1, 2. Ποιος ήταν ο σκοπός του Ιεχωβά για την έβδομη ημέρα, και πώς δοκιμάστηκε η θεϊκή σοφία στο ξεκίνημα αυτής της ημέρας;

 ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ! Ο άνθρωπος, η κορωνίδα της έκτης δημιουργικής ημέρας, ξαφνικά έπεσε από τα ύψη στα βάθη. Ο Ιεχωβά είχε χαρακτηρίσει «καθετί που είχε κάνει», περιλαμβανομένου και του ανθρώπινου είδους, «πολύ καλό». (Γένεση 1:31) Αλλά στο ξεκίνημα της έβδομης ημέρας, ο Αδάμ και η Εύα επέλεξαν να ακολουθήσουν τον Σατανά στον στασιασμό. Βυθίστηκαν στην αμαρτία, στην ατέλεια και στον θάνατο.

² Ίσως φάνηκε ότι ο σκοπός του Ιεχωβά για την έβδομη ημέρα είχε «εκτροχιαστεί» ανεπανόρθωτα. Εκείνη η ημέρα, όπως και οι έξι που προηγήθηκαν, θα διαρκούσε χιλιάδες χρόνια. Ο Ιεχωβά την είχε ανακηρύξει ιερή, και ενόσω αυτή θα διαρκούσε, ολόκληρη η γη θα γινόταν τελικά ένας παράδεισος γεμάτος με μια τέλεια οικογένεια ανθρώπων. (Γένεση 1:28· 2:3) Αλλά μετά τον καταστροφικό στασιασμό, πώς θα μπορούσε να επιτευχθεί κάτι τέτοιο; Τι θα έκανε ο Θεός; Επρόκειτο για μια συνταρακτική δοκιμή της σοφίας του Ιεχωβά​—πιθανώς την ύψιστη δοκιμή.

3, 4. (α) Γιατί η αντίδραση του Ιεχωβά στον στασιασμό στην Εδέμ αποτελεί ένα παράδειγμα της σοφίας του το οποίο εμπνέει δέος; (β) Καθώς μελετάμε τη σοφία του Ιεχωβά, ποια αλήθεια πρέπει να μας υποκινεί να έχουμε κατά νου η ταπεινοφροσύνη;

³ Ο Ιεχωβά αντέδρασε αμέσως. Καταδίκασε τους στασιαστές στην Εδέμ και ταυτόχρονα έδωσε μια εικόνα για κάτι θαυμαστό: τον σκοπό του να αναιρέσει τα δεινά που είχαν μόλις προξενήσει. (Γένεση 3:15) Ο γεμάτος διορατικότητα σκοπός του Ιεχωβά εκτείνεται από την Εδέμ, περιλαμβάνει όλα τα χιλιάδες χρόνια της ανθρώπινης ιστορίας και φτάνει στο μακρινό μέλλον. Είναι εντυπωσιακά απλός αλλά ταυτόχρονα τόσο βαθύς ώστε ο αναγνώστης της Γραφής θα μπορούσε να τον μελετάει και να τον στοχάζεται μια ολόκληρη ζωή και πάλι  να τον βρίσκει συναρπαστικό. Επίσης, είναι απολύτως βέβαιο ότι ο σκοπός του Ιεχωβά θα επιτύχει. Θα τερματίσει όλη την πονηρία, την αμαρτία και τον θάνατο. Θα φέρει την πιστή ανθρωπότητα σε τελειότητα. Όλα αυτά θα πραγματοποιηθούν προτού τελειώσει η έβδομη ημέρα ώστε, παρ’ όλα όσα συνέβησαν, ο Ιεχωβά θα έχει εκπληρώσει το σκοπό του για τη γη και τον άνθρωπο ακριβώς στην ώρα του!

⁴ Αυτή η σοφία εμπνέει δέος, έτσι δεν είναι; Ο απόστολος Παύλος υποκινήθηκε να γράψει: “Ω! βάθος σοφίας του Θεού!” (Ρωμαίους 11:33) Καθώς αρχίζουμε να μελετάμε διάφορες πτυχές αυτής της θεϊκής ιδιότητας, η ταπεινοφροσύνη πρέπει να μας υποκινεί να έχουμε κατά νου μια σημαντική αλήθεια​—ότι, στην καλύτερη περίπτωση, μπορούμε να έχουμε μια επιφανειακή μόνο εικόνα της τεράστιας σοφίας του Ιεχωβά. (Ιώβ 26:14) Αρχικά όμως, ας εξετάσουμε τον ορισμό αυτής της ιδιότητας που εμπνέει δέος.

5, 6. Ποια είναι η σχέση μεταξύ γνώσης και σοφίας, και πόσο ευρεία είναι η γνώση του Ιεχωβά;

⁵ Η σοφία δεν είναι το ίδιο με τη γνώση. Τα κομπιούτερ μπορούν να αποθηκεύσουν τεράστιες ποσότητες γνώσης, αλλά είναι δύσκολο να φανταστούμε κάποιον να αποκαλεί αυτά τα μηχανήματα σοφά. Εντούτοις, η γνώση και η σοφία συνδέονται. (Παροιμίες 10:14) Παραδείγματος χάρη, αν χρειαζόσασταν σοφή συμβουλή για την αντιμετώπιση ενός σοβαρού προβλήματος υγείας, μήπως θα συμβουλευόσασταν κάποιον που θα είχε ελάχιστη ή καθόλου γνώση της ιατρικής; Ποτέ! Συνεπώς, η ακριβής γνώση είναι ουσιώδης για την αληθινή σοφία.

⁶ Ο Ιεχωβά διαθέτει άπειρα αποθέματα γνώσης. Ως ο “Βασιλιάς της αιωνιότητας”, μόνο αυτός ζει ανέκαθεν. (Αποκάλυψη 15:3) Και στη διάρκεια όλων αυτών των αμέτρητων αιώνων, παραμένει ενήμερος για το καθετί. Η Γραφή λέει: «Δεν υπάρχει δημιουργία που να είναι κρυμμένη από τα μάτια του, αλλά τα πάντα είναι γυμνά και τελείως εκτεθειμένα ενώπιον εκείνου στον οποίο πρέπει να δώσουμε λογαριασμό». (Εβραίους 4:13· Παροιμίες 15:3) Ως ο Δημιουργός, ο Ιεχωβά κατανοεί πλήρως  αυτά που έπλασε και παρατηρεί κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα από το ξεκίνημά της. Εξετάζει κάθε ανθρώπινη καρδιά, χωρίς να του διαφεύγει τίποτα. (1 Χρονικών 28:9) Εφόσον μας έχει δημιουργήσει ως ελεύθερους ηθικούς παράγοντες, ευαρεστείται όταν βλέπει ότι παίρνουμε σοφές αποφάσεις στη ζωή. Επειδή είναι “Αυτός που ακούει προσευχή”, δίνει προσοχή σε αμέτρητα άτομα που εκφράζονται ταυτόχρονα! (Ψαλμός 65:2) Περιττό δε να πούμε ότι ο Ιεχωβά διαθέτει τέλεια μνήμη.

7, 8. Πώς εκδηλώνει ο Ιεχωβά κατανόηση, διάκριση και σοφία;

⁷ Ο Ιεχωβά δεν διαθέτει μόνο γνώση. Αντιλαμβάνεται επίσης πώς συσχετίζονται τα γεγονότα και διακρίνει τη συνολική εικόνα την οποία συνθέτουν μυριάδες λεπτομέρειες. Αξιολογεί και κρίνει, διαχωρίζοντας μεταξύ καλού και κακού, σημαντικού και ασήμαντου. Επιπλέον, κοιτάζει πέρα από την επιφάνεια και βλέπει μέσα στην καρδιά. (1 Σαμουήλ 16:7) Επομένως, ο Ιεχωβά διαθέτει κατανόηση και διάκριση, ιδιότητες ανώτερες της γνώσης. Αλλά η σοφία είναι ακόμη σπουδαιότερη.

⁸ Η σοφία συνδυάζει τη γνώση, τη διάκριση και την κατανόηση και τις θέτει σε εφαρμογή. Μάλιστα, μερικές από τις λέξεις του πρωτότυπου κειμένου της Γραφής που μεταφράζονται «σοφία» σημαίνουν κυριολεκτικά «αποτελεσματικές ενέργειες» ή «πρακτική σοφία». Συνεπώς, η σοφία του Ιεχωβά δεν είναι απλώς θεωρητική. Είναι πρακτική και αποτελεσματική. Αντλώντας από το εύρος της γνώσης του και το βάθος της κατανόησής του, ο Ιεχωβά παίρνει πάντοτε τις καλύτερες δυνατές αποφάσεις και τις υλοποιεί μέσω της καλύτερης δυνατής πορείας ενέργειας. Αυτό είναι αληθινή σοφία! Ο Ιεχωβά καταδεικνύει πόσο αληθινή είναι η δήλωση του Ιησού: «Η σοφία αποδεικνύεται δίκαιη από τα έργα της». (Ματθαίος 11:19) Τα έργα του Ιεχωβά σε όλο το σύμπαν δίνουν δυναμική μαρτυρία για τη σοφία του.

9, 10. (α) Τι είδους σοφία εκδηλώνει ο Ιεχωβά, και με ποιους τρόπους το έχει κάνει αυτό; (β) Πώς αποδεικνύει το κύτταρο τη σοφία του Ιεχωβά;

⁹ Έχετε θαυμάσει ποτέ την ευφυΐα κάποιου τεχνίτη που φτιάχνει όμορφα πράγματα τα οποία λειτουργούν καλά; Αυτό είναι ένα εντυπωσιακό είδος σοφίας. (Έξοδος 31:1-3) Ο ίδιος ο  Ιεχωβά είναι η Πηγή αυτής της σοφίας και ο ύψιστος Κάτοχός της. Ο βασιλιάς Δαβίδ είπε για τον Ιεχωβά: «Σε εξυμνώ επειδή είμαι πλασμένος με τρόπο θαυμαστό που εμπνέει δέος. Τα έργα σου είναι θαυμαστά, το ξέρω πολύ καλά αυτό». (Ψαλμός 139:14) Πράγματι, όσο περισσότερα μαθαίνουμε για το ανθρώπινο σώμα, τόσο περισσότερο δέος νιώθουμε για τη σοφία του Ιεχωβά.

¹⁰ Ας αναφέρουμε ένα παράδειγμα: Ξεκινήσατε ως ένα κύτταρο​—ένα ωάριο από τη μητέρα σας, γονιμοποιημένο από ένα σπερματοζωάριο του πατέρα σας. Σύντομα, αυτό το κύτταρο άρχισε να διαιρείται. Εσείς, το τελικό αποτέλεσμα, αποτελείστε από περίπου 100 τρισεκατομμύρια κύτταρα. Είναι τόσο μικροσκοπικά ώστε περίπου 10.000 κύτταρα μέτριου μεγέθους θα χωρούσαν στο κεφάλι μιας καρφίτσας. Εντούτοις, το καθένα από αυτά αποτελεί δημιούργημα ασύλληπτης πολυπλοκότητας. Το κύτταρο είναι πολύ πιο περίτεχνο από οποιοδήποτε ανθρωποποίητο μηχάνημα ή εργοστάσιο. Οι επιστήμονες λένε ότι το κύτταρο μοιάζει με περιτειχισμένη πόλη​—διαθέτει ελεγχόμενες εισόδους και εξόδους, σύστημα μεταφορών, δίκτυο επικοινωνιών, σταθμούς παραγωγής ενέργειας, εργοστάσια, εγκαταστάσεις αποκομιδής και ανακύκλωσης των αποβλήτων, αμυντικά συστήματα και κάποιο είδος κεντρικής κυβέρνησης στον πυρήνα του. Επίσης, το κύτταρο μπορεί να φτιάξει ένα ακριβές αντίγραφο του εαυτού του μέσα σε λίγες μόλις ώρες!

11, 12. (α) Τι κάνει τα κύτταρα να διαφοροποιούνται σε ένα αναπτυσσόμενο έμβρυο, και πώς εναρμονίζεται αυτό με το εδάφιο Ψαλμός 139:16; (β) Με ποιους τρόπους δείχνει ο ανθρώπινος εγκέφαλος ότι είμαστε “θαυμαστά πλασμένοι”;

¹¹ Ασφαλώς, δεν είναι όλα τα κύτταρα ίδια. Καθώς τα κύτταρα του εμβρύου συνεχίζουν να διαιρούνται, αναλαμβάνουν πολύ διαφορετικές λειτουργίες. Μερικά θα είναι νευρικά κύτταρα και άλλα θα είναι κύτταρα των οστών, των μυών, του αίματος ή των ματιών. Όλη αυτή η διαφοροποίηση είναι προγραμματισμένη στη «βιβλιοθήκη» των γενετικών σχεδίων του κυττάρου, το DNA. Είναι ενδιαφέρον πως ο Δαβίδ είπε υπό θεϊκή έμπνευση στον Ιεχωβά: «Τα μάτια σου με είδαν ακόμη και όταν ήμουν έμβρυο· όλα τα μέρη μου ήταν γραμμένα στο βιβλίο σου».​—Ψαλμός 139:16.

¹² Μερικά μέρη του σώματος είναι τρομερά πολύπλοκα. Σκεφτείτε,  για παράδειγμα, τον ανθρώπινο εγκέφαλο. Μερικοί τον έχουν αποκαλέσει το πιο πολύπλοκο αντικείμενο που έχει ανακαλυφτεί ως τώρα στο σύμπαν. Περιέχει περίπου 100 δισεκατομμύρια νευρικά κύτταρα​—πιθανώς όσος είναι ο αριθμός των άστρων στον γαλαξία μας. Το καθένα από εκείνα τα κύτταρα διακλαδίζεται σε χιλιάδες συνάψεις με άλλα κύτταρα. Οι επιστήμονες λένε ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος θα μπορούσε να περιέχει όλες τις πληροφορίες που υπάρχουν σε όλες τις βιβλιοθήκες του κόσμου και ότι η χωρητικότητά του μπορεί μάλιστα να είναι ασύλληπτη. Παρ’ όλο που οι επιστήμονες μελετούν επί δεκαετίες αυτό το “θαυμαστά πλασμένο” όργανο, παραδέχονται ότι ενδεχομένως ποτέ δεν θα καταλάβουν πλήρως πώς λειτουργεί.

13, 14. (α) Πώς δείχνουν τα μυρμήγκια και άλλα πλάσματα ότι είναι «ενστικτωδώς σοφά», και τι μας διδάσκει αυτό για τον Δημιουργό τους; (β) Γιατί θα μπορούσαμε να πούμε ότι δημιουργήματα όπως ο ιστός της αράχνης είναι φτιαγμένα «με σοφία»;

¹³ Ωστόσο, οι άνθρωποι είναι μόνο ένα παράδειγμα της δημιουργικής σοφίας του Ιεχωβά. Το εδάφιο Ψαλμός 104:24 αναφέρει: «Πόσα είναι τα έργα σου, Ιεχωβά! Έφτιαξες τα πάντα με σοφία. Η γη είναι γεμάτη από όσα δημιούργησες». Η σοφία του Ιεχωβά είναι έκδηλη σε όλα τα δημιουργήματα γύρω μας. Το μυρμήγκι, για παράδειγμα, είναι “ενστικτωδώς σοφό”. (Παροιμίες 30:24) Οι αποικίες των μυρμηγκιών είναι εκπληκτικά οργανωμένες. Μερικές αποικίες μυρμηγκιών φροντίζουν, προστατεύουν και παράλληλα τρέφονται από κάποια έντομα που ονομάζονται αφίδες, σαν να επρόκειτο για οικόσιτα ζώα. Άλλα μυρμήγκια εργάζονται ως αγρότες, καλλιεργώντας «σοδειές» μυκήτων. Πολλά άλλα πλάσματα έχουν προγραμματιστεί να κάνουν αξιοσημείωτα πράγματα ενστικτωδώς. Μια κοινή μύγα εκτελεί εναέρια ακροβατικά τα οποία δεν μπορούν να αντιγράψουν ούτε τα πιο εξελιγμένα αεροπλάνα. Τα αποδημητικά πουλιά κινούνται με βάση τα άστρα, τον προσανατολισμό του μαγνητικού πεδίου της γης ή κάποιο είδος εσωτερικού χάρτη. Οι βιολόγοι αφιερώνουν χρόνια για να μελετήσουν τα περίπλοκα είδη συμπεριφοράς που έχουν προγραμματιστεί να εκδηλώνουν αυτά τα πλάσματα. Πόσο σοφός λοιπόν πρέπει να είναι ο θεϊκός Προγραμματιστής!

¹⁴ Οι επιστήμονες έχουν μάθει πολλά από τη δημιουργική σοφία  του Ιεχωβά. Υπάρχει μάλιστα ένας τομέας της μηχανικής που λέγεται βιομιμητική και προσπαθεί να μιμηθεί σχέδια τα οποία υπάρχουν στη φύση. Παραδείγματος χάρη, ίσως έχετε περιεργαστεί με θαυμασμό την ομορφιά ενός ιστού αράχνης. Αλλά ένας μηχανικός το βλέπει αυτό ως θαύμα σχεδιασμού. Μερικές ίνες που φαίνονται εύθραυστες είναι αναλογικά ισχυρότερες από το ατσάλι, ανθεκτικότερες από τις ίνες ενός αλεξίσφαιρου γιλέκου. Πόσο ισχυρές όμως; Φανταστείτε έναν ιστό αράχνης σε μεγέθυνση, μεγάλο σαν δίχτυ ψαρέματος. Ένας τέτοιος ιστός θα μπορούσε να πιάσει ένα επιβατικό αεροπλάνο εν πτήσει! Ναι, ο Ιεχωβά έχει φτιάξει όλα αυτά τα πράγματα «με σοφία».

15, 16. (α) Πώς αποδεικνύουν τη σοφία του Ιεχωβά οι έναστροι ουρανοί; (β) Πώς η θέση που κατέχει ο Ιεχωβά ως Υπέρτατος Διοικητής αμέτρητων αγγέλων πιστοποιεί τη σοφία αυτού του Διαχειριστή;

¹⁵ Η σοφία του Ιεχωβά είναι έκδηλη στα έργα του σε όλο το σύμπαν. Οι έναστροι ουρανοί, με τους οποίους ασχοληθήκαμε εκτενώς στο Κεφάλαιο 5, δεν είναι διασκορπισμένοι τυχαία στο διάστημα. Χάρη στη σοφία των θεσπισμένων από τον Ιεχωβά “νόμων του ουρανού”, οι ουρανοί είναι όμορφα οργανωμένοι σε δομημένους γαλαξίες που, με τη σειρά τους, είναι ομαδοποιημένοι σε σμήνη τα οποία, με τη σειρά τους, συνδυάζονται για να σχηματίσουν υπερσμήνη. (Ιώβ 38:33, Μετάφραση του Βάμβα) Να γιατί ο Ιεχωβά αποκαλεί τα ουράνια σώματα «στράτευμα»! (Ησαΐας 40:26) Αλλά υπάρχει και ένα άλλο στράτευμα που δείχνει ακόμη πιο παραστατικά τη σοφία του Ιεχωβά.

¹⁶ Όπως αναφέραμε στο Κεφάλαιο 4, ο Θεός φέρει τον τίτλο «Ιεχωβά των στρατευμάτων» λόγω της θέσης που κατέχει ως Υπέρτατος Διοικητής ενός τεράστιου στρατεύματος, αποτελούμενου από εκατοντάδες εκατομμύρια πνευματικά πλάσματα. Αυτό αποτελεί απόδειξη της δύναμης του Ιεχωβά. Αλλά πώς σχετίζεται αυτό με τη σοφία του; Σκεφτείτε: Ο Ιεχωβά  και ο Ιησούς δεν είναι ποτέ αδρανείς. (Ιωάννης 5:17) Φαίνεται λογικό λοιπόν ότι και οι αγγελικοί διάκονοι του Υψίστου είναι πάντοτε πολυάσχολοι. Και θυμηθείτε ότι είναι ανώτεροι από τον άνθρωπο, εξαιρετικά ευφυείς και εξαιρετικά δυνατοί. (Εβραίους 1:7· 2:7) Εντούτοις, ο Ιεχωβά διατηρεί όλους αυτούς τους αγγέλους πολυάσχολους, δραστήριους και χαρούμενους σε ένα ικανοποιητικό έργο​—στο να εκτελούν «τον λόγο του» και να κάνουν «το θέλημά του»​—επί δισεκατομμύρια χρόνια. (Ψαλμός 103:20, 21) Πόσο φοβερή πρέπει να είναι η σοφία αυτού του Διαχειριστή!

17, 18. Γιατί λέει η Γραφή ότι ο Ιεχωβά είναι “ο μόνος σοφός”, και γιατί πρέπει να μας γεμίζει δέος η σοφία του;

¹⁷ Με αυτές τις αποδείξεις υπόψη, μήπως είναι παράξενο που η Γραφή δείχνει ότι η σοφία του Ιεχωβά είναι ανυπέρβλητη; Παραδείγματος χάρη, λέει ότι ο Ιεχωβά είναι “ο μόνος σοφός”. (Ρωμαίους 16:27) Μόνο ο Ιεχωβά κατέχει σοφία με την απόλυτη έννοια. Είναι η Πηγή κάθε αληθινής σοφίας. (Παροιμίες 2:6) Γι’ αυτό, ο Ιησούς, αν και ήταν το σοφότερο πλάσμα του Ιεχωβά, δεν βασιζόταν στη δική του σοφία αλλά μιλούσε όπως τον κατηύθυνε ο Πατέρας του.​—Ιωάννης 12:48-50.

¹⁸ Προσέξτε πώς εξέφρασε ο απόστολος Παύλος τη μοναδικότητα της σοφίας του Ιεχωβά: «Ω! βάθος πλούτου και σοφίας και γνώσης του Θεού! Πόσο ανεξερεύνητες είναι οι κρίσεις του και ανεξιχνίαστες οι οδοί του!» (Ρωμαίους 11:33) Αρχίζοντας το εδάφιο με το επιφώνημα «Ω!», ο Παύλος εκδήλωσε ένα ισχυρό συναίσθημα​—σε αυτή την περίπτωση, βαθύ δέος. Η λέξη «βάθος» που διάλεξε σχετίζεται στενά με τη λέξη «άβυσσος». Συνεπώς, τα λόγια του δημιουργούν στον νου μια ζωηρή εικόνα. Όταν συλλογιζόμαστε τη σοφία του Ιεχωβά, είναι σαν να κοιτάζουμε ένα απέραντο, απύθμενο χάσμα, μια επικράτεια τόσο βαθιά και τόσο αχανή ώστε ποτέ δεν θα μπορούσαμε να κατανοήσουμε το τεράστιο μέγεθός της, πολύ περισσότερο δε να την εξερευνήσουμε ή να τη χαρτογραφήσουμε διεξοδικά. (Ψαλμός 92:5) Δεν μας γεμίζει δέος αυτή η σκέψη;

19, 20. (α) Γιατί είναι ο αετός κατάλληλο σύμβολο της θεϊκής σοφίας; (β) Πώς έχει καταδείξει ο Ιεχωβά την ικανότητά του να βλέπει στο μέλλον;

 ¹⁹ Ο Ιεχωβά είναι “ο μόνος σοφός” και με μια άλλη έννοια: Μόνο αυτός είναι σε θέση να βλέπει στο μέλλον. Θυμηθείτε ότι ο Ιεχωβά χρησιμοποιεί τον οξυδερκή αετό για να συμβολίσει τη θεϊκή σοφία. Ο χρυσαετός μπορεί να ζυγίζει μόλις 5 κιλά, αλλά τα μάτια του είναι μεγαλύτερα από τα μάτια ενός ενήλικου ανθρώπου. Η όραση του αετού είναι εξαιρετικά οξεία, παρέχοντάς του τη δυνατότητα να εντοπίζει κάποιο μικροσκοπικό θήραμα από ύψος εκατοντάδων μέτρων, ίσως και από χιλιόμετρα! Ο ίδιος ο Ιεχωβά είπε κάποτε για τον αετό: «Τα μάτια του βλέπουν πέρα μακριά». (Ιώβ 39:29) Με παρόμοια έννοια, ο Ιεχωβά μπορεί να βλέπει «πέρα μακριά» στον χρόνο​—στο μέλλον!

²⁰ Η Γραφή είναι γεμάτη αποδείξεις που πιστοποιούν ότι αυτό είναι αληθινό. Περιέχει εκατοντάδες προφητείες, δηλαδή ιστορία γραμμένη εκ των προτέρων. Η έκβαση πολέμων, η άνοδος και η πτώση παγκόσμιων δυνάμεων, ακόμη και οι συγκεκριμένες μορφές πολεμικής στρατηγικής που εφάρμοσαν διάφοροι στρατιωτικοί διοικητές, έχουν όλα προειπωθεί στη Γραφή​—σε μερικές περιπτώσεις, εκατοντάδες χρόνια νωρίτερα.​—Ησαΐας 44:25–45:4· Δανιήλ 8:2-8, 20-22.

21, 22. (α) Γιατί δεν έχει βάση το συμπέρασμα ότι ο Ιεχωβά έχει προβλέψει όλες τις επιλογές που θα κάνετε στη ζωή σας; Δώστε παράδειγμα. (β) Πώς γνωρίζουμε ότι η σοφία του Ιεχωβά δεν είναι ούτε ψυχρή ούτε χωρίς αισθήματα;

 ²¹ Μήπως όμως αυτό σημαίνει ότι ο Θεός έχει ήδη προβλέψει τις επιλογές που θα κάνετε στη ζωή σας; Μερικοί που υποστηρίζουν το δόγμα του προκαθορισμού επιμένουν ότι η απάντηση είναι ναι. Εντούτοις, αυτή η άποψη στην ουσία υποβαθμίζει τη σοφία του Ιεχωβά, επειδή υπονοεί ότι δεν μπορεί να ελέγξει την ικανότητα που έχει να βλέπει στο μέλλον. Για παράδειγμα: Αν είχατε μια ασύγκριτα ωραία, μελωδική φωνή, μήπως δεν θα είχατε άλλη επιλογή από το να τραγουδάτε διαρκώς; Κάτι τέτοιο θα ήταν παράλογο! Παρόμοια, ο Ιεχωβά έχει την ικανότητα να προγνωρίζει το μέλλον, αλλά δεν τη χρησιμοποιεί διαρκώς. Αν το έκανε αυτό, θα περιόριζε τη δική μας ελεύθερη βούληση, ένα πολύτιμο δώρο το οποίο ο Ιεχωβά δεν θα μας στερήσει ποτέ.​—Δευτερονόμιο 30:19, 20.

²² Κάτι ακόμη χειρότερο σε σχέση με την ιδέα του προκαθορισμού είναι το ότι υπονοεί πως η σοφία του Ιεχωβά είναι ψυχρή, χωρίς στοργή, αισθήματα ή συμπόνια. Αλλά τίποτα δεν θα μπορούσε να απέχει περισσότερο από την αλήθεια! Η Γραφή διδάσκει ότι ο Ιεχωβά είναι «σοφός στην καρδιά». (Ιώβ 9:4) Αυτό δεν σημαίνει ότι έχει καρδιά με κυριολεκτική έννοια. Η Γραφή συχνά χρησιμοποιεί αυτόν τον όρο σε σχέση με τον ενδόμυχο εαυτό, ο οποίος περιλαμβάνει τα κίνητρα και τα αισθήματα, όπως την αγάπη. Άρα λοιπόν, η σοφία του Ιεχωβά, όπως και οι άλλες του ιδιότητες, διέπεται από την αγάπη.​—1 Ιωάννη 4:8.

23. Τι πρέπει να μας υποκινεί να κάνουμε η ανωτερότητα της σοφίας του Ιεχωβά;

²³ Όπως θα αναμενόταν, η σοφία του Ιεχωβά είναι αξιόπιστη σε τέλειο βαθμό. Είναι τόσο υψηλότερη από τη δική μας σοφία ώστε ο Λόγος του Θεού στοργικά μας παροτρύνει: «Να εμπιστεύεσαι στον Ιεχωβά με όλη σου την καρδιά και μη βασίζεσαι στη δική σου κατανόηση. Σε όλες σου τις οδούς αυτόν να λαβαίνεις υπόψη, και αυτός θα κάνει ευθείς τους δρόμους σου». (Παροιμίες 3:5, 6) Στη συνέχεια, ας εμβαθύνουμε στη σοφία του Ιεχωβά ώστε να πλησιάσουμε περισσότερο τον πάνσοφο Θεό μας.