Bai na kontenido

Bai na kontenido

KAPÍTULO 18

Sabiduria den e “Palabra di Dios”

Sabiduria den e “Palabra di Dios”

1, 2. Ki “karta” Yehova a skirbi nos, i pakiko?

BO TA kòrda e último biaha ku bo a risibí un karta di un ser kerí ku ta biba leu for di bo? Tin poko kos ku ta hasi nos mas kontentu ku un karta di un persona ku nos ta stima. Nos ta keda enkantá pa haña sa kon ta bai kuné, ku su salú i ku su plannan. E informenan ei ta trese nos sernan kerí mas serka nos, maske físikamente nan ta hopi leu.

2 Kiko anto lo por duna nos mas plaser ku risibí un mensahe skirbí for di e Dios ku nos ta stima? Den un sentido, Yehova a skirbi nos un “karta”: su Palabra, Beibel. Den dje e ta konta nos ken e ta, kiko el a hasi, kiko e ta determiná di hasi den futuro i hopi kos mas. Yehova a duna nos su Palabra pasobra e kier pa nos tin un relashon íntimo kuné. Den su sabiduria supremo el a skohe e mihó manera posibel pa komuniká ku nos. Tantu den e manera ku Beibel a wòrdu skirbí komo den su kontenido, tin un sabiduria inkomparabel.

Pakiko un Palabra Skirbí?

3. Kon Yehova a transmití e Lei na Moisés?

3 Algun hende lo puntra nan mes: ‘Pakiko Yehova no a usa un método mas dramátiko—por ehèmpel, un bos for di shelu—pa komuniká ku hende?’ Na algun okashon Yehova en bèrdat a papia for di shelu pa medio di angelnan ku a represent’é. El a hasi esei, por ehèmpel, ora el a duna Israel e Lei. (Galationan 3:19) E bos for di shelu tabata asina impreshonante ku e israelitanan spantá a pidi Yehova p’e no papia ku nan den e manera aki sino p’e komuniká ku nan mediante Moisés. (Eksodo 20:18-20) P’esei Yehova a transmití e Lei, ku a konsistí di un 600 i piku lei individual, palabra pa palabra den forma oral na Moisés.

4. Splika pakiko un transmishon oral lo no tabata un método konfiabel pa transmití e leinan di Dios.

4 Pero kiko lo a pasa si e Lei ei no a wòrdu skirbí nunka? Moisés lo por a kòrda e palabranan eksakto di e kódigo detayá ei i transmitié sin eror n’e restu di e nashon? I kiko di e futuro generashonnan? Nan lo tabatin ku dependé kompletamente riba loke un boka a bisa otro? Esei sigur lo no tabata un método konfiabel pa transmití e leinan di Dios. Imaginá bo kiko lo sosodé si bo konta e promé persona den un fila largu di hende un kuenta, i e na su turno konta e siguiente, i asina pasa e kuenta susesivamente dor di henter e fila. Ora e kuenta yega n’e último persona den e fila, probablemente lo e ta bastante diferente for di loke e tabata na kuminsamentu. Pero e palabranan di e Lei di Dios sí no a kore e peliger ei.

5, 6. Kiko Yehova a instruí Moisés pa hasi ku Su palabranan, i pakiko ta un bendishon ku nos tin e Palabra di Yehova por eskrito?

5 Den su sabiduria Yehova a skohe pa laga skirbi su palabranan. El a instruí Moisés: “Skirbi e palabranan aki, pasobra konforme e palabranan aki mi a sera un aliansa ku bo i ku Israel.” (Eksodo 34:27) Asina e era di skirbimentu di Beibel a kuminsá, na aña 1513 promé ku nos era. Den transkurso di e siguiente 1.610 añanan, Yehova ‘a papia na hopi okashon i na vários manera’ ku rònt di 40 eskritor humano ku despues a skirbi Beibel. (Hebreonan 1:1) Miéntras tantu, kopistanan deboto ku hopi dedikashon a traha kopianan eksakto pa asina konserbá e Skritura.—Esdras 7:6; Salmo 45:1.

Yehova a bendishoná nos grandemente dor di komuniká ku nos por eskrito. Bo a yega di haña un karta ku bo a apresiá masha tantu—tal bes dor ku el a duna bo nèt e konsuelo ku bo tabatin mester—i ku bo a warda i repasá kada bes di nobo? Asina ta ku e “karta” ku Yehova a manda pa nos. Dor ku Yehova a laga skirbi su palabranan, nos por lesa nan ku regularidat i meditá riba loke nan ta bisa. (Salmo 1:2) Nos por risibí “enkurashamentu di Skrituranan” ki ora ku nos tin mester di dje.—Romanonan 15:4.

Pakiko Eskritornan Humano?

7. Kon e echo ku Yehova a usa eskritor humano ta reflehá su sabiduria?

7 Den su sabiduria, Yehova a usa sernan humano pa skirbi su Palabra. Pensa riba esaki: Si ta angel Yehova a usa pa skirbi Beibel, nos lo a sinti nos mes atraí na su mensahe? Ta bèrdat ku angelnan lo por a deskribí Yehova for di nan punto di bista elevá, ekspresá nan deboshon na dje i duna informe di hende ku a sirbi Dios fielmente. Pero nos lo por a ègt identifiká nos mes ku e punto di bista di kriaturanan spiritual perfekto, kendenan tin muchu mas konosementu, eksperensia i poder ku nos?—Hebreonan 2: 6, 7.

“Tur Skritura ta inspirá pa Dios”

8. Den ki manera e eskritornan di Beibel por a usa nan mes fakultatnan mental? (Mira tambe nota na pia di página.)

8 Dor di usa eskritor humano, Yehova a duna nos nèt loke nos mester: un registro ku ta “inspirá pa Dios” pero ku tòg tin un toke humano. (2 Timoteo 3:16) Kon el a logra esaki? Aparentemente, den hopi kaso el a permití e eskritornan usa nan mes fakultatnan mental pa skohe “palabranan agradabel i pa skirbi palabranan di bèrdat na manera korekto.” (Eklesiastés 12:10, 11) P’esei mes tin vários estilo den Beibel, ya ku e skirbimentunan ta reflehá e eksperensia di bida i personalidat di e eskritor individual. * No opstante, e hòmbernan aki ‘a papia di Dios, inspirá dor di spiritu santu.’ (2 Pedro 1:21) P’esei, e produkto final ta berdaderamente “e palabra di Dios.”—1 Tesalonisensenan 2:13.

9, 10. Pakiko e echo ku Yehova a usa eskritor humano ta duna Beibel un toke hopi afektuoso i interesante?

9 E echo ku Yehova a usa eskritornan humano ta duna Beibel un toke hopi afektuoso i interesante. Nan tabata hòmbernan ku tabatin e mesun sintimentunan ku nos. Komo hende imperfekto, nan a enfrentá pruebanan i preshonnan meskos ku nos. Den algun kaso, Yehova su spiritu a inspirá nan pa skirbi di nan sintimentunan i e luchanan ku nan a hiba. (2 Korintionan 12:7-10) Pues nan a skirbi den e forma di promé persona (‘ik-vorm’), palabranan ku ningun angel lo por a ekspresá.

10 Tuma por ehèmpel Rei David di Israel. Despues ku el a kometé algun piká serio, el a komponé un salmo den kua el a deshogá su kurason i roga Dios pa su pordon. El a skirbi: “Purifiká mi di mi piká. Pasobra mi ta rekonosé mi transgreshonnan, i mi piká ta semper mi dilanti. Mira, den inikidat mi a wòrdu formá, i den piká mi mama a konsebí mi. No tira mi for di bo presensia, i no kita bo spiritu santu for di mi. E sakrifisionan di Dios ta un spiritu kibrá; un kurason repentí i kibrá, o Dios, bo no ta despresiá.” (Salmo 51:2, 3, 5, 11, 17) Bo no ta sinti e angustia di e eskritor? Ken si no ta un hende imperfekto lo por a ekspresá e sintimentunan ei di kurason?

Pakiko un Buki Tokante Hende?

11. Ki klase di relato di bida real ta inkluí den Beibel “pa nos instrukshon”?

11 Tin algu mas ku ta atraé nos na Beibel. Gran parti di dje ta trata bida di hende, hende ku di bèrdat a eksistí—algun ku a sirbi Dios i otronan ku no a sirbié. Nos ta lesa di nan eksperensianan, nan difikultatnan i nan gosonan. Nos ta mira e resultado di nan desishonnan den bida. E relatonan ei a ser inkluí “pa nos instrukshon.” (Romanonan 15:4) Pa medio di e relatonan di bida real aki, Yehova ta siña nos den un manera ku ta toka nos kurason. Laga nos analisá un par di ehèmpel.

12. Ku kiko e relatonan di Beibel tokante hende infiel ta yuda nos?

12 Beibel ta papia di hende infiel i asta malbado, i loke a sosodé ku nan. Den e relatonan aki nos ta mira sierto kualidatnan indeseabel bini dilanti den práktika; dor di esei nos ta komprondé nan mas fásil. Por ehèmpel, ki mandamentu kontra deslealtat lo por tabata mas enérgiko ku e ehèmpel bibu di e kualidat aki den Hudas ora el a traishoná Hesus pa via di un kòmplòt? (Mateo 26:14-16, 46-50; 27:3-10) Relatonan manera esaki ta hasi un impreshon mas profundo riba nos kurason, i nan ta yuda nos rekonosé i rechasá karakterístikanan ku nos mester odia.

13. Kon Beibel ta yuda nos komprondé kualidatnan deseabel?

13 Tambe Beibel ta papia di hopi fiel sirbidó di Dios. Nos ta lesa di nan deboshon i lealtat. Nos ta mira ehèmpelnan bibu di e kualidatnan ku nos tin ku kultivá pa por hala serka Dios. Tuma por ehèmpel fe. Beibel ta duna un definishon di fe i ta bisa nos kon importante e ta si nos kier agradá Dios. (Hebreonan 11:1, 6) Pero tambe Beibel ta kontené ehèmpelnan bibu di personanan ku a demostrá e kualidat aki pa medio di nan akshonnan. Pensa riba e fe ku Abraham a demostrá ora el a trata na sakrifiká Isaak. (Génesis, kapítulo 22; Hebreonan 11:17-19) Via di e relatonan ei e palabra “fe” ta haña mas bida i e ta bira mas fásil pa komprondé. Sí, tabata sabí di parti di Yehova pa no solamente animá nos pa kultivá kualidatnan deseabel, sino tambe duna nos ehèmpelnan di bida real di esakinan!

14, 15. Kiko Beibel ta bisa nos di un muhé ku a bini n’e tèmpel, i kiko e relato aki ta siña nos di Yehova?

14 Hopi bes e relatonan di bida real den Beibel ta siña nos algu di e personalidat di Yehova. Tuma por ehèmpel e pasashi tokante un muhé ku Hesus a mira den tèmpel. Ora Hesus tabata sintá banda di e kaha di ofrenda, el a opservá e hendenan ku tabata tira kontribushon den e kaha. Hopi hende riku a drenta i duna “for di nan abundansia.” Pero Hesus su bista a kai riba un biuda humilde. Su kontribushon a konsistí di “dos sèn di koper . . . kuanan ta suma ún plaka.” * Tabata e último sènnan ku el a sobra. Hesus, kende e reflehá perfektamente kon Yehova ta mira kosnan, a bisa: “E biuda pober aki a tira mas den e kaha di ofrenda ku tur e otronan ku a tira algu aden.” Segun e palabranan ei, el a tira mas ku tur otro persona huntu.—Marko 12:41-44; Lukas 21:1-4; Juan 8:28.

15 No ta remarkabel ku di tur e hendenan ku a bini n’e tèmpel e dia ei, esun ku mas a destaká i a ser menshoná den Beibel tabata e biuda aki? Pa medio di e ehèmpel aki, Yehova ta siña nos ku e ta un Dios masha gradisidu. E ta keda kontentu pa aseptá loke nos dun’é di kurason, sin kompará esaki ku loke otronan por duna. Kasi Yehova no por a usa un mihó manera pa siña nos e bèrdat alentador aki!

Loke No Ta Pará den Beibel

16, 17. Kon nos ta mira Yehova su sabiduria asta den loke el a opta pa laga for di su Palabra?

16 Ora bo skirbi un karta na un ser kerí, no ta tur kos bo por inkluí. P’esei bo ta selektá kuidadosamente kiko bo ta skirbié. Meskos tambe, Yehova a opta pa menshoná sierto personanan i susesonan den su Palabra, pero sin semper duna tur detaye den e relatonan aki. (Juan 21:25) Por ehèmpel, ora Beibel ta papia di e huisio di Dios, e informashon ku e ta duna kisas no ta kontestá delaster pregunta ku nos por tin. Pero asta den loke Yehova a opta pa laga for di su Palabra nos ta mira su sabiduria. Kon asina?

17 Beibel ta skirbí den un forma ku ta pone na prueba loke ta biba den nos kurason. Hebreonan 4:12 ta bisa: “E palabra [òf, mensahe] di Dios ta bibu i aktivo i mas skèrpi ku kualkier spada di dos filo, i ta penetrá te na e divishon di alma i spiritu, . . . i ta kapas pa husga e pensamentunan i intenshonnan di kurason.” E mensahe di Beibel ta penetrá profundamente i ta saka na kla kiko ta nos berdadero pensamentu i motivashonnan. Esun ku tin un kurason ku ta buska kos pa krítika hopi bes ta laga relatonan ku no ta kontené tur e informashon ku e ta deseá pon’é trompeká. Algun por asta kuestioná si Yehova di bèrdat ta amoroso, sabí i hustu.

18, 19. (a) Pakiko nos no tin nodi preokupá ora un sierto relato lanta pregunta ku nos no por haña kontesta p’e mesora? (b) Kiko nos mester tin pa por komprondé e Palabra di Dios, i kon esaki ta un evidensia di e gran sabiduria di Yehova?

18 Na kontraste, ora nos ta studia Beibel kuidadosamente ku un kurason sinsero, nos ta bin mira Yehova den e konteksto ku Beibel den su totalidat ta present’é. P’esei, ora un sierto relato lanta pregunta riba kua nos no por haña kontesta mesora, esei no ta molestiá nos. Pa ilustrá: Ora nos ta traha un pùzel grandi, kisas na promé instante nos no por haña un di e pidanan òf nos no ta mira na unda un sierto pida ta pertenesé. Tòg podisé nos a hinka sufisiente pida den otro pa nos haña un idea kon e imágen kompletu mester bira. Meskos tambe, ora nos ta studia Beibel, pokopoko pero sigur nos ta siña ki klase di Dios Yehova ta, anto forma un idea kla di su personalidat. Asta ora na promé instante nos no komprondé un sierto relato ni mira kon e ta kuadra ku e personalidat di Dios, nos estudio di Beibel a siña nos mas ku sufisiente kaba di Yehova pa laga nos mira ku e ta semper amoroso, imparsial i hustu.

19 Pa nos por komprondé e Palabra di Dios anto, nos tin ku les’é i studi’é ku un kurason sinsero i ku un mente habrí. Esaki no ta evidensia di e gran sabiduria di Yehova? Hende inteligente por skirbi buki ku ta e “sabínan i inteligentenan” so por komprondé. Pero ta e sabiduria di Dios so por redaktá un buki ku únikamente esnan ku tin e motivashon korekto di kurason por komprondé!—Mateo 11:25.

Un Buki di ‘Sabiduria Práktiko’

20. Pakiko ta Yehova so por bisa nos kua ta e mihó manera di biba, i kiko Beibel ta kontené ku por yuda nos?

20 Yehova ta bisa nos den su Palabra kua ta e mihó manera di biba. Komo nos Kreadó, e konosé nos nesesidatnan mihó ku nos mes. I e nesesidatnan básiko di hende—manera e anhelo pa haña stimashon, felisidat i un bon relashon ku otro hende—a keda meskos. Beibel ta un tesoro di “sabiduria sano [“práktiko,” NW]” ku por yuda nos hiba un bida ku berdadero sentido. (Proverbionan 2:7) Kada sekshon di e buki di estudio aki ta kontené un kapítulo ku ta mustra kon nos por apliká e konseho sabí di Beibel. Pero laga nos konsiderá djis un ehèmpel aki.

21-23. Ki konseho sabí por yuda nos evitá di kana ku rabia i renkor?

21 Bo a yega di mira kon hende ku ta karga renkor finalmente ta perhudiká nan mes? Renkor ta un karga pisá pa biba kuné. Si nos kana ku renkor, nos ta pèrdè nos pas mental, nos goso den bida, i nos lo no por pensa riba nada otro mas. Estudionan sientífiko ta indiká ku hende ku ta kana ku rabia den nan kurpa tin mas chèns di haña malesa di kurason i yen di otro enfermedat króniko. Ma hopi promé ku e investigashonnan sientífiko ei, Beibel a konsehá sabiamente: “Stòp di rabia i laga furia para.” (Salmo 37:8) Pero kon nos por hasi esei?

22 E Palabra di Dios ta duna e konseho sabí aki: “Perspikasia di un hòmber siguramente ta tarda su rabia, i ta bunita di su parti p’e pasa delitu por haltu.” (Proverbionan 19:11, NW) Perspikasia ta e kapasidat di mira mas ayá di loke ta superfisial, di wak mas a fondo. Perspikasia ta yuda nos komprondé un asuntu pasobra e por permití nos diserní pakiko un otro persona a papia òf aktua den un sierto manera. Ora nos hasi un esfuerso pa komprondé su berdadero motibunan, sintimentunan i sirkunstansianan, nos lo no bai pensa malu di dje ni keda ku sintimentu negativo pa kuné.

23 Otro konseho ku Beibel ta ofresé ta: “Soportá otro i pordoná otro.” (Kolosensenan 3:13) E palabranan “soportá otro” ta indiká ku nos mester tin pasenshi ku otro, tolerá nan karakterístikanan ku por iritá nos. E gran pasenshi ei por yuda nos evitá di karga renkor pa kos insignifikante. E palabra “pordoná” ta transmití e idea di legumai renkor. Nos Dios sabí sa ku nos tin ku pordoná otronan ora tin un bon motibu pa hasi esei. Esaki no solamente ta benefisiá nan, pero nos mes tambe ta keda ku un mente i kurason trankil. (Lukas 17:3, 4) Den e Palabra di Dios sí tin hopi sabiduria!

24. Si nos apliká e sabiduria di Yehova den nos bida, kiko nos ta logra?

24 Den su amor sin límite, Yehova kier a komuniká ku nos. El a skohe e mihó manera posibel—un “karta” redaktá pa eskritornan humano bou di e guia di spiritu santu. Komo resultado di esei, den su páginanan nos ta haña e sabiduria di Yehova. E sabiduria aki ta “digno di konfiansa.” (Salmo 93:5, BPK) Segun ku nos ta aplik’é den nos bida i kompartié ku otro hende, di mes nos ta hala serka e Dios di gran sabiduria. Den e siguiente kapítulo, nos lo analisá un otro ehèmpel sobresaliente di Yehova su sabiduria: esei ta su kapasidat pa predisí futuro i kumpli ku su propósito.

^ par. 8 David por ehèmpel, kende tabata un wardadó di karné, a trese ilustrashonnan basá riba bida di kuidadó di bestia. (Salmo 23) Mateo, kende tabata kobradó di belasting, a hasi vários referensia na sifra i balor di plaka. (Mateo 17:27; 26:15; 27:3) Lukas, kende tabata dòkter, a skohe palabranan ku ta reflehá su eksperensia komo médiko.—Lukas 4:38; 14:2; 16:20.

^ par. 14 Kada un di e monedanan ei tabata un lepton, e moneda hudiu di mas chikitu ku e tempu ei tabata den sirkulashon. Dos lepton tabata ekivalente na 1/64 parti di un dia di salario, loke no tabata sufisiente pa kumpra ni un solo mòfi, e para di mas barata ku hende pober tabata kome.