Yang pafundinau anch yidiamu

Yang pafundinau anch yidiamu

SHAPITRE 18

Manangu Madia mu “Dizu dia Nzamb”

Manangu Madia mu “Dizu dia Nzamb”

1, 2. Ov, “mukand” ik watufundinay Yehova ni mulong wak?

OV, UVURIKIN kapamp ka nsudiel watambula mukand udiokidila kudiay murund ney mukatish ushicha kulemp? Mukand udiokidilinga kudi muntu tukatininga chidi chimwing cha ku yom yikemp yituletidininga musangar nakash. Chitwinkishining musangar wa kwijik nawamp mutapu udiay, musutina milong yend yitanijadinay nich, ni kwijik yikimbinay kusal. Kwijikishan jinsangu mu mutapu winou kusangareshining urund nakash, ap wa antu adinga kulemp.

2 Ov, chitwinkishiningap musangar nakash kusutil ku kutambul uruu wafunday Nzamb tukatininga? Yehova usadin mudi watufundina “mukand”—Dizu diend, Bibil. Mwawiy mutulejinay chidiay, yom yasalay, rusot rend rikusalay ni yom yikwau yivud. Yehova watwinkisha Dizu diend mulong ndiy usotin tumushejina piswimp. Nzamb wetu mwin manangu mawonsu watonda mutapu umwing upandakena kuwap wa kwisamb netu. Manangu makad kwisikej nich makwau mameken mu mutapu wafundau Bibil ni yom yidiamu.

Ov, Mulong Wak Wafundau Dizu?

3. Ov, mu mutapu ik Yehova wapanay Chijil kudiay Moses?

3 Antu amwing akutwish kwiyipul anch: ‘Ov, mulong wak Yehova kasadinap mulad umwing ufanyidina kupwit jinkeu—ja kulond dizu kudiok mwiur—chakwel isamba ni antu?’ Chakin kamu, yisu yimwing Yehova wisamba kudiok mwiur, chawiy kulond anch wisamba kusutil kudi angel end mudi antimesh. Chilakej, ndiy wasala mwamu chisu chapanay Chijil kudi Isarel. (Galatia 3:19) Dizu diapepilau diadiokala mwiur—chawiy diayovisha in Isarel wom palondau anch Yehova kakutwishap kwisamb nau mu mutapu winou, pakwez, ndiy wisamba nau kusutil kudiay Moses. (Kubudik 20:18-20) Chijil, chadinga nich mbil 600, jamwinkishau Moses kukan, dizu ku dizu.

4. Rumburil mulong wak kulejan yijil ya Nzamb kukan kikwafanyidinap kwikal mulad wakin wa kulejan rusangu.

4 Ov, chela kwikal nchik anch kafundap Chijil cha kufund? Ov, Moses wela kutwish kuvurik nawamp mazu kachom ni kachom piur pa mbil yiney ni kumalejan kudi michid yikwau mudi mwamulejau? Ov, mutapu ik chela kwikal kudi an akuvadika? Ov, ela kutesh kusu ku kan yom yayilejangau pakad kufund? Kusal mwamu kikwadingap mutapu uwanyidina kulejan yijil ya Nzamb. Tong bil chikutwisha kushiken anch ukimbin kulejan rusangu rulemp kudi antu akwau; chisu ukumuleja muntu wa kusambish, ukumulej kand chakwel amulejamu muntu ukumwambatenap, ni rikupalangan mwamu kudi antu awonsu djat ni kudiay muntu wa nsudiel. Muntu wa nsudiel ukutesha rusangu riner kakuriteshap mudi muradinga kwinsambishil. Pakwez, mazu ma Chijil cha Nzamb kimadingap mu mutapu winou uyimp.

5, 6. Ov, chom ik Yehova chamulejay Moses kusal nich mazu Mend, ni mulong wak chidi chiyukish kudi etu cha kwikal nich Dizu dia Yehova diafundau?

5 Nich manangu, Yehova watonda chakwel afunda mazu mend. Ndiy wamuleja Moses anch: “Fund mazu minam, chidi mulong wa mazu minam minasuka manswik pamwing ni yeyey ni in Isarel.” (Kubudik 34:27) Chawiy lel, asambisha kufund Bibil mu muvu wa 1513 K.C.C. Pasuta mivu 1610, Yehova “walonda . . . tupamp tuvud mu mitapu yivud” kudi antu piswimp ni 40 afunda Bibil. (Hebereu 1:1) Pa muvu win wang, in kufund a mushiku asala usu chakwel afunda makopi mu mutapu usalela mudi mwalamau Mifund.—Ezra 7:6; Kuseng 45:1.

6 Yehova watuyukisha chakin kamu kusutil ku kwambamb netu mu mifund. Ov, kand kal utambulap mukand wakusangaresha—pamwing ap mulong wakongoja—waulama ni uutangining kand chisu ni chisu? Chilik chimwing kand ni “mukand” watufundinay Yehova. Mulong mazu mend Yehova, tufanyidin kumatang chisu chawonsu pamwing ni kutongijokin pa yom malondina. (Kuseng 1:2) Tukutwish kutambul “[rongoj] rezila mu Mukand wa Nzamb” pa chisu turiswiridina.—Rom 15:4.

Mulong Wak Antu Awiy Amufunda?

7. Ov, mutapu ik kuyisadil antu chakwel afunda Bibil kumekeshina manangu ma Yehova?

7 Kusutil ku manangu mend, Yehova wayisadila antu chakwel afunda Dizu diend. Tushinshikinany bil mulong winou: Anch Yehova wasadila angel chakwel afunda Bibil, ov, Bibil wela kutusangaresh mutapu utusangareshinany nlel unou? Chakin kamu, angel afanyidina kumekesh untu wa Yehova mu yitongijok yau yamushena, mu mutapu wau wa kwipan kudiay ndiy, ni afanyidina kwisambin piur pa atushalapol ashinshamena a Nzamb. Ov, chakin kamu twafanyidina kujingunin mutapu wa kutongijok wa yitang yiney yiwanyidina ya muspiritu yitupandakena ku ronganyin, manangu ni usu?—Hebereu 2:6, 7.

“Mufund wawonsu aupepila kudi Nzamb”

8. Ov, mu mutapu ik in kufund Bibil ayilikidila kusadil ukaliweny wau ayinau? (Tal kand note udia kwishin.)

8 Kusutil ku mutapu Yehova wasadilay antu chakwel afunda dizu diend, ndiy utwinkishin chom tudia nich kuswir kamu—dizu ‘diapepilau kudi Nzamb’ ni dikweta milong yiyitadina antu. (2 Timote 3:16) Ov, mutapu ik wasalay mwamu? Mu mitapu yivud, ndiy wayilikidila in kufund chakwel asadila ukaliweny wau mu kutond ‘mazu ma kwongoj nich, ni mazu mafundau mading makin.’ (Mulej 12:10, 11) Chawiy chimekeshina mitapu kushalijan yafundau Bibil; mifund yimekeshin mashakamin ni yaku ya kwindond yadingay yishichay mwin kufund mwin mwawonsu. * Chikwau kand, antu inay “alondanga mazu madiokalanga kudi Nzamb payitakelangau kudi [m]wiku [u]tumbila.” (2 Pita 1:21) Chawiy, chibudikin cha mudimu wau wakin chidi “dizu dia Nzamb.”—1 Tesalonik 2:13.

9, 10. Ov, mulong wak kusadil antu chakwel afunda Bibil kuletin musangar ni maswir ma kumutang?

9 Bibil chamufundau kudi antu, usangareshining ni uletining maswir ma kumutang. Antu amufunda ading nich yovil mudi yetwetu. Chadingau antu akad kuwanyin, arishanga nich yoziu ni yipwichik ya chilik chimwing ni yetwetu. Mu mitapu yikwau, spiritu wa Yehova wayipepila chakwel afunda piur pa yovil yau ni milong yarishangau nich. (2 Korint 12:7-10) Chawiy, antu inay afunda mazu mamekeshanga anch madinga mayitadin, ni kikwadingap mwangel ap umwing wela kusadil mazu minam.

10 Tushinshikinany chilakej cha David, Mwant wa Isarel. Kupwa kwa kusal chitil chijim, David wafunda kuseng umwing mulong wa kumekesh runeng rend ni kumwit Nzamb dilikishin. Ndiy wafunda anch: “[N]tokisha to ku yitil yam. Mulong nij kal kubwambul kwam, ni yitil yam yidi kurutu kwam. Tal, navadikina mu jinshid, makwam wangimishila mu yitil. Kangal wandjibul kulemp ku mes mey, kangal wandioshil [s]piritu [u]tumbila. Kudi yakupesh yikumusangarsiship Nzamb kwawiy muchim ubukukina. A Nzamb, Ey kiukudiulip muchim ubukukina ni runeng.” (Kuseng 51:2, 3, 5, 11, 17) Ov, niyey ukutwishap kwov rineng mudi ra mwin kufund winou? Ov, anch ndiy kadingap muntu uburedina kuwanyin, nany mukwau wela kumekesh yovil ya mu muchim wend mu mutapu winou?

Ov, Mulong Wak Buku Winou Wisambidin Milong ya Antu?

11. Ov, jinsangu ik ja mashakamin ma mwom wa antu jifundinau mu Bibil “mulong wa kutulej etu”?

11 Kuding kand chom kanang chisadininga chakwel Bibil ikala usangareshina. Mu mitapu yivud, uding buku wisambidininga milong ya antu—antu akin—amusadidininga Nzamb ni akad kumusadil. Tutangining piur pa mashakamin mau, yikokujol yau ni musangar wau. Tumening yibudikin ya kutond kuyimp kwa mwom yau. Jinsangu jinej ajiwejinaku “mulong wa kutulej etu.” (Rom 15:4) Kusutil ku mwom wakin wamekeshau antu inay, Yehova utufundishin mu jinjil jimwing jitupukwininga ku michim yetu. Tushinshikinany yilakej yimwing.

12. Ov, mutapu ik utukwashininga yilakej ya mu Bibil ya antu akad kushinshaman?

12 Bibil wisambidin piur pa antu akad kushinshaman, ap antu ayimp ni yom yayishikena. Mu jinsangu jinej tumeningamu mudi mikadil yiyimp kusutil ku yisal yasalangau ni jitukwashining kwov swa kurumburik kwaj. Chilakej, chany ik chijidikina kuburen kushinshaman chela kutufundish nawamp kusut chilakej cha Yuda chisambidina mutapu wamulandishay Yesu? (Mateu 26:14-16, 46-50; 27:3-10) Yilakej ya mutapu winou yipukwining muchim wetu nakash, ni yitukwashining kwijik mikadil yiyimp ni kwijik kand mutapu wa kuyipuk.

13. Ov, mu mutapu ik utukwashina Bibil chakwel twikala nich mikadil yiwamp?

13 Bibil wisambidin kand piur pa atushalapol avud ashinshamena a Nzamb. Tutaniningamu yilakej ya kwipan kwau ni kushinshaman kwau. Tutaniningamu kand yilakej ya antu akin adinga ni ngikadil yitufanyidina kwikal nich chakwel tuseja piswimp ni Nzamb. Tushinshikinany chilakej cha ritiy. Bibil urumburil chidia ritiy ni utulejin usey wach anch tusotin kumusangaresh Nzamb. (Hebereu 11:1, 6) Bibil ukwet kand yilakej ya antu amekesha ritiy mu yisal, mudi ritiy ramekeshay Aburaham chisu chamupakau kudi Nzamb chakwel amulambula Isak. (Disambishil, shapitre 22; Hebereu 11:17-19) Kusutil ku ukwash wa yilakej yiney, yawiy yitukwashina kutesh nawamp kurumburik kwa dizu “ritiy.” Yehova udi nich manangu nakash, mulong katwitiningap kwikal ching ni mikadil yiwamp kusu, pakwez, utukwashining nich yilakej ya antu adinga nich mikadil yin yang!

14, 15. Ov, chom ik chitulejina Bibil piur pa mband kanang weza ku tempel, ni dilejan ik twilejidina ku rusangu riner piur pa Yehova?

14 Yilakej ya antu akin yidia mu Bibil yitufundishining kand nakash chidia Yehova. Tushinshikinany chilakej cha mband wamanay Yesu mu tempel. Yesu wadinga ushich piswimp ni tumishet mwatekangau nfalang, ni wamananga mutapu antu atekangau milambu yau. Ampich avud ezanga ni alambulanga “nfalang jivud.” Pakwez Yesu wasina jinkeu jend pa mband umwing mwadia mufu wadinga kazwendj. Mulambu walambulay mband win wang wadinga wa “nfalang jaad ja utad usuz.” * Jawiy nfalang jawonsu jadingay nich. Yesu wamekesha kamu chitongijok cha manangu ma Yehova pa mulong winou; chawiy lel, ndiy walonda anch: “Mwadiamufu winou walambul kal mu chipau chinech yom yivud kupandakanamu antu akwau awonsu.” Kwambatan nich mazu minam, mband winou walambula yivud nakash kuyisutamu antu akwau alambula nend pamwing.—Marko 12:41-44; Luka 21:1-4; Yohan 8:28.

15 Ov, chisangareshinap pa kwijik anch antu awonsu eza mu tempel pa dichuku din diang ching kusu mwadiamufu ndiy ujimbwilau mu Bibil? Kusutil ku chilakej chinech, Yehova utufundinshin mutapu udiay Nzamb ukata kusanger yom yitukata kusal. Ndiy usangaredining chisu tupanininga milambu yetu nich muchim umwing, ap anch amwing apanin yivud kutusutamu. Musangar mud ik wa kuman mulad utenchikinay Yehova chakwel atufundisha uyakin winou wongojina ku michim!

Yom Yakadiau Kulond mu Bibil

16, 17. Ov, mutapu ik umekeninga manangu ma Yehova djat ni mu yom yakadiay kufundish mu Dizu diend?

16 Piumufundidininga muntu ukatininga mukand, kuding kamu yom yivud yakumufundil. Pakwez, utondining ya kumufundil. Chilik chimwing kand, Yehova watonda kwisambin kusu piur pa antu kanang ni piur pa jinsangu kanang mu Dizu diend. Pakwez, Bibil karumburilingap kachom ni kachom ka chilakej chin chawonsu bwat. (Yohan 21:25) Chilakej, palondininga Bibil mutapu Nzamb wayirumburishay antu kanang, yom yirumburilay yikutwishap kwakul ku yipul yetu yawonsu. Pakwez, Yehova utulejining kand manangu mend kusutil ku kukutufundin yom kanang yidia mu Dizu diend. Ov, mu mutapu ik?

17 Mutapu wafundau Bibil ukwashining kwijik chidia mu michim yetu. Hebereu 4:12 ulondin anch: “Dizu dialonday Nzamb dikwet mwom, dikwet kand ukash. Ditwil kupandakanamu jimpak jawonsu jikweta jimwemu jaad. Dikat kubuz djat ni pasankedina mwom ni mwiku . . . Dikat kujingunin yitongijok ni rusot ra mu muchim wa muntu.” Rusangu ra mu Bibil ripukwining ku muchim ni rilejening yitongijok yetu ni yibachikin yakin. Antu avud aritangininga chakwel amanamu yilim ashikining ku kupumbok patanginingau jinsangu jimwing jakad kwikal nich yom yiwanyidina nich yikimbiningau. Antu a mutapu winou akutwish kushik djat ni ku kwiyipul anch Yehova udi Nzamb wa rukat, wa manangu ni utentamina.

18, 19. (a) Ov, mulong wak tufanyidinap kwiyakamish anch rusangu tutangina mu Bibil ralangwish yipul yitwakadia nich mutapu wa kutan yakul kapamp kamwing? (b) Ov, chom ik tufanyidina kusal chakwel tutesha Dizu dia Nzamb ni mutapu ik kusal mwamu kumekeshininga manangu majim ma Yehova?

18 Anch twilej Bibil nich muchim umwing, tukez kushiken ku kumwijik Yehova mudi muyimekeshina kamu Bibil, ni tukwiyakamishap chisu chikulangwisha rusangu kanang tutanginamu yipul yimwing yitwakadia ni mutapu wa kutan yakul kapamp kamwing. Chawiy, tukushik ku kujingunin anch, pitutangininga Bibil tuyiling ni kumwijik Yehova Nzamb pakemp-pakemp. Chilakej, ap anch pamwing ap tuteshinap kapamp kamwing rusangu kanang ap anch tumenap mutapu rambatena nich untu wa Nzamb, dilejan dietu dia Bibil diatufundishin kal jinsangu jivud piur pa Yehova jikeza kutukwash kuman mutapu udiay Nzamb wa rukat, mwin kutentam ni wakad kasolikany.

19 Chakwel tutesha kurumburik kwa Dizu dia Nzamb, tufanyidin kuditang ni kudilej nich muchim umwing, pamwing nich manangu mawamp. Ov, kusal mwamu kumekeshinap manangu majim ma Yehova? Antu akweta manangu mavud akutwish kufund mikand yivud yikutwishau kutang ching kudi “in manangu ni antu ilejina.” Pakwez, chakwel afunda mukand welau kutesh kurumburik kwau kudi antu a michim yiwamp, chafanyidina kamu ching manangu ma Nzamb!—Mateu 11:25.

Buku wa “Manangu Makin”

20. Ov, mulong wak Yehova amwinend ndiy kamu uwanyidina kutulej mutapu tufanyidina kwikal nich mashakamin mawamp ni yom ik yidia mu Bibil yikutwisha kutukwash?

20 Yehova utulejin mu Dizu diend mutapu wa kwikal nich mashakamin mapandakena kuwap. Chidiay Sakatang wetu, ndiy wij maswir metu kutusutamu ayinetu. Maswir majim ma muntu—mudi maswir ma kwikal ukatinau, kwikal nich musangar, ni maswir ma kwikal mu urund usangareshina nau antu akwau—kandikal maswimpa. Mu Bibil mudi “manangu makin” makutwisha kutukwash chakwel twikala nich mashakamin makin. (Jinswir 2:7) Chikunku chin chawonsu cha buku winou chikwet shapitre umekeshina mutapu tukutwisha kusadil yiyul ya manangu yidia mu Bibil. Tushinshikinany chilakej chimwing cha ku yiyul yiney.

21-23. Ov, chiyul ik cha manangu chikutwisha kutukwash chakwel twipuka ujim ni kuulam mu muchim?

21 Ov, wij kal anch antu alamininga ujim ashikining yisu yivud ku kwisadil ayinau nayimp? Kulam ujim mu muchim kudi mudi kusend chom chimwing chilimina. Pitulamininga ujim, uyipishining manangu metu, chisambu chetu, ni ujim utukangeshining kwikal nich musangar. In kwilej milong ya siyans amekeshining anch chiswapel kutan mayej ma ku michim ni mayej makwau mavud makad kuyerikang kusutil ku kulam ujim. Pasak, kurutu in siyans isambina pa mulong winou, Bibil wapana chiyul cha manangu chilondina anch: “Ikuchika ku kuswej, ulika ujim.” (Kuseng 37:8) Ov, mutapu ik tukutwisha kusal mwamu?

22 Dizu dia Nzamb diletin chiyul cha manangu chilondina anch: “Manangu makat kukepish ujim wa muntu, uyaj wend udi wa kudiwol kuyip kukat kumusalau.” (Jinswir 19:11) Manangu ap kujingunin udi usu wa kuman chom chijingamina, kulik kwimanyin ching pa yom yimekeninga ni mes. Kujingunin kukudishining yovil yetu, ukaliweny ukutwisha kutukwash kwijik chisal kanang chasalay kal muntu ap chibachikin chamubachika kal muntu winou kulond yom mu mutapu ukwau. Anch twasal usu wa kwijik chibachik chamubachika kal kusal mwamu, kushinshikin chitongijok chadingay nich ni mwikadil wadingay nich, chikutukwash kudiosh yitongijok yiyimp yitwadia ni kumutongijokin mu muchim wetu.

23 Bibil utuyudin kand anch: “Dandamenany kukasikeshijanany umwing ni mukwau ni chifanyidin kulikishijadin umwing ni mukwau.” (Kolosay 3:13, NW) Dizu “Dandamenany kukasikeshijanany umwing ni mukwau” dirumburikin kwikal ashimpishina michim kudi akwau, kudiul yom yisadiningau yikutwisha kutwovish ujim. Kushimpish muchim kwa mutapu winou kukutwish kutukwash kulik kulam ujim piur pa yisal ya chamwamu. Chikwau kand, “kulikishijadin” kurumburikin kulik kumulamin muntu rukuny ku muchim. Nzamb wetu wa manangu wij anch chidi chiwamp kuyilikishin antu akwau pa chisu chiswirikedina kusal mwamu. Tusadiningap mwamu mulong wa kutaninamu kwau ayinau, pakwez, tusadining mwamu chakwel twikala niyetu nich chisambu cha mu manangu ni cha mu muchim. (Luka 17:3, 4) Manangu mud ik madinga mu Dizu dia Nzamb!

24. Ov, chibudikin ik chibudikininga chisu tutakedininga mashakamin metu kwambatan nich manangu ma Nzamb?

24 Yehova usotining kwisamb netu mulong utukatining nakash. Ndiy watonda mulad upandakena kuwap wa kutulejin jinsangu kusutil ku—ukwash wa “mukand” wend watufundishinay kudi antu ku ukash wa spiritu utumbila. Chawiy tutanininga manangu ma Yehova mu mukand winou. Manangu minam madi kamu ma “kashinsh.” (Kuseng 93:5) Chisu tumarijekininga nich mashakamin metu, ni chisu tumalejeninga kudi antu akwau, tusejining kudiay Nzamb wetu wa manangu mawonsu mu mutapu uswapela. Mu shapitre wambatenap ou, tukez kwisambin mulong ukwau ushimwokishina piur pa mutapu umeningay Yehova yom ya mu machuku ma kurutu, chawiy kulond anch ukash udiay nich wa kusambel kubwak jinsangu pamwing ni kuwanyish rusot rend.

^ par. 8 Chilakej, David wadinga kafung wasadila yilakej ya piswimp ya mwom wa ukafung. (Kuseng 23) Mateu mwin kulambwish yitad, wisambina tupamp tuvud milong ya tupamp ni ya usey wa nfalang. (Mateu 17:27; 26:15; 27:3) Luka, wadinga dokiter, wasadidina mazu mamekeshina mudimu wend wa umwingang.—Luka 4:38; 14:2; 16:20.

^ par. 14 Utad ni utad wadinga leptôn umwing, rufalang ra utad radinga ripandakena kukep ra in Yuda radingau nich pa chirung chin chang. Leptôn aad adinga mudi chimwing cha ku yikunku 64 ya difut dia pa dichuku dimwing. Tuutad twinetu twaad kitwadingap ni mutapu wa kuland ap ka muswesu kamwing kadinga ka usey ukemp ni kadiangau kudi atuzwendj.