1, 2. ?Fluwa benin yɛ Zoova klɛli e-ɔ? ?Yɛ ngue ti yɛ ɔ klɛli fluwa sɔ’n niɔn?

 WIENUN-ƆN, amun awlɛn su sran kun m’ɔ o lika mmua kpa’n, ɔ klɛli amun fluwa koko nun wa. Kɛ ɔ kan lɔ ndɛ kle amun’n, nanwlɛ, i sɔ’n yo amun fɛ kpa. Ɔ maan kannzɛ amun awlɛn su sran sɔ’n nunman amun wun koko wa’n, sanngɛ kɛ amun klɛ amun wun fluwa’n, amun nin i be afiɛn’n mantan titi.

² E Ɲanmiɛn Zoova mɔ e klo i’n, i kusu klɛli e fluwa kun. Kɛ e kanngan fluwa sɔ’n nun’n, aklunjɔɛ nga e di’n, like fi tomɛn i. Fluwa sɔ’n yɛle Biblu’n. Biblu’n nun’n, Zoova kle e sran wafa ng’ɔ ti’n. Ɔ kle e like ng’ɔ yoli be’n nin ng’ɔ sunnzun kɛ ɔ́ yó be’n. Yɛ ɔ kan ninnge uflɛ wie mun ekun be ndɛ. Ɔ kunndɛ kɛ e fa e wun e mɛntɛn i, i ti yɛ ɔ fɛli i Ndɛ’n mannin e-ɔ. Ajalɛ’n i kpafuɛ nga Ɲanmiɛn mɔ i ngwlɛlɛ’n leman sin’n, ɔ kwla fa naan w’a kɛn i klun ndɛ’n w’a kle e’n, yɛ ɔ fali-ɔ. Wafa nga be klɛli Biblu’n ɔ nin i nun ndɛ’m be kle kɛ Ɲanmiɛn i ngwlɛlɛ’n cɛnnin.

3. ?Wafa sɛ yɛ Zoova kannin Mmla’n nun ndɛ mun kleli Moizi-ɔ?

³ Sran wie’m be kwla usa be wun kɛ: ‘?Ngue ti yɛ Zoova nin klɔ sran mun b’a ijɔman trele-ɔ?’ Laa’n, ɔ sinnin anzi wie’m be lika kannin ndɛ kleli sran  mun. I sɔ yɛ ɔ yoli naan w’a fa Mmla’n w’a man Izraɛlifuɛ mun-ɔn. (Galasifuɛ Mun 3:19) Sanngɛ sran nɛn nga be tili’n, ɔ yo sro kpa. I ti’n, srɛ kunnin be. Ɔ maan be seli kɛ nán Zoova nin be ijɔ sɔ kun. Sanngɛ maan ɔ sin Moizi lika ɔ kan ndɛ’n kle be. (Ezipti Lɔ Tulɛ 20:18-20) Mmla’n i nun ndɛ’m be ti ndɛ kɔe ya nsiɛn (600). Zoova kannin be trele kleli Moizi.

4. ?Sɛ ɔ ti kɛ b’a klɛman Ɲanmiɛn mmla mun’n, nn sran’m be kwla boli be su sɛsɛsɛ be kleli sran uflɛ? Amun fa sunnzun ase kun yiyi nun.

⁴ ?Sɛ ɔ ti kɛ b’a klɛman Mmla’n, nn Moizi i wla kwla kpɛn mmla kwlaa sɔ’n su naan w’a fa kle nvle’n nunfuɛ mun? ?Yɛ be anunman’m be li? ?Bewaanbewaan ndɛ’m be ngunmin su yɛ bé láfi-ɔ? Sɛ ɔ ti kɛ b’a klɛman Ɲanmiɛn i mmla mun’n, nn b’a kwlá boman be su sɛsɛsɛ b’a kleman be anunman mun. Maan e fa sunnzun ase kun e nian. Wienun-ɔn sran kpanngban kpa b’a lɔngɔ lika kun. Kpɛkun be se amun kɛ amun bo ndɛ kun su kle be nun sran ng’ɔ dun mmua’n, naan i kusu ɔ bo su kle i wiengu ng’ɔ mɛntɛn i koko’n, naan be onga’m be yo sɔ lele be guɛ i lɔ. Ndɛ nga sran kasiɛnfuɛ’n ɔ́ tí’n, ɔ nin nga amun kɛnnin i i bo bolɛ nun’n, bé sánsán be wun. Ɲanmiɛn Mmla’n i liɛ’n, w’a yoman sɔ.

5, 6. ?Zoova seli Moizi kɛ ɔ yo i Ndɛ’n i sɛ? ?Yɛ ngue ti yɛ Zoova i ndɛ’n m’ɔ klɛli mannin e’n, ɔ ti e cenjele like dan kpa kun-ɔn?

⁵ Kɛ mɔ Zoova ti ngwlɛlɛfuɛ’n ti’n, ɔ kunndɛli kɛ be klɛ i ndɛ’n be sie. Ɔ seli Moizi kɛ: “Klɛ ndɛ nga mun, afin aenguɛ nga e nin wɔ nin Izraɛli e su tra’n, ɔ taka ndɛ nga’m be su.” (Ezipti Lɔ  Tulɛ 34:27) Afuɛ 1513 ka naan Klisifuɛ’m be blɛ’n w’a ju’n nun’n, yɛ be boli Biblu’n i klɛlɛ’n bo-ɔ. I klɛlɛ’n dili afuɛ akpi kun afuɛ ya nsiɛn afuɛ blu (1.610). Zoova yoli maan sran kɔe ablanan (40) “be kɛnnin i ndɛ mun kpɛ sunman.” “Ɔ yoli i sɔ wafa kpanngban.” (Ebre Mun 1:1) Kɛ ɔ ko yo naan Ɲanmiɛn i Ndɛ’n w’a mlinman’n ti’n, fluwa klɛfuɛ wie’m be kusu, be boli be ɲin ase be klɛli ndɛ sɔ mun sɛsɛsɛ fluwa kpanngban su.—Ɛsdrasi 7:6; Jue Mun 45:1.

⁶ Zoova i ndɛ’n m’ɔ klɛ mannin e’n, ɔ ti e cenjele like dan kpa kun. ?B’a klɛ amun fluwa cinnjin kun le? Kɛ mɔ fluwa sɔ’n wlali amun fanngan kpa ti’n, amun sieli i kpa naan amun a kanngan nun b’a flan nun. I kunngba’n yɛle fluwa nga Zoova klɛli mannin e’n. Kɛ mɔ Zoova maan be klɛli i ndɛ’n ti’n, e kwla kanngan nun cɛn kwlaa yɛ e kwla bu su akunndan. (Jue Mun 1:2) Ɔ maan ‘Ɲanmiɛn Ndɛ’n fɔnvɔ e’ titi.—Rɔmunfuɛ Mun 15:4.

7. ?Kɛ Zoova fali klɔ sran mun kɛ be klɛ i Ndɛ’n, ngue ti yɛ i sɔ’n yi i ngwlɛlɛ’n i nglo-ɔ?

⁷ Kpalɛ mɔ Zoova kpali klɔ sran mun kɛ be klɛ i Ndɛ’n, i sɔ’n yi i ngwlɛlɛ’n i nglo. ?Sɛ ɔ ti kɛ anzi mun yɛ Zoova fali be kɛ be klɛ Biblu’n, nn i nun ndɛ’n yó fɛ kɛ nga sa? Ɔ ti su kɛ anzi’m be kwla yiyi wafa nga be nin Zoova be afiɛn’n mantan kpa’n i nun be kle e. Kpɛkun be kwla kan klɔ sran mɔ be  nin Ɲanmiɛn nantili nanwlɛ su’n be su ndɛ wie. ?Sanngɛ sɛ ɔ ti kɛ anzi mɔ be si ninnge tra e lele’n, mɔ be wunmiɛn’n tra e liɛ’n lele kpe nun’n, yɛ be klɛli Biblu’n, nn i nun ndɛ’m bé yó e liɛ’n su?—Ebre Mun 2:6, 7.

8. ?Ngue yɛ Zoova mannin be nga be klɛli Biblu’n be atin kɛ be yo-ɔ? (An nian ndɛ ng’ɔ o ja ngua lɔ’n nun wie.)

⁸ Kɛ Zoova fali klɔ sran mun kɛ be klɛ i ndɛ’n ti’n, like nga e sa miɛn i wun bɔbɔ cɛ yɛ ɔ fa mannin e-ɔ. Like sɔ’n yɛle fluwa kun mɔ i nun ndɛ’n fin Ɲanmiɛn’n, mɔ i kunngba’n wluwlu klɔ sran’m be wun’n. (2 Timote 3:16) ?Wafa sɛ yɛ Zoova kwla yoli i sɔ liɛ’n niɔn? Kpɛ sunman’n, ɔ mannin be nga be klɛli i ndɛ’n be atin naan be kunndɛ “ndɛ fɛfɛ mun,” naan be klɛ “ndɛ nga be ti nanwlɛ’n.” (Akunndanfuɛ’n 12:10, 11) I sɔ ti yɛ ɔ le Biblu’n nun fluwa kun nin i klɛlɛ wafa’n niɔn. Fluwa klɛfuɛ’m be finwlɛ’n, ɔ nin sran wafa nga be ti’n, be ɲin fite Ɲanmiɛn ndɛ nga be klɛli’n nun. a Kannzɛ ɔ ti sɔ’n, sanngɛ “Ɲanmiɛn bɔbɔ yɛ ɔ fɛli i ndɛ’n wlali be nuan yɛ be kannin-ɔn. Kɛ bé yó sɔ’n, nn Ɲanmiɛn wawɛ’n wo be su.” (2 Piɛli 1:21) Ɔ maan ndɛ kwlaa nga be klɛli’n, ɔ ti “Ɲanmiɛn i ndɛ” sakpa.—1Tesalonikifuɛ Mun 2:13.

9, 10. ?Ngue ti yɛ klɔ sran mɔ Ɲanmiɛn kpali be kɛ be klɛ Biblu’n, ɔ yo maan i nun ndɛ’n wluwlu e wun kpa-ɔ?

⁹ Kɛ mɔ klɔ sran mun yɛ Ɲanmiɛn fali be kɛ be klɛ Biblu’n ti’n, i nun ndɛ’n wluwlu e wun kpa. Be  nga be klɛli Biblu’n be ti klɔ sran kɛ e sa. Fɔ m’ɔ o be nun’n ti’n, ɲrɛnnɛn kunngba nga e wun i’n, be wunnin i wie. Wie liɛ bɔbɔ’n, Zoova wawɛ’n maan be nun wie’m be klɛli be bɔbɔ be sa nga be yoli’n, ɔ nin wafa nga be yoli mɔ be kwla jrannin kekle’n. (2 Korɛntifuɛ Mun 12:7-10) Wafa nga be kannin be bɔbɔ be su ndɛ’n, anzi fi kwlá yoman sɔ.

¹⁰ I wie yɛle Davidi m’ɔ yoli Izraɛli famiɛn’n i liɛ’n. Ɔ yoli sa tɛtɛ wie mun. Jue kun nun’n, Davidi tuli i klun srɛli Ɲanmiɛn kɛ ɔ yaci i wun sa’n cɛ i. Ɔ klɛli kɛ: “Yo min sanwun naan min sa tɛ’n wie. Afin n bɔbɔ n si min sa tɛ mun, yɛ min sa tɛ’n sinsin min ɲin su titi. Nian! Kɛ bé wú min’n, n ti sa tɛ yofuɛ, yɛ min nin wunnzɛli min sa tɛ’n nun. Nán fuan min ɔ ɲrun lɛ. Nán yi ɔ wawɛ’n min su. Be wla m’ɔ bo be wun’n, yɛ ɔ ti tɛ mɔ Ɲanmiɛn i klun jɔ su’n niɔn. Ee Ɲanmiɛn, sran nga i awlɛn w’a kpɔtɔ i klun’n, mɔ i akunndan w’a sanngan’n, a su yimɛn i blo.” (Jue Mun 51:2, 3, 5, 11, 17) Ndɛ sɔ’n kle kɛ Davidi i wla’n boli i wun dan. ?Sran nga fɔ nunmɛn i nun’n, ɔ kwla kan ndɛ kɛ ngalɛ’n sa?

11. ?Sran wafa benin mun yɛ be klɛli be su ndɛ Biblu’n nun ‘naan e si sa-ɔ?’

¹¹ Like kun ekun o lɛ mɔ i ti yɛ Biblu’n i nun ndɛ’n yo e fɛ-ɔ. Yɛle kɛ, Biblu’n nun ndɛ’n i dan lika ɔ kan klɔ sran’m be ndɛ. Sran sɔ’m be nun wie’m be suli Ɲanmiɛn yɛ be nun wie’m b’a sumɛn i. Ninnge nga be yoli’n ɔ nin sa ng’ɔ tɔli be su’n, ɔ nin aklunjɔɛ nga be dili’n be su ndɛ o Biblu’n nun. Wafa nga  ajalɛ nga be fali’n, i bo’n guali’n, ɔ o Biblu’n nun wie. Be klɛli ndɛ sɔ mun “naan e si sa” (Rɔmunfuɛ Mun 15:4) Wafa nga Zoova fa sran sɔ’m be su ndɛ’n kle e like’n, ɔ wluwlu e wun. Maan e nian ndɛ sɔ’m be nun wie mun.

12. ?Wafa sɛ yɛ be nga be nin Ɲanmiɛn b’a nantiman klanman’n, be su ndɛ’n uka e-ɔ?

¹² Biblu’n kan sran wie mɔ be nin Ɲanmiɛn b’a nantiman klanman’n, ɔ nin klunwifuɛ wie’m be ndɛ. Sa ng’ɔ juli be su kusu’n, ɔ kɛn i ndɛ wie. Sran sɔ’m be yoli sa tɛ wie mun. Be sa tɛ sɔ’m be yili be nzuɛn tɛ’n i nglo. I wie yɛle Zida liɛ’n. Kɛ e wun wafa nga ɔ yili Zezi mannin’n, e wun i wlɛ weiin kpa kɛ be wiengu bo waka kpɛlɛ’n ti tɛ. (Matie 26:14-16, 46-50; 27:3-10) Ndɛ kɛ ngalɛ sa’m be wluwlu e wun kpa, yɛ be uka e naan y’a wun ayeliɛ nga be ti tɛ’n be wlɛ naan y’a kpalo be.

13. ?Wafa sɛ yɛ Biblu’n uka e naan y’a wun sa kpa yolɛ’n i wlɛ kpa-ɔ?

¹³ Biblu’n kan Ɲanmiɛn i sufuɛ nanwlɛfuɛ kpanngban be ndɛ wie. Ɔ kan be nantilɛ kpa’n i ndɛ. Nzuɛn kpa ng’ɔ kwla uka e naan y’a fa e wun y’a mantan Ɲanmiɛn’n, sran sɔ’m be yili be nglo. I kun yɛle Ɲanmiɛn sulafilɛ’n. Biblu’n tuli nzuɛn sɔ’n i bo, yɛ ɔ kle e kɛ sɛ e kunndɛ kɛ Ɲanmiɛn i klun jɔ e wun’n, ɔ fata kɛ e lafi i su. (Ebre Mun 11:1, 6) Sran wie mɔ be yili Ɲanmiɛn sulafilɛ’n i nglo kpa’n, be su ndɛ o Biblu’n nun wie. Be nun kun yɛle Abraamun. Ɲanmiɛn mɔ Abraamun lafili i su dan’n ti’n, ɔ ka kaan naan w’a fa Izaaki w’a yi tɛ w’a mɛn i. (Bo Bolɛ, ndɛ tre 22; Ebre Mun 11:17-19) Ndɛ kɛ ngalɛ sa’m be ti’n, e wun like nga be flɛ i Ɲanmiɛn sulafilɛ’n i wlɛ kpa ekun. Nanwlɛ, Zoova si ngwlɛlɛ dan! Afin ɔ seman e ngbɛn kɛ e suan  sa kpa yolɛ. Sanngɛ ɔ kle e wafa nga sran wie’m be yoli sa kpa’n naan y’a kwla sɔnnzɔn be’n.

14, 15. ?Bla kun m’ɔ ɔli Ɲanmiɛn i sua’n nun lɔ’n i su ndɛ benin yɛ Biblu’n kan-ɔn? ?Yɛ ngue yɛ ndɛ sɔ’n kle e Zoova su-ɔ?

¹⁴ Wie liɛ’n, sran’m be su ndɛ nga Biblu’n kan’n, ɔ kle e sran wafa nga Zoova ti’n. I wie yɛle bla nga Zezi wunnin i Ɲanmiɛn i sua’n nun lɔ’n i su ndɛ’n. Le kun’n, Zezi ti sika guawlɛ’n i wun lɛ, ɔ su nian wafa nga sran’m be yi sika be gua nun’n. Aɲanbeunfuɛ sunman be fa “sika nga be miɛnmɛn i wun’n” be man. Sanngɛ Zezi fɛli i ɲin sieli i angbeti bla yalɛfuɛ kun su. Bla sɔ’n “ɔ fali sika mma kanngan nɲɔn” guali sika guawlɛ’n nun. b I kwlaa ng’ɔ le i’n, yɛ ɔ o lɛ-ɔ. Bla sɔ’n i wun akunndan nga Zezi buli’n, i kunngba’n yɛ Zoova buli-ɔ. Zezi seli kɛ: “Angbeti bla yalɛfuɛ nga i liɛ ng’ɔ mannin’n, ɔ tra be kwlaa nga be fali sika guɛli i sika guawlɛ’m be nun’n, be liɛ’n.” Ndɛ sɔ’n i bo’n yɛle kɛ sɛ be kan be onga’m be sika nga be mannin’n i kwlaa bo nun’n, ɔ juman bla sɔ’n i liɛ’n nun.—Marki 12:41-44; Liki 21:1-4; Zan 8:28.

¹⁵ Sran wunmuan nga be ɔli Ɲanmiɛn sua’n nun lɔ cɛn sɔ’n nun’n, angbeti bla sɔ’n i ngunmin yɛ be kɛn i ndɛ Biblu’n nun-ɔn. Nán ngbɛn ti-ɔ. Afin Zoova fa bla sɔ’n i ndɛ’n fa kle e kɛ ɔ ti Ɲanmiɛn kun m’ɔ si ye-ɔ. Kɛ e tu e klun e mɛn i like’n, sɛ i li bɔbɔ ɔ ti kaan sɛ’n, sanngɛ i klun jɔ su. Nanwlɛ, wafa nga Zoova yoli naan y’a wun ndɛ nanwlɛ sɔ’n i wlɛ’n, ɔ leman wunsu. I sɔ’n kan e awlɛn’n dan!

16, 17. ?Kɛ mɔ Zoova w’a yiyiman ndɛ kwlaa nun Biblu’n nun’n, wafa sɛ yɛ i sɔ’n yi i ngwlɛlɛ’n i nglo-ɔ?

¹⁶ Kɛ e klɛ e awlɛn su sran kun i fluwa’n, e klun ndɛ’n kwla sɔn, sanngɛ e klɛ wie e yaci wie lɛ. I kunngba’n, Zoova kannin sran wie mun ɔ nin sa wie’m be ndɛ Biblu’n nun. Kusu kɛ ɔ́ yó i sɔ liɛ’n, w’a yiyiman ndɛ sɔ’m be ngbɛsungbɛsu kwlaa nun. (Zan 21:25) I wie yɛle kɛ, ɔ ju wie’n, kɛ é kánngan Zoova i jɔlɛ dilɛ ndɛ mun Biblu’n nun’n, e wunman be wlɛ kpa. Kɛ mɔ Zoova w’a yiyiman ndɛ kwlaa nun’n, i sɔ’n yi i ngwlɛlɛ’n i nglo wie. ?Wafa sɛ?

¹⁷ Wafa nga Zoova maan be klɛli i ndɛ’n, ɔ yi e klun akunndan’n i nglo. Ebre Mun 4:12 se kɛ: “Afin Ɲanmiɛn i ndɛ’n le ta kpa, ɔ yo maan sran kaci, ɔ la tra tokofi m’ɔ lɛ i ɲrun lɛ i sin’n. Kɛ ɔ wɔ’n, ɔ wlu lele, kpɛkun wafa nga sran kun fa ti i klun lɔ’n nin i nzuɛn’n be ɲin fite weiin. […] Ɔ kwla si sran kun i akunndan’n nin sa ng’ɔ o i awlɛn’n nun’n.” Biblu’n nun ndɛ’n, ɔ yi e klun akunndan’n i nglo. Be nga akplowa silɛ ti yɛ be kanngan nun’n, kɛ be wunman like kun i wlɛ’n, be akunndan’n sanngan. Ɔ maan be kwla bu i kɛ Zoova kloman sran, naan ɔ siman ngwlɛlɛ yɛ ɔ yoman sa i nuan su sɛsɛ.

18, 19. (1) ?Sɛ y’a kaman lɛ y’a wunman Biblu’n nun ndɛ wie i wlɛ’n, ngue ti yɛ ɔ fataman kɛ i sɔ’n sanngan e akunndan-ɔn? (2) ?Sɛ e waan é wún Ɲanmiɛn Ndɛ’n i wlɛ’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo-ɔ? ?Yɛ ngue ti yɛ i sɔ’n kle kɛ Ɲanmiɛn si ngwlɛlɛ dan-ɔn?

¹⁸ Sɛ e suan Biblu’n nun like naan e akunndan’n ti kpa’n, kannzɛ bɔbɔ e wunman Biblu’n nun ndɛ wie wlɛ’n, e akunndan’n sannganman. Kɛ é súan  Biblu’n nun like é kɔ́’n, nn é sí Zoova kpa é kɔ́ e ɲrun. Kannzɛ bɔbɔ i bo bolɛ nun’n, e wunman ndɛ kun wlɛ’n, annzɛ e wunman like nga ti yɛ Ɲanmiɛn fali ajalɛ wie’n i wlɛ’n, sanngɛ Zoova i su like nga e dun mmua suannin’n ti’n, e si kpa kɛ ɔ ti Ɲanmiɛn kun m’ɔ klo sran, m’ɔ yo sa i nuan su sɛsɛ-ɔ.

¹⁹ Sɛ e waan é wún Ɲanmiɛn Ndɛ’n i wlɛ’n, ɔ fata kɛ e fa akunndan kpa e kanngan Biblu’n nun yɛ e suan nun like. Nanwlɛ, i sɔ’n kle kɛ Ɲanmiɛn si ngwlɛlɛ. Afin mɛn’n nun ngwlɛlɛfuɛ’m be fluwa nga be klɛ be’n, “akunndanfuɛ mun nin sa sifuɛ’m be” ngunmin yɛ be kwla wun be nun ndɛ’n i wlɛ-ɔ. Sanngɛ Ɲanmiɛn i fluwa’n i liɛ’n, be nga be klun akunndan’n ti kpa’n be ngunmin cɛ yɛ be kwla wun i nun ndɛ’n i wlɛ-ɔ. Nanwlɛ, Ɲanmiɛn si ngwlɛlɛ dan!—Matie 11:25.

20. ?Ngue ti yɛ saan Zoova ngunmin yɛ ɔ kwla kle e wafa nga e kwla di e mɛn’n i kpa-ɔ? ?Yɛ i sɔ yolɛ nun’n, ndɛ benin yɛ ɔ o Biblu’n nun m’ɔ kwla uka e-ɔ?

²⁰ Zoova i Ndɛ’n nun’n, ɔ kle e wafa nga e kwla di e mɛn’n i kpa’n. Kɛ m’ɔ ti e Yifuɛ’n ti’n, ɔ si ninnge nga e sa mian be wun’n tra e bɔbɔ ba’n. Titi’n, sran kwlaa kunndɛ kɛ be klo i. Sran kwlaa kunndɛ kɛ ɔ́ dí aklunjɔɛ. Yɛ sran kwlaa kunndɛ kɛ ɔ nin i wiengu’m be afiɛn sɛ. “Ngwlɛlɛ ng’ɔ yo sa ye’n” m’ɔ o Biblu’n nun’n kwla uka e naan e liɛ w’a yo ye. (Ɲanndra Mun 2:7) Fluwa nga i akpasua kwlaa nun’n, ndɛ tre kun kle e wafa nga e kwla fa Biblu’n i afɔtuɛ’m be su-ɔ. Maan e kan afɔtuɛ sɔ’m be nun kun i ndɛ.

21-23. ?Afɔtuɛ kpa benin yɛ ɔ kwla uka e naan y’a faman sa nga be yo e’n, y’a sieman e klun-ɔn?

 ²¹ Atrɛkpa’n, amun a sie i nzɔliɛ le kɛ be nga klunngbɔ o be klun’n, be yo be bɔbɔ be wun abɔlɛ. Afin sɛ é kwlá sé’n, klunngbɔ’n ti kɛ trɔ nɔnninnɔnnin wie yɛ b’a sua sa. Kɛ be yo e sa’n mɔ e bu i akunndan trilili’n, e wla guaman ase yɛ e klun jɔman. Fluwa sifuɛ dandan’m be waan be nga be fa sa sie be klun’n, be kwla ɲan awlɛn ba ya ɔ nin tukpacɛ kekle uflɛ wie mun ekun. Sanngɛ laa kpa’n, ka naan fluwa sifuɛ sɔ’m b’a wun i sɔ liɛ’n i wlɛ’n, Biblu’n kannin ngwlɛlɛ ndɛ yɛ’n: “Gua ɔ ya’n i ase, yɛ kpalo ya ble’n” (Jue Mun 37:8) ?Wafa sɛ yɛ e kwla fa afɔtuɛ sɔ’n su-ɔ?

²² Ɲanmiɛn Ndɛ’n se kɛ: “Nanwlɛ, sran ng’ɔ ti akunndanfuɛ’n, ɔ faman ya ndɛndɛ, kɛ be lo i ngasi m’ɔ fɛmɛn i ɲin sieman su’n, ɔ ɲan kɔmin.” (Ɲanndra Mun 19:11) Kɛ be se kɛ sran kun ti akunndanfuɛ’n, i bo’n yɛle kɛ ɔ wun sa’m be bo kpa. Ɔ maan sa nga ti yɛ sran kun kan ndɛ wie annzɛ ɔ yo like wie’n, ɔ wun i wlɛ. Sɛ sran wie yoli e sa’n, maan e bu sa nga ti yɛ ɔ yoli sɔ’n i akunndan. I sɔ’n úka e naan y’a buman sran sɔ’n i wun akunndan tɛ.

²³ Biblu’n man afɔtuɛ kun ekun. Ɔ se kɛ: ‘Sɛ amun wiengu yo amun sa’n, maan ɔ sɔn amun nun. Maan amun yaci sa nga be yoli amun’n cɛ klun ufue su.’ (Kolɔsufuɛ Mun 3:13) Kɛ be se kɛ ‘maan ɔ sɔn amun nun’n’ ɔ kle kɛ, kannzɛ e wiengu’m be ayeliɛ wie kun e ya sɛ’n, sanngɛ maan e tra e awlɛn be wun. Sɛ e yo sɔ’n, e su faman sa e sieman e klun. Kɛ be se kɛ e ‘yaci e cɛ’n,’ i bo’n yɛle kɛ nán maan klunngbɔ tran e klun. E Ɲanmiɛn’n m’ɔ si ngwlɛlɛ’n,  ɔ si kɛ sa wie’m be ti’n, ɔ fata kɛ e yaci e wiengu’m be wun sa cɛ be. Yɛle kɛ i sɔ’n yo e wiengu’m be ye kpɛkun e bɔbɔ e wla gua ase. (Lik 17:3, 4) Nanwlɛ, ndɛ ng’ɔ o Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun’n ti ngwlɛlɛ ndɛ!

24. ?Kɛ e fa Ɲanmiɛn i ngwlɛlɛ ndɛ’m be su’n, i bo’n gua sɛ man e?

²⁴ Klolɛ dan mɔ Zoova klo e’n ti’n, ɔ kunndɛli kɛ ɔ́ kɛ́n i klun ndɛ klé e. Like kpafuɛ ng’ɔ kwla yo naan w’a kɛn i klun ndɛ’n yɛ ɔ yoli-ɔ. Yɛle kɛ ɔ fɛli i wawɛ’n mannin klɔ sran wie mun naan be klɛ fluwa kun. Ɔ maan Zoova bɔbɔ i ngwlɛlɛ ndɛ mun yɛ be o fluwa sɔ’n nun-ɔn. I ngwlɛlɛ ndɛ sɔ’m be ‘kwla lafi be su kpa.’ (Jue Mun 93:5) Kɛ e mɛn dilɛ nun’n e fa ngwlɛlɛ ndɛ sɔ’m be su’n, mɔ e kan be ndɛ e kle e wiengu mun’n, e nin Ɲanmiɛn mɔ i ngwlɛlɛ’n leman sin’n, e afiɛn’n mantan kpa. Like kun ekun m’ɔ kle kɛ Zoova i ngwlɛlɛ’n cɛnnin’n, ndɛ tre ng’ɔ́ bá lɛ’n nun’n, é wá kɛ́n i ndɛ. Like sɔ’n yɛle kɛ ɔ kwla bo sa’m be su naan b’a ju, yɛ ɔ kwla yo naan i klun sa’n w’a kpɛn su.