɛ i sɔ’n ti’n, bé sé kɛ ɔɔdinatɛli’n si ngwlɛlɛ? Cɛcɛ. Sanngɛ maan e wun i wlɛ kɛ sɛ sran kun siman sa’n, ɔ  kwlá yoman ngwlɛlɛfuɛ. (Ɲanndra Mun 10:14) Maan e fa sunnzun ase kun e yiyi nun. ?Sɛ tukpacɛ wie o e wun naan é kúnndɛ ayre’n, wan sin yɛ é kɔ́-ɔ? ?É kɔ́ sran kun m’ɔ siman ayre kpa annzɛ ɔ siman ayre mlɔnmlɔn’n i sin? Cɛcɛ. I sɔ’n kle kɛ sa silɛ’n nin ngwlɛlɛ silɛ’n be kɔ sɛsɛsɛ.

⁶ Zoova i sa silɛ liɛ’n ɔ ti abonuan, afin i yɛ ɔ ti “Famiɛn m’ɔ o lɛ titi’n” niɔn. (Sa Nglo Yilɛ 15:3) Kɛ ɔ fɛ i laa lele andɛ’n, ɔ si sa ngba. Biblu’n se kɛ: “Ninnge nga Ɲanmiɛn yili be’n, wie fi nunman lɛ m’ɔ ti fiawa i ɲrun-ɔn. Ɲanmiɛn mɔ é kán sa nga e yoli’n i ndɛ é klé i’n, like fi nunman lɛ m’ɔ wunmɛn i-ɔ, i ɲin ta like kwlaa.” (Ebre Mun 4:13; Ɲanndra Mun 15:3) Zoova yɛ ɔ ti like Yifuɛ’n niɔn. Ɔ maan ɔ si ninnge ng’ɔ yili be’n be kwlaa kpan. Kɛ ɔ fɛ i mɛn’n i bo bolɛ nun lele’n, ɔ wun like kwlaa nga sran’m be yo’n. Asa ekun’n, ɔ si sran’m be klun akunndan’n kwlaa. (1 Be Ɲoliɛ 28:9) I nun m’ɔ yili klɔ sran’n, ɔ mɛnnin i atin kɛ ɔ fɛ i klunklo ajalɛ. Sɛ ɔ wun kɛ e fa ajalɛ ngwlɛlɛ su’n, i klun jɔ dan. Asa ekun’n, srɛlɛ kpanngban nga be srɛ i’n ɔ “tie.” (Jue Mun 65:2) Kpɛkun i wla fiman like fi su le.

7, 8. ?Wafa sɛ yɛ Zoova kle kɛ ɔ wun sa wlɛ naan ɔ si akunndan, naan ɔ si ngwlɛlɛ ekun-ɔn?

⁷ Nán like silɛ ngunmin yɛ Zoova si i-ɔ. Ɔ wun sa’m be bo wie. Ɔ wun be ngbɛsungbɛsu’n kwlaa be wlɛ. Ɔ bu sa sin, ɔ wun ng’ɔ ti kpa’n ɔ nin ng’ɔ ti tɛ’n. Yɛ sa ng’ɔ ti cinnjin’n ɔ nin ng’ɔ timan cinnjin’n, ɔ si be. Asa ekun’n, ɔ nian sran’n i awlɛn’n nun lɔ. (1 Samiɛli 16:7) Zoova ti akunndanfuɛ yɛ ɔ wun sa wlɛ. Nzuɛn nɲɔn sɔ’m be ti kpa tra sa silɛ’n. Sanngɛ ngwlɛlɛ silɛ’n ti kpa tra be ngba.

 ⁸ Kɛ be fa sa silɛ’n, nin akunndan silɛ’n be nannan sa wlɛ wunlɛ’n su’n, yɛ be flɛ i ngwlɛlɛ silɛ’n niɔn. Aniɛn nga i kikli nun’n be klɛli Biblu’n be nun’n, ndɛ mma “ngwlɛlɛ’n” i bo’n yɛle “junman ng’ɔ di kpa’n” annzɛ “ngwlɛlɛ ng’ɔ yo sa ye’n.” Ɔ maan Zoova i ngwlɛlɛ liɛ’n ɔ timan ngwlɛlɛ paplaa sa ngbɛn. Ɔ fa di junman, kpɛkun junman sɔ’n ba nvlɛ. Kɛ m’ɔ si sa kwlaa nin ngwlɛlɛ dan ti’n, ajalɛ kwlaa ng’ɔ fa be’n be bo gua kpa. Kpɛkun ɔ yo maan like ng’ɔ yo’n, be yo ye. Ngwlɛlɛ’n i kpafuɛ’n yɛ ɔ o lɛ-ɔ! Zezi i ndɛ ng’ɔ kannin’n ɔ ti nanwlɛ. Ɔ seli kɛ: “Kɛ sran kun yo sa’m be nuan su sɛsɛ’n, yɛ ɔ kle kɛ ɔ si ngwlɛlɛ-ɔ.” (Matie 11:19) Ninnge nga Zoova yili be nglo lɔ’n ɔ nin asiɛ’n su wa’n, be yi i ngwlɛlɛ dan’n i nglo.

9, 10. (1) ?Ngue yɛ Zoova fa ngwlɛlɛ m’ɔ si i’n i wie yo-ɔ? ?Yɛ wafa sɛ yɛ Zoova yili ngwlɛlɛ sɔ’n i nglo-ɔ? (b) ?Wafa sɛ yɛ selili mɔ Zoova yili’n ɔ kle kɛ ɔ si ngwlɛlɛ dan-ɔn?

⁹ ?Kɛ amun wun ninnge nglanmannglanman nga ajuin difuɛ kun yi be’n, be yoman amun ɲɛnmɛn? Ngwlɛlɛ yɛ be fa yi like-ɔ. (Ezipti Lɔ Tulɛ 31:1-3) I sɔ ngwlɛlɛ liɛ’n ɔ fin Zoova. Famiɛn Davidi kannin Zoova ndɛ seli kɛ: “Ń mánmán wɔ, afin wafa nga a yili min’n, ɔ yo ɲɛnmɛn yɛ ɔ ti abonuan. Sa nga a yo be’n be ti abonuan, n si sɔ kpa.” (Jue Mun 139:14) Nanwlɛ, kɛ e suan e wunnɛn’n i su like’n, e wun i wlɛ kɛ Zoova si ngwlɛlɛ dan.

¹⁰ Maan e fa sa kun e yiyi nun. Kɛ e si nin e nin be sili sua’n yɛ e nguan’n boli i bo-ɔ. I bo bolɛ’n nun’n, e ti like kaan kpa kun e nin ku sɛ’n nun. Be  flɛ i kɛ selili. Sran ɲinma kwlá wunmɛn i. Selili kunngba sɔ’n yɛ ɔ trɛli lele fa kacili sran-ɔn. Sran kun nun selili’m be ti miliaa kɔe ya (100.000.000.000.000). Selili kun i kaan m’ɔ ti’n ti’n, be nun akpiakpi blu (10.000) be sɔn dɔlua kun i ti’n su. Sanngɛ wafa nga selili kun sa i nun ninnge’m be sɔnnin’n, ɔ ti abonuan. Mannzin nga klɔ sran’m be yi be’n, be jumɛn i nun kaan sa. Fluwa sifuɛ dandan’m be waan selili’n ti kɛ klɔ kun mɔ be sisili i wun’n sa. Klɔ sɔ’n i su’n, ɔ le sran wie mɔ be niɛn i anuan’m be su-ɔ. Ɔ le i nun akpɔ nin i nun loto mun. Ɔ le lika kun mɔ kuran’n fin-ɔn. Ɔ le wla guawlɛ ɔ nin lika kun mɔ wla’n kaci like uflɛ-ɔ. Ɔ le i nun sonja mun. Kpɛkun ɔ le awa kun bɔbɔ. Kɛ selili’n ti kɛ ngalɛ’n sa-ɔ. Asa ekun’n, selili’m be trɛ ndɛndɛ kpa.

11, 12. (1) ?Like benin nun yɛ sɛ é kwlá sé’n, be klɛli selili kun nin i junman liɛ ng’ɔ́ dí’n niɔn? ?Yɛ wafa sɛ yɛ like sɔ’n nin Davidi i ndɛ’n be kɔ likawlɛ-ɔ? (2) ?Wafa sɛ yɛ e ti nun miɛn’n kle kɛ ‘wafa nga be yili e’n yo ɲɛnmɛn yɛ ɔ ti abonuan-ɔn’?

¹¹ E selili’m be ngba be timan kun. Kɛ bé trɛ́ bé kɔ́’n, be di junman fanunfanun. Wie’m be kaci ndin, wie’m be kaci owie, wie’m be kaci mmoja yɛ wie’m be kaci ɲinma. Like kun mɔ be flɛ i ADN m’ɔ o selili’n nun’n, i nun yɛ sɛ é kwlá sé’n, be klɛli kun nin i junman liɛ ng’ɔ́ dí’n niɔn. Davidi kɛnnin i ndɛ kleli Zoova kɛ: “I nun mɔ n te yo mmoja min nin i ku sɛ’n nun bɔbɔ’n, ɔ ɲinma’m be wunnin min. Min likalika’m be kwlaa be su ndɛ’n ti klɛwa ɔ fluwa’n nun.”—Jue Mun 139:16.

¹² E wunnɛn’n i likalika wie’m be ti tɛkɛtɛkɛ kpa. I wie yɛle e ti nun miɛn’n. Sran wie’m be waan anwlanmannun’n klɔ sran’m be nin-a wunman like  mɔ i nun ninnge’m be sɔnnin kɛ ngalɛ’n sa le-ɔ. Selili nga be kaci e ti nun miɛn’n i nun ndinndin’m be ti miliaa kɔe ya (100.000.000.000.000). Be sɔnnin kɛ nzraama nga be o nzraama kwle mɔ be flɛ i Lavualakte i nun’n sa. Selili kun nin i wiengu mun be yiawlɛ’m be ti akpi kpanngban kpa. Fluwa sifuɛ dandan’m be waan asiɛ wunmuan’n su fluwa siewlɛ’m be nun fluwa’m be nun ndɛ’n kwlaa sɔn sran kun i ti sɛ’n nun. Be waan ndɛ nga be kwla sɔn e ti sɛ’n nun’n be kwlá kaman. Fluwa sifuɛ dandan’m be fali afuɛ kpanngban be suannin e ti nun miɛn sɔ m’ɔ ‘yo ɲɛnmɛn yɛ ɔ ti abonuan’n’ i su like. Sanngɛ be di i nanwlɛ kɛ be su siman wafa ng’ɔ fa yo ninnge mun’n i kpa sa le.

13, 14. (1) ?Wafa sɛ yɛ ijrewa mun nin nnɛn uflɛ wie’m be kle kɛ ‘be si be ngwlɛlɛ liɛ-ɔ?’ ?I sɔ’n kle kɛ sran ng’ɔ yili be’n ti sɛ? (2) ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ wafa nga akɛndɛwa’m be fa yo be sua’n kle kɛ Zoova yoli like kwlaa ‘ngwlɛlɛ su-ɔ’?

¹³ Nán klɔ sran’m be ngunmin yɛ Zoova fɛli i ngwlɛlɛ’n yili be-ɔ. Jue Mun 104:24 se kɛ: “Ee Zoova, ninnge nga a yoli be’n be sɔnnin-o! A yoli be kwlaa ngwlɛlɛ su. Ɔ sa nuan ninnge’m b’a yi asiɛ’n piɛ.” Ninnge kwlaa nga Zoova yili be’n mɔ be bo sin yia e’n, be yi ngwlɛlɛ m’ɔ si i dan’n i nglo. I wie yɛle ijrewa mun. “Be si be ngwlɛlɛ liɛ.” (Ɲanndra Mun 30:24) Ijrewa’m be di anuansɛ kpa. Be nun wie’m be nian be klɔ’n su. Wie’m be sasa klɔ’n. Wie’m be kusu be ta kakaa kanngan mun kpɛkun be cuɛncuɛn be nun nzue’n. Wie’m be di junman kɛ fie difuɛ mun sa. Ninnge nga Ɲanmiɛn yili be’n, mɔ be ngwlɛlɛ nga be si i’n ti’n be kwla yo ninnge ɲɛnmɛnɲɛnmɛn mun ekun’n, be sɔnnin. Be nun  wie mun yɛle ngɔnsiɛn mun, ɔ nin anunman mun. Wafa nga ngɔnsiɛn’m be tu’n, aviɔn wie fi toman be. Anunman nga be tu be kɔ mmuammua’n be liɛ’n, nzraama’m be su yɛ be nian be kɔ-ɔ. Wie liɛ’n, be atin’n o be klun. Fluwa sifuɛ dandan wie’m be suannin nnɛn’m be ayeliɛ sɔ’m be su like. Nanwlɛ, Ɲanmiɛn i ngwlɛlɛ ng’ɔ fa yili nnɛn sɔ mun’n ɔ ti dan sakpa!

¹⁴ Ninnge nga Zoova yili be’n, be kle siansifuɛ’m be like kpanngban kpa. Kpɛkun be kunndɛ kɛ bé nían su bé yí ninnge wie mun. I wie yɛle ndɛnndɛn’n. Kɛ e wun i’n ɔ yo e ɲɛnmɛn dan. Wafa nga ndɛnndɛn’n fa ti’n, ɔ bo siansifuɛ’m be nuan. Afin ndɛnndɛn wie’m be o lɛ’n, sɛ be nin blalɛ ɲanman kun be dan nun sɛ’n, ndɛnndɛn’n kwla sɔ tra blalɛ’n. Yɛ ng’ɔ yo ɲɛnmɛn ekun’n, yɛle kɛ ɔ sɔ tra sonja’m be tralɛ mɔ be to nun tui-ɔ, ɔ wluman’n. Asa ekun’n, sɛ be kwla yo ndɛnndɛn’n kun i dan kɛ lala sa’n, ɔ kwla jran aviɔn kun. Nanwlɛ, Zoova yoli like kwlaa “ngwlɛlɛ su.”

15, 16. (1) ?Wafa sɛ yɛ nglo lɔ ninnge’m be kle kɛ Zoova si ngwlɛlɛ dan-ɔn? (2) ?Wafa sɛ yɛ sielɛ mɔ Zoova sie anzi mun’n, ɔ kle kɛ i ngwlɛlɛ’n cɛnnin-ɔn?

¹⁵ Nglo lɔ ninnge’m be kle kɛ Zoova si ngwlɛlɛ dan wie. Fluwa nga i Ndɛ tre 5 nun’n, e wunnin kɛ Zoova fɛli i ngwlɛlɛ’n siesieli nzraama mun sɛsɛsɛ, be timan sukusuku. Be nanti “mmla nga ɲanmiɛn m’ɔ  la nglo lɔ plaii’n nanti be su’n” be su. Like ng’ɔ kle kɛ Ɲanmiɛn fɛli i ngwlɛlɛ’n siesieli be’n yɛle kɛ nzraama’m be bo kwlekwle. Yɛ kwle sɔ mun be o kwle dandan wie’m be nun. Yɛ nzraama kwle dandan sɔ’m be ti akpasuaakpasua. (Zɔbu 38:33) Kɛ mɔ be ti siesiewa sɔ’n, i ti yɛ Zoova kan be ndɛ se kɛ be ti kɛ “sonja mun sa’n niɔn.” (Ezai 40:26) Zoova yili ninnge uflɛ wie mun ekun nglo lɔ mɔ be yi i ngwlɛlɛ’n i nglo-ɔ.

¹⁶ Kɛ nga e fa wunnin i fluwa nga i Ndɛ tre 4 nun lɔ’n sa’n, Biblu’n flɛ Ɲanmiɛn kɛ “Zoova m’ɔ ti sonja’m be su kpɛn’n.” Afin ɔ sie anzi miliɔn ya tra su. I sɔ’n kle kɛ Zoova i tinmin’n cɛnnin sakpa. ?Sanngɛ ngue ti yɛ kɛ é kɛ́n i tinmin’n i ndɛ’n, e kɛn i ngwlɛlɛ’n i ndɛ wie-ɔ? Maan e nian: Zoova nin Zezi be di junman cɛn kwlakwla. (Zan 5:17) Ɔ maan e si kɛ anzi mɔ be su Zoova’n, be di junman kɛ ngalɛ’n sa wie. Kpɛkun nán e wla fi su kɛ be ngwlɛlɛ’n nin be wunmiɛn’n tra klɔ sran’m be liɛ’n lele. (Ebre Mun 1:7; 2:7) Sanngɛ ɔ nin i sɔ ngba’n, Zoova yoli maan be sa o junman’n su. Be di junman sɔ’n aklunjɔɛ su. Be ‘yo maan i ndɛ’n kpɛn su,’ yɛ be “yo i klun sa’n.” (Jue Mun 103:20, 21) Nanwlɛ, kɛ Zoova yo maan anzi kpanngban sɔ’m be sa o junman’n su yɛ be di aklunjɔɛ’n, i sɔ’n kle kɛ i ngwlɛlɛ’n ti dan!

17, 18. ?Ngue ti yɛ Biblu’n se kɛ Zoova ‘i ngunmin cɛ yɛ ɔ ti ngwlɛlɛfuɛ-ɔ?’ ?Yɛ ngue ti yɛ ɔ fata kɛ ngwlɛlɛ nga Zoova si i’n yo e sro-ɔ?

¹⁷ Ninnge kwlaa nga e kannin be ndɛ’n, be kle weiin kɛ Zoova i ngwlɛlɛ’n leman sin. I wie yɛle kɛ Biblu’n waan ‘i ngunmin cɛ yɛ ɔ ti ngwlɛlɛfuɛ-ɔ.’ (Rɔmunfuɛ Mun 16:27) Ngwlɛlɛ’n bɔbɔ ba’n i bo’n  wo Zoova sa nun. I yɛ ɔ man ngwlɛlɛ’n i kpafuɛ’n niɔn. (Ɲanndra Mun 2:6) I sɔ’n ti’n, kannzɛ Zezi si ngwlɛlɛ kpa’n, sanngɛ w’a lafimɛn i bɔbɔ i ngwlɛlɛ liɛ’n su. Ndɛ nga i Si seli i kɛ ɔ kan’n, yɛ ɔ kannin-ɔn.—Zan 12:48-50.

¹⁸ Amun nian wafa nga akoto Pɔlu kannin Zoova i ngwlɛlɛ m’ɔ leman wunsu’n i ndɛ’n. I waan: “Nanwlɛ, Ɲanmiɛn i aklunye’n ti dan-o! I ngwlɛlɛ’n cɛnnin-o! Ɔ si sa kwlakwla kpan! ?Jɔlɛ ng’ɔ di’n, wan yɛ ɔ kwla wun i wlɛ-ɔ? ?Yɛ sa ng’ɔ yo’n, wan yɛ ɔ si i bo-ɔ?”(Rɔmunfuɛ Mun 11:33) Kɛ Pɔlu bó i ndɛ’n i bo’n, i waan: “Nanwlɛ.” I sɔ’n kle kɛ Ɲanmiɛn i ngwlɛlɛ’n ti like dan i ɲrun. Kɛ ɔ se kɛ Ɲanmiɛn “i ngwlɛlɛ’n cɛnnin-o!,” Glɛki nun’n i bo’n yɛle kɛ i ngwlɛlɛ’n cɛnnin kɛ kunman dan kun mɔ be simɛn i bo’n sa. Ɔ maan kɛ e fa e ɲin e sie i Zoova i ngwlɛlɛ’n su’n, ɔ ti kɛ e su nian kunman dan kun mɔ be simɛn i bo’n i nun sa. Maan e yo sɛ e yo sɛ, e su wunmɛn i bo’n le. (Jue Mun 92:5) I sɔ’n ti’n, e wun i kɛ e timan like fi.

19, 20. (1) ?Ngue ti yɛ sɛ anunman ɲin’n ti Zoova i ngwlɛlɛ m’ɔ si i’n i nzɔliɛ’n, ɔ ti su-ɔ? (2) ?Wafa sɛ yɛ Zoova kleli kɛ ɔ kwla si e ɲrun lɔ sa mun-ɔn?

¹⁹ Asa ekun’n, like nga ti yɛ Biblu’n se kɛ Zoova ‘i ngunmin cɛ yɛ ɔ ti ngwlɛlɛfuɛ’n,’ i kun ekun yɛle kɛ i kunngba cɛ yɛ ɔ kwla si e ɲrun lɔ sa mun-ɔn. Nán e wla fi su kɛ anunman ɲin’n ti Zoova i ngwlɛlɛ m’ɔ si i’n i nzɔliɛ. Anunman ɲin’n i nɔnnin’n traman kilo 5. Sanngɛ i ɲinma’m be cɛncɛnnin tra sran kun mɔ w’a yo kaklaka’n i liɛ’n. Sɛ ɔ nin nnɛn kun be afiɛn’n ti nun lele mɛtri ya kpanngban annzɛ kilo kun bɔbɔ’n, maan nnɛn sɔ’n yo kaan sɛ, ɔ wun i wɛiin. Zoova bɔbɔ kannin anunman ɲin’n i ndɛ seli  kɛ: “I ɲin ta mmua lɔ.” (Zɔbu 39:29) I wafa kunngba’n, sɛ é kwlá sé’n, Zoova “i ɲin ta mmua lɔ.” Yɛle kɛ Zoova kwla si e ɲrun lɔ mun.

²⁰ Biblu’n yi i sɔ liɛ’n i nglo. Ɔ dun mmua kannin sa wie’m be ndɛ. Kpɛkun kɛ afuɛ ya kpanngban be sinnin’n, sa sɔ’m be kpɛnnin su. Ɔ kannin wafa nga alɛ wie’m be bo’n gúa’n i ndɛ. Ɔ boli su kɛ famiɛn wie’m bé jáo su bé síe mɛn’n, i sin naan b’a tɔ. I li bɔbɔ wafa nga sonja’m be su kpɛn wie’m bé dí be alɛ mun’n, Biblu’n kɛnnin i ndɛ wie. Blɛ sunman’n, kɛ ɔ́ kán be ndɛ’n, afuɛ ya tra su sinnin naan sa sɔ’m b’a ju.—Ezai 44:25—45:4; Daniɛli 8:2-8, 20-22.

21, 22. (1) ?Ngue ti yɛ e kwlá seman kɛ Zoova si ajalɛ kwlaa nga é fá’n niɔn? Amun fa sunnzun ase kun yiyi nun. (2) ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ Zoova i ngwlɛlɛ liɛ’n ɔ fa yo sran ye naan sran’m be yo i annvɔ-ɔ?

²¹ ?I sɔ’n kle kɛ Ɲanmiɛn dun mmua siesieli ajalɛ kwlaa nga é fá be’n? Kɛ sran wie’m be kan sɔ-ɔ. Be waan Ɲanmiɛn dun mmua siesie sa kwlakwla nga bé jú’n. Sanngɛ ndɛ sɔ mɔ be kan’n kle kɛ be buman Zoova i ngwlɛlɛ’n i like fi. Ɔ ti kɛ nn Ɲanmiɛn simɛn i wun su nian sa. Maan e fa sunnzun ase kun e yiyi nun. Wienun-ɔn, amun nuan nun yo fɛ kpa. ?Sanngɛ i sɔ’n ti yɛ amún tó jue nglɛmun nnɔsua sa trilili-ɔ? Amun su yoman sɔ. ?Nɛ́n i-ɔ? I wafa kunngba’n, Zoova kwla si e ɲrun lɔ sa mun. Sanngɛ nɛ́n i sɔ’n ti yɛ ɔ́ kúnndɛ sí be dɔ kwlaa su-ɔ. Afin sɛ ɔ yo sɔ’n, nn ɔ ti kɛ e leman atin e faman e klunklo ajalɛ’n sa. Kusu ɔ su yoman sɔ le.—Mmla’n 30:19, 20.

²² Sɛ e bu i kɛ Zoova dun mmua siesieli sa nga bé jú e su’n, nn e su kle kɛ Zoova i ngwlɛlɛ liɛ’n ɔ fa yoman sran ye, naan sran yomɛn i annvɔ. Zoova timan sɔ kaan sa. Biblu’n se kɛ Zoova “si ngwlɛlɛ i awlɛn’n nun lɔ.” (Zɔbu 9:4, ja ngua lɔ ndɛ’n) I sɔ’n  kleman kɛ Zoova le awlɛn ba kɛ klɔ sran’m be liɛ’n sa. Sanngɛ ɔ ti akunndan nun ndɛ. Be fa kan sran wafa nga sran kun ti i klun lɔ’n, ɔ nin like nga ti yɛ ɔ yo ninnge mun, ɔ nin wafa nga i wun yo i’n, be ndɛ. I wie yɛle klolɛ mɔ Zoova klo sran munʼn. Ɔ maan Zoova i ngwlɛlɛ’n ɔ nin i nzuɛn onga’m be taka klolɛ’n su.—1 Zan 4:8.

23. ?Kɛ mɔ e kwlá faman e ngwlɛlɛ’n e sunnzunman Zoova liɛ’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo-ɔ?

²³ E kwla lafi su kpa Zoova i ngwlɛlɛ liɛ’n ɔ leman sin. E kwlá faman e ngwlɛlɛ’n e sunnzunmɛn i liɛ’n kaan sa. I sɔ’n ti yɛ Ɲanmiɛn Ndɛ’n wla e su nun kɛ: “Fa ɔ wla’n kwlaa guɛ i Zoova su, nán lafi ɔ bɔbɔ ɔ akunndan liɛ’n su. Like kwlaa nga á yó’n, bu i akunndan, yɛ i kusu bó ɔ ɲrun atin.” (Ɲanndra Mun 3:5, 6) Siɛn’n, é wá fá e ɲin é síe i Zoova i ngwlɛlɛ’n m’ɔ leman sin’n, i su kpa. I sɔ’n úka e naan y’a fa e wun y’a mɛntɛn i kpa.