1, 2. Eaa te “reta” ta Iehova i tata mai kia tatou, e no teaa ra?

 TE MAARA ra ainei ia koe te taime openga i raukai ia koe tetai reta mei tetai tei akaperepereia i te ngai mamao? E tokoiti ua te au mea te akatupu ra i te rekareka kia tatou mei tetai reta ngakau tae mei tetai tei akaperepereia e tatou. Te rekareka ra tatou i te akarongo e te peea ra aia, tona au tupu anga, e tana au parani. Te akavaitata maira taua komunikeiti anga i te aronga akaperepereia, noatu e kua mamao ratou.

² Eaa, i reira, te ka akatupu maata mai i te rekareka kia tatou i te rauka anga tetai tuatua tataia mei te Atua ta tatou e inangaro ra? Kua tata a Iehova, i tetai tu, i tetai “reta” na tatou—tana Tuatua, te Pipiria. I roto i reira te akakite maira aia kia tatou koai aia, eaa tana i rave, eaa tana i akakoro i te rave, e te vai atura. Kua oronga mai a Iehova i tana Tuatua kia tatou no te mea te inangaro maira aia ia tatou kia akavaitata atu kiaia. Kua iki to tatou Atua pakari i te ravenga meitaki ka rauka no te komunikeiti mai kia tatou. Te vaira te pakari aiteite kore i roto i te tu i tataiai te Pipiria e tei vai i roto i te reira.

3. Na roto i teea ravenga ta Iehova tuku anga mai i te Ture kia Mose?

³ Penei ka umere etai, ‘Eaa oki a Iehova i kore ei i taangaanga i tetai ravenga umere tikai—penei, tetai reo mei te rangi—kia komunikeiti ki te au tangata ra?’ Ko te tika, kua tuatua mai a Iehova i tetai taime mei te rangi ra na roto i tana au angera komono iaia. Ei akaraanga, kua rave akapera aia i te oronga anga i te Ture ki to Iseraela. (Galatia 3:19) Te reo mei te rangi ra e mea akauru matakuia—tikai e kua pati to Iseraela matakutaku e auraka a Iehova e tuatua atu kia ratou na roto i taua tu mari ra kia komunikeiti aia na roto ia Mose. (Exodo 20:18-20) Kua tukunaia i reira te Ture, te vaira etai 600 kaveinga, kia Mose na roto i te tuatua ua anga, i tetai tuatua e tetai.

4. Akamarama mai i te tumu i kore ei e tau kia irinakiia te tuku anga tuatua ua ei oronga anga mai i ta te Atua au ture.

 ⁴ Inara, akapeea oki, me kare rava taua Ture i tataia ana? Ka maara ainei ia Mose te tuatua tikai no taua ture akakite taka meitakiia e kia akakite apa kore i te reira ki te katoa anga o te iti tangata? Akapeea te au uki ka aru mai? Kia irinaki ua ainei ratou ki runga tikai i te tuatua takitai? Kare taua ravenga e tau no te tukuanga mai i ta te Atua au ture. Ka akamanako ana i te ka tupu me akakite koe i tetai tua ki tetai pupu tangata i roto i te raini na te akakite anga ki te tangata mua e oti te tuku anga kia akakiteia te reira mei tetai ki tetai e tae ua atu ki te openga. Ko tei akarongoia e te tangata i te ope o te raini papu te tuke maata ra mei te akamata anga. Kare te au tuatua o te Ture a te Atua i o atu ki roto i te reira tumatetenga.

5, 6. Eaa ta Iehova i ikuiku ia Mose kia rave ki Tana au tuatua, e eaa i riro ei ei akameitakianga no tatou kia tataia ta Iehova Tuatua?

⁵ Kua iki pakari a Iehova e kia tataia tana au tuatua. Kua ikuiku atu aia ia Mose: “E tata koe i taua tuatua nei; ko te tu oki teia o te tuatua o te koreromotu, taku i papau kia koe, e kia Iseraela nei.” (Exodo 34:27) I akamata ei te tuatau no te tataanga i te Pipiria, i te 1513 M.T.N. Tere atu i te 1,610 mataiti i aru mai, kua “tuatua rikiriki mai [a Iehova] i muatangana, e manganui te tu o te tuatua anga mai” ki etai 40 tangata tata tei tata i reira i te Pipiria. (Ebera 1:1) I te aerenga, kua rave matakite te au tangata kopi i te maani i te au kopi tika tikai e raukai i te akono i te au Tuatua Tapu.—Ezera 7:6; Salamo 45:1.

⁶ Kua akameitaki tikai a Iehova ia tatou na te komunikeitianga kia tatou na roto i te tataanga. Kua rauka ainei ia koe tetai reta akaperepereia e koe—penei kua oronga mai te reira i te akapumaana anga tei anoanoia—e kua akapae koe i te reira e kua tatau taokioki ua i te reira? Pera katoa rai ta Iehova “reta” kia tatou. No te mea kua tuku mai a Iehova i tana au tuatua na roto i te tu tataia, ka rauka ia tatou te tatau putuputu i te reira e kia akamaaraara i ta te reira e tuatua ra. (Salamo 1:2) Ka rauka ia tatou  te “pumaana o te tuatua i tataia ra” i te au taime me anoano tatou i te reira.—Roma 15:4.

7. Akapeea to Iehova pakari i te kitea angaia i roto i tana taangaanga anga i te au tangata tata?

⁷ I tona tu pakari, kua taangaanga a Iehova i te au tangata kia tata i tana Tuatua. Ka akamanako ana i teia: Naringa a Iehova i taangaanga i te au angera kia rekoti i te Pipiria, ka aiteite ainei te tu ariu anga? E tika, ka rauka i te au angera i te akataka mai ia Iehova mei ta ratou akaraanga teitei tikai, ka akakite i to ratou uaorai tu akono teitei iaia, e ka ripoti i te au tavini tangata tiratiratu o te Atua. Inara ka rauka ainei ia tatou te akataka mei te akara anga a te au vaerua ora tiama, to ratou tu kite, te tupu anga, e te maroiroi e teitei roa atu i to tatou uaorai?—Ebera 2:6, 7.

8. Na roto i teea mataara te akatika angaia te aronga tata Pipiria kia taangaanga i to ratou uaorai au kite manako? (Akara katoa i te tataanga i raro.)

⁸ Na roto i tana taangaanga anga i te au tangata tata, kua oronga mai a Iehova i tei anoanoia e tatou—e rekoti tei “akauruia mai e te Atua” inara te akono ra i te tu o te tangata ra. (2 Timoteo 3:16) Akapeea teia i te rauka anga iaia? I te au tu e manganui, kua akatika aia i te aronga tata kia taangaanga ua i to ratou uaorai kite manako no te ikianga i “te tuatua te ka ārikiia ra: e ko tei tataia ra, e mea tiratiratu ïa, e te tuatua-mou.” (Koheleta 12:10, 11) Te akamarama mai nei teia i te au tu tataanga tuketuke o te Pipiria; te akaata ra te au tataanga i te ngai i aere mai ei e te tu tikai o te au tangata tata tataki tai. a Inara, ko “[teia au tangata] ra o te Atua tei tuatua i ta te vaerua tapu i tuku mai ia ratou ra.” (2 Petero 1:21) No reira, ko te tupu anga openga ko “te tuatua a te Atua.”—1 Tesalonia 2:13.

9, 10. Eaa ra te taangaanga anga i te au tangata kia tata i akatupu ei i te tu maana e te akaariu anga ki te Pipiria?

 ⁹ Te taangaanga anga i te au tangata kia tata te akatupu ra i te tu maana e te ariu anga i roto i te Pipiria. Te aronga tei tata i te reira e au tu to ratou mei to tatou rai. No te tu apa ua, kua aro atura ratou i te au timata anga e te au taomi anga aiteite ki to tatou. I tetai tu, kua akauru to Iehova vaerua ia ratou kia tata i to ratou uaorai manako ngakau e te au putoto anga. (2 Korinetia 12:7-10) No reira kua tata ratou i te au tuatua mei to ratou kite anga, e au tuatua kare e rauka i tetai angera i te akakite.

¹⁰ Ei akaraanga, ka akamanako ana i te Ariki ko Davida o Iseraela. I muri ake i te rave anga aia i te au ara kino tikai, kua atu a Davida i tetai taramo i roto i reira kua akakite aia i tona manako ngakau, te patianga i ta te Atua tu akakore i te ara. Kua tata aia: “E orei takiri mai koe iaku i toku nei kino; e tamā mai iaku i taku nei ara. Te aaki nei oki au i taku nei ara, e te vai ua nei rai toku kino i mua iaku. I na, i anau mai au ma te ara! e i toia au e taku metua vaine ma te kino. Auraka koe e tuaru iaku i mua i to aroaro nei, auraka oki e rave ke atu i to vaerua tapu iaku nei. Ko ta te Atua atinga ra, ko te ngakau paruparu ïa; ko te ngakau paruparu, e te aue ra, kare ua te Atua e akavaavaa i te reira.” (Salamo 51:2, 3, 5, 11, 17) Kare ainei koe e kite ana i te tu mii tikai o te tangata tata? Ka rauka iaai mari ra i tetai tangata apa ua i te akakite ua i taua au tuatua ngakau tae?

11. Eaa te au akatutu anga tika tikai tei kapitiia mai i roto i te Pipiria ei “ako anga no tatou”?

¹¹ Te vaira te au mea te tauturu ra e kia ariki uaia te Pipiria. I tetai tuanga maata, e puka te reira no runga i te au tangata—te au tangata tika tikai—te aronga te tavini ra i te Atua e te aronga kare e tavini ana iaia. Ka tatau tatou i to ratou au kite anga, te au turanga ngata, e te tu rekareka. Te kite ra tatou i te tupu anga o ta ratou au iki anga i te oraanga. Kua kapitiia mai taua au tataanga “kia kite tatou.” (Roma 15:4) Na roto i teia au akatutuanga tika tikai, te apii maira a Iehova na roto i tetai au mataara te akakeu ra i to tatou ngakau. Ka akamanako ana i etai au akaraanga.

12. Te tauturu maira te au tataanga Pipiria o te au tangata tiratiratu kore ia tatou na roto i teea tu?

 ¹² Te akakite maira te Pipiria i te au tangata tiratiratu kore, e te kino, e eaa tei tupu kia ratou. I roto i teia au tataanga, te kiteia ra te au tu reka kore i roto i ta ratou raveanga, te akariro anga i te reira kia ngoie ua ia tatou i te marama. Ei akatauanga, eaa te akauenga patoi i te tu tiratiratu kore tei ririnui maata e i te akaraanga tika tikai o teia tu i roto ia Iuda iaia e rave atura i tana parani pikikaa ia Iesu? (Mataio 26:14-16, 46-50; 27:3-10) Te akakeu tikai ra te au tataanga mei teia rai i to tatou ngakau, te tauturuanga ia tatou kia kite e kia kopae i te au tu viivii.

13. Na roto i teea mataara ta te Pipiria tauturu anga mai ia tatou kia marama i te au tu inangaroia?

¹³ Te akataka katoa maira te Pipiria i te au tavini tiratiratu o te Atua e manganui. Ka tatau tatou i to ratou tu akono e te tiratiratu. Ka kite tatou i te au akatutuanga tika tikai o te au tu te umuumuia ra tatou kia tatanu e raukai i te akavaitata atu ki te Atua. Ei akaraanga, ka akatau ana i te akarongo. Te akataka maira te Pipiria i te akarongo e te akakite maira kia tatou mei teaa te puapinga o te reira me inangaro tatou i te akamareka i te Atua. (Ebera 11:1, 6) Inara te ki katoa ra te Pipiria i te au akaraanga tika tikai no te akonoanga i te akarongo. Ka akamanako ana i te tu akarongo tei akaariia e Aberahama i te tauta anga aia i te akaatinga ia Isaaka. (Genese, pene 22; Ebera 11:17-19) Na roto i taua au tataanga, te tuatua “akarongo” te akakite maira i tetai atu aiteanga e te ngoie uaia ra i te maramaia. Mei teaa te pakari e kare anake a Iehova i raurau mai ia tatou kia tatanu i te au tu tau tikai inara kua oronga katoa maira i te au akaraanga tika tikai no te reira!

14, 15. Eaa ta te Pipiria e akakite maira kia tatou no runga i tetai vaine tei aere atu ki te iero, e eaa ta tatou i kite mai no runga ia Iehova mei teia tataanga?

¹⁴ Te au tataanga tika tikai te ka kiteaia i roto i te Pipiria e putuputu te taime te apii maira kia tatou i tetai apinga no runga ia Iehova ei peretana. Ka akamanako ana i ta tatou e tatau ra no tetai vaine ta Iesu i kite i roto i te iero. Koi noo ei i te pae i te pia moni, kua akara atu a Iesu i te au tangata e tuku ra i ta ratou au moni tauturu. E manganui te aronga apinganui tei aere mai, te oronga  mai anga mei “te toenga i to ratou apinga maata.” Inara kua akara tika atu a Iesu ki tetai vaine apinga kore. Ko tana apinga aroa e “rua lepeta, koia te faringa okotai.” b Ko tana moni ua te reira. Kua tuatua a Iesu, tei akaata tiama i to Iehova manako no teia, e: “E maata ta te vaine takaua apinga kore nei i tuku ki roto . . . i te pia apinga.” Kia tau ki taua au tuatua, e maata atu tana i tuku i ta te katoa anga.—Mareko 12:41-44; Luka 21:1-4; Ioane 8:28.

¹⁵ Kare ainei i te mea puapinga o te au tangata tei aere atu ki te iero i taua ra, kua ikiia teia vaine takaua e kua taikuia i roto i te Pipiria? Na roto i teia akaraanga, te apii maira a Iehova kia tatou e e Atua ariki ua aia. Te mareka ra aia i te ariki ua mai i ta tatou au apinga aroa ma te meta katoa, noatu e mei teaa te tu me akaaiteia atu ki ta tetai e rauka ra i te oronga. Papu kua rauka te mataara meitaki ia Iehova i te apii mai kia tatou no runga i teia tuatua mou akapumaana!

16, 17. Akapeea to Iehova pakari i te kitea angaia i tana iki anga i te akaruke i tetai apinga ki vao mei tana Tuatua?

¹⁶ Me tata koe i tetai reta ki tetai tei akaperepereia, kua kotingaia te ka rauka ia koe i te kapiti atu. No reira ka taangaanga koe i te kite tau i te ikianga i taau ka tata. Pera katoa rai, kua iki a Iehova i te taiku i tetai ua tangata e te au tupu anga i roto i tana Tuatua. Inara i roto i teia au tataanga akataka ua, kare te Pipiria e akakite ua mai ana i te au tuatua. (Ioane 21:25) Ei akaraanga, i te akakite anga mai te Pipiria no runga i ta te Atua akavaanga, te au tuatua tei orongaia mai penei kare e pau ua mai ana i ta tatou au ui anga ravarai. Te kitea ra to Iehova tu pakari i roto i tana i iki no te akaruke ki vao mei tana Tuatua. Akapeea ra?

¹⁷ Te tu i tataiai te Pipiria te riro ra ei timata i to roto tikai i to tatou ngakau. Te tuatua ra a Ebera 4:12: “E mea ora oki te tuatua [me kare, te akakite anga] a te Atua, e te ririnui, e kokoi maata  oki to te reira i to te koke matarua ra, e te koputa mama takiri anga oki e taka ke ua atu te vaerua e te ngakau, . . . e te akara matariki oki i te manako e te vananga o te ngakau ra.” Te ko oonu atura te tuatua a te Pipiria, te raukaanga i te akaari mai i to tatou manako tikai e te au akakoroanga. Ko te aronga te tatau ra i te reira ma te ngakau akaapa kua putuputu te taime kua turoriia e te au tataanga kare i rava meitaki te tuatua no te akamerengo ia ratou. Penei ka uiui taua aronga me e tu aroa, e pakari, e te tuatua tau tikai to Iehova.

18, 19. (a) Eaa ra tatou i kore ei e manata me akatupu mai tetai tataanga Pipiria i te au uianga kare e kitea vivikiia e tatou te pau anga? (e) Eaa te umuumuia ra e raukai te marama i te Tuatua a te Atua, akapeea teia i riro ei ei akakite anga i te pakari maata o Iehova?

¹⁸ Ei tuke anga, me apii meitaki tikai tatou i te Pipiria ma te ngakau tae, ka kite mai tatou ia Iehova i roto i te aerenga manako ta te Pipiria i te katoa anga e akakite maira no runga iaia. No reira, kare tatou e manata ana me akatupu mai tetai tataanga i te au uiui anga no te reira kare e kitea vivikiia te au pau anga e tatou. Kia akatutu: I te tuku kapipiti anga i te au potonga piri maatamaata, penei i te akamata anga kare e kitea e tatou tetai tuanga me kore kare tatou e kite akapeea e tano ei tetai tuanga ki tetai. Inara, penei kua rava ta tatou au tuanga i tuku kapipiti e marama ei no runga i te akaraanga o te tutu. Ma te aiteite, me apii tatou i te Pipiria, ma te marie ka apii tatou no runga ia Iehova ei Atua, e te ata maira tetai tutu papu. Noatu me kare tatou e marama i te akamata anga no runga i tetai tataanga me kore te kitea anga akapeea te reira e tau ei ma te tu peretana o te Atua, kua apiipii maata mai ta tatou apiianga i te Pipiria no runga ia Iehova kia akariro ia tatou kia kite iaia e e Atua aroa ua, tano ua, e te tuatua tau.

¹⁹ Kia marama i ta te Atua Tuatua, i reira, kia tatau tatou e kia apii i te reira ma te ngakau tae e te manako papaki tai kore. Kare ainei e e akapapuanga teia i te pakari maata o Iehova? Ka rauka i te au tangata kite te tata i te au puka ka rauka ua i te “aronga pakari e te kite” i te marama. Inara kia tata i tetai puka te ka marama uaia e te aronga e ngakau akakeu tau ua to ratou—te umuumu ra te reira i te tu pakari o te Atua!—Mataio 11:25.

20. Eaa ra i raukai ia Iehova anake te akakite mai kia tatou i te mataara meitaki e orai, e eaa to roto i te Pipiria te ka tauturu ia tatou?

²⁰ I roto i tana Tuatua, te akakite maira a Iehova kia tatou i te mataara meitaki e orai. E ko Tei Anga ia tatou, kua kite meitaki atu aia i tei umuumuia e tatou i ta tatou oki i kite. E te au umuumu anga no te tangata—kapiti mai te anoano anga kia kitea te aroa, kia mataora, e kia akatupu i te manuia anga o te pirianga—kua vai ua rai. Kua ki maata te Pipiria i te “pakari tau” te ka tauturu ia tatou kia akono i te au oraanga puapinga. (Maseli 2:7, NW) Kua ki taki tai te au tuanga i roto i teia puka tauturu i te pene te akaari maira akapeea tatou me taangaanga i te ako anga pakari a te Pipiria, inara ka akara ana tatou i konei i tetai akaraanga.

21-23. Eaa te ako anga pakari te ka tauturu ia tatou kia kopae i te akono anga i te akamoupuku e te tu riririri?

²¹ Kua kite ana ainei koe e ko te au tangata akono i te akamoupuku e te akono i te tu riririri ma te putuputu kua tamamae atu ia ratou i te openga ra? E apainga teiaa te tu riririri kia akono i te oraanga. Me utuutu tatou i te reira, te akakino ra te reira i to tatou au manako, te keia ra i te au mei ia tatou, e te tamate ra i to tatou tu rekareka. Te akakite maira te au apiianga a te taineti e ko te akono anga i te riri ka akamaata i to tatou tumatetenga no te maki pukuatu e tetai atu au maki kino. I mua roa atu i taua au apiianga a te taineti, kua akakite pakari te Pipiria e: “Akapakia te makitakita, e akaruke i te riri otooto.” (Salamo 37:8) Inara akapeea tatou i te rave anga i te reira?

²² Te akakite maira te Tuatua a te Atua i teia ako anga pakari: “Na te akono o te tangata i kore ei i riri vave; ko tona ïa kakā koia i akakore i te ara.” (Maseli 19:11) Te rauka anga te kite oonu te akara anga i to roto roa, te akara mamao anga i te ka kitea uaia. Te utuutu ra te kite karape i te maramaanga, ka tauturu oki te reira ia tatou kia kite i te tumu i tuatua akapera ei tetai tangata me kare i akono ei na roto i tetai tu. Te tautaanga i te marama i tona au akakoroanga tika tikai, te manako ngakau, e te au turanga ka tauturu ia tatou kia akakore i te au manako papu kore e te au manako ngakau nona.

 ²³ Kua ki te Pipiria i teia ako anga: “E tamou rai i te akakoromaki anga tetai e tetai e te akakore ua anga i te ara tetai e tetai.” (Kolosa 3:13, NW) Te tuatua “e tamou rai i te akakoromaki anga tetai e tetai” te akakite maira i te tu akakoromaki ma tetai, te tuku ua anga i te au tu ka kite tatou ei manamanata. Ka tauturu taua tu akakoromaki ia tatou kia kopae i te akonoanga i te akamoupuku. “Te akakore ua anga” te akakite maira i te manako tuku ua i te riririri. Kua kite to tatou Atua pakari e ka anoanoia tatou kia akakore ua i tetai me e tumu tetai kia akapera. Kare ua teia ei puapinga no ratou pera katoa no te au o to tatou uaorai manako e te ngakau. (Luka 17:3, 4) Eaa te tu pakari tei kiteaia i roto i te Tuatua a te Atua!

24. Eaa te ka tupu mai me akarotai tatou i to tatou oraanga ma te pakari tu-Atua?

²⁴ Akakeuia e tona aroa maata roa, kua inangaro a Iehova i te komunikeiti mai kia tatou. Kua iki aia i te mataara meitaki—tetai “reta” tei tataia e te au tangata tata i raro ake i te arataki anga a te vaerua tapu. Tei tupu mai, te kitea ra to Iehova uaorai pakari i roto i to te reira au kapi. E “tuatua-mou tikai” teia pakari. (Salamo 93:5) Ia tatou e akarotai ra i to tatou au oraanga ma te reira e ia tatou e akakite ra i te reira ki tetai atu, te akavaitataia ra tatou ki to tatou Atua pakari tikai. I roto i te pene e aru mai nei, ka uriuri tatou i tetai akaraanga meitaki o te pakari kite mamao o Iehova: te rauka anga iaia te totou i te tuatau ki mua e te akatupu i tona akakoroanga.