1, 2. Na ivola cava e sa vola mai vei keda o Jiova, ena vuku ni cava?

 O SE nanuma nona volavola mai vei iko e dua nomu itokani dredre e vakaitikotiko sara vakayawa? Dau vakamarautaki keda dina nona volavola mai vei keda e dua eda veidredreti. Eda dau marau meda rogoca se bulabula vinaka tiko se sega, cava eso na ka e sotava tiko, vaka kina na veika ena lalawataka tu me vakayacora. Na veitaratara va qo e dau vakavolekati keda vei ira na noda itokani dredre, veitalia mada ga ke da veiyawaki tu.

² Ia e rawa ni vakavu marau vakalevu duadua vei keda ke volavola mai vei keda na Kalou eda lomana! Io, e sa volavola dina mai vei keda o Jiova—ena nona Vosa na iVolatabu. Sa vakaraitaka ena nona ivola na ka e baleti koya, na ka e sa cakava, ka e nakita me na cakava, kei na levu tale. Sa solia vei keda o Jiova na nona Vosa ni vinakata meda toro voleka yani vua. Qai digitaka na noda Kalou vuku na sala uasivi duadua me veitaratara mai kina kei keda. E vakavotui dina ga na vuku ena iwalewale ni kena volai na iVolatabu, kei na ka e volai kina.

3. Sala cava a vakadewataka kina o Jiova na Lawa vei Mosese?

³ Era na rairai kaya eso, ‘Na cava e sega ni vakayagataka kina na Kalou e dua tale na sala e bau vakasakiti cake—me kena ivakaraitaki, me vosa ga mai lomalagi—me veitaratara kina kei keda na tamata?’ So na gauna sa dau vosa mai lomalagi o Jiova ni vakayagataki ira na agilosi mera nona mata. Dua na kena ivakaraitaki na nona solia na Lawa vei ira na Isireli. (Kalatia 3:19) Era sautaninini sara ga na lewevuqa ena vuku ni domo mai lomalagi—na levu ni nodra rere era kerekere sara ga kina me kua ni vosa vei ira o Jiova, ia me vakayagataki Mosese ga me vosa vei ira. (Lako Yani 20:18-20) Sa qai rogoca o Mosese na 600 na Lawa nira cavuti yadudua sara ga vua.

4. Vakamacalataka na vuna ena sega kina ni vinaka ke vakadewataki ga e gusu na Lawa ni Kalou.

 ⁴ Ia vakacava ke a sega ni biu vakaivola na Lawa? Ena nanuma rawa o Mosese na icavucavuti matailalai ni Lawa a vakadewataki vua—na kedra vosa yadudua sara ga—me qai donu na kena vakadewataki vei ira na lewenivanua? Vakacava na iyatukawa ena qai muri mai? Mera sa na vakararavi sara tu ga ena Lawa e cavuti ga e gusu? Qo e sega ni iwalewale vinaka me vakadewataki kina na lawa ni Kalou, e sega ni iwalewale nuitaki. Vakasamataka mada se cava ena yaco kevaka mo tukuna e dua na italanoa vua e dua, oti me qai vakadewataka o koya vua e dua tale, oti e lai vakadewataka o koya ya vua e dua tani tale, vakadewataki yarayara tiko me yacova nira sa rogoca e lewe vica vata. Na italanoa e vakadewataki vei koya na kena iotioti e rawa ni duidui sara mai na kena o a talanoataka taumada. Ia a sega ni yaco na leqa qo ena Lawa ni Kalou.

5, 6. Na cava me cakava o Mosese ena vosa i Jiova, me vaka e vakaroti koya kina o Jiova? Na cava eda kalougata kina ni biu tu vakaivola na itukutuku i Jiova?

⁵ Na vuku i Jiova e digitaka kina me biu vakaivola na veika ena tukuna. A vakaroti Mosese: “Vola na vosa qo, niu cakava tiko e dua na veiyalayalati kei iko kei ira na Isireli, me vaka ga na vosa qo.” (Lako Yani 34:27) A qai tekivu na vola iVolatabu ena 1513 B.G.V. Ena loma ni 1,610 na yabaki e tarava, e “levu na gauna, levu tale ga na sala e dau vosa kina na Kalou” vei ira e rauta nira le 40 era qai vola na iVolatabu. (Iperiu 1:1) Ni toso tiko na gauna, a dau nodra itavi na vunivola yalodina mera lavetaka na vosa kece era volai ena iVolatabu taumada me so na kena ilavelave vovou, na sala qo e sega ni kawaboko kina na iVolatabu.—Esera 7:6; Same 45:1.

⁶ Sa vakalougatataki keda dina o Jiova ena nona biuta vakaivola na itukutuku e vakasavuya vei keda. O sa bau ciqoma e dua na ivola o taleitaka sara ga? O taleitaka baleta ni vakacegui iko ena gauna o lomaleqa voli kina—o maroroya voli ga kina, oti ga o se baci wilika? E va sara ga qo na ivola e vola mai vei keda o Jiova.  Ke a sega ni biuta vakaivola o Jiova na nona itukutuku vei keda, ke a sega ni rawa nida wilika e veisiga da qai vakasamataka na ka e tukuna. (Same 1:2) Nida lomaleqa, e rawa nida “vakacegui mai na veika e volai ena iVolatabu.”—Roma 15:4.

7. E laurai vakacava na vuku i Jiova ena nona digitaka na tamata me vola na nona Vosa?

⁷ Na vuku i Jiova e digitaka kina na tamata me vola na nona Vosa. Kaya mada ke ra a vakayagataki na agilosi mera volavola, ena tara tale ga na noda bula na ka era vola, me vaka ga na noda volavola? E rawa nira vakamacalataki Jiova na agilosi mai na nodra rai cecere vakaagilosi, rawa tale ga nira vakamacalataka na nodra veiqaravi vua kei na ka era raica vei ira na tamata yalodina ni Kalou e vuravura. Ia vakacava ena salavata na ivakarau ni noda vakasama kei na ivakarau ni nodra vakasama na kabula vakayalo, o ira e duatani sara na ka era kila, ka era sotava, kei na nodra kaukaua ni vakatauvatani kei keda?—Iperiu 2:6, 7.

8. Na vakatulewa cava e solia na Kalou vei ira na dauvola iVolatabu? (Raica tale ga na ivakamacala e ra.)

⁸ Ena nona digitaka na tamata me volavola, sa vakarautaka kina o Jiova na ka e ganiti keda dina—na ivolatukutuku e “vakavuna na Kalou” na kena volai, ia e tara sara ga noda bula nida wilika. (2 Timoci 3:16) E rawa vakacava qori? Kena irairai ni dau vakalaivi ira vakalevu na dauvolavola mera vakatulewataka sara ga vakataki ira na “vosa rogo vinaka,” mera vola tale ga “na vosa donu, e dina.” (Dauvunau 12:10, 11) Sa rauta me duidui na ivakarau ni volavola ena iVolatabu; baleta nira vola o ira e duidui na kedra ituvaki kei na ivakarau ni nodra bula. a Ia o ira kece na tagane qo era ‘tukuna ga na ka e vinakata na Kalou ena veiuqeti  ni yalo tabu.’ (2 Pita 1:21) O koya gona, na ka kece ga era vola “e vosa ni Kalou.”—1 Cesalonaika 2:13.

9, 10. Na cava e taleitaki ga kina vakalevu na iVolatabu?

⁹ Sa rauta me taleitaki na iVolatabu, nira vola ga na tamata me vakataki keda. Era ivalavala ca, levu tale ga na veivakatovolei kei na ka dredre era sotava. Ena so na gauna, e uqeti ira na yalo i Jiova mera vola sara ga na ka era dui sotava, nodra rai kei na nodra sasaga. (2 Korinica 12:7-10) O koya gona, era vola sara ga na ka era dui sotava ena kena ivolavolai era na sega ni rawa ni cakava na agilosi.

¹⁰ Kena ivakaraitaki, vakasamataki Tevita mada, na tui kei Isireli. Ni sa kilai yalona tale mai ena so na nona ivalavala ca bibi, sa qai vola o Tevita e dua na Same e talaucaka kina na lomana, e masuta na Kalou me vosoti koya. E vola: “[Mo] vakasavasavataki au mai na noqu valavala ca. Niu kila vinaka na noqu cala, qai tu ga e mataqu na noqu ivalavala ca. Raica! Au beitaki ena cala niu sucu mai, qai kunekunetaki au o tinaqu ena ivalavala ca. Ni kua ni viritaki au laivi mai matamuni, kua tale ga ni kauta tani vei au na yalomuni tabu. Na isoro e talei vua na Kalou na yalo e ramusu, na uto e kavoro qai bibivoro, kemuni na Kalou, oni na sega ni cata.” (Same 51:2, 3, 5, 11, 17) E macala ni na tarai iko na vakamamasu nei koya e vola na Same qo. Ia na tamata ivalavala ca ga e rawa ni va qo na nona vakamamasu.

11. Na italanoa dina cava era volai tu ena iVolatabu “meda vakavulici kina”?

¹¹ E tiko e dua tale na vuna e tarai keda kina vakalevu na ka e volai ena iVolatabu. Baleta ni vakamacalataki kina vakalevu na kedra itukutuku o ira era bula dina—o ira era qarava na Kalou kei ira era sega ni qarava na Kalou. Eda wilika na veika era sotava, na veika dredre kei na veika marautaki. Eda raica nodra tauca na vua ni nodra digidigi. Na ivolatukutuku kece qo era volai “meda vakavulici kina.” (Roma 15:4) E vakayagataki ira na italanoa  dina qo o Jiova me vakavulici keda kina, era tara sara ga na lomada. Dikeva mada eso na kena ivakaraitaki.

12. Ena sala cava e vukei keda kina na kedra italanoa eso era sega ni yalodina, e volai tu ena iVolatabu?

¹² Na iVolatabu e tukuni ira eso era sega ni yalodina, eso sara mada ga na tamata torosobu, kei na veika e dui yacovi ira. Ena itukutuku kece qo eda raica na ituvaki e vakaraitaki kina na itovo sega ni vinaka, e vakarawarawataka noda kila na itovo meda qarauni keda kina. Kena ivakaraitaki, e matata sara ga vakasigalevu vei keda na ca ni sega ni yalodina ena ka e cakava sara ga o Jutasa ena nona bukia na vere me vesu kina o Jisu. (Maciu 26:14-16, 46-50; 27:3-10) Na italanoa va qo era tarai keda vakalevu, nira sega ni tukuna wale ga na ivalavala e ca, era tukuna tale ga na vuna era ca kina, qai vakavulica vei keda meda cata na ivalavala va qo.

13. Na sala cava e vukei keda kina na iVolatabu me matata vei keda na ibalebale ni ivalavala vinaka eso?

¹³ Na iVolatabu e vakamacalataki ira tale ga e levu na tamata yalodina ni Kalou. Eda wilika kina na itukutuku ni nodra solibula kei na nodra yalodei. Eda raica kina na bulataki ni so na itovo ena bibi meda bulataka tale ga me rawa kina nida toro voleka vua na Kalou. Kena ivakaraitaki na vakabauta. Na iVolatabu e vakamacalataka na vakabauta qai kaya ni rui bibi me tiko vei keda ke da via vakamarautaka na Kalou. (Iperiu 11:1, 6) Ia e volatukutukutaki tale tu ga kina na kedra italanoa eso era vakaraitaka sara ga ena nodra bula na vakabauta. Vakasamataka mada na vakabauta nei Eparama ena nona sa lai tu vakarau me cabori Aisake. (Vakatekivu, wase 22; Iperiu 11:17-19) Na italanoa va qo e vakarawarawataka sara ga na noda taura na ibalebale ni “vakabauta,” qai dredre meda guilecava. Eda raica sara ga na vuku i Jiova ena nona vakarautaka mai eso na ivakaraitaki bula ni vakabauta kei na ivalavala vinaka tale eso, me ikuri ni nona vakauqeti keda meda saga me tu vei keda na ivalavala vinaka va qori!

14, 15. Na cava e tukuna na iVolatabu me baleta e dua na marama a lako ina valenisoro? Na cava eda vulica me baleti Jiova mai na italanoa qo?

¹⁴ Na italanoa dina tale ga era volai ena iVolatabu era vakaraitaka vei keda eso na ka me baleti Jiova. Vakasamataka mada na  ka eda wilika me baleta e dua na marama a raica o Jisu ena valenisoro. E dabe volekata toka o Jisu na kato ni iyau, sa qai vakaraici ira toka na mai biuta nodra cau. Era lako mai e levu na vutuniyau mera mai biuta na nodra cau “na ivovo ni nodra ilavo.” Ia o Jisu e vakaraica matua e dua na yada dravudravua. E biuta o koya “e rua na ilavo lailai sara.” b Qo na qavu ni sede se bau tu vua. Mani kaya o Jisu, o koya e tautauvata vinaka sara ga na nona rai kei na rai i Jiova: “Vei ira kece na mai biu ilavo ena kato ni cau, e levu duadua na kena e biuta na yada dravudravua qo.” E macala mai na veivosa qo ni kevaka e soqoni vata kece na ilavo e biu ena kato ni cau, e lailai ga ni vakatauvatani kei na duabulu na cau ni marama qo.—Marika 12:41-44; Luke 21:1-4; Joni 8:28.

¹⁵ Vakasamataka mada. Vei ira kece na lako mai na valenisoro ena siga oya, na yada ga qo a cavuti ena iVolatabu! E vakavulici keda o Jiova ena italanoa qo meda kila ni dau vakavinavinakataka o koya na ka eda cakava. E marau o koya me ciqoma na isolisoli eda solia vua mai vu ni lomada, veitalia ke lailai ni vakatauvatani kei na ka era solia eso tale. Na italanoa ni yada e sala vakasakiti dina e vakavulici keda kina o Jiova ena tikina qo!

16, 17. Eda kila vakacava na vuku i Jiova ena nona digia me kua ni volai eso na ka ena nona Vosa?

¹⁶ Ni o volavola vua e dua nomu itokani dredre, ena vakaiyalayala ga na levu ni ka o na rawa ni vola. O koya gona, o na digia vinaka na ka mo na vola. E vaka tale ga qo o Jiova ena nona digia na ka me talanoataka kei ira mera talanoataki ena nona Vosa. Ia ena italanoa se itukutuku qo, e sega ni dau tukuni vakamatailalai na veika kece. (Joni 21:25) Kena ivakaraitaki, ni tukuna na iVolatabu na Siga ni Lewa ni Kalou, de dua eda na sega  ni lomavakacegu ena kena itukutuku. E laurai na vuku i Jiova ena ka e digia me kua ni volai ena nona Vosa. Ena sala cava?

¹⁷ Na ivolavolai ni iVolatabu ena vakaraitaka tale ga se cava e tiko e lomada. E kaya na Iperiu 4:12: “E bula na vosa [se, itukutuku] ni Kalou qai kaukaua, e gata cake mai na iseleiwau batirua, e suaka me wasea na yagoda kei na lomada, na noda isema kei na uro e loma ni suida, me vakavotuya na nanuma kei na inaki ni lomada.” Na itukutuku ni iVolatabu ena tara sara ga na lomada, ena vakatakila mai na noda vakasama kei na noda inaki dina. O ira era wilika ena yalo e vakalelewa era na dau tarabe vakalevu ena itukutuku e sega ni taucoko, ra qai sega ni vakacegui kina. O ira va qo e rawa nira vakatitiqataka na loloma ni Kalou, nona vuku, kei na nona lewadodonu.

18, 19. (a) Na cava meda kua kina ni yavalati ke dua na itukutuku ena iVolatabu e vakavu lomatarotaro, da qai sega ni kunea totolo na kena isau? (b) Na cava meda cakava meda kila kina na Vosa ni Kalou? E laurai vakacava ena tikina qo na vuku levu ni Kalou?

¹⁸ Ena yasana kadua, nida vulica vagumatua na iVolatabu, eda na qai kilai Jiova vinaka, ena qai matata vei keda na ka e vakaraitaka dina tiko na iVolatabu me baleti koya. O koya gona, eda sega ni yavalati ke so na itukutuku ena iVolatabu e vakavu lomatarotaro, da qai sega ni kunea totolo na kena isau. Eda kila ni kevaka eda na vulica tiko ga na iVolatabu, ena qai matata ga mai na veika dina me baleti Jiova na Kalou. Ke sega mada ga ni matata vei keda e dua na ka, se vaka me kena irairai ni veicalati e dua na itukutuku kei na itovo ni Kalou, meda kua ni guilecava ni veika eda sa vulica rawa mai na iVolatabu e sa vakadeitaka oti vei keda ni o Jiova e Kalou dauloloma dina ga, dau veinanumi, qai dau lewadodonu.

¹⁹ O koya gona, kevaka eda via kila na Vosa ni Kalou, e dodonu meda dolava na lomada kei na noda vakasama ena noda wilika kei na noda vulica. Qori e ivakaraitaki levu dina ni vuku i Jiova. Ena vuku ni cava? Baleta na ivola era vola na tamata vuli e rawa wale ga nira kila o ira “na vuku kei na vuli vinaka” vakayago. Ia na volai ni dua na ivola mera kila wale ga o ira e vinaka na lomadra—e sa ivakaraitaki dina ga ni vuku ni Kalou!—Maciu 11:25.

20. Na cava e rawa duadua ga kina vei Jiova me tukuna vei keda na ivakarau ni bula e vinaka meda muria? Na cava e tu ena iVolatabu e rawa ni vukei keda?

²⁰ E vakaraitaka vei keda o Jiova ena nona Vosa na ivakarau ni bula e vinaka taudua meda muria. Ni buli keda, e kila vinaka cake o koya na ka e gadrevi me vinaka kina noda bula. Se sega tale ga ni veisau na ka eda gadreva me vaka na noda dau vinakata meda lomani, meda marau, me vinaka tale ga noda veimaliwai. E vutucoqa ena iVolatabu na “vuku” e rawa ni vukei keda me vakainaki na noda bula. (Vosa Vakaibalebale 2:7) Na iwasewase yadua ni ivolanivuli qo e lewena tiko e dua na wase e vakamacalataka na sala eda na bulataka kina na ivakasala momona ena iVolatabu, ia meda dikeva mada qo e dua ga na kena ivakaraitaki.

21-23. Na ivakasala momona cava ena vukei keda meda kua ni katona na ca se meda cudru tiko ga?

²¹ De dua o sa na vakadinata ni o ira era dau katona na ca ra qai dau kubuta lo tu ga na nodra rarawa era dau vakavuna ga na nodra leqa. Na katoni ni ca e rui icolacola bibi, e rawa ni vakaleqai keda. E rawa ni vakaleqa na vakasama, kauta laivi na bula vakacegu, kei na marau. E dikevi ena tabana vakavuniwai ni katoni ni cudru e rawa ni vakarawarawataka na tauvi mateniuto kei na levu tale na mate bibi. Ia ni bera sara na vakadidike vakavuniwai, sa kaya makawa tu na iVolatabu na ivakasala momona qo: “Mo biuta na cudru qai vakanadakuya na katakata.” (Same 37:8) Ia eda na cakava vakacava qo?

²² Qo tale e dua na ivakasala momona mai na iVolatabu: “Na nona yalomatua na tamata e berabera kina ni cudru, e kena idivi ni dau raibaleta na cala.” (Vosa Vakaibalebale 19:11) Na nona yalomatua e dua ena raica rawa kina na ka e sega ni raica rawa na mata. Na yalomatua e via vaka tiko na bulataki ni ka e kilai, ni rawa ni vukei keda meda kila na vu ni ka e tukuna se ka e cakava e dua. Noda saga meda biuti keda ena kena ituvaki ena vukei keda meda kua ni raici koya cala se nanumi koya vakatani.

²³ Na ikuri ni ivakamacala qo e tiko tale ga ena iVolatabu:  “Moni dau yalorawarawa, ni dau veivosoti tale ga vakarawarawa.” (Kolosa 3:13) Na vosa “oni dau yalorawarawa,” e kena ibalebale nida na sega ni sauma na ca e caka vei keda, eda na vakalaiva ga. Ni tiko vei keda na vosota va qo, eda na sega ni katona na veicudruvi lalai kece ga e yaco. O koya e “veivosoti” e sega ni cudru tiko ga. E kila na noda Kalou vuku ni dodonu meda dau veivosoti ke tiko na vuna meda veivosoti kina. Ena sega ni vakila wale ga na kena yaga o koya e vosoti, ia vakauasivi o keda ni na vakacegu na noda vakasama kei na lomada. (Luke 17:3, 4) Sa duatani ga na vuku ena Vosa ni Kalou!

24. Na cava ena yaco nida moica noda bula me salavata kei na vuku vakalou?

²⁴ Dua na ka na nona lomani keda o Jiova, oya na vuna e vakaraitaka mai kina vei keda eso na ka. Mani digia na sala vinaka duadua—me volai e dua na ivola, mera vola ga na tamata, ia e vakamuai ira na yalo tabu ni Kalou. Oya na vuna e laurai ga kina ena drauniveva kece ni iVolatabu na vuku ni Kalou. E “nuitaki” na vuku qo. (Same 93:5) Nida moica noda bula me salavata kei na vuku qo da qai wasea yani, eda na volekata kina na Kalou vuku duadua. Eda na veivosakitaka ena wase e tarava e dua tale na ivakaraitaki vakasakiti ni vuku i Jiova: nona rawa ni parofisaitaka na ka e se bera ni yaco, kei na nona vakayacora na nona inaki.