Eaha to roto?

Tapura tumu parau

PENE 17

Auê te hohonu mau o “to ˈna paari”!

Auê te hohonu mau o “to ˈna paari”!

1, 2. Eaha ta Iehova i rave no te hitu o te mahana, eaha râ tei tupu i te omuaraa o te hitu o te mahana?

 UA PARAU Iehova no nia i te mau mea atoa ta ˈna i hamani: “Mea maitai roa.” (Genese 1:31) Ta ˈna atoa ïa i manaˈo i te poieteraahia te taata i te ono o te mahana. I te omuaraa râ o te hitu o te mahana, ua maiti Adamu raua Eva i te pee ia Satani i roto i ta ˈna orureraa hau. I te haamataraa, mea maitai roa ta Iehova i poiete, no to raua râ faaroo ore, ua topa Adamu raua Eva i roto i te hara, te huru tia ore e te pohe.

2 Ua haafifihia te opuaraa a Iehova i te hitu o te mahana e e au ra e eita te reira e tupu. Mai na mahana e ono na mua ˈtu, ua riro te hitu o te mahana ei tausani e e tausani matahiti te maoro. Ua haamoˈa Iehova i te hitu o te mahana e ia hope te reira, e riro te fenua taatoa ei paradaiso no te feia tia roa. (Genese 1:28; 2:3) Ua orure hau râ Adamu raua Eva i te Atua, e nafea ïa te opuaraa a Iehova e tupu ai? Ua itehia te paari hau ê o Iehova na roto i te mau ohipa faahiahia ta ˈna i rave i muri aˈe i tera orureraa hau.

3, 4. (1) Mea nafea te paari hau ê o Iehova i te iteraahia i muri aˈe i te orureraa hau i roto i te ô i Edene? (2) A haapii ai no nia i to Iehova paari, eaha ta tatou e farii ma te haehaa?

3 Ua haa oioi Iehova. Ua faahiti oia i te utua e topa i nia ia Adamu raua Eva e ia Satani, e i te hoê â taime, ua horoa oia i te ravea e faatitiaifarohia ˈi te mau mea atoa. (Genese 3:15) Ua faaite atea Iehova mea nafea ta ˈna i opua i roto i te ô i Edene e tupu ai i te roaraa o te tau e a muri noa ˈtu. Ia hiˈohia, mea ohie roa paha ta Iehova ravea, e itehia râ to ˈna paari rahi a hinaaro roa ˈtu ai tatou e haapii e e feruri maite i te reira. Hau atu â, e tupu iho â te opuaraa a Iehova. E faaorehia te ino atoa, te hara e te pohe. E tauturuhia te mau taata haapao maitai ia riro ei feia tia roa. Noa ˈtu te mau haafifiraa, e tupu ta Iehova opuaraa no te fenua e te huitaata hou a hope ai te hitu o te mahana mai ta ˈna i faaoti i te omuaraa!

4 Eita anei tatou e faahiahia i to Iehova paari rahi? Ua arataihia te aposetolo Paulo ia papai: “Auê . . . te hohonu mau hoi o to ˈna ite e to ˈna paari!” (Roma 11:33) A haapii ai no nia i te mau tuhaa huru rau o te paari o te Atua, e farii anaˈe ma te haehaa o “te mau hiti noa” tera o te paari rahi o Iehova. (Ioba 26:14) Na mua, e hiˈo anaˈe eaha te paari.

Eaha te paari?

5, 6. Eaha te tuatiraa i roto i te ite e te paari e mai te aha te rahi o te ite o Iehova?

5 Mea taa ê te paari e te ite. E nehenehe te mau matini roro uira e haapue i te ite rahi, aore ra i te haamaramaramaraa rahi, eita râ e nehenehe e parau mea paari teie mau matini. Tera râ, te vai ra te tuatiraa i roto i te ite e te paari. (Maseli 10:14) Ei hiˈoraa, ia hinaaro oe i te aˈoraa paari no te rapaau i te hoê maˈi ino mau, e haere anei oe e hiˈo i te hoê taata aita e rea ite to ˈna i roto i tera tuhaa? Eita! No reira, mea titauhia ïa te ite papu no te haa ma te paari mau.

6 E ite hau ê to Iehova. O ˈna “te Arii mure ore,” o Iehova anaˈe ïa te Atua mai tahito mai â e a muri noa ˈtu. (Apokalupo 15:3) Te na ô ra te Bibilia : “Aita e mea i poietehia tei hunahia i te aro o te Atua, e mea mahora te mau mea atoa e te ite-maitai-hia e ana, ia ˈna hoi tatou e faˈi ai i ta tatou i rave.” (Hebera 4:13; Maseli 15:3) Ei Atua poiete, e ite papu to ˈna no nia i te mau mea atoa ta ˈna i hamani e ua ite oia i te ohipa atoa a te taata mai te omuaraa mai â. E hiˈopoa maite oia i te aau, ua ite oia i te manaˈo e te huru mau o te taata tataitahi, eita e roaa ia huna ia ˈna i te tahi mea. (Paraleipomeno 1, 28:9) Ua horoa mai Iehova i te tiamâraa ia maiti, e oaoa roa ïa oia i te ite te faaohipa ra tatou i te reira no te rave i te faaotiraa paari. Hau atu â, e nehenehe Iehova e faaroo e rave rahi pure i te hoê â taime e eita e moˈe ia ˈna i te mau mea atoa ta tatou e faahiti. (Salamo 65:2) Auê te faahiahia e!

7, 8. E nafea e itehia ˈi te ite, te maramarama, te haroˈaroˈa e te paari o Iehova?

7 Taa ê atu i to ˈna ite hau ê, mea maramarama atoa Iehova e te haroˈaroˈa. E ite atoa oia te tuatiraa o te tahi mea e te tahi atu e e haapao o ˈna i te mau tuhaa rii atoa o te hoê tupuraa. E hiˈopoa e e haava oia ma te faataa ê te maitai i te ino, te mea faufaa i te mea faufaa ore. Hau atu â, e hiˈo Iehova i roto roa i te aau. (Samuela 1, 16:7) Mea hau aˈe te maramarama e te haroˈaroˈa i te ite, mea hau roa ˈtu â râ te paari.

8 No te faaite i te paari, e titauhia ia noaa ia oe te ite papu no nia i te tahi mea ia maramarama maitai oe i te reira. I muri iho, e faaohipa oe i ta oe i ite e i maramarama no te rave i te hoê ohipa maitai. No reira i roto i te Bibilia, te auraa o te taˈo “paari,” o te raveraa ïa i te hoê ohipa maitai. Te auraa, e faaohipa Iehova to ˈna ite e maramarama no te faatupu maite i ta ˈna opuaraa. Ma te faaohipa i to ˈna ite e maramarama rahi, e haroˈaroˈa Iehova eaha te faaotiraa maitai roa ˈˈe ia manuïa ta ˈna ohipa. Tera te paari mau! Te faaite ra te hiˈoraa o Iehova e parau mau ta Iesu i faahiti: “Na te mau ohipa parau-tia ta te hoê taata e rave e haapapu e e taata paari oia.” (Mataio 11:19) E ite-maitai-hia te paari o Iehova na roto i te mau mea atoa ta ˈna i hamani.

Te mau haapapuraa o te paari o te Atua

9, 10. (1) Mai te aha te huru o te paari o Iehova e mea nafea to ˈna faaiteraa i te reira? (2) E nafea te huru hamaniraa o te taoˈa tahi ora e haapapu ai i te paari o Iehova?

9 Ua faahiahia aˈenei oe i te aravihi o te hoê taata o te hamani i te taoˈa nehenehe o te tere maitai? Ua titauhia ia ˈna te paari, e ere anei? (Exodo 31:1-3) No ǒ mai ia Iehova te paari, tei ia ˈna anaˈe te paari hau ê. Ua parau te arii Davida no Iehova: “Te arue nei au ia oe, mea faahiahia hoi to ˈu hamaniraahia. Mea faahiahia ta oe mau ohipa, ua ite maitai au i te reira.” (Salamo 139:14) Oia mau, rahi atu â tatou i te haapii no nia i te tino o te taata, rahi atu â tatou i te faahiahia i te paari o Iehova.

10 A feruri na hou a riro mai ai ei aiû, e taoˈa tahi ora oe mai te huero ra te huru. I te haamataraa, ua faatito te hoê taoˈa tahi ora o to oe papa i te hoê taoˈa tahi ora o to oe mama. Tupu mai nei te hoê taoˈa tahi ora apî e haamata ˈtura te reira i te faatupu mai i te tahi atu e rahi roa mai ai te reira, fatata 100 000 miria taoˈa tahi ora to to oe tino. Mea huˈa roa te reira. Mai te peu e ravehia 10 000 aˈe taoˈa tahi ora, e ô te reira i nia i te hoê upoo pine. Teie râ, mea maere e mea faahiahia mau te hamaniraa o te hoê noa taoˈa tahi ora. Aita to ˈna faanahoraa e tuea i te tahi noa ˈˈe matini aore ra taoˈa hamanihia e te taata. Te parau ra te mau aivanaa e e au te hoê taoˈa tahi ora i te hoê oire e patu, e opani, e purumu e e ravea faautaraa ta ˈna. Te vai atoa ra te ravea no te hapono e no te faatae mai i te haamaramaramaraa, no te hamani e no te haaputu i ta ˈna iho maa, no te taui aore ra no te faarue i te viivii, no te paruru ia ˈna iho e tae noa ˈtu i te hoê pu o te faatere i teie mau faanahoraa atoa. Hau atu â, i roto noa tau hora, e nehenehe te hoê taoˈa tahi ora e hamani i te tahi atu taoˈa tahi ora o tei hohoˈa maitai i te matamua!

11, 12. (1) Nohea mai te mau haamaramaramaraa e vai ra i roto i te mau taoˈa tahi ora e e nafea te reira e tuati ai i te Salamo 139:16? (2) E nafea te roro o te taata e faaite ai i te paari o Iehova?

11 Tera râ, e ere hoê anaˈe hohoˈa taoˈa tahi ora. A tupu noa mai ai te pêpe i roto i te opu o te mama, ua riro mai te taoˈa tahi ora matamua ei rave rahi taoˈa tahi ora ma te faanahoraa huru rau. E riro mai te tahi ei uaua uira, ei ivi, ei uaua iˈo, ei toto aore ra ei mata. No roto mai taua mau haamaramaramaraa atoa ra i te “buka” o te taata tataitahi parauhia ADN. Ma te faahiahia, ua aratai te varua moˈa ia Davida ia parau ia Iehova: “Ua ite atoa to mata ia ˈu i roto i te opu, ua papaihia to ˈu mau mero atoa i roto i ta oe buka.”​—Salamo 139:16.

12 Mea taa ê roa te faanahoraa o te tahi mau mero o te tino. E rave anaˈe i te hiˈoraa o te roro o te taata. Ua parau te tahi mau aivanaa aita ˈtu faanahoraa faahiahia aˈe i to te roro. Tau 100 miria hoi taoˈa tahi ora no te mau uaua uira, fatata hoê â rahiraa e te mau fetia i roto i to tatou haapueraa fetia. Ua tuatiati-maite-hia teie mau taoˈa tahi ora te tahi e te tahi. Te na ô ra te mau aivanaa e e nehenehe te hoê roro taata e haaputu i te haamaramaramaraa e vai ra i roto i te mau papai o te mau vairaa buka atoa o te ao nei, e peneiaˈe hau atu i te reira. Noa ˈtu ehia rahiraa matahiti to te aivanaa hiˈopoaraa i te roro, aita â ratou i papu roa ˈtura no nia i to ˈna faanahoraa.

13, 14. (1) Eaha te haapapu ra e “natura paari” to te ro e to te tahi atu mau animara e eaha ta te reira e haapii mai ra no nia i to tatou Atua poiete? (2) No te aha e nehenehe e parau ua hamanihia te puaverevere “ma te paari”?

13 O te taata hoê o te mau mea faahiahia ta Iehova i hamani ma te paari. Te na ô ra te Salamo 104:24: “Mea rahi ta oe ohipa, e Iehova! Ua hamani oe pauroa te reira ma te paari. Ua î te fenua i te mau mea ta oe i hamani.” E ite-papu-hia te paari o Iehova na roto i te mau mea atoa e haaati ra ia tatou. Te tahi hiˈoraa, e “natura paari” to te ro. (Maseli 30:24) Oia mau, mea naho maitai te mau ro. E hamani e e atuatu vetahi i te vahi ofaaraa a haaputu atoa ˈi i reira i te mau manumanu ei maa na te nǎnǎ taatoa. Area te tahi atu, e haa ïa mai te taata faaapu ra te huru ma te tanu i ta ratou iho maa. Ua hamani atoa Iehova i te tahi mau animara ma te horoa ˈtu i te tahi mau ravea taa ê. Ei hiˈoraa, a rere noa ˈi, e nehenehe te raˈo e rave i te tahi mau mea eita e noaa i te manureva ia na reira mai te otoheraa i muri. Area te mau manu o te rere atea, e faaohipa ratou i te mau fetia, te puai arato o te fenua aore ra te tahi huru aveia e vai ra i roto ia ratou. E rave rahi matahiti te maoro, ua hiˈopoa te mau aivanaa i te faanahoraa faahiahia o teie mau animara. E haapapuraa anaˈe teie o te paari rahi o te Atua!

14 Ua haapii rahi mai te mau aivanaa na roto i te mau mea ta Iehova i poiete ma te paari. E hiˈopoa vetahi i te natura no te hamani i te tahi mau mea. Ua mataitai aˈenei oe i te hoê puaverevere? No te hoê taata hamani taoˈa, mea faahiahia roa te hamaniraa o te reira. Eita e manaˈohia mea paari aˈe te puaverevere i te auri aore ra i te ahu paruru o te mutoi. Eaha ïa? E! Mai te peu e hamanihia te hoê upeˈa rahi i te puaverevere, e nehenehe te hoê manureva e rere ra e mau roa ia ˈna! Oia, ua hamani Iehova i taua mau mea atoa ra “ma te paari.”

Na vai i horoa i te “natura paari” i te animara?

Te paari no te faanaho i te mau fetia e te mau melahi

15, 16. (1) E nafea te mau raˈi tei î i te fetia ia haapapu i te paari o Iehova? (2) E nafea te ohipa a te nuu melahi e haapapu ai e Tiaau paari mau o Iehova?

15 Te ite-atoa-hia ra te paari o Iehova na roto i te mau mea ta ˈna i hamani i te raˈi. Mai ta tatou i ite i roto i te pene 5, ua faanaho Iehova i te mau fetia e te mau paraneta maoti “te mau ture e faatere ra i te mau raˈi.” (Ioba 38:33) Mea naho maitai ta ˈna faanahoraa no te mau haapueraa fetia, mai te mea nainai e tae noa ˈtu i te mea rahi roa. E ere i te mea maere ua faaau Iehova i te mau fetia i “te hoê nuu”! (Isaia 40:26) Te vai ra râ te tahi atu nuu o te haapapu atoa ra i te paari rahi o Iehova.

16 Mai ta tatou i tapao i roto i te pene 4, o “Iehova te Atua o te mau nuu” no te mea e nuu melahi tei raro aˈe i ta ˈna faatereraa. E haapapuraa tera o te mana e te paari rahi o Iehova. A feruri na, mea ohipa roa Iehova raua Iesu. (Ioane 5:17) Hoê â atoa ïa no te mau melahi o te tavini ra i te Atua Teitei Roa ˈˈe. E a haamanaˈo, ua tuu Iehova ia ratou i nia ˈˈe i te taata, mea maramarama e mea puai aˈe ratou. (Hebera 1:7; 2:7) Ua faaohipa noa râ Iehova i taua mau melahi atoa ra o “te faatupu ra i ta ˈna parau” e o “te rave ra i to ˈna hinaaro” ma te oaoa ahia ˈtu ra miria e miria matahiti i teie nei. (Salamo 103:20, 21) E ere anei Iehova i te Tiaau paari mau?

O Iehova “te Atua paari hoê roa”

17, 18. No te aha te Bibilia e parau ai o Iehova “te Atua paari hoê roa” e no te aha tatou e faahiahia rahi ai i te paari o Iehova ra?

17 E maere anei tatou ia parau te Bibilia o Iehova “te Atua paari hoê roa”? (Roma 16:27) Aita roa ˈtu! Tei ia Iehova anaˈe te paari hau ê e o ˈna anaˈe te horoa i te paari mau. (Maseli 2:6) No reira, noa ˈtu o Iesu te melahi paari roa ˈˈe ta Iehova i poiete, ua haapapu noa oia o to ˈna Metua te mea paari roa ˈˈe.​—Ioane 12:48-50.

18 A tapao na mea nafea to te aposetolo Paulo faaiteraa i te rahi hau ê o te paari o Iehova, ua papai oia: “Auê te rahi hau ê o ta te Atua mau haamaitairaa e te hohonu mau hoi o to ˈna ite e to ˈna paari! Eita e noaa ia tatou ia taa i ta ˈna mau haavaraa e to ˈna mau haerea!” (Roma 11:33) Na roto i te haamataraa i te irava e te parau ra “Auê,” ua faaite Paulo i to ˈna faahiahia rahi i te paari o Iehova. Mea piri roa te taˈo Heleni hurihia “hohonu mau” ta ˈna i maiti i te taˈo “abuso.” Eaha te hohoˈa ta te aposetolo Paulo i hinaaro e faatupu i roto i to tatou feruriraa? Oia hoi, ia feruri tatou i te paari o Iehova, mai te huru ra e te hiˈo ra tatou i te hoê apoo hohonu mau ma te ore e ite i te hopearaa o te reira. Eita roa ïa e noaa ia tatou ia faito i te rahi o te paari o Iehova e eita roa e roaa ia tatou te ite e vai ra ia Iehova. (Salamo 92:5) Aita anei te reira e haapapu ra i to tatou haihai?

19, 20. (1) No te aha Iehova i faaohipa ˈi i te aeto no te faahohoˈa i to ˈna paari? (2) Mea nafea Iehova i te faaiteraa e tia ia ˈna ia ite eaha te tupu a muri aˈe?

19 Te tahi atu tumu o Iehova “te Atua paari hoê roa,” oia hoi o ˈna anaˈe te nehenehe e ite eaha te tupu a muri aˈe. A haamanaˈo na e ua faaohipa Iehova i te aeto o te ite atea no te faahohoˈa i to ˈna paari. E nehenehe te hoê hohoˈa aeto parauhia aigle royal e raea e pae kilo, mea rahi aˈe râ to ˈna mata i to te hoê taata paari. Noa ˈtu te rere ra o ˈna, e nehenehe te mata o teie aeto e ite i te animara nainai roa na te atea, noa ˈtu ehia metera te atea! Na Iehova iho i parau no te aeto: “E hiˈo to ˈna mata i te atea roa.” (Ioba 39:29) E tano atoa tera parau no Iehova, e tia hoi ia ˈna ia ite i “te atea roa” eaha te tupu a muri aˈe!

20 Mea rahi te haapapuraa i roto i te Bibilia e parau mau te reira. E rave rahi parau tohu aore ra aamu tei papai-ê-na-hia hou te reira a tupu ai. Ehia matahiti na mua ˈtu, ua faaite atea Iehova o vai te upootia i te tahi mau tamaˈi, o vai te mau faatereraa puai o te tia mai e te topa i muri iho, e na reira atoa te ravea e faaohipahia no te haru i te tahi oire.​—Isaia 44:25–45:4; Daniela 8:2-8, 20-22.

21, 22. (1) No te aha mea hape ia parau ua ite ê na te Atua i ta tatou e maiti i te rave i roto i te oraraa? A faataa. (2) E nafea tatou e ite ai eita Iehova e faaohipa i to ˈna paari ma te aroha ore e te ino?

21 Te auraa anei ua ite ê na te Atua i ta oe e maiti i te rave i roto i te oraraa? E pahono te tahi mau haapaoraa, e. Ia na reirahia râ te parau, mai te huru ra ïa e aita Iehova e faaohipa maitai ra i to ˈna paari no te maiti eaha ta ˈna e hinaaro e ite. Mai te peu mea nehenehe roa to oe reo a himene ai, te auraa anei e himene noa oe pauroa te taime? Eita paha ïa! Hoê â atoa no Iehova, e nehenehe o ˈna e ite eaha te tupu a muri aˈe, e ere râ te auraa e na reira noa o ˈna i te mau taime atoa. Hau atu â, mea faatura na Iehova i to tatou tiamâraa, na ˈna i horoa mai i tera ô faufaa mau.​—Deuteronomi 30:19, 20.

22 Te mea ino atu â, ia tiaturi te tahi i te haapiiraa ua ite ê na te Atua i ta tatou e maiti i te rave i roto i te oraraa, e manaˈo oia e faaohipa Iehova i to ˈna paari ma te aroha ore e te ino. Mea hape roa râ te reira! Te haapii ra hoi te Bibilia na te here e turai ia Iehova ia faaite i to ˈna mau huru maitatai, oia atoa ïa to ˈna paari!​—Ioane 1, 4:8.

23. Eaha ˈtu ra ta tatou e rave a ite ai o Iehova te Atua paari mau?

23 Ua papu roa ia tatou e Atua paari mau Iehova. No reira te Parau a te Atua e faaitoito mai ai: “A tiaturi ia Iehova ma to aau atoa, e eiaha e turui i nia i to oe iho maramarama. A haapao i to ˈna manaˈo i roto i ta oe mau ohipa atoa e rave, e na ˈna e faatitiaifaro i to oe mau eˈa.” (Maseli 3:5, 6) I teie nei, e tamata anaˈe i te haapii atu â no nia i te paari o Iehova ia faafatata ˈtu â tatou i to tatou Atua paari hoê roa.