18-تاراۋ
‹قۇداي سوزىندەگى› دانالىق
1، 2. ەحوبا بىزگە قانداي حات جازعان جانە نە ٷشىن؟
الىستا تۇراتىن سۇيىكتى ادامىڭنان سوڭعى رەت قاشان حات الدىڭ؟ كوڭىلگە جاقىن جاننىڭ شىن جۇرەكتەن جازعان حاتىن العاندا، ٴماز-مەيرام بولامىز. ونىڭ امان-ساۋ ەكەنىن، نە ىستەپ، نە قويىپ جاتقانىن، العا قويعان ارمان-ماقساتىن ٴبىلىپ، كوڭىلىمىز ٴبىر مارقايىپ قالادى. ارا-قاتىناستى ۇزبەي، وسىلاي ارالاسىپ تۇرعانى قاشىقتىققا قاراماستان، ادامداردى ٴبىر-بىرىنە جاقىنداتا تۇسەدى.
2 ال ٶزىمىز سۇيەتىن قۇدايدان «حات» العانىمىز ٴبىزدى ودان دا بەتەر قۋانتۋى كەرەك ەمەس پە؟ قانداي دا ٴبىر ماعىنادا ەحوبا، شىنىمەن-اق، بىزگە حات جازعان. بۇل — ونىڭ ٴسوزى كيەلى كىتاپ. كيەلى كىتاپتا ول ٶزى جايلى، نە ىستەگەنىن جانە بولاشاقتا نە ىستەيتىنىن، سونداي-اق كوپتەگەن باسقا دا نارسەلەر جازعان. ەحوبا بىزگە ٶز ٴسوزىن بەردى، ويتكەنى ول بىزبەن تىعىز قارىم-قاتىناستا بولۋدى قالايدى. بۇل ٷشىن اسقان دانا قۇدايىمىز ەڭ كەرەمەت جولدى تاڭداعان. كيەلى كىتاپتىڭ قالاي جازىلعانى جانە وندا نە جازىلعانى — تەڭدەسى جوق دانالىقتىڭ كورىنىسى.
نەگە جازباشا تۇردە؟
3. ەحوبا مۇساعا ٶز زاڭىن قالاي بەرگەن؟
3 بالكىم، الدەبىرەۋ: «نەگە ەحوبا ادامدارمەن الدەقايدا اسەرلى بولاتىنداي ەتىپ، ايتالىق، اسپاننان سويلەۋ ارقىلى قارىم-قاتىناس جاسامايدى؟»— دەپ سۇرار. شىندىعىنا كەلگەندە، ونىڭ پەرىشتەلەر ارقىلى كوكتەن سويلەگەن كەزدەرى بولعان. مىسالى، ول يسرايل حالقىنا تاۋرات زاڭىن بەرگەندە سولاي ەتكەن (عالاتتىقتارعا 3:19). كوكتەن كەلگەن داۋىستىڭ ايبارلى بولعانى سونشالىق — يسرايلدىكتەردى ۇرەي بيلەپ، ەحوبا مۇسا ارقىلى تىلدەسسە ەكەن دەگەن ٶتىنىش بىلدىرگەن (مىسىردان شىعۋ 20:18—20). سوندىقتان 600 دەي ەرەجەدەن تۇراتىن زاڭنىڭ ٵربىر ٴسوزى مۇساعا اۋىزشا ايتىلعان.
4. نەگە قۇداي زاڭىن اۋىزشا جەتكىزۋ سەنىم ارتۋعا تۇرارلىق ٴتاسىل بولماس ەدى؟
4 الايدا بۇل زاڭ ەشقاشان قاعاز بەتىنە تۇسىرىلمەگەن بولسا شە؟ مۇسا حالىققا وسى ۇساق-تۇيەگىنە دەيىن تولىق بەرىلگەن زاڭ جيناعىنىڭ ٴسوز ساپتاۋىن وزگەرتپەستەن، ەشتەڭەنى بۇرمالاماستان جەتكىزە الار ما ەدى؟ ال كەيىنگى ۇرپاقتار جونىندە نە دەۋگە بولادى؟ ولار وزدەرىنە اۋىزشا جەتكەن سوزدەرگە تولىق سەنىم ارتا الار ما ەدى؟ قۇداي زاڭدارى وسىلاي جەتكىزىلسە، وعان سەنىم ارتۋعا بولاتىندىعىنا كۇمان بار. مىسالى، سەن ٴبىر وقيعا ايتىپ، سودان ونى ٴبىراز ادام بىرىنەن-ٴبىرى ٸلىپ اكەتىپ وتىردى دەلىك. سوڭعى ادامنىڭ ەستىگەنى و باستاعى ايتىلعان وقيعادان مۇلدەم وزگەشە بولاتىندىعى ٴسوزسىز. ٴبىراق قۇداي زاڭىنا مۇنداي قاۋىپ تونگەن جوق.
5، 6. ەحوبا مۇساعا نە ىستەۋدى بۇيىردى جانە نەگە ەحوبانىڭ جازباشا ٴسوزى ٴبىز ٷشىن زور باتا؟
5 دانا قۇداي ەحوبا ٶز ٴسوزىن قاعاز بەتىنە ٴتۇسىرىلسىن دەپ شەشتى. ول مۇساعا: «وسى سوزدەردى جازىپ قوي. مەن سەنىمەن جانە بۇكىل يسرايل حالقىمەن كەلىسىمىمدى سولاردىڭ نەگىزىندە جاسايمىن»،— دەپ بۇيىردى (مىسىردان شىعۋ 34:27). ٴسۇيتىپ، ب. ز. ب. 1513-جىلدان باستاپ كيەلى كىتاپ جازىلا باستادى. كەلەسى 1610 جىل بويى ەحوبا كيەلى كىتاپتى جازعان 40 قا جۋىق كىسىگە «الدەنەشە رەت ٴتۇرلى جولدارمەن ٶز حابارىن» جەتكىزىپ وتىردى (ەۆرەيلەرگە 1:1). ال ادال «كوشىرمەشىلەر»، ٶز كەزەگىندە، تۋرا كوشىرمەلەر جاساپ، جازبالاردى بۇرمالانۋدان ساقتاپ قالۋ ٷشىن بارىنشا كۇش سالدى (ەزرا 7:6، جد؛ ٴزابۋر 45:1 [44:2]، جد).
6 ەحوبانىڭ جازباشا ٴسوزى — ٴبىز ٷشىن زور باتا. جۇرەگىڭە جىلى تيگەنى سونشالىق — بالكىم جانىڭا جۇبانىش بەرگەننەن بولار — ساقتاپ قويىپ، قايتا-قايتا وقىعان حات العانسىڭ با؟ ەحوبانىڭ بىزگە جازعان حاتى تاپ سونداي. ەحوبانىڭ ٴسوزى جازباشا بولعاندىقتان، ٴبىز ونى ۇنەمى وقىپ، وندا ايتىلعانداردىڭ ۇستىنەن وي جۇگىرتە الامىز (ٴزابۋر 1:2). قاي كەزدە بولماسىن، ودان جۇبانىش الۋىمىزعا بولادى (ريمدىكتەرگە 15:4).
نەگە ادامدار جازعان؟
7. كيەلى كىتاپتى ادامدارعا جازدىرعانىنان ەحوبانىڭ دانالىعى قالاي كورىنەدى؟
7 ەحوبانىڭ ٶز ٴسوزىن جازدىرۋ ٷشىن ادامداردى قولدانعانى — دانالىعىنىڭ كورىنىسى. ٶزىڭ ويلاپ كورشى، ەگەر ول بۇل ٸستى پەرىشتەلەرگە تاپسىرعاندا، كيەلى كىتاپ بىزگە ٴدال قازىرگىدەي تارتىمدى بولار ما ەدى؟ پەرىشتەلەر ەحوبانى وزدەرىنىڭ اسقاق كوزقاراستارىنا ساي سۋرەتتەپ، وعان دەگەن بەرىلگەندىكتەرىن ٴبىلدىرىپ، سونداي-اق ادامدار اراسىنداعى ونىڭ ادال قىزمەتشىلەرى جونىندە، ارينە، جازا الار ەدى. ٴبىراق ٴبىلىمى، قابىلەتى مەن كۇشى بىزدىكىنەن الدەقايدا زور وسى كەمەلدى رۋحاني جاراتىلىستاردىڭ وي قالپىن ٴبىز تۇسىنە الار ما ەدىك؟ (ەۆرەيلەرگە 2:6، 7)
8. قاي ماعىنادا كيەلى كىتاپتى جازعان ادامدار ٶز قابىلەتتەرىن قولدانعان؟ (سىلتەمەنى دە ەسكەر)
8 كيەلى كىتاپتى ادامدارعا جازدىرۋىمەن ەحوبا تاپ بىزگە قاجەتتى نارسەنى، ياعني ‹قۇداي رۋحىنىڭ جەتەلەۋىمەن جازىلعان›، سويتە تۇرا ادامدارعا تۇسىنىكتى جازبانى، بەرگەن (تىموتەگە 2-حات 3:16). ەحوبا ونى قالاي جازدىردى ەكەن؟ كوپ جاعدايدا ول ‹شىندىق سوزدەردى انىق جازۋ› ٷشىن ‹ادەمى سوزدەردى› ادامداردىڭ ٶز قابىلەتتەرىنە ساي تاڭداۋلارىنا جول بەرگەنگە ۇقسايدى (ەككلەسياست 12:10، 11). وسىنى ەسكەرەر بولساق، كيەلى كىتاپتىڭ ٵر ٴتۇرلى مانەردە جازىلعانىن تۇسىنۋگە بولادى: ٵر كىتاپتان جازۋشىنىڭ شىققان تەگى مەن بولمىسىنىڭ اسەرى بايقالادى a. ٴبىراق ولار ونى ‹قۇدايدىڭ كيەلى رۋحىنىڭ قوزعاۋ سالۋىمەن› جازعان (پەتىردىڭ 2-حاتى 1:21). سوندىقتان ولاردىڭ ەڭبەكتەرىنىڭ ناتيجەسىن ورىندى تۇردە قۇداي ٴسوزى دەۋگە بولادى (سالونيقالىقتارعا 1-حات 2:13).
‹كيەلى جازبالاردىڭ ٴبارى قۇداي رۋحىنىڭ جەتەلەۋىمەن جازىلعان›
9، 10. نەگە ادامدار جازعاندىقتان كيەلى كىتاپ بىزگە تارتىمدى ٵرى جانعا جىلۋ بەرەدى دەۋگە بولادى؟
9 ادامدار جازعاندىقتان كيەلى كىتاپ بىزگە تارتىمدى ٵرى جانعا جىلۋ بەرەدى. سول كەمەلسىز ادامداردا دا بىزدىكى سياقتى سەزىمدەر بولعان، ٴبىز سياقتى قيىندىقتارعا كەزىككەن، قىسىمشىلىق كورگەن. كەيدە ەحوبانىڭ رۋحى ىشكى سەزىمدەرى مەن جان كۇيزەلىستەرىن جازۋعا قوزعاۋ سالىپ وتىرعان (قورىنتتىقتارعا 2-حات 12:7—10). ولار ٴبىرىنشى جاقتان جازىپ، ەشبىر پەرىشتە ايتىپ جەتكىزە المايتىن جايتتاردى اڭگىمە ەتكەن.
10 مىسال رەتىندە يسرايل پاتشاسى ٴداۋىتتى الىپ كورەيىكشى. بىرنەشە اۋىر كۇنا جاساپ قويعاننان كەيىن، ول قۇدايعا جالبارىنىپ كەشىرىم سۇراپ، كوڭىلىندەگىنى اقتارىپ جىر قىلىپ جازعان. ول بىلاي جىرلادى: «كۇنالارىمنان تۇگەل تازارتا گور! قىلمىستارىمدى جاقسى بىلەمىن دە، كۇنالارىم ٵردايىم تۇر ەسىمدە. مەن كۇناكار بوپ دۇنيەگە كەلدىم، قۇرساقتا جاتقاندا-اق كۇناكار ەدىم. قاسىڭنان مەنى قۋىپ شىعا كورمە، كيەلى رۋحىڭدى مەنەن الا كورمە، ال قۇدايعا ۇنامدى سي، قۇرباندىق — كۇناسىنا شىنىمەن وكىنگەن رۋح، شىن وكىنىپ، باعىنعان جۇرەككە سەن تەرىس قارامايسىڭ، ۋا، قۇداي يەم» (ٴزابۋر 51:2، 3، 5، 11، 17 [50:4، 5، 7، 13، 19]). ٴداۋىتتىڭ قالاي جانى كۇيزەلگەنىن سەزىنە الدىڭ با؟ جۇرەكتەن شىققان وسىنداي سوزدەردى تەك كەمەلسىز ادامدار عانا ايتىپ جەتكىزە الادى ەمەس پە؟!
نەگە ادامدار جايلى جازىلعان؟
11. كيەلى كىتاپتا ‹بىزگە ٴتالىم بولاتىن› قانداي ومىردەن الىنعان مىسالدار جازىلعان؟
11 كيەلى كىتاپتى ٴبىز ٷشىن تارتىمدى ەتەتىن تاعى ٴبىر نارسە بار. جالپى العاندا، ول — تاريحتا ٶمىر سۇرگەن ادامدار جايلى كىتاپ. ال ولاردىڭ ٴبىرى قۇدايعا قىزمەت ەتكەن بولسا، وزگەلەرى ولاي ەتپەگەن. ٴبىز ولاردىڭ نە ىستەگەنى، باستارىنان كەشكەن قيىندىقتارى مەن قۋانىشتارى جونىندە وقيمىز. ولاردىڭ ومىردە قابىلداعان شەشىمدەرىنىڭ ارتى نە بولعانىن كورەمىز. مۇنداي وقيعالار «بىزگە ٴتالىم بولسىن دەپ» جازىلعان (ريمدىكتەرگە 15:4). ومىردەن الىنعان وسىنداي مىسالدار ارقىلى ەحوبا ٴبىزدىڭ جۇرەگىمىزگە جەتەتىندەي ەتىپ ٴتالىم بەرەدى. سونداي مىسالداردىڭ بىرنەشەۋىن قاراستىرىپ كورەيىك.
12. كيەلى كىتاپتاعى وپاسىز ادامدار جونىندەگى ۇزىندىلەر قاي جاعىنان بىزگە كومەكتەسەدى؟
12 كيەلى كىتاپتا وپاسىز، ٴتىپتى زۇلىم ادامدار جونىندە ٵرى ولارمەن نە بولعانى تۋرالى جازىلعان. مۇنداي ۇزىندىلەردەن ٴبىز جاعىمسىز قاسيەتتەردىڭ قالاي كورىنىس الاتىنىن بايقايمىز، وسىلايشا ولاردىڭ قانشالىقتى تارتىمسىز ەكەندىگىن ٴتۇسىنۋ وڭايىراق بولادى. مىسالى، ەشقانداي زاڭ وپاسىزدىقتىڭ قانشالىقتى سوراقى قىلىق ەكەنىن يساعا ساتقىندىق جاساعان ياھۋدانىڭ ايقىن بەينەسىنەن ارتىق سۋرەتتەپ بەرە الماسا كەرەك-ٴتى (ماتاي 26:14—16، 46—50؛ 27:3—10). وسىنداي ۇزىندىلەر بىزگە قاتتى اسەر ەتىپ، جاعىمسىز قاسيەتتەردى كورە بىلۋگە جانە ولاردان اۋلاق بولۋعا كومەكتەسەدى.
13. قالايشا كيەلى كىتاپ جاعىمدى قاسيەتتەردىڭ ٴمانىن تەرەڭىرەك تۇسىنۋىمىزگە كومەكتەسەدى؟
13 كيەلى كىتاپتا قۇدايدىڭ كوپتەگەن ادال قىزمەتشىلەرى جونىندە دە اڭگىمەلەنەدى. ٴبىز ولاردىڭ قۇدايعا بەرىلگەندىك تانىتقاندارى تۋرالى وقيمىز. ولاردىڭ بويىنان ەحوباعا جاقىنداۋ ٷشىن قانداي قاسيەتتەر دامىتۋىمىز كەرەكتىگىن كورەمىز. مىسالعا سەنىمدى الايىق. كيەلى كىتاپتا سەنىمگە ناقتى انىقتاما بەرىلەدى جانە قۇدايعا ۇنامدى بولۋ ٷشىن ونىڭ قانشالىقتى ماڭىزدى ەكەندىگى ايتىلادى (ەۆرەيلەرگە 11:1، 6). سونداي-اق وندا ومىرلەرىندە زور سەنىم تانىتقان ادامداردىڭ اسەرلى مىسالدارى دا بار. ىسقاقتى قۇرباندىققا بەرگەلى جاتقانداعى ىبىرايىمنىڭ سەنىمى جايلى ويلاپ كورشى (جاراتىلىس 22 تاراۋ؛ ەۆرەيلەرگە 11:17—19). وسىنداي ۇزىندىلەردىڭ ارقاسىندا «سەنىم» ٴسوزىنىڭ ٴمانى تەرەڭدەي ٴتۇسىپ، ونى ٴتۇسىنۋ دە اناعۇرلىم وڭاي بولادى. ەحوبانىڭ ٴبىزدى جاعىمدى قاسيەتتەردى دامىتۋعا شاقىرىپ قانا قويماي، ولاردى ومىردە قالاي تانىتۋعا بولاتىنىن كورسەتۋ ٷشىن كەرەمەت مىسالداردىڭ ٶز سوزىندە جازىلعانىنا قام جاساعانى نەتكەن دانالىق دەسەڭشى!
14، 15. كيەلى كىتاپتا عيباداتحاناعا كەلگەن جەسىر ايەل جونىندە نە ايتىلعان جانە وسى وقيعادان ەحوبا جايىندا نە بىلەمىز؟
14 كيەلى كىتاپتا ومىردە بولعان وقيعالار اڭگىمەلەنگەنىنىڭ ارقاسىندا ٴبىز ەحوبانىڭ بولمىسى جونىندە ٴبىراز نارسە بىلەمىز. عيباداتحانادا يسانىڭ نازارى اۋعان ايەل جونىندە نە جازىلعانىن قاراستىرىپ كورەيىكشى. يسا ساداقا سالاتىن ساندىقتاردىڭ قاسىندا ادامداردىڭ ساداقا سالىپ جاتقاندارىنا قاراپ وتىرادى. كوپتەگەن باي ادامدار كەلىپ، ‹وزدەرىنەن ارتىلعانىن ساداقا ەتىپ› جاتادى. ٴبىراق يسانىڭ نازارى ٴبىر بەيشارا جەسىر ايەلگە اۋادى. ول ساندىققا (تاۋرات) «ٴبىر كودرانت بولاتىن ەكى لەپتا سالدى» b. بۇل ونىڭ سوڭعى اقشاسى ەدى. سوندا ەحوبانىڭ كوزقاراسىن كەمەلدى تۇردە كورسەتەتىن يسا بىلاي دەپ ەسكەردى: «اقشا سالعانداردىڭ بارلىعىنان دا مىنا بەيشارا جەسىر كوپ سالدى». وسى سوزدەرگە ساي، ونىڭ سالعان ساداقاسى وزگەلەردىكىنىڭ ٴبارىن قوسا العانداعىدان كوپ بولعان (مارقا 12:41—44؛ لۇقا 21:1—4؛ جوحان 8:28).
15 سول كۇنى عيباداتحاناعا كەلگەندەردىڭ ٴبارىنىڭ ىشىنەن جەسىر ايەلگە ەرەكشە كوڭىل بولىنگەنى ٵرى ول جايىندا كيەلى كىتاپقا جازىلعانى قايران قالدىرادى ەمەس پە؟ وسى مىسال ارقىلى ەحوبا ٶزىن ريزاشىلىقتى بىلەتىن قۇداي رەتىندە تانىتادى. ول ٴبىزدىڭ شىن كوڭىلدەن بەرگەن تارتۋ-تارالعىمىزدى، مەيلى ول وزگەلەردىكىمەن سالىستىرعاندا بولماشى عانا بولسىن، ريزاشىلىقپەن قابىل الادى. ەحوبا جۇرەككە سونداي جىلى تيەتىن وسى شىندىقتى بۇدان جاقسى جولمەن كورسەتە الار ما ەدى!؟
كيەلى كىتاپتا نە جازىلماعان؟
16، 17. ٶز سوزىنە نەنى جازىپ، نەنى جازباۋدى شەشكەنىنەن ەحوبانىڭ دانالىعى قالاي كورىنەدى؟
16 ٶزىڭ سۇيەتىن ادامعا حات جازعاندا، ادەتتە كوڭىلىڭدەگىنىڭ ٴبارىن حاتقا سيدىرۋ مۇمكىن ەمەس. سوندىقتان نە جازۋ كەرەكتىگىن بايسالدىلىقپەن سالماقتاپ-سارالاپ الاسىڭ. سول سياقتى ەحوبا دا ٶز سوزىندە بەلگىلى ٴبىر ادامدار مەن وقيعالار جايلى جازعان. ٴبىراق سول اسەرلى وقيعالار بارلىق بۇگە-شىگەسىنە دەيىن سۋرەتتەلىپ، ۇساق-تۇيەگىنە دەيىن تۇسىندىرىلە بەرمەيدى (جوحان 21:25). مىسالى، قۇدايدىڭ ۇكىمىنىڭ جۇزەگە اسىرىلۋى جونىندە ايتىلعاندا، تۋىنداعان سۇراقتارىمىزدىڭ بارىنە جاۋاپ تابا بەرمەيتىن شىعارمىز. ەحوبانىڭ ٶز سوزىنە نەنى جازىپ، نەنى جازباۋدى شەشكەنىنەن دە دانالىعى كورىنەدى. قالايشا؟
17 كيەلى كىتاپتىڭ جازىلۋ ٵدىسى ارقىلى ٴبىزدىڭ جۇرەگىمىزدە نە بارى تەكسەرىلەدى. ەۆرەيلەرگە 4:12 دە: «قۇدايدىڭ ٴسوزى [نەمەسە حابارى] ٴتىرى، اسەرى دە كۇشتى. ول ەكى ٴجۇزدى سەمسەردىڭ قايسىسىنان دا وتكىر، بويىمىزعا تەرەڭ ەنىپ، جان مەن رۋحتى ايىرىپ... ىشكى دۇنيەمىزدەگى وي-نيەتىمىزدى اشكەرەلەپ، باعالايدى»،— دەلىنگەن. كيەلى كىتاپتاعى حابار تۇلا بويىمىزعا تەرەڭ ەنىپ، ويىمىز بەن نيەتىمىزدى ايان ەتەدى. ونى سىن كوزبەن وقيتىن ادامعا قاناعاتتاندىرارلىق مالىمەت جەتىسپەيتىندەي بولىپ كورىنەتىن ۇزىندىلەر «سۇرىندىرەتىن تاس» بولا بەرەدى. مۇنداي ادام ٴتىپتى ەحوبانىڭ، شىنىندا دا، ٴسۇيۋشى، دانا ٵرى ٵدىل ەكەندىگىنە دە كۇماندانۋى مۇمكىن.
18، 19. ا) قانداي دا ٴبىر ۇزىندىگە قاتىستى سۇراقتار تۋىپ، ولارعا بىردەن جاۋاپ تابا الماساق نەگە قامىقپاۋىمىز كەرەك؟ ٵ) قۇداي ٴسوزىن ٴتۇسىنۋ ٷشىن نە قاجەت جانە نەگە بۇل ەحوبانىڭ اسقان دانالىعىنىڭ كورىنىسى بولىپ تابىلادى؟
18 ال ەگەر كيەلى كىتاپتى شىن كوڭىلمەن مۇقيات زەرتتەر بولساق، ٴمانماتىندى ۇيلەستىرە وتىرىپ، ەحوبانىڭ قانداي قۇداي ەكەنىن تانىپ-بىلەمىز. سوندىقتان قانداي دا ٴبىر ۇزىندىگە قاتىستى سۇراقتار تۋىپ، ولارعا بىردەن جاۋاپ تابا الماساق قامىقپايمىز. ويلاپ كورەيىكشى، ۇلكەن قۇراستىرما سۋرەتتەن جاسالعان جۇمباقتى شەشكەندە، ونىڭ قانداي دا ٴبىر بولشەگىن قايدا قويارىمىزدى نەمەسە وزگە ٴبىر بولشەگىن قالاي قيۋلاستىراتىنىمىزدى بىلمەيتىن شىعارمىز. ٴبىراق، مەيلى ۇزدىك-ۇزدىك بولسىن، ٵر بولىگىن قۇراستىرعان سايىن، اقىر سوڭىندا سۋرەتتىڭ قانداي بولۋى كەرەكتىگى ايقىندالا تۇسەدى عوي. تاپ سول سياقتى كيەلى كىتاپتى زەرتتەگەندە، بىرتىندەپ ەحوبانىڭ قانداي قۇداي ەكەنىن تەرەڭ تۇسىنە باستايمىز، ٴسۇيتىپ، ونىڭ بولمىسىمەن جالپى تانىسامىز. ٴتىپتى قانداي دا ٴبىر ٷزىندىنى تۇسىنە الماعان نەمەسە ونى قۇدايدىڭ بولمىسىمەن ۇيلەستىرە الماعان كۇندە دە، بۇگىنگە دەيىن كيەلى كىتاپتان ەحوبا تۋرالى بىلگەنىمىز ونى سۇيىسپەنشىلىككە ادال جانە ٵدىل قۇداي دەپ بىلۋىمىزگە جەتكىلىكتى.
19 ولاي بولسا، قۇداي ٴسوزىن ٴتۇسىنۋ ٷشىن، ٴبىز ونى شىن جۇرەكتەن ٵرى دۇرىس نيەتپەن زەرتتەۋگە ٴتيىسپىز. بۇدان ەحوبانىڭ اسقان دانالىعى كورىنەدى ەمەس پە؟ وقىمىستى ادامداردىڭ قولىنان تەك ‹دانىشپاندار مەن بىلگىشتەر› تۇسىنە الاتىن كىتاپ جازۋ كەلەدى. ال نيەتى دۇرىس ادامدار عانا تۇسىنە الاتىن كىتاپتىڭ اۆتورى بولۋ تەك قۇدايدىڭ دانالىعىنا ٴتان! (ماتاي 11:25)
«دانالىقتىڭ» قازىناسى جاتقان كىتاپ
20. نەگە ٶمىر ٴسۇرۋدىڭ ەڭ كەرەمەت جولىن ەحوبا عانا كورسەتە الادى جانە كيەلى كىتاپتا بىزگە كومەك بولاتىن نە بار؟
20 ەحوبا ٶز سوزىندە ٶمىر ٴسۇرۋدىڭ ەڭ كەرەمەت جولىن كورسەتەدى. جاراتۋشىمىز بولعاندىقتان، ول ٴبىزدىڭ قاجەتتىلىكتەرىمىزدى وزىمىزدەن دە جاقسى بىلەدى. جالپى العاندا، ادامنىڭ سۇيىكتى بولۋ، باقىتتى ٵرى اينالاداعىلارمەن جاقسى قارىم-قاتىناستا بولۋ سياقتى نەگىزگى قاجەتتىلىكتەرى وزگەرمەيدى. كيەلى كىتاپتا ٴبىزدىڭ ماعىنالى ٶمىر كەشۋىمىزگە كومەكتەسەتىن ‹دانالىقتىڭ› قازىناسى جاتىر (ناقىل سوزدەر 2:7، جد). وسى كىتاپتىڭ ٵربىر بولىمىندە قۇداي سوزىندەگى دانا كەڭەستەردى قالاي قولدانۋعا بولاتىنى كورسەتىلەتىن تاراۋ بار، ٴبىراق قازىر دە ٴبىر مىسالدى قاراستىرىپ كەتەيىكشى.
21—23. قانداي كەڭەس ٴبىزدى كەكشىل جانە وكپەشىل بولۋدان ساقتايدى؟
21 وزگەنىڭ قاتەلىگىن جىپكە ٴتىزىپ جۇرەتىن كەكشىل ادامنىڭ ٶز جانىنا جارا سالاتىنىن بايقاعانسىڭ با؟ وكپەلەۋ — ادام ٷشىن اۋىر جۇك. كەك ساقتاۋ سانانى ۋلاپ، تىنىشتىق پەن قۋانىشتان ايىرادى. عالىمداردىڭ زەرتتەۋلەرى اشۋشاڭدىقتىڭ جۇرەك اۋرۋى، سونداي-اق باسقا دا سوزىلمالى دەرتكە ۇشىراتاتىنىن كورسەتكەن. الايدا عالىمداردىڭ مۇنداي زەرتتەۋلەرىنەن ۇزاق ۋاقىت بۇرىن كيەلى كىتاپتا كەلەسى دانا سوزدەر جازىلعان ەدى: «اشۋىڭدى باس تا دولىلىعىڭدى توقتات» (ٴزابۋر 37:8 [36:8]). ٴبىراق مۇنى قالاي ىستەۋگە بولادى؟
22 قۇداي سوزىندە مىناداي دانا كەڭەس بەرىلەدى: «دانالىعى [«قىراعىلىعى»، جد] ادامعا سابىر سيلار، قاتەنى كەشىرۋ وعان قۇرمەت بولار» (ناقىل سوزدەر 19:11). قىراعىلىق دەگەنىمىز — ايقىن كورىنىپ تۇرماعان نارسەنىڭ استارىنداعى ٴمانىن كورە ٴبىلۋ قابىلەتى. سونداي-اق قىراعىلىقتى ٴتۇسىنۋ قابىلەتى دەۋگە دە بولادى، ويتكەنى ول بىزگە ادامنىڭ بەلگىلى ٴبىر سوزدەرىنىڭ نە ىستەرىنىڭ سەبەبىن تۇسىنۋگە كومەكتەسەدى. ال ادامنىڭ سەزىمدەرىن، جاعدايىن جانە نيەتى تازا ەكەنىن تۇسىنۋگە تىرىسقانىمىز ول تۋرالى جامان ويلار مەن جاعىمسىز سەزىمدەردەن ارىلۋىمىزعا كومەكتەسەدى.
23 كيەلى كىتاپتا تاعى مىناداي كەڭەس بار: ‹ٶزارا ٴتوزىمدى، كەشىرىمدى بولىڭدار› (قولوستىقتارعا 3:13). «ٶزارا ٴتوزىمدى بولىڭدار» دەگەن سوزدەر وزگەلەردىڭ بويىنداعى بىزگە ۇنامسىز نە اشۋىمىزدى كەلتىرەتىن نارسەلەرگە كەشىرىمدى بولۋدى بىلدىرەدى. مۇنداي توزىمدىلىك كەك ساقتاۋدان اۋلاق بولۋىمىزعا كومەكتەسەدى. ال «كەشىرىمدىلىك» بويدى بيلەگەن اشۋدان ارىلۋدى بىلدىرەدى. دانا قۇدايىمىز وزگەنى كەشىرۋگە كەلەلى سەبەپ بار بولسا، كەشىرۋىمىز كەرەكتىگىن بىلەدى. بۇلاي ەتكەنىمىز ولار ٷشىن عانا ەمەس، ٶزىمىزدىڭ دە وي-سانامىز بەن جۇرەگىمىزدە تىنىشتىق ورناۋى ٷشىن قاجەت (لۇقا 17:3، 4). قۇداي سوزىندە نەتكەن دانالىق جاتىر!
24. ومىردە قۇدايدىڭ دانالىعىن باسشىلىققا العانىمىزدىڭ ناتيجەسى قانداي بولادى؟
24 ەحوبانىڭ سۇيىسپەنشىلىگى شەكسىز، سوندىقتان بىزبەن قارىم-قاتىناستا بولۋدى قالايدى. ول مۇنى ەڭ كەرەمەت جولمەن، ياعني كيەلى رۋحتىڭ قوزعاۋ سالۋىمەن، ادامدارعا جازدىرعان حاتى ارقىلى جاسايدى. سوندىقتان وندا ەحوبانىڭ دانالىعى جاتىر. ال ونىڭ دانالىعى سەنىم ارتۋعا تۇراتىنداي شىنايى (ٴزابۋر 19:7 [18:8]). ەگەر ومىرىمىزدە سول دانالىقتى باسشىلىققا الاتىن جانە سول تۋرالى وزگەلەرگە ايتاتىن بولساق، دانا قۇدايىمىز ەحوباعا جاقىنداي تۇسەمىز. كەلەسى تاراۋدا ەحوبانىڭ قىراعى دانالىعىنىڭ تاعى دا ٴبىر كەرەمەت قىرىن قاراستىرامىز: ول بولاشاقتى بولجاي الادى جانە ٶز ەركىن جۇزەگە اسىرادى.
a مىسالى، باقتاشى بولعان ٴداۋىت قويشىلاردىڭ ومىرىنەن الىنعان مىسالداردى كەلتىرەدى (ٴزابۋر 22). ال بۇرىن سالىق جيناۋشى بولعان ماتاي ساندار مەن اقشا قۇندىلىعى تۋرالى ٴجيى ايتادى (ماتاي 17:27؛ 26:15؛ 27:3). دارىگەر لۇقا بولسا وسى ماماندىقتىڭ يەسى ەكەندىگىن كورسەتەتىن سوزدەردى قولدانادى (لۇقا 4:38؛ 14:2؛ 16:20).
b ٴبىرىنشى عاسىردا كودرانتتىڭ قۇنى ٴبىر كۇندىك جالاقىنىڭ 1/64 بولىگىن قۇرايتىن. ەكى لەپتا ٴتىپتى ٴبىر تورعاي ساتىپ الۋعا دا جەتپەيتىن، ال تورعاي بولسا كەدەيلەر جەيتىن ەڭ ارزان اس بولىپ ەسەپتەلەتىن.
