Ir al contenido

Ir al índice

18 YACHAQANA

‘Diospa palabranpi’ yachay kashan

‘Diospa palabranpi’ yachay kashan

1, 2. ¿Imataj Jehovaj cartan jina? ¿Imaraykutaj chayta qhelqachipuwarqanchej?

 ¿YUYARIKUNKICHU may karumanta familiayki uj cartata apachimususqanta? Munasqa familianchej uj cartata apachimuwasqanchejqa mayta kusichiwanchej. Imaraykuchus imaynachus kashasqanta, imatachus ruwashasqanta, imatachus ruwayta munasqanta ima willariwanchej. Ajinamanta paywanqa parlarillanchejpuni.

2 Munasqa Tatanchej Jehová uj cartata qhelqamuwasqanchejqa mayta kusichiwanchej. Bibliaqa paypa cartan jina. Chaypitaj Diosqa willawanchej pichus kasqanta, imastachus ruwasqanta, imachus ruwananta, waj imastawan. Jehovaqa qayllallanpipuni kanapaj Palabranta qowanchej. Payqa may yachayniyoj kasqanrayku Biblianejta parlawanchej. Biblia imayna qhelqasqachus kasqanpi, imatachus nisqanpi ima reparanchej Jehová may yachayniyoj kasqanta.

¿Imaraykutaj Jehová nisqasninta qhelqacherqa?

3. ¿Imaynatá Jehová Moisesman Leyninta qorqa?

3 Wakin runas ninku: “Jehová cielomanta parlamunan aswan allin kanman karqa Bibliata qhelqachinanmanta nisqaqa”, nispa. Jehovaqa wakin kutis angelesnejta wakin runaswan parlarqa. Israelitasman Leyta qoshaspa chayta ruwarqa (Gálatas 3:19). Israelitasqa Diospa parlamusqanta uyarispa manchariywan kharkaterqanku, chayrayku nerqanku Moisesllawan parlananta, amañataj paykunawanqa (Éxodo 20:18-20). Jehovarí mañakusqankuta uyarispa Moisesllawan parlarqa, paynejtataj israelitasman 600 leyesta jina qorqa.

4. ¿Imataj kanman karqa Diospa leyesninta Moisés mana qhelqajtin?

4 ¿Imataj kanman karqa Diosmanta japʼisqan leyesta Moisés mana qhelqajtin? ¿Moisés yuyarikuyta atinmanchu karqa ima kamachiykunatachus Jehová qosqanta? ¿Atinmanchu karqa chay leyesta maychus kajman jina willayta? Chay leyes mana qhelqasqa kajtin, ¿Moisesta uyarejkuna yuyarikunkumanchu karqa chay leyesmanta? ¿Atinkumanchu karqa chay leyesta wawasninkuman, allchhisninkuman, allchhisninkoj wawasninkuman willayta? Diospa leyesnin mana qhelqasqachu kajtenqa, wakin imasta qonqapunkuman karqa, nitaj kikisituntañachu willankuman karqa. Uj filapi uj runaman uj cuentota willasqaykipi piensariy. Ñaupaj kaj runaman chay cuentota willanki, paytaj qhepan kajman willallantaj, ajinata último runakama chay cuento willakusqan chayan, jinapis último kajman cuentoqa niña kikinchu chayan. Diospa Leyninwantaj mana ajinachu karqa.

5, 6. 1) ¿Imatataj Jehová Moisesman nerqa? 2) ¿Imaraykutaj Jehová Bibliata qhelqachipuwasqanchej may sumaj?

5 Jehovaqa munarqa nisqasnin qhelqakunanta, chaytaj rikuchin may yachayniyoj kasqanta. Payqa Moisesman nerqa: “Tukuy kay palabrasta qhelqay, imaraykuchus kay palabrasman jina uj tratota ruwashani, qanwan israelitaswan ima”, nispa (Éxodo 34:27). Chayrayku 1513 watapi J.n.j. Biblia qhelqakuyta qallarerqa. Bibliataqa Diosninchej 1.610 wataspi qhelqacherqa. Chay wataspitaj “ashkha kutista, tukuy imaymanamantataj” 40 runaswan jina parlarqa (Hebreos 1:1). Chay tiempopi Jehovata manchachikoj runasqa Diospa Palabranta maychus kajta copiarqanku, ajinamanta Biblia kunankama kanallanpajpuni (Esdras 7:6; Salmo 45:1).

6 Jehová Bibliata qhelqachipuwasqanchejqa may sumajpuni. ¿Uj cartata apachimususqanku maytachu sonqochasorqa? Jina kajtenqa chay cartata sumajtachá jallchʼakorqanki, chantapis sapa kutichá leerej kanki. Bibliapis chay carta jinallataj, Jehová qhelqachipuwasqanchejrayku sapa kuti leeriyta atinchej, imatachus nisqanpitaj tʼukuriyta atinchej (Salmo 1:2). Ajinamanta Diospa Palabranqa “sonqochakunapaj” yanapawanchej (Romanos 15:4).

¿Imaraykutaj Jehová runaswan Bibliata qhelqacherqa?

7. ¿Imaraykutaj Jehová runaswan Bibliata qhelqacherqa?

7 Jehovaqa sumaj yachayniyoj kasqanrayku Palabranta runaswan qhelqacherqa. Jehová angeleswan Bibliata qhelqachejtin, ¿sonqonchejman chayanmanchu karqa? Mana. Angelesqa Jehovamanta yachasqankuta, imaraykuchus Jehovata munakusqankuta, imaraykutajchus yupaychasqankuta willawasunman karqa. Willallawasunmantaj karqa Diosta tukuy sonqo kasukoj runasmantapis. Angelesqa mana runas jinachu kanku, paykunaqa mana pantankuchu, chantapis ashkha imasta yachanku, unaytaña kausakunku, aswan atiyniyojtaj kanku. Chayrayku, ¿imatachus niwasqanchejta entiendesunmanchu karqa? (Hebreos 2:6, 7).

8. Bibliata qhelqajkunata, ¿imata ruwanankutataj Dios saqerqa? (Sutʼinchaynintawan qhawariy).

8 Jehovaqa Palabranta runaswan qhelqacherqa noqanchejpaj jinapuni. Chaypi willawanchej imatachus ‘yuyasqanta’, chaytaj sonqonchejman chayan (2 Timoteo 3:16). ¿Imaraykutaj sonqonchejman chayan? Imaraykuchus Diosqa ashkha kutispi runasta saqerqa sumajta yuyaychakuspa “miskʼi palabrasta”, “cheqan palabrastapis maychus kajta” qhelqanankuta (Eclesiastés 12:10, 11). Chayrayku Bibliaj librosnenqa mana kikin kikillanchu kanku. Bibliata qhelqajkunaqa imaynachus kasqankuman jina, imapichus rikukusqankuman jina qhelqarqanku. a Jinapis paykunaqa “espíritu santowan yuyaychasqa kaspa Diospa sutinpi parlarqanku” (2 Pedro 1:21). Chayrayku Bibliaqa ‘Diospa Palabranpuni’ (1 Tesalonicenses 2:13).

“Diosmanta tukuy Qhelqasqaqa Diospa yuyaychasqan”

9, 10. ¿Imaraykutaj Bibliaj nisqan sonqonchejman chayan?

9 Jehová Bibliata runaswan qhelqachisqanqa may sumaj, imaraykuchus leeyta munanapaj jina, sonqonchejmantaj chayan. Qhelqajkunaqa noqanchej jina juchasapas kasqankurayku, chʼampaykunapi rikukorqanku, juchamantaj tanqasqa karqanku. Wakin kuteqa espíritu santo yuyaychasqanman jina imaynachus sientekusqankumanta, kallpachakusqankumanta ima qhelqarqanku (2 Corintios 12:7-10). Paykunaqa kausayninkumanta qhelqarqanku. Chaytataj ni mayqen ángel ruwayta atinmanchu karqa.

10 Rey Davidmanta parlarina. Payqa mayta juchallikorqa, chayrayku Jehovaman sonqonpi kaj chhikata willakorqa, perdonanantataj mañakorqa. Payqa uj salmopi nerqa: “Juchayta llimphuchaway ari. Allinta yachani mana kasukusqayta. Chay juchaytaqa mana qonqayta atinichu. Noqaqa juchayoj nacekorqani. Mamaypa wijsanpi rikhurisqaymantapacha juchasapa kani. Ama ari ñaupaqeykimanta wijchʼuwaychu. Amapuni espíritu santoykitaqa qhechuwaychu ari. Astawanpis Diosqa uj nanasqa sonqota jaywanata munan. Diosníy, qanqa mana wijchʼuyta yachankichu sonqon pʼakisqa, sonqon nanasqa runataqa”, nispa (Salmo 51:2, 3, 5, 11, 17). Chayta leerispaqa reparanchej David may llakisqa kasqanta. Uj juchasapa runalla ajinata qhelqayta atinman.

¿Imaraykú Biblia runasmanta parlan?

11. ¿Imaraykutaj Bibliapi qhelqakusqan “yachachinawanchejpaj” kashan?

11 Bibliaqa leeyta munanapaj jina imaraykuchus ñaupa tiempo runasmanta parlan. Chay runasmanta wakenqa Diosta yupaycharqanku, wakintaj mana. Bibliaqa parlan kausayninkumanta, problemasninkumanta, kusiyninkumanta ima. Tukuy chaytaj “yachachinawanchejpaj qhelqasqa” kashan (Romanos 15:4). Jehovaqa chay runaspa kausayninkuwan yachachiwanchej, sonqonchejkamataj chayan. Wakinmanta parlarina.

12. Diosta wasanchaj runasmanta Biblia parlasqan, ¿imaynatá yanapawanchej?

12 Bibliaqa parlan Diosta wasanchaj runasmanta, sajra runasmanta, imachus paykunawan kasqanmantapis. Chay runaspa kausayninkoqa sutʼita rikuchiwanchej imastachus ruwasqanku mana allinchu kasqanta. Jehovaqa Bibliapi niyta atiwasunman karqa uj amigota wasanchay mana allinchu kasqanta. Jinapis Judas imaynatachus Jesusta wasanchasqanmanta qhelqachisqanqa astawan yanapawanchej (Mateo 26:14-16, 46-50; 27:3-10). Ajina qhelqasqasqa sonqonchejman chayan, sutʼita reparachiwanchej imachus mana allinchu kasqanta, yanapawanchejtaj mana kikinta ruwanapaj.

13. ¿Imaynatá Biblia yanapawanchej allin imasta ruwanapaj?

13 Bibliaqa parlallantaj Diosta tukuy sonqo yupaychajkunamanta. Willawanchej imaynatachus Diosta yupaychasqankuta, payta mana wasanchasqankuta ima. Paykunamantataj yachakunchej imatachus ruwanata Diosman astawan qayllaykunapaj. Diospi creeymanta parlarina. Bibliaqa sutʼinchan imachus creey kasqanta, imaraykuchus Jehovata kusichinapaj creeyniyoj kana kasqanta ima (Hebreos 11:1, 6). Chantapis Bibliaqa imatachus Diospi creejkuna ruwasqankumanta parlan. Abrahanqa Diospi creesqanrayku wawan Isaacta Diosman jaywayta munarqa (Génesis 22 capítulo; Hebreos 11:17-19). Creeyniyoj runasmanta Bibliapi leerispaqa aswan sumajta entiendenchej imachus creey kasqanta. Jehovaqa mana allin imasta ruwanallatachu niwanchej, manaqa kamachisninpa kausayninkuwan yachachiwanchej imaynatachus chayman jina ruwanata. Chaytaj rikuchiwanchej Jehovaqa may yachayniyoj kasqanta.

14, 15. 1) ¿Imatataj Biblia nin wajcha viudamanta? 2) Wajcha viudamanta Biblia parlasqan, ¿imatataj Jehovamanta yachachiwanchej?

14 Ñaupa tiempo runasmanta Bibliapi qhelqakusqanqa imaynachus Jehová kasqanta yachachiwanchej. Uj kuti Jesusqa templopi qolqe churana cajas qayllapi tiyasharqa. Chaypitaj rikorqa uj viuda warmita qolqe churana cajasman qayllaykushajta. Chay cajasmanqa ashkha qhapaj runas kapuyninkumanta “puchojllataña” churasharqanku. Jinapis Jesusqa chay wajcha viuda “iskay pisi valorniyoj qolqesitusta” churaykusqanta allinpaj qhawarqa. b Chay viudajtaqa chaysitullaña qolqen karqa. Jesusqa Jehová jinapuni yuyaj, chayrayku nerqa: “Kay wajcha viudaqa qolqe churana cajasman aswan ashkhata churan, tukuy churajkunamanta nisqaqa”, nispa. Jehovapajqa chay wajcha viuda aswan ashkhata churarqa (Marcos 12:41-44; Lucas 21:1-4; Juan 8:28).

15 Templomanqa ashkha runas rej kanku. Jinapis Jesusqa wajcha viudaj ruwasqanta aswan allinpaj qhawarqa. Jehovataj chay viudaj ruwasqanta Bibliapi qhelqacherqa. Chaytaj rikuchiwanchej Jehovaqa imatachus ruwasqanchejta may valorniyojpaj qhawasqanta. Jehovaqa mayta kusikun tukuy sonqo imatapis qojtinchej, payqa qosqanchejta mana wajkunaj qosqankuwan kikinchanchu. Jehovaqa wajcha viuda imatachus ruwasqanwan sumajta yachachiwanchej.

¿Imaraykutaj Biblia mana tukuy imatapunichu willan?

16, 17. Jehová Palabranpi wakin imasta mana qhelqachejtinpis, ¿imaraykutaj ninchej yachayniyoj kasqanta?

16 Munasqa familianchejman uj cartata qhelqaspaqa mana tukuy imatachu willanchej. Jehovapis Palabranpi mana tukuy imatapunichu willanchej, payqa sumajta ajllarqa pikunamantachus, imasmantachus willanawanchejta. Jinapis chaykunamanta mana tukuysituntapunichu willawanchej (Juan 21:25). Bibliaqa parlan imaynatachus Dios runasta juzgasqanmanta. Jinapis chaypeqa mana tukuy imata yachayta munasqanchejtapunichu sutʼinchakun. Jehová Palabranpi wakin imasta mana qhelqachisqanpis rikuchillantaj may yachayniyoj kasqanta. ¿Imaraykú chayta ninchej?

17 Bibliaqa imayna runachus kasqanchejta reparakunapaj yanapawanchej. Chaypaj jina Dios qhelqacherqa. Hebreos 4:12 nin: “Diospa palabranqa kausashan, atiyniyojtaj. Puraj filoyoj espadamantapis aswan filoraj. Chay palabraqa runaj ukhunkamapuni chayan, rikuchintaj imayna sonqoyojpunichus kasqanta, imayna runamantajchus rijchʼakusqanta. [...] Sutʼimantaj orqhoyta atin sonqoj yuyasqanta, imajtinchus ajinata yuyasqantapis”, nispa. Bibliaj nisqanqa sonqonchejkama chayan, imatachus yuyasqanchejta, imatachus munasqanchejtapis sutʼiman orqhon. Wakin runasqa Biblia mana tukuy imatapunichu willasqanta reparaspa rabiakunku, nitaj Bibliaj nisqanwan yanapachikunkuchu. Paykunaqa iskayrayanku Jehová munakuwasqanchejmanta, yachayniyoj kasqanmanta, cheqan kajta ruwasqanmanta ima.

18, 19. 1) Imastachus yachayta munasqanchejman Bibliapi mana kutichiynin kajtin, ¿imaraykú mana rabiakunchejchu? 2) ¿Imatá ruwana tiyan Diospa Palabranta entiendenapaj? 3) Biblia tukuy entiendenankupaj jina kasqan, ¿imatá rikuchin?

18 Bibliata tukuy sonqo estudiaspaqa, imastachus yachayta munasqanchejman mana kutichiynin kajtin mana rabiakusunchu. ¿Imaraykutaj mana chayta ruwasunmanchu? Chaypaj kaypi piensarina, uj runa imatapis tarpuyta munan chayqa, jallpʼata sumajta wakichin, tarpuytataj qallarin. Jinapis mana yachanchu mashkha mujituschus wiñamunanta. Chaytaqa tiempollawan yachanqa, tarpusqan wiñamojtin, tukuy chajranmantaj juntʼaykojtin. Ajinallataj Bibliata estudiaywanpis. Estudiaspaqa pisimanta pisi yachakunchej imaynachus Jehová kasqanta, astawantaj payta rejsinchej. Wakin kutisqa Bibliaj nisqan, imaynachus Dios kasqanwan churanakusqanta yuyasunman chayri Bibliata leeshaspa imallatapis mana entiendesunmanchu. Jina kajtenqa ama llakikunachu. Bibliata estudiaspa yachakorqanchejña Jehová munakuyniyoj kasqanta, imatapis cheqan kajman jina ruwasqanta.

19 Diospa Palabranta entiendenapajqa tukuy sonqo leerina, estudianataj. Biblia tukuy entiendenankupaj jina kasqanqa Jehová may yachayniyoj kasqanta rikuchin. Kay mundomanta yachayniyoj runasqa, librosta ‘yachayniyojkunapaj, yuyaysapaspaj’ imalla qhelqanku. Diospa yuyaychasqan librorí tukuy allin sonqoyoj runas entiendenankupaj jina qhelqasqa. Chaytataj yachayniyoj Jehovalla ruwacherqa (Mateo 11:25).

Bibliaqa “sumaj yachayta” tarinapaj libro

20. 1) ¿Imaraykutaj Jehovalla niyta atin imaynatachus kausakunata? 2) ¿Imatataj Bibliapi tarinchej?

20 Jehovaqa imaynatachus allinta kausakunata Palabranpi willawanchej. Pay Ruwawajninchej kasqanrayku yachan imatachus necesitasqanchejta. Tukuy munanchej munakunawanchejta, kusisqa kayta, familiapi allinta kausakuyta, sumaj amigosniyoj kayta ima. Chaytaj ruwasqa kasqanchejmantapacha ajina. Bibliapeqa kusisqa kausakunapaj “sumaj yachayta” tarinchej (Proverbios 2:7). Kay libroj sapa tʼaqanpi uj yachaqana sutʼinchawanchej imaynatachus Bibliaj nisqanman jina ruwanata. Ujmanta parlarina.

21-23. ¿Bibliamanta ima yuyaychaykunataj yanapawanchej mana phiñasqallapuni kanapaj?

21 Wajkunata mana perdonajkunaqa mana kusisqachu kanku. Wajkunapaj phiñasqallapuni kaspaqa mana kusisqachu kanchej. Imajtinchus chayllapi yuyashanchej, nitaj sonqo tiyasqachu kanchej. Doctores nisqankuman jina, uj runa phiñasqallapuni kajtenqa astawan onqoykuyta atin. Bibliatajrí unayña kayta nerqa: “Ama rabiakuychu, nitaj phiñakuychu”, nispa (Salmo 37:8). ¿Imaynatá chayta ruwasunman?

22 Biblia nin: “Yachayniyoj runaqa mana imitamantapis phiñarparikullanchu. Phiñakunanpaj jina imatapis ruwajtinku payqa pasachillan, chaytaj kʼacha runapaj qhawachin”, nispa (Proverbios 19:11). Yachayniyoj runaqa mana wajkuna imatachus nisqallankupichu yuyan, nitaj imatachus ruwasqallankutachu qhawan. Astawanpis piensarin imaraykuchus uj runa imatapis nisqanpi chayri ruwasqanpi. Ajinata ruwasun chayqa, mana usqhayllatachu phiñakusun wajkuna imatapis niwajtinchej chayri imatapis ruwajtinku.

23 Bibliaqa nillawanchejtaj: “Wajkuna contraykichejpi imata ruwajtinkupis, ujkuna ujkunawan aguantanakullaychejpuni, tukuy sonqotaj perdonanakuychej”, nispa (Colosenses 3:13). “Ujkuna ujkunawan aguantanakullaychejpuni” nispaqa, pipis phiñachinawanchejpaj jina imallatapis ruwajtin mana usqhayllata phiñakunata nishawanchej. Chayta ruwaspaqa mana wajkunapaj phiñasqallapunichu kasun. “Perdonanakuychej” nispataj phiñakuyninchejta ñitʼiykukunata nishawanchej. Jehovaqa yachan Bibliaj nisqanman jina wajkunata perdonana kasqanta. Wajkunata perdonaspaqa paykunata yanapanchej, mana llakikunchejñachu, sonqo tiyasqataj kanchej (Lucas 17:3, 4). Jehová may sumaj yachaywanpuni Bibliata qhelqachipuwarqanchej.

24. Jehovaj nisqanman jina kausakojtinchej, ¿imataj kanqa?

24 Munakuyniyoj Tatanchej Jehová, ¿imatataj ruwarqa munayninta willanawanchejpaj? Chaypaj Bibliata qhelqachipuwarqanchej. Jehovaqa Bibliata qhelqajkunata espíritu santonwan yanaparqa. Chayrayku Bibliapeqa Jehovaj yachayninpuni kashan. Chay yachaynintaj “atienekunapaj jinapuni” (Salmo 93:5). Jehová nisqanman jina kausakuspa, Jehovaj nisqanta wajkunaman willaspa ima yachayniyoj Jehovaman astawan qayllaykunchej. Qhepan yachaqanapeqa yachakusunchej Jehová imachus qhepaman kananta yachasqanta, munayninta juntʼananta ima.

a Davidqa ovejasta michej karqa, chayrayku ovejitasmanta kikinchaykunata qhelqarqa (Salmo 23). Mateoqa niraj Jesuspa discipulon kashaspa impuestota cobraj. Chayrayku qhelqasqanpeqa parlan numerosmanta, qolqej valorninmanta ima (Mateo 17:27; 26:15; 27:3). Lucastajrí doctor karqa, chayrayku qhelqasqanpi doctores apaykachanku chay palabrasta oqharin (Lucas 4:38; 14:2; 16:20).

b Jesuspa tiemponpeqa uj runa iskay pisi valorniyoj qolqesitusta ganananpaj 15 minutosta jinalla trabajanan karqa. Chay iskay qolqesitusqa ni uj pʼisqetuta rantinapajpis alcanzarqachu. Chay tiempopi pobre runasqa pʼisqetusllata rantikoj kanku mikhunankupaj aswan barato kasqanrayku.