Sigui pa e contenido

Sigui pa e index

CAPITULO 18

Sabiduria den e “Palabra di Dios”

Sabiduria den e “Palabra di Dios”

1, 2. Ki “carta” Yehova a skirbi nos, y pakico?

BO TA corda e ultimo biaha cu bo a ricibi un carta di un ser keri cu ta biba leu for di bo? Tin poco cos cu ta haci nos mas contento cu un carta di un persona cu nos ta stima. Nos ta keda encanta pa haya sa con ta bai cu ne, cu su salu y cu su plannan. E informenan ei ta trece nos sernan keri mas serca nos, maske fisicamente nan ta hopi leu.

2 Kico anto lo por duna nos mas placer cu ricibi un mensahe skirbi for di e Dios cu nos ta stima? Den un sentido, Yehova a skirbi nos un “carta”: su Palabra, Bijbel. Den dje e ta conta nos ken e ta, kico el a haci, kico e ta determina di haci den futuro y hopi cos mas. Yehova a duna nos su Palabra pasobra e kier pa nos tin un relacion intimo cu ne. Den su sabiduria supremo el a scohe e miho manera posibel pa comunica cu nos. Tanto den e manera cu Bijbel a wordo skirbi como den su contenido, tin un sabiduria incomparabel.

Pakico un Palabra Skirbi?

3. Con Yehova a transmiti e Lei na Moises?

3 Algun hende lo puntra nan mes: ‘Pakico Yehova no a uza un metodo mas dramatico—por ehempel, un bos for di shelo—pa comunica cu hende?’ Na algun ocasion Yehova en berdad a papia for di shelo pa medio di angelnan cu a represent’e. El a haci esei, por ehempel, ora el a duna Israel e Lei. (Galationan 3:19) E bos for di shelo tawata asina impresionante cu e Israelitanan spanta a pidi Yehova pa e no papia cu nan den e manera aki sino pa e comunica cu nan mediante Moises. (Exodo 20:18-20) Pesei Yehova a transmiti e Lei, cu a consisti di un 600 y pico lei individual, palabra pa palabra den forma oral na Moises.

4. Splica pakico un transmision oral lo no tawata un metodo confiabel pa transmiti e leinan di Dios.

4 Pero kico lo a pasa si e Lei ei no a wordo skirbi nunca? Moises lo por a corda e palabranan exacto di e codigo detaya ei y transmitie sin eror na e resto di e nacion? Y kico di e futuro generacionnan? Nan lo tawatin cu depende completamente riba loke un boca a bisa otro? Esei sigur lo no tawata un metodo confiabel pa transmiti e leinan di Dios. Imagina bo kico lo sosode si bo conta e prome persona den un fila largo di hende un cuenta, y e na su turno conta e siguiente, y asina pasa e cuenta sucesivamente door di henter e fila. Ora e cuenta yega na e ultimo persona den e fila, probablemente lo e ta bastante diferente for di loke e tawata na cuminsamento. Pero e palabranan di e Lei di Dios si no a core e peliger ei.

5, 6. Kico Yehova a instrui Moises pa haci cu Su palabranan, y pakico ta un bendicion cu nos tin e Palabra di Yehova por escrito?

5 Den su sabiduria Yehova a scohe pa laga skirbi su palabranan. El a instrui Moises: “Skirbi e palabranan aki, pasobra conforme e palabranan aki mi a sera un aliansa cu bo y cu Israel.” (Exodo 34:27) Asina e era di skirbimento di Bijbel a cuminsa, na aña 1513 prome cu nos era. Den transcurso di e siguiente 1.610 añanan, Yehova ‘a papia na hopi ocasion y na varios manera’ cu rond di 40 escritor humano cu despues a skirbi Bijbel. (Hebreonan 1:1) Mientrastanto, copistanan deboto cu hopi dedicacion a traha copianan exacto pa asina conserva e Scritura.—Esdras 7:6; Salmo 45:1.

Yehova a bendiciona nos grandemente door di comunica cu nos por escrito. Bo a yega di haya un carta cu bo a aprecia masha tanto—talbes door cu el a duna bo net e consuelo cu bo tawatin mester—y cu bo a warda y repasa cada bes di nobo? Asina ta cu e “carta” cu Yehova a manda pa nos. Door cu Yehova a laga skirbi su palabranan, nos por lesa nan cu regularidad y medita riba loke nan ta bisa. (Salmo 1:2) Nos por ricibi “encurashamento di Scrituranan” ki ora cu nos tin mester di dje.—Romanonan 15:4.

Pakico Escritornan Humano?

7. Con e echo cu Yehova a uza escritor humano ta refleha su sabiduria?

7 Den su sabiduria, Yehova a uza sernan humano pa skirbi su Palabra. Pensa riba esaki: Si ta angel Yehova a uza pa skirbi Bijbel, nos lo a sinti nos mes atrai na su mensahe? Ta berdad cu angelnan lo por a describi Yehova for di nan punto di bista eleva, expresa nan debocion na dje y duna informe di hende cu a sirbi Dios fielmente. Pero nos lo por a echt identifica nos mes cu e punto di bista di criaturanan spiritual perfecto, kendenan tin mucho mas conocemento, experencia y poder cu nos?—Hebreonan 2: 6, 7.

“Tur Scritura ta inspira pa Dios”

8. Den ki manera e escritornan di Bijbel por a uza nan mes facultadnan mental? (Mira tambe nota na pia di pagina.)

8 Door di uza escritor humano, Yehova a duna nos net loke nos mester: un registro cu ta “inspira pa Dios” pero cu toch tin un toke humano. (2 Timoteo 3:16) Con el a logra esaki? Aparentemente, den hopi caso el a permiti e escritornan uza nan mes facultadnan mental pa scohe “palabranan agradabel y pa skirbi palabranan di berdad na manera corecto.” (Eclesiastes 12:10, 11) Pesei mes tin varios estilo den Bijbel, ya cu e skirbimentonan ta refleha e experencia di bida y personalidad di e escritor individual. * No obstante, e hombernan aki ‘a papia di Dios, inspira door di spirito santo.’ (2 Pedro 1:21) Pesei, e producto final ta berdaderamente “e palabra di Dios.”—1 Tesalonicensenan 2:13.

9, 10. Pakico e echo cu Yehova a uza escritor humano ta duna Bijbel un toke hopi afectuoso y interesante?

9 E echo cu Yehova a uza escritornan humano ta duna Bijbel un toke hopi afectuoso y interesante. Nan tawata hombernan cu tawatin e mesun sintimentonan cu nos. Como hende imperfecto, nan a enfrenta pruebanan y presionnan mescos cu nos. Den algun caso, Yehova su spirito a inspira nan pa skirbi di nan sintimentonan y e luchanan cu nan a hiba. (2 Corintionan 12:7-10) Pues nan a skirbi den e forma di prome persona (ik-vorm), palabranan cu ningun angel lo por a expresa.

10 Tuma por ehempel Rei David di Israel. Despues cu el a comete algun pica serio, el a compone un salmo den cua el a desahoga su curason y roga Dios pa su pordon. El a skirbi: “Purifica mi di mi pica. Pasobra mi ta reconoce mi transgresionnan, y mi pica ta semper mi dilanti. Mira, den inikidad mi a wordo forma, y den pica mi mama a consebi mi. No tira mi for di bo presencia, y no kita bo spirito santo for di mi. E sacrificionan di Dios ta un spirito kibra; un curason repenti y kibra, o Dios, bo no ta desprecia.” (Salmo 51:2, 3, 5, 11, 17) Bo no ta sinti e angustia di e escritor? Ken si no ta un hende imperfecto lo por a expresa e sintimentonan ei di curason?

Pakico un Buki Tocante Hende?

11. Ki clase di relato di bida real ta inclui den Bijbel “pa nos instruccion”?

11 Tin algo mas cu ta atrae nos na Bijbel. Gran parti di dje ta trata bida di hende, hende cu di berdad a existi—algun cu a sirbi Dios y otronan cu no a sirbie. Nos ta lesa di nan experencianan, nan dificultadnan y nan gosonan. Nos ta mira e resultado di nan decisionnan den bida. E relatonan ei a ser inclui “pa nos instruccion.” (Romanonan 15:4) Pa medio di e relatonan di bida real aki, Yehova ta siña nos den un manera cu ta touch nos curason. Laga nos analisa un par di ehempel.

12. Cu kico e relatonan di Bijbel tocante hende infiel ta yuda nos?

12 Bijbel ta papia di hende infiel y asta malbado, y loke a sosode cu nan. Den e relatonan aki nos ta mira cierto cualidadnan indeseabel bin dilanti den practica; door di esei nos ta compronde nan mas facil. Por ehempel, ki mandamento contra deslealtad lo por tawata mas energico cu e ehempel bibo di e cualidad aki den Hudas ora el a traiciona Hesus pa via di un complot? (Mateo 26:14-16, 46-50; 27:3-10) Relatonan manera esaki ta haci un impresion mas profundo riba nos curason, y nan ta yuda nos reconoce y rechasa caracteristicanan cu nos mester odia.

13. Con Bijbel ta yuda nos compronde cualidadnan deseabel?

13 Tambe Bijbel ta papia di hopi fiel sirbido di Dios. Nos ta lesa di nan debocion y lealtad. Nos ta mira ehempelnan bibo di e cualidadnan cu nos tin cu cultiva pa por hala serca Dios. Tuma por ehempel fe. Bijbel ta duna un definicion di fe y ta bisa nos con importante e ta si nos kier agrada Dios. (Hebreonan 11:1, 6) Pero tambe Bijbel ta contene ehempelnan bibo di personanan cu a demostra e cualidad aki pa medio di nan accionnan. Pensa riba e fe cu Abraham a demostra ora el a trata na sacrifica Isaak. (Genesis, capitulo 22; Hebreonan 11:17-19) Via di e relatonan ei e palabra “fe” ta haya mas bida y e ta bira mas facil pa compronde. Si, tawata sabi di parti di Yehova pa no solamente anima nos pa cultiva cualidadnan deseabel, sino tambe duna nos ehempelnan di bida real di esakinan!

14, 15. Kico Bijbel ta bisa nos di un mohe cu a bin na e tempel, y kico e relato aki ta siña nos di Yehova?

14 Hopi bes e relatonan di bida real den Bijbel ta siña nos algo di e personalidad di Yehova. Tuma por ehempel e pasashi tocante un mohe cu Hesus a mira den tempel. Ora Hesus tawata sinta banda di e caha di ofrenda, el a observa e hendenan cu tawata tira contribucion den e caha. Hopi hende rico a drenta y duna “for di nan abundancia.” Pero Hesus su bista a cai riba un biuda humilde. Su contribucion a consisti di “dos cen di coper . . . cuanan ta suma un placa.” * Tawata e ultimo cennan cu el a sobra. Hesus, kende a refleha perfectamente con Yehova ta mira cosnan, a bisa: “E biuda pober aki a tira mas den e caha di ofrenda cu tur e otronan cu a tira algo aden.” Segun e palabranan ei, el a tira mas cu tur otro persona hunto.—Marco 12:41-44; Lucas 21:1-4; Huan 8:28.

15 No ta remarcabel cu di tur e hendenan cu a bin na e tempel e dia ei, esun cu mas a destaca y a ser menciona den Bijbel tawata e biuda aki? Pa medio di e ehempel aki, Yehova ta siña nos cu e ta un Dios masha gradicido. E ta keda contento pa acepta loke nos dun’e di curason, sin compara esaki cu loke otronan por duna. Casi Yehova no por a uza un miho manera pa siña nos e berdad alentador aki!

Loke No Ta Para den Bijbel

16, 17. Con nos ta mira Yehova su sabiduria asta den loke el a opta pa laga afo di su Palabra?

16 Ora bo skirbi un carta na un ser keri, no ta tur cos bo por inclui. Pesei bo ta selecta cuidadosamente kico bo ta skirbie. Mescos tambe, Yehova a opta pa menciona cierto personanan y susesonan den su Palabra, pero sin semper duna tur detaye den e relatonan aki. (Huan 21:25) Por ehempel, ora Bijbel ta papia di e huicio di Dios, e informacion cu e ta duna kisas no ta contesta delaster un pregunta cu nos por tin. Pero asta den loke Yehova a opta pa laga afo di su Palabra nos ta mira su sabiduria. Con asina?

17 Bijbel ta skirbi den un forma cu ta pone na prueba loke ta biba den nos curason. Hebreonan 4:12 ta bisa: “E palabra [of, mensahe] di Dios ta bibo y activo y mas skerpi cu cualkier spada di dos filo, y ta penetra te na e division di alma y spirito, . . . y ta capas pa husga e pensamentonan y intencionnan di curason.” E mensahe di Bijbel ta penetra profundamente y ta saca na cla kico ta nos berdadero pensamento y motivacionnan. Esun cu tin un curason cu ta busca cos pa critica hopi bes ta laga relatonan cu no ta contene tur e informacion cu e ta desea pon’e trompica. Algun por asta cuestiona si Yehova di berdad ta amoroso, sabi y husto.

18, 19. (a) Pakico nos no tin nodi precupa ora un cierto relato lanta pregunta cu nos no por haya contesta p’e mesora? (b) Kico nos mester tin pa por compronde e Palabra di Dios, y con esaki ta un evidencia di e gran sabiduria di Yehova?

18 Na contraste, ora nos ta studia Bijbel cuidadosamente cu un curason sinsero, nos ta bin mira Yehova den e contexto cu Bijbel den su totalidad ta present’e. Pesei, ora un cierto relato lanta pregunta riba cua nos no por haya contesta mesora, esei no ta molestia nos. Pa ilustra: Ora nos ta traha un puzzel grandi, kisas na prome instante nos no por haya un di e pidanan of nos no ta mira na unda un cierto pida ta pertenece. Toch podise nos a hinca suficiente pida den otro pa nos haya un idea con e imagen completo mester bira. Mescos tambe, ora nos ta studia Bijbel, pocopoco pero sigur nos ta siña ki clase di Dios Yehova ta, anto forma un idea cla di su personalidad. Asta ora na prome instante nos no compronde un cierto relato ni mira con e ta cuadra cu e personalidad di Dios, nos studio di Bijbel a siña nos mas cu suficiente caba di Yehova pa laga nos mira cu e ta semper amoroso, imparcial y husto.

19 Pa nos por compronde e Palabra di Dios anto, nos tin cu les’e y studi’e cu un curason sinsero y cu un mente habri. Esaki no ta evidencia di e gran sabiduria di Yehova? Hende inteligente por skirbi buki cu ta e “sabinan y inteligentenan” so por compronde. Pero ta e sabiduria di Dios so por redacta un buki cu unicamente esnan cu tin e motivacion corecto di curason por compronde!—Mateo 11:25.

Un Buki di ‘Sabiduria Practico’

20. Pakico ta Yehova so por bisa nos cua ta e miho manera di biba, y kico Bijbel ta contene cu por yuda nos?

20 Yehova ta bisa nos den su Palabra cua ta e miho manera di biba. Como nos Creador, e conoce nos necesidadnan miho cu nos mes. Y e necesidadnan basico di hende—manera e anhelo pa haya stimacion, felicidad y un bon relacion cu otro hende—a keda mescos. Bijbel ta un tesoro di “sabiduria sano [“practico”, NW]” cu por yuda nos hiba un bida cu berdadero sentido. (Proverbionan 2:7) Cada seccion di e buki di studio aki ta contene un capitulo cu ta mustra con nos por aplica e conseho sabi di Bijbel. Pero laga nos considera djis un ehempel aki.

21-23. Ki conseho sabi por yuda nos evita di cana cu rabia y rencor?

21 Bo a yega di mira con hende cu ta carga rencor finalmente ta perhudica nan mes? Rencor ta un carga pisa pa biba cu ne. Si nos cana cu rencor, nos ta perde nos pas mental, nos goso den bida, y nos lo no por pensa riba nada otro mas. Estudionan cientifico ta indica cu hende cu ta cana cu rabia den nan curpa tin mas chens di haya malesa di curason y yen di otro enfermedad cronico. Ma hopi prome cu e investigacionnan cientifico ei, Bijbel a conseha sabiamente: “Stop di rabia y laga furia para.” (Salmo 37:8) Pero con nos por haci esei?

22 E Palabra di Dios ta duna e conseho sabi aki: “Perspicasia di un homber siguramente ta tarda su rabia, y ta bunita di su parti pa e pasa delito por halto.” (Proverbionan 19:11, NW) Perspicasia ta e capasidad di mira mas aya di loke ta superficial, di wak mas a fondo. Perspicasia ta yuda nos compronde un asunto pasobra e por permiti nos discerni pakico un otro persona a papia of actua den un cierto manera. Ora nos haci un esfuerso pa compronde su berdadero motibonan, sintimentonan y circunstancianan, nos lo no bai pensa malo di dje ni keda cu sintimento negativo pa cu ne.

23 Otro conseho cu Bijbel ta ofrece ta: “Soporta otro y pordona otro.” (Colosensenan 3:13) E palabranan “soporta otro” ta indica cu nos mester tin pasenshi cu otro, tolera nan caracteristicanan cu por irita nos. E gran pasenshi ei por yuda nos evita di carga rencor pa cos insignificante. E palabra “pordona” ta transmiti e idea di laga rencor bai. Nos Dios sabi sa cu nos tin cu pordona otronan ora tin un bon motibo pa haci esei. Esaki no solamente ta beneficia nan, pero nos mes tambe ta keda cu un mente y curason trankil. (Lucas 17:3, 4) Den e Palabra di Dios si tin hopi sabiduria!

24. Si nos aplica e sabiduria di Yehova den nos bida, kico nos ta logra?

24 Den su amor sin limite, Yehova kier a comunica cu nos. El a scohe e miho manera posibel—un “carta” redacta pa escritornan humano bou di e guia di spirito santo. Como resultado di esei, den su paginanan nos ta haya e sabiduria di Yehova. E sabiduria aki ta “digno di confiansa.” (Salmo 93:5, BPK) Segun cu nos ta aplic’e den nos bida y compartie cu otro hende, di mes nos ta hala serca e Dios di gran sabiduria. Den e siguiente capitulo, nos lo analisa un otro ehempel sobresaliente di Yehova su sabiduria: esei ta su capasidad pa predeci futuro y cumpli cu su proposito.

^ par. 8 David por ehempel, kende tawata un wardado di carne, a trece ilustracionnan basa riba bida di cuidado di bestia. (Salmo 23) Mateo, kende tawata cobrado di belasting, a haci varios referencia na cifra y balor di placa. (Mateo 17:27; 26:15; 27:3) Lucas, kende tawata docter, a scohe palabranan cu ta refleha su experencia como medico.—Lucas 4:38; 14:2; 16:20.

^ par. 14 Cada un di e monedanan ei tawata un lepton, e moneda Hudiu di mas chikito cu e tempo ei tawata den circulacion. Dos lepton tawata ekivalente na 1/64 parti di un dia di salario, loke no tawata suficiente pa cumpra ni un solo mofi, e parha di mas barata cu hende pober tawata come.