17-تاراۋ
و، قۇدايدىڭ دانالىعى نەتكەن تەرەڭ!
1، 2. ەحوبانىڭ جەتىنشى كۇنگە قاتىستى نيەتى قانداي بولعان جانە سول كۇننىڭ باسىندا ەحوبانىڭ دانالىعى قالاي سىنعا سالىندى؟
قۇلادى! التىنشى كۇننىڭ شارىقتاۋ شەگى بولعان ادام شىڭىراۋ بيىكتەن ٵپ-ساتتە تۇڭعيىققا قۇلادى. ەحوبا، ادامدى قوسا العاندا، جاساعاندارىنىڭ بارىنە قاراپ: «وتە جاقسى»،— دەگەن ەدى (جاراتىلىس 1:31). ٴبىراق جەتىنشى كۇن باستالا بەرە، ادام مەن حاۋا شايتاننىڭ بۇلىگىنە قوسىلدى. ەندى ولاردىڭ ۇلەسى كۇنا، كەمەلسىزدىك جانە ٶلىم بولدى.
2 ەحوبانىڭ جەتىنشى كۇنگە قاتىستى نيەتى ساتسىزدىككە ۇشىراپ، ەندى قايتىپ جۇزەگە اسپايتىنداي كورىندى. الدىنداعى التى كۇن ىسپەتتى، سول كۇن دە مىڭداعان جىلدارعا سوزىلۋى كەرەك ەدى. ەحوبا ونى قاسيەتتى دەپ بەلگىلەدى، ٵرى سول كۇننىڭ سوڭىندا بۇكىل جەر بەتى كەمەلدى ادامدارعا تولعان جۇماققا اينالماق ەدى (جاراتىلىس 1:28؛ 2:3). ٴبىراق وسىنداي سوراقى بۇلىكتەن كەيىن مۇنىڭ ٴبارى قالاي جۇزەگە اسۋى مۇمكىن؟ قۇداي نە ىستەمەك؟ ەحوبانىڭ دانالىعى ۇلكەن سىنعا سالىندى، ٴتىپتى بۇنى ەڭ ۇلكەن سىن دەۋگە دە بولاتىن شىعار.
3، 4. ا) نەگە ەحوبانىڭ ەدەمدە بولعان بۇلىكتەن كەيىن قالاي ارەكەت ەتكەنى دانالىق تانىتۋدىڭ كەرەمەت ۇلگىسى بولىپ تابىلادى؟ ٵ) ەحوبانىڭ دانالىعىن زەرتتەي تۇسكەن سايىن، كىشىپەيىلدىلىگىمىز قانداي ماڭىزدى شىندىقتى جادىمىزدا ۇستاۋعا تالپىندىرۋ كەرەك؟
3 ەحوبا بىردەن ارەكەت ەتتى. ول بۇلىكشىلەرگە ۇكىم شىعاردى، سويتە تۇرا، كەرەمەت ٷمىت ساۋلەسىن دە بەردى: جاڭا عانا باستالعان «اۋرۋعا» داۋا بولار شارا قولداناتىن نيەتى بار ەكەنىن اشتى (جاراتىلىس 3:15). ەحوبانىڭ كورەگەن نيەتى سوناۋ ەدەم باعىنان باستاپ ادام بالاسىنىڭ بۇكىل تاريحى مەن الىستاعى بولاشاعىن قامتيدى. ونىڭ نيەتى وتە قاراپايىم، ٴبىراق ٴمانى تەرەڭ بولعانى سونشالىق — كيەلى كىتاپ وقىرماندارىنىڭ ونى زەرتتەپ، وي جۇگىرتۋ ٷشىن بۇكىل عۇمىرىن جۇمساۋلارىنا بولادى. وعان قوسا، ەحوبانىڭ نيەتى مىندەتتى تۇردە جۇزەگە اسادى. ول زۇلىمدىق پەن كۇنا اتاۋلىنى، سونداي-اق ٶلىمدى جويادى؛ ادال ادامداردى كەمەلدىلىككە جەتكىزەدى. ونىڭ نيەتى جەتىنشى كۇن اياقتالماس بۇرىن تولىعىمەن ورىندالادى، بۇل دەگەنىمىز — ەشبىر كەدەرگىگە قاراماستان، ەحوبا ادام بالاسى مەن جەرگە قاتىستى ەركىن و باستا ٶزى بەلگىلەگەن ۋاقىتتا جۇزەگە اسىرادى دەگەن ٴسوز.
4 مۇنداي دانالىق تەرەڭ قاستەرلەۋ سەزىمىنە بولەيدى ەمەس پە؟ وسىنداي سەزىم ەلشى پاۋىلدى: «و، نەتكەن باي قۇدايدىڭ دانالىعى، نەتكەن تەرەڭ ونىڭ بىلىك-پاراساتى!»— دەۋگە تالپىندىرعان (ريمدىكتەرگە 11:33). قۇدايدىڭ وسى قاسيەتىنىڭ قىر-سىرىن زەرتتەي تۇسكەن سايىن، كىشىپەيىلدىلىگىمىز كەلەسى ماڭىزدى شىندىقتى جادىمىزدا ۇستاۋعا تالپىندىرۋى كەرەك: كەرەمەت تۇسىندىك دەگەن كۇننىڭ وزىندە، ٴبىز ەحوبانىڭ ۇشان-تەڭىز دانالىعىنىڭ ٴبىر تامشىسىن عانا ۇعىنا الامىز (ٵيۇپ 26:14). الدىمەن، وسى كەرەمەت قاسيەتتىڭ انىقتاماسىنا كوڭىل بولەيىك.
قۇدايدىڭ دانالىعى دەگەن نە؟
5، 6. ٴبىلىم مەن دانالىقتىڭ قانداي بايلانىسى بار جانە ەحوبانىڭ ٴبىلىمىنىڭ اۋقىمى قانداي؟
5 دانالىق پەن ٴبىلىم — ٴبىر نارسە ەمەس. مىسالى، كومپيۋتەردە وتە كوپ ٴبىلىم قورى بولۋى مۇمكىن، ٴبىراق ونى ەشكىم دانا دەپ اتاماسا كەرەك-ٴتى. سويتكەنمەن دە ٴبىلىم مەن دانالىقتىڭ ٶزارا بايلانىسى بار (ناقىل سوزدەر 10:14). ەگەر ٴبىر قاۋىپتى اۋرۋدىڭ ەمى جونىندە دانا كەڭەس العىڭ كەلسە، مەديسينادان ەش حابارى جوق اداممەن كەڭەسەر مە ەدىڭ؟ ولاي ەتۋىڭ ەكىتالاي. دەمەك، شىنىمەن دانا بولۋ ٷشىن تۋرا ٴبىلىمنىڭ ماڭىزى زور.
6 ەحوبانىڭ بىلىمىندە شەك جوق. «ماڭگىلىك پاتشا» رەتىندە جالعىز سول عانا ارقاشان بار بولعان جانە بولا دا بەرەدى (تىموتەگە 1-حات 1:17). سول شەكسىز ۋاقىت ارالىعىندا ول ەش نارسەنى نازارىنان قالت جىبەرمەگەن. وسىعان وراي، كيەلى كىتاپتا: «قۇدايدان جاسىرىن جاتقان ەشبىر جان يەسى جوق، ونىڭ كوز الدىندا بارلىعى اشىق تا ايقىن كورىنىپ تۇر. ٴبىز ونىڭ الدىندا ەسەپ بەرۋگە ٴتيىسپىز»،— دەلىنگەن (ەۆرەيلەرگە 4:13؛ ناقىل سوزدەر 15:3). جاراتۋشىمىز بولعاندىقتان ەحوبا ٴبىز جايلى ٴبارىن بىلەدى جانە ارەكەتتەرىمىزدى و باستان باقىلاپ وتىر. وعان ٵربىر ادامنىڭ جۇرەگىندە نە بار ەكەنى بەلگىلى، ودان ەشتەڭە جاسىرىن قالمايدى (شەجىرەلەر 1-جازبا 28:9). ادام بالاسىن ەرىك بوستاندىعىمەن جاراتقاندىقتان، وعان ومىرىمىزدە دانا شەشىمدەر قابىلداعانىمىز ۇنامدى. ول ٴبىر مەزگىلدە سانسىز كوپ دۇعالاردى تىڭداي الادى (ٴزابۋر 65:2 [64:3]). ال ونىڭ ەستە ساقتاۋ قابىلەتى كەمەلدى ەكەنى جونىندە ايتپاسا دا تۇسىنىكتى.
7، 8. قالاي ەحوبا تۇسىنۋشىلىك، قىراعىلىق جانە دانالىق تانىتادى؟
7 ەحوبا — ۇشان-تەڭىز ٴبىلىم يەسى عانا ەمەس. سونداي-اق ول وقيعالاردىڭ ٶزارا قالاي بايلانىسىپ جاتقانىن جانە مىڭ سان ۇساق-تۇيەكتەردەن قۇرالاتىن تۇتاس وقيعانى كورە الادى. ول جامان مەن جاقسىنىڭ، ماڭىزدى مەن بولماشى نارسەنىڭ اراجىگىن اجىراتىپ، باعا بەرىپ، سارالايدى. بۇعان قوسا، ەحوبا ادامنىڭ سىرت كەلبەتىنە ەمەس، جان دۇنيەسىنە قارايدى (پاتشالىقتار 1-جازبا 16:7). سوندىقتان ەحوبانىڭ تۇسىنىگى مول ٵرى قىراعى، ال بۇل قاسيەتتەر قۇر بىلىمنەن الدەقايدا جوعارى. ٴبىراق بارىنەن دە دانالىقتىڭ ورنى بولەك.
8 ٴبىلىم، تۇسىنۋشىلىك جانە قىراعىلىقتىڭ ٶزارا ۇيلەسە ىسكە قوسىلۋىن دانالىق دەيمىز. نەگىزىندە، ٴتۇپنۇسقادان «دانالىق» دەپ اۋدارىلعان كەيبىر سوزدەردىڭ سوزبە-ٴسوز ماعىناسى «ىسكە قوساتىن» نەمەسە «ٸس جۇزىندەگى دانالىق» دەگەندى بىلدىرەدى. سوندىقتان ەحوبانىڭ دانالىعى — جاي دەرەكسىز تۇسىنىك ەمەس. دانالىق — ناقتى ارەكەتتەردەن كورىنەتىن، پايدالى قاسيەت. مول ٴبىلىمى مەن تەرەڭ تۇسىنىگىنىڭ ارقاسىندا ەحوبا ارقاشان ەڭ كەرەمەت شەشىمدەر قابىلداپ، ولاردى ەڭ دۇرىس جولمەن جۇزەگە اسىرادى. ناعىز دانالىق دەپ وسىنى ايت! ەحوبانىڭ دانالىعى يسانىڭ: «دانالىق وزىنەن تۋعان ىستەرمەن اقتالادى»،— دەگەن سوزدەرىنىڭ راستىعىن پاش ەتەدى (ماتاي 11:19). بۇكىل الەمدەگى جاراتىلىستارى ونىڭ دانالىعىنىڭ كەرەمەت دالەلى بولىپ تابىلادى.
قۇداي دانالىعىنىڭ دالەلدەرى
9، 10. ا) ەحوبا قانداي دانالىقتى پاش ەتتى جانە ول ونى قالاي كورسەتتى؟ ٵ) قالايشا جاسۋشا ەحوبانىڭ دانالىعىنىڭ دالەلى بولىپ تابىلادى؟
9 ون ساۋساعىنان ونەرى تامعان قاس شەبەر جاساعان اسەم زاتتىڭ جاقسى جۇمىس ىستەپ تۇرعانىنا تاڭىرقاعان كەزىڭ بولعان با؟ بۇل — عاجايىپ دانالىقتىڭ كورىنىسى (مىسىردان شىعۋ 31:1—3). ەحوبانىڭ ٶزى دە — وسىنداي دانالىقتىڭ قاينار كوزى ٵرى ناق يەسى. ٴداۋىت پاتشا ەحوبا جايلى بىلاي دەگەن: «تاماشا جارالدىم، سەنى ماقتايمىن، كەرەمەت عاجاپ — جاساعان ىستەرىڭ، مۇنى مەن شىن جۇرەكتەن مويىندايمىن» (ٴزابۋر 139:14 [138:14]). راسىندا دا، ادام اعزاسى تۋراسىندا بىلە تۇسكەن سايىن، ەحوبانىڭ دانالىعىنا قايران قالامىز.
10 مىسالى: سەنىڭ ٶمىرىڭ ٴبىر عانا جاسۋشادان، اتاپ ايتقاندا اكەڭنىڭ سپەرماتوزويدى ۇرىقتاندىرعان اناڭنىڭ جۇمىرتقا جاسۋشاسىنان، باستاۋ العان. كوپ ۇزاماي اتالمىش جاسۋشا بولىنە باستادى. ول بولىنە كەلە، 100 تريلليون جاسۋشاعا جەتكەنىنىڭ ناتيجەسىندە سەن پايدا بولعانسىڭ. بۇل جاسۋشالار وتە ۇساق. ورتاشا كولەمدى 10000 داي جاسۋشا تۇيرەۋىشتىڭ باسىنداي-اق بولۋى مۇمكىن. سوعان قاراماستان، ولاردىڭ ٴارقايسىسى وتە كۇردەلى. جاسۋشانىڭ قۇرىلىسى ادام جاساعان كەز كەلگەن مەحانيزم نەمەسە فابريكادان الدەقايدا كۇردەلى. عالىمداردىڭ ايتۋىنشا، جاسۋشا كۇزەتىلەتىن قاقپالارى، تاسىمالداۋ جانە بايلانىس جۇيەلەرى، ەنەرگيا وندىرەتىن ستانسيالارى مەن ٶندىرىس فابريكالارى، قوقىس شىعاراتىن جانە قايتا وندىرەتىن جەرلەرى، سونداي-اق قورعانىس جۇيەسى، ٴتىپتى يادروسىندا ورنالاسقان باسقارۋ ورتالىعى بار بەينە ٴبىر بەكىنىسكە ۇقسايدى. ٴبىر عاجابى، جاسۋشا نە بارى بىرنەشە-اق ساعاتتا ٶزىنىڭ تۋرا كوشىرمەسىن جاساي الادى!
11، 12. ا) ەمبريوننىڭ جاسۋشالارىنىڭ تۇرلەنۋىنە نە ىقپال ەتەدى جانە قالايشا بۇل ٴزابۋر 139:16 [138:16] داعى سوزدەرگە ساي كەلەدى؟ ٵ) ادام ميىنىڭ ‹تاماشا جاراتىلعانى› نەدەن كورىنەدى؟
11 ارينە، جاسۋشالاردىڭ ٴبارى بىردەي ەمەس. ەمبريوننىڭ جاسۋشالارى بولىنگەن سايىن، سان الۋان فۋنكسيالاردى اتقارادى: كەيبىرى جۇيكە، ال وزگە ٴبىرى سۇيەك، بۇلشىق ەت، قان نەمەسە كوز جاسۋشالارىن تۇزەيدى. ولاردىڭ وسىنداي وزگەشەلىكتەرىنىڭ ٴبارى جاسۋشانىڭ گەنەتيكالىق كودى دنق-نىڭ «كىتاپحاناسىنا» ەندىرىلىپ قويىلعان. ٴبىر كوڭىل قوياتىن جايت، ٴداۋىت كيەلى رۋحتىڭ جەتەلەۋىمەن ەحوباعا: «ۇرىق كۇيىمدە ماعان كوز تاستادىڭ... [«ونىڭ بولىكتەرىنىڭ»، جد] ٴبارى كىتابىڭدا جازۋلى تۇرعان ەدى»،— دەگەن (ٴزابۋر 139:16 [138:16]).
12 دەنەنىڭ كەيبىر مۇشەلەرى وتە كۇردەلى. مىسالعا ادام ميىن الىپ كورەيىك. كەيبىرەۋلەر ونى الەمدەگى ەڭ كۇردەلى وبەكت دەپ قاراستىرادى. ول 100 ميللياردتاي جاسۋشادان تۇرادى. ال بۇل ٴبىزدىڭ گالاكتيكامىزداعى جۇلدىزداردىڭ سانىنا تەڭ بولۋى مۇمكىن. سول جاسۋشالاردىڭ ٴارقايسىسى وزگە جاسۋشالارمەن مىڭداعان بايلانىستار جاسايدى. عالىمداردىڭ پايىمداۋىنشا، ادامنىڭ ميى دۇنيەدەگى كىتاپحانالارداعى بارلىق مالىمەتتى سيدىرا الار ەدى. سونداي-اق ونىڭ ەستە ساقتاۋ قابىلەتى شەكسىز بولسا كەرەك. عالىمدار ونداعان جىلدار بويى زەرتتەلىپ كەلە جاتقانىنا قاراماستان، وسى ‹تاماشا جاراتىلعان› مۇشەنىڭ قالاي جۇمىس ىستەيتىنىن ەشقاشان تولىق تۇسىنە المايتىندارىن مويىندايدى.
13، 14. ا) قۇمىرسقالار مەن باسقا دا تىرشىلىك يەلەرىندە ‹تۇيسىكتى سەزىم دانالىعى› بار ەكەنى نەدەن كورىنەدى جانە بۇدان ولاردىڭ جاراتۋشىسى جونىندە نە بىلۋگە بولادى؟ ٵ) ەحوبانىڭ ٴبارىن دە ‹دانالىقپەن جاساعانى› ورمەكشىنىڭ ورمەگىنەن قالاي كورىنەدى؟
13 الايدا ادام بالاسى ەحوبانىڭ جاراتۋشى رەتىندە دانالىق تانىتقانىنىڭ ٴبىر-اق مىسالى. ٴزابۋر 104:24 [103:24] تە: «سەنىڭ ىستەرىڭ نە دەگەن كوپ، جاراتقان يە؟ سەن ٴبارىن دانالىقپەن جاسادىڭ؛ جەر سەنىڭ تۋىندىلارىڭا لىقىپ تۇر»،— دەلىنگەن. اينالامىزداعى جاراتىلىس اتاۋلى — ەحوبانىڭ دانالىعىنىڭ كورىنىسى. مىسالى، قۇمىرسقانىڭ «تۇيسىكتى سەزىم دانالىعى» بار (ناقىل سوزدەر 30:24، جد). ولاردىڭ يلەۋىندە كەرەمەت ٴتارتىپ ورناتىلعان. كەيبىر قۇمىرسقالار يلەۋلەرىندە وسىمدىك ٴبيتىن «اسىراپ»، مال رەتىندە ۇستايدى. ال وزگە ٴبىر قۇمىرسقالار «باقشا ەگىپ»، «ساڭىراۋقۇلاق» ٶسىرىپ، باعبان رەتىندە ارەكەت ەتەدى. باسقا دا جاراتىلىستار تۇيسىك سەزىمىنىڭ جەتەگىمەن تاڭعالارلىق نارسەلەر ىستەيدى. كادىمگى قارا شىبىن ادام جاساعان ەشبىر ۇشاق قايتالاي المايتىن ۇشۋ شەبەرلىگىن كورسەتەدى. جىل قۇستارى جۇلدىزدار ارقىلى، جەردىڭ ماگنيت ٶرىسىن نەمەسە قانداي دا ٴبىر ىشكى كارتانى قولدانىپ باعىت-باعدار الادى. عالىمدار وسى تىرشىلىك يەلەرىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىن زەرتتەۋگە كوپتەگەن جىلدار جۇمسايدى. تىرشىلىك اتاۋلىنىڭ جاراتۋشىسى نەتكەن دانا!
14 عالىمدار ەحوبانىڭ جاسامپاز دانالىعىنان كوپ نارسەگە ۇيرەنگەن. ٴتىپتى تىرشىلىك يەلەرىنىڭ قۇرىلىسىن قايتالايتىن بيوميمەتيكا دەگەن ينجەنەرلىك سالا دا بار. مىسالى، ورمەكشى ورمەگىنىڭ ادەمىلىگىنە تالاي رەت تاڭعالعان شىعارسىڭ. ال ينجەنەر الدىمەن ونىڭ كەرەمەت قۇرىلىسىنا كوڭىل بولەر ەدى. كەيبىر ورمەكتەردىڭ ٴبىر قاراعاندا نازىك بولىپ كورىنەتىن تالشىقتارى پروپورسيونال شامادا وققاعار ساۋىتتار جاسالاتىن بولاتتان دا بەرىك. سوندا قانشالىقتى بەرىك؟ ەگەر ورمەكتى بالىق اۋلايتىن اۋ سياقتى ەتىپ ۇلكەيتەر بولسا، ونىمەن اۋەدەگى جولاۋشىلار ۇشاعىن ۇستاپ الۋعا بولار ەدى! ٴيا، ەحوبا ٴبارىن دە ‹دانالىقپەن جاساعان›.
«تۇيسىكتى سەزىم دانالىعى» بار جاراتىلىستارعا باعىت-باعدار بەرگەن كىم؟
جەر اياسىنان تىسقارى دانالىق
15، 16. ا) قالاي سانسىز جۇلدىزدار ەحوبانىڭ دانالىعىن پاش ەتەدى؟ ٵ) قالايشا ميلليونداعان پەرىشتەگە قولباسشىلىق ەتىپ وتىرعاندىعىنان ەحوبانىڭ دانا مەڭگەرۋشى ەكەندىگى كورىنەدى؟
15 الەمدەگى بار جاراتىلىس ەحوبانىڭ دانالىعىن پاش ەتەدى. 5-تاراۋدا اڭگىمەلەنگەن سانسىز جۇلدىزدار عارىش كەڭىستىگىندە رەتسىز شاشىلىپ جاتقان جوق. ەحوبا دانالىقپەن ورناتقان «اسپان زاڭدارىنىڭ» ارقاسىندا جۇلدىزدار جۇلدىز شوعىرلارىن، ياعني گالاكتيكالاردى قۇرايدى، ال ولار، ٶز كەزەگىندە، گالاكتيكالار شوعىرىن قۇراپ، اسا ٸرى شوعىرلار پايدا بولادى (ٵيۇپ 38:33، The New Jerusalem Bible). ولاي بولسا، ەحوبانىڭ اسپان دەنەلەرىن «جاساققا» تەڭەيتىنىنە تاڭعالۋعا بولا ما!؟ (يشايا 40:26، جد) الايدا ەحوبانىڭ دانالىعىن بۇدان الدەقايدا كەرەمەت تۇردە پاش ەتەتىن تاعى دا ٴبىر جاساق بار.
16 ٴتورتىنشى تاراۋدا قۇداي جۇزدەگەن ميلليون رۋحاني جاراتىلىستاردان تۇراتىن قالىڭ جاساقتىڭ ۇلى قولباسشىسى بولعاندىقتان، «اسكەرلەر باسشىسى ەحوبا» دەپ اتالاتىنى ايتىلعان ەدى. بۇل — ونىڭ زور كۇشىنىڭ دالەلى. ٴبىراق بۇعان دانالىقتىڭ قانداي قاتىسى بار؟ ويلاپ كورشى، ەحوبا مەن يسا ەشقاشان ەڭبەكتەن قول ۇزبەيدى (جوحان 5:17). دەمەك، ەڭ جوعارعى قۇدايدىڭ پەرىشتەلەرى دە ەشقاشان قول قۋسىرىپ وتىرمايدى دەگەن ٴسوز. ال ولاردىڭ اقىل-وي جاعىنان دا، كۇش جاعىنان دا ادامنان جوعارى ەكەنىن ەسىڭە الشى (ەۆرەيلەرگە 1:7؛ 2:7). سويتكەنمەن دە ەحوبا ميللياردتاعان جىلدار بويى سول پەرىشتەلەردىڭ بارىنە جۇمىس بەرىپ وتىر: ولار قۋانىشپەن ونىڭ ‹ٴسوزىن ىسكە اسىرىپ›، ‹ەركىن ورىنداپ› ٴجۇر (ٴزابۋر 103:20، 21 [102:20، 21]). وسىنداي مەڭگەرۋشىنىڭ دانالىعى قايران قالدىرادى ەمەس پە!؟
ەحوبا — «دانالىقتىڭ بىردەن-ٴبىر يەسى»
17، 18. نەگە كيەلى كىتاپتا ەحوبا «دانالىقتىڭ بىردەن-ٴبىر يەسى» دەلىنگەن جانە نەگە ونىڭ دانالىعى تۋرالى ويلاعاندا تاڭ-تاماشا قالامىز؟
17 وسىنشاما دالەلدەردى قاراستىرعاننان كەيىن، كيەلى كىتاپتا ەحوبانىڭ دانالىعى بارىنشا دارىپتەلەتىنىنە تاڭعالۋ كەرەك پە؟ مىسالى، وندا ەحوبا «دانالىقتىڭ بىردەن-ٴبىر يەسى» ەكەندىگى ايتىلعان (ريمدىكتەرگە 16:27). تەك سول عانا شەكسىز دانا. ەحوبا — شىنايى دانالىقتىڭ قاينار كوزى (ناقىل سوزدەر 2:6). مىنە، سوندىقتان جاراتىلىس اتاۋلىنىڭ ەڭ داناسى يسا ٶز دانالىعىنا سۇيەنىپ ەمەس، اكەسى تاپسىرعانداي سويلەيتىن (جوحان 12:48—50).
18 ەحوبانىڭ تەڭدەسى جوق دانالىعىن ەلشى پاۋىلدىڭ قالاي سۋرەتتەگەنىنە قاراشى: «و، نەتكەن باي قۇدايدىڭ دانالىعى، نەتكەن تەرەڭ ونىڭ بىلىك-پاراساتى! شەشىمدەرىنە ادام اقىلى جەتپەس، جولدارىن ونىڭ ەشكىم زەرتتەپ بىتپەس!» (ريمدىكتەرگە 11:33) پاۋىل ٴسوزىن «و» دەگەن وداعايمەن باستاۋىمەن ٶزىن قانداي كۇشتى سەزىم كەرنەگەنىن — قۇدايدىڭ دانالىعىنا تاڭ-تاماشا بولىپ، بويىن تەرەڭ قاستەرلەۋ سەزىمى بيلەگەنىن — كورسەتكەن. ونىڭ «تەرەڭ» دەگەن ويدى جەتكىزۋ ٷشىن تاڭداعان گرەك ٴسوزى «تۇڭعيىق» دەگەن سوزبەن تىعىز بايلانىستى. بۇل ٴسوزدى وقىعاندا، سانادا انىق بەينە پايدا بولادى. ەحوبانىڭ دانالىعى تۋرالى وي جۇگىرتۋ نوبايىن سالماق نەمەسە ەرەكشەلىكتەرىن قاعازعا تۇسىرمەك تۇگىلى، اۋقىمى قانداي ياكي ٴتۇبى قايدا ەكەنىن ۇعىنۋعا ادام ساناسى جەتپەيتىن ٴتۇپسىز تۇڭعيىققا ۇڭىلگەنمەن تەڭ (ٴزابۋر 92:5 [91:6]). بۇل ٴبىزدى كىشىپەيىلدىلىك دامىتۋعا تالپىندىرادى ەمەس پە؟!
19، 20. ا) نەگە بۇركىت قۇدايدىڭ دانالىعىنىڭ لايىقتى بەينەسى بولىپ تابىلادى؟ ٵ) بولاشاققا ۇڭىلە الاتىنىن ەحوبا قالاي كورسەتتى؟
19 باسقا جاعىنان دا ەحوبا — «دانالىقتىڭ بىردەن-ٴبىر يەسى»: ودان باسقا ەشكىم بولاشاققا ۇڭىلە المايدى. دانالىعىنىڭ بەينەسى رەتىندە ەحوبانىڭ قىراعى بۇركىتتى قولدانعانىن ەسىڭە الشى. دالا بۇركىتىنىڭ سالماعى بەس-اق كيلوگرامم بولۋى مۇمكىن، ٴبىراق كوزى ەرەسەك ادامنىڭ كوزىنەن دە ۇلكەن. كەرەمەت كورۋ قابىلەتىنىڭ ارقاسىندا بۇركىت ۇساق جەمتىكتى جۇزدەگەن مەتر بيىكتىكتەن، ٴتىپتى ٴبىر شاقىرىمنان اسا قاشىقتىقتان دا بايقاپ قويادى. بىردە ەحوبانىڭ ٶزى بۇركىت جايىندا: «كوزى الىسقا قارايدى»،— دەگەن (ٵيۇپ 39:29). سول سياقتى ەحوبا دا ‹الىسقا قاراپ›، بولاشاقتا نە بولاتىنىن كورە الادى.
20 كيەلى كىتاپتا مۇنىڭ راستىعىن دالەلدەيتىن مىسالدار كوپ. وندا جۇزدەگەن پايعامبارلىقتار بار. سوعىستاردىڭ ناتيجەسى، دۇنيەجۇزىلىك ٸرى مەملەكەتتەردىڭ شارىقتاۋى مەن كۇيرەۋى، سونداي-اق ٴتىپتى بەلگىلى ٴبىر قولباسشىلاردىڭ سوعىسۋ ٴتاسىلى — وسىنىڭ ٴبارى كيەلى كىتاپتا الدىن الا، ال كەي جاعدايلاردا جۇزدەگەن جىلدار بۇرىن ايتىلعان (يشايا 44:25—45:4؛ دانيال 8:2—8، 20—22).
21، 22. ا) نەگە ەحوبا سەنىڭ ٶمىر جولىڭدى الدىن الا بولجاپ قويعان دەۋگە نەگىز جوق؟ مىسال كەلتىر. ٵ) ەحوبانىڭ دانالىعىنىڭ تاس جۇرەك، سەزىمسىز ەمەس ەكەندىگىن قايدان بىلەمىز؟
21 الايدا بۇل ەحوبا سەنىڭ ٶمىر جولىڭدى الدىن الا بولجاپ قويعان دەگەندى بىلدىرە مە؟ تاعدىرعا سەنەتىندەر سولاي دەپ ويلايدى. ٴبىراق مۇنداي تۇجىرىم ەحوبانى بولاشاققا ٷڭىلۋ قابىلەتىن قاداعالاي المايتىنداي ەتىپ كورسەتىپ، ونىڭ دانالىعىن جوققا شىعارادى. كەلەسى مىسالدى قاراستىرىپ كورەيىك: سەنىڭ كەرەمەت ٵرى زور داۋسىڭ بار دەلىك. الايدا بۇل سولاي بولدى ەكەن دەپ توقتاماستان ٵن ايتا بەرۋىڭ كەرەك دەگەندى بىلدىرە مە؟ ارينە، جوق! بۇل — اقىلعا قونبايتىن نارسە عوي! تاپ سول سياقتى ەحوبا بولاشاقتا نە بولاتىنىن بىلە الادى، ٴبىراق مۇنداي قابىلەتىن ۇنەمى قولدانا بەرمەيدى. ايتپەسە بۇل ەحوبانىڭ ٴبىزدىڭ ەرىك بوستاندىعىمىزعا، ياعني قايتارىپ بەرۋدى ەشقاشان تالاپ ەتپەيتىن ٶزى بەرگەن كەرەمەت سيعا، قول سۇعۋىمەن تەڭ بولار ەدى (زاڭدى قايتالاۋ 30:19، 20).
22 بۇدان دا سوراقىسى، تاعدىر تۋرالى ٸلىم ەحوبانىڭ دانالىعىن تاس جۇرەك، سەزىمسىز، سۇيىسپەنشىلىك پەن جاناشىرلىقتان جۇرداي ەتىپ كورسەتەر ەدى. ال بۇل شىندىققا مۇلدەم جاناسپايدى! كيەلى كىتاپ ەحوبا جايىندا «جۇرەگى دانالىققا تولى» دەپ ۇيرەتەدى (ٵيۇپ 9:4). ارينە، بۇل ەحوبانىڭ تۋرا ماعىناداعى جۇرەگى بار دەگەندى بىلدىرمەيدى. كيەلى كىتاپتا «جۇرەك» ٴسوزى ٴجيى جان دۇنيەمەن بايلانىستىرىلىپ، ىشكى وي-نيەتتەر مەن سۇيىسپەنشىلىك سياقتى سەزىمدەردى بىلدىرەدى. سوندىقتان ەحوبانىڭ دانالىعى ونىڭ باسقا دا قاسيەتتەرى ىسپەتتى سۇيىسپەنشىلىكپەن تىعىز بايلانىسىپ جاتادى (جوحاننىڭ 1-حاتى 4:8).
23. ەحوبانىڭ اسقان دانالىعى ٴبىزدى نە ىستەۋگە تالپىندىرۋ كەرەك؟
23 ەحوبانىڭ دانالىعىنا تولىق سەنىم ارتۋعا بولاتىندىعى ايدان انىق. ونىڭ ٴبىزدىڭ دانالىعىمىزدان جوعارى بولعانى سونشالىق — قۇداي ٴسوزى مىناعان شاقىرادى: «ٶز اقىل-ساناڭا سۇيەنىپ جۇرمە، سەنىم ارت شىن جۇرەكتەن جاراتقان يەڭە. بار جاعدايدا دا مويىندا ٴتاڭىر يەڭدى، سوندا ول تۋرا جولمەن جەتەلەر سەنى» (ناقىل سوزدەر 3:5، 6). اسقان دانا قۇدايىمىز ەحوباعا جاقىنداي ٴتۇسۋ ٷشىن، ونىڭ دانالىعىن تەرەڭىرەك زەرتتەپ كورەيىك.
