1, 2. “Ukanda” upi Yehova a tu sonehela, kuenda momo lie?

 OVE hẽ ivaluka onjanja yimue wa tambuile ukanda umue wa tundilila komunu umue oku sole calua okuti o kasi ocipãla love? Ovina vitito vi tu kokela esanju liocili kutima, viukanda u tundilila komunu umue tu sole calua. Etu tu sanjuka eci tu kũlĩha ovina viatiamẽla kekalo liaye, komuenyo waye kuenda ovina a yongola oku linga. Ocili okuti oku livangula kuaco, ku kuatisa oku likuatela ocisola pokati, ndaño okuti eye o kasi ocipãla.

² Nye okuti nda oco ca tu ĩha vali esanju okuti oku tambula esapulo litunda ku Suku ci sule? Lonjila yimue ya sunguluka, Yehova wa tu sonehela “ukanda,” okuti Ondaka yaye Embimbiliya. Vembimbiliya eye o tu sapuila eci eye a tuwa, nye eye a siata oku linga, ocipango caye, kuenda ovina vikuavo. Yehova wa siata oku tu ĩha Ondaka yaye [Embimbiliya], momo eye o yongola okuti etu tu kuata ukamba wocili laye. Suku yetu ukualondunge viosi wa nõla onjila yimue yiwa yoku vangula letu. Ndomo Embimbiliya lia sonehiwa kuenda leci ci kasimo, ci lekisa olondunge vimue ka vi sokisiwa levi viomanu.

3. Lonjila yipi Yehova a pitiya Ocihandeleko ku Mose?

³ Ci tava okuti omanu vamue va komõha, loku lipula ndoco: ‘Momo lie Yehova ka ci lingile lonjila yimue yi komohĩsa okuti ondaka yimue yi tunda kilu oco a vangule lomanu? Ocili okuti Yehova wa ci lingile kotembo yapita poku vangula okupisa kilu lekuatiso liovangelo vaye, olonumiwa. Eye wa ci linga, eci a eca Ocihandeleko ku va Isareli. (Va Galatia 3:19) Ondaka ya tundilila kilu ya saluisa va Isareli kuenje va pinga ku Yehova oco ka ka popie lavo lonjila ndeyi, pole o vangula lavo vonduko ya Mose. (Etundilo 20:​18-20) Vocihandeleko, mua kongelele eci ci soka 600 kolonumbi, vina via lomboluiwa ku Mose volondaka.

4. Lombolola momo lie ondaka yi vanguiwa komẽla hayoko onjila yimue ya sunguluka, yoku soleka ovihandeleko via Suku.

 ⁴ Nda Ocihandeleko ka ca sonehiwile, nda nye ceya oku kalako? Anga hẽ ove o sima okuti uprofeto Mose nda wa ivaluka olondaka viosi vina viatiamẽlele konumbi yovihandeleko kuenda oku vi lomboluila ciwa komanu vakuepata lia Isareli? Nye ci popiwa catiamẽla kovitumbulukila viokovaso? Anga hẽ ovo nda va songuiwa lika lovihandeleko vi popiwa lolondaka? Eyi nda ya kala onjila yimue ka ya sungulukile yoku pitiya ovihandeleko via Suku. Sokolola eci nda ceyako nda ove wa lomboluile esapulo limue komunu umue o kasi ocipãla love, poku vanguila oku upisila vutele umue lomunu watete kuenda oku sapuilako omunu ukuavo wa sulako kutele. Ovina omunu wa sulako kulala a yeva, vi litepa calua lolondaka viatete. Olondaka Viocihandeleko ca Suku, ka via kale kohele okuti vi pengisiwa.

5, 6. Nye Yehova a handeleka Mose oku linga lolondaka Viaye? Momo lie tu kuetele esumũlũho omo lioku kuata Ondaka ya sonẽhiwa ya Yehova?

⁵ Yehova lolondunge viocili wa nõla oku sonehisa olondaka viaye. Eye wa handeleka Mose hati: “Sonẽha olondaka evi. Olondaka evi ovio nda lisila love la va Isareli.” (Etundilo 34:27) Ocili okuti, Embimbiliya lia fetikiwa oku sonehiwa kunyamo wo 1513 O.Y. Vokuenda kueci ci soka 1.610 kanyamo a kuamamo, Yehova lolonjila viñi viñi ‘wa popia olonjanja vialua’ leci ci soka 40 komanu vana va soneha Embimbiliya. (Va Heveru 1:⁠1) Vokuenda kuotembo yaco, asonehi va litumbikile lutate walua koku sonẽha ciwa olokopia oco Ovisonehua vi solekiwe.​—⁠Esera 7:6; Osamo 45:⁠1.

⁶ Yehova wa siata oku tu sumũlũisa cocili poku vanguila letu volondaka viaye via sonẽhiwa. Anga hẽ ove wa tambuile ale ukanda umue wa tunda komunu umue oku sole, okuti pamue ukanda waco wa ku ĩha elembeleko wa sukilile, kuenda wa u solekele oco o u tange olonjanja viosi eci o u sukila? Ocili okuti cimuamue haico ci popiwa “kukanda” Yehova a tu ĩha. Omo okuti Yehova wa sonẽha olondaka viaye, etu ci tava okuti tu vi tanga oloneke viosi kuenda oku sokolola eci olondaka viaco vi popia. Etu tu pondola oku tambula ‘elembeleko liovisonehua’ olonjanja viosi tu li sukila.​—⁠Va Roma 15:⁠4.

7. Ndamupi olondunge via Yehova vi limbukiwila koku nõla omanu oco va sonehe Embimbiliya?

⁷ Yehova lolondunge viaye, wa sokiya okuti omanu ovo va sonẽha Ondaka yaye. Kũlĩhĩsa ndoco: Nda Yehova wa nõlele ovangelo oco va sonehe Embimbiliya, anga hẽ nda lia kala elivulu limue li vetiya? Ocili okuti, ovangelo nda ca tava oku lombolola eci catiamẽla ku Yehova vekalo liaye liulamba loku lekisa elitumbiko liavo muẽle Kokuaye, kuenda oku lombolola esapulo liomanu vakuekolelo olondingupange via Suku. Pole anga hẽ etu nda tua tẽla oku limbuka ocili okuti tua litepa lovangelo vana va lipua okuti va kuete vali ukũlĩhĩso walua weci catiamẽla komuenyo, kuenda ongusu okuti etu ci sule?​—⁠Va Heveru 2:​6, 7.

8. Lonjila yipi asonehi Vembimbiliya va eceliwa oku talavaya luloño wovisimĩlo viavo? (Talavo kombuelo yemẽla.)

⁸ Yehova poku nõla omanu oco va kale asonehi, wa tu ĩha eci tu sukila okuti esapulo limue liovina via ‘vetiyiwa longusu ya Suku,’ okuti viatiamẽla komanu. (2 Timoteo 3:16) Ndamupi eye a ci tẽlisa? Olonjanja vimue, eye wa ecelela asonehi oku talavaya luloño wovisimĩlo viavo okuti va nõla ‘olondaka via sunguluka, kuenje locili cavo cosi va soneha olondaka viocili.’ (Ukundi 12:​10, 11) Eci ci lombolola ekalo lia litepa li sangiwa Vembimbiliya; Olondaka ndomo via sonehiwa vi lekisa ekalo kuenda ocituwa cusonehi lusonehi. a Ocili okuti, omanu ava ‘va vetiyiwa lespiritu sandu va popia ondaka ya tunda ku suku.’ (2 Petulu 1:21) Pole, esulilo liupange waco owu, “ondaka ya Suku.”​—⁠1 Va Tesalonike 2:⁠13.

9, 10. Momo lie oku nõla omanu asonehi Vembimbiliya ci vokiyila esanju kuenda ocikomo?

⁹ Oku ñola omanu oco va sonehe Embimbiliya, ocina cimue ci sanjuisa haico ci vetiya. Asonehi vaco va kala omanu vamue va kuete ocikembe lovisimĩlo ndeci etu. Omo okuti ovo ka va lipuile kekandu, va liyakavo lalambalalo kuenda ovitangi via lisoka levi  tu kasi oku liyakavo lavio. Olonjanja vimue, espiritu lia Yehova lia va kuatisa oku soneha eci catiamẽla kovisimĩlo kuenda kovitangi viavo muẽle. (2 Va Korindo 12:​7-10) Omo liaco, ovo va soneha olondaka loku vi tiamĩsila komunu umue, okuti olondaka viaco ka ci tava oku lomboluiwa lungelo umue.

¹⁰ Kũlĩhĩsa ulandu wa Daviti Soma ya va Isareli. Noke yoku linga akandu, Soma Daviti wa soneha ocisungo celivulu Liosamo kuenje wa situlula utima waye, loku pinga ongecelo ku Suku. Eye wa soneha hati: “Njelise ekandu liange. Momo nda kũlĩha okulueya kuange. Ekandu liange li kasi ño-o kovaso ange. Ocili, nda citiwila kohole. Mai weminila kakandu. Ku ka nundise kovaso ove. Ku ka njupe espiritu liove li kola. Ovilumba vi sanjuisa Suku utima wa teka. A Suku, ove ku timi utima wa teka, haiwo wa samba.” (Osamo 51:​2, 3, 5, 11, 17) Anga hẽ ove ku pondola oku limbuka olondaka viesumuo liusonehi waco? Oco hẽ helie vali, nda hamunuko ka lipuile kekandu nda wa tẽla oku popia olondaka evi viesumuo?

11. Ovolandu api a lipita muẽle ocili komuenyo wa vamue okuti a kongeliwa Vembimbiliya ‘oco a tu longise?’

¹¹ Kulivo ovina vikuavo vi lingisa okuti Ulandu Wembimbiliya u komohĩwa. Ocili okuti elivulu lilombolola calua ovina viatiamẽla komanu va lingaile ocipango ca Suku kuenda vana ka va ci lingaile. Etu tu tanga eci catiamẽla kovolandu avo, ohali va liyaka layo kuenda esanju va kuata. Etu tu lilongisa eci catiamẽla kovina va nõlele oku linga komuenyo wavo. Ovolandu aco a kongeliwa Vembimbiliya ‘oco a tu longise.’ (Va Roma 15:⁠4) Vovolandu aco, omo Yehova a tu longisila olonjila vimue okuti vi vetiya utima wetu. Kũlĩhĩsa ovolandu amue.

12. Lonjila yipi ovolandu a kasi Vembimbiliya atiamẽla komanu vana ka va kuetele ekolelo a tu kuatisa?

¹² Embimbiliya li tu sapuila eci ceya oku pita lomanu vana ka va kuatele ekolelo haivo vakuavituwa vĩvi. Ovolandu aco, ovituwa ka via sungulukile vi limbukiwila vovilinga viavo kuenje kokuetu ca leluka calua oku kuata elomboloko liavio. Ndocindekaise, ove hẽ o tẽla oku sokolola onjila yimue ya velapo vali yoku pisa elinga  ka lia sungulukile okuti oku lombolola ulandu watiamẽla kelinga lia Yuda una wa pakula Yesu ci sule? (Mateo 26:​14-16, 46-50; 27:​3-10) Ovolandu a soka ndava a vetiya vali calua utima wetu, omo okuti a tu kuatisa oku limbuka kuenda oku yuvula ovituwa vĩvi.

13. Lonjila yipi Embimbiliya li tu kuatisa oku kuata elomboloko liovituwa viwa?

¹³ Embimbiliya laliovo li lombolola eci catiamẽla komanu va Suku vakuekolelo liocili. Etu tu tanga eci catiamẽla kelitumbiko liavo kuenda kesunguluko. Etu tu pondola oku limbuka ovolandu atiamẽla kovituwa tu sukila oku kuata oco tu kuate ukamba wocili la Suku. Kũlĩhĩsa eci catiamẽla kekolelo. Embimbiliya li tu sapuila eci ci lomboloka oku kuata ekolelo kuenda esilivilo li kuete koku sanjuisa Suku. (Va Heveru 11:​1, 6) Pole, Embimbiliya li lombololavo ovolandu atiamẽla koku lekisila ekolelo vovilinga. Sokolola eci catiamẽla kekolelo lia lekisiwa la Avirahama eci eye a seteka oku eca omõlaye Isake. (Efetikilo, ocipama 22; Va Heveru 11:​17-19) Pokati kovolandu a ndeti, ondaka “ekolelo” yi limbukiwila velinga limue lia velapo, kuenje ca leluka oku kuata elomboloko liaco. Halondungekuovio Yehova a kuete omo okuti ka tu vetiya lika oku kuata ovituwa viwa, pole, o tu ihĩlavo ovindekaise vovilinga viaco!

14, 15. Nye Embimbiliya li tu lomboluila catiamẽla kukãi una weyile vonembele, kuenda nye vulandu waco tu lilongisilamo catiamẽla ku Yehova?

¹⁴ Ovolandu omuenyo wocili okuti a sangiwa Vembimbiliya, olonjanja viosi a tu longisa ocina cimue catiamẽla koku tuwa kua Yehova. Kũlĩhĩsa eci etu tua tanga catiamẽla kukãi una Yesu a muĩla vonembele. Eci Yesu a tumãlele ocipepi lokasia yoku soleka olombongo, Yesu wa mõla omanu va kala loku kapa olombanjaile viavo. Olohuasi vialua vieyile vonembele oku eca “ño isupe viavo.” Pole, Yesu wa luluvalele kukãi umue ocimbumba haeye o suke. Ombanjaile yukãi ocimbumba ya kala ‘ovingangu vivali violusendu, okuti etendelo limue litito enene.’ b Evi ovio lika  olombongo via supilepo a kala lavio. Yesu, una wa lekisa ocituwa ciwa ca Yehova kueci catiamẽla kovina viaco evi, wa popia hati: “Ocimbumba eci, haico osuke, ca imbamo calua, cosi ca imbamo vakuavo, ci sule.” Ndomo ca popiwa, eye wa imbamo vali calua okuti vakuavo ci sule.​—⁠Marko 12:​41-44; Luka 21:​1-4; Yoano 8:⁠28.

¹⁵ Anga hẽ oku nõliwa kukãi waco ocimbumba pokati komanu valua veyile vonembele oco a sonehiwe Vembimbiliya, ka ci kuete elomboloko lialua? Vulandu waco owu, Yehova o tu longisa okuti eye, Suku umue ukua ku lekisa esanju. Eye o sanjuka calua poku tambula olombanjaile vietu vina tu eca lutima wetu wosi okuti, ndaño olombanjaile viaco ka vi kuete esilivilo lialua vi lisoka levi vakuetu va kasi loku eca. Yehova nda ka sangele onjila yikuavo yiwa yoku tu longisa ocili ci vetiya!

16, 17. Ndamupi olondunge via Yehova vi letiwile kovina eye ka kongelele Vondaka yaye?

¹⁶ Eci ove o sonehela ukanda komunu umue o sole, kuli olondaka vialua ove o pondola oku kongelamo. Omo liaco, ove o kuete oku kuata utate woku nõla eci o soneha. Cimuamue haico Yehova a linga okuti eye wa nõlapo oku lombolola eci catiamẽla komanu vamue kuenda ovolandu amue oco a sonehiwe vondaka yaye, Embimbiliya. Pole, catiamẽla kovolandu aco, Embimbiliya olonjanja vimue ka li lombolola atosi aco osi. (Yoano 21:25) Eci Embimbiliya li popia eci catiamẽla koku sombisa kua Suku, olonjanja haviosiko okuti olio lieca alomboluilo ale atambululo osi atiamẽla kapulilo etu. Olondunge via Yehova vi letiwile kovina viosi vina eye ka nõlele oku vi kongela Vondaka yaye. Ndamupi?

¹⁷ Onjila ndomo Embimbiliya lia sonehiwa, yi kasi ndoku seteka eci ci kasi vokati kutima wetu. Kelivulu lia Va Heveru 4:​12, ku popia hati: “Ondaka ya Suku yi kasi lomuenyo, haiyo yi kasi loku talavaya, haiyo ya tua enene, omoko ya tua nelembali yi sule. Ondaka yaco yi toma toke yi tepa omuenyo [lutima], kuenda asokoluilo lupuma, haiyo yi limbuka ovisimilo lovipango viutima,” [NW ]. Olondaka Viembimbiliya vi toma toke kosi, loku situlula ovisimĩlo viocili kuenda olonjongole vietu. Omanu vosi vana va tanga Embimbiliya locituwa cutima woku sepula, olonjanja  vimue va sanga ovolandu amue okuti ka a kuete olondaka via suapo vi va sanjuisa. Omanu vaco va lipula nda ocili okuti Yehova ukuacisola muẽle, ukualondunge, haeye ukuesunga.

18, 19. (a) Momo lie ka tu salukila eci ulandu umue Wembimbiliya u linga apulilo ana okuti etu ka tu sangi lonjanga atambululo aco? (b) Nye ci sukiliwa oco tu kuate elomboloko Liondaka ya Suku, kuenda ndamupi eci ci lekisa olondunge vialua via Yehova?

¹⁸ Eci tu lilongisa lutate Embimbiliya lutima wocili, tu pondola oku kũlĩha Yehova ndomo Embimbiliya li lombolola eci catiamẽla kokuaye. Omo liaco, etu ka tu saluka nda okuti ulandu umue u linga apulilo ana okuti etu ka tu pondola oku sanga atambululo aco lonjanga. Kũlĩhĩsa ocindekaise eci: Nda okuti o kasi loku panga omakina yimue yinene, catete pamue ku sangi ocivela ale ku tẽla oku kapa ocivela caco apa ci sesamẽla. Handi vali, pamue kua kongelele ale ovivela viaco oco o kuate elomboloko liwa liolonepa viosi viomakina. Cimuamue haico okuti, eci tu lilongisa Embimbiliya, vokuenda kuotembo tu lilongisa eci catiamẽla ku Yehova Suku ndomo eye a tuwa kuenda oku kũlĩha ekalo liaye. Ndaño muẽle okuti poku fetika ulandu umue ka u tu lomboloka ciwa ale ka tu lete ndomo owo u likuata loku tuwa kua Suku, ocili okuti elilongiso lietu Liembimbiliya lia tu longisa ale calua eci catiamẽla ku Yehova oco tu kũlĩhe okuti eye Suku umue wa koleliwa, ukuacisola, ka kuete ocame haeye ukuesunga.

¹⁹ Omo liaco, oco tu kuate elomboloko Liondaka ya Suku, etu tu kuete oku tanga loku yi lilongisa lutima wa sunguluka kuenda ocisimĩlo ciwa. Anga hẽ, eci hacindekaiseko colondunge vialua via Yehova? Omanu vakualondunge, va kuete epondolo lioku soneha alivulu ana okuti a tangiwa lika lomanu vana va kuete ‘olondunge kuenda vana va kuete uloño’ woku kuata elomboloko. Pole, oco ku sonehiwe elivulu limue okuti li lomboloka lika ciwa komanu vana va kuete utima wa sunguluka, ci sukila oku kuata olondunge via Suku!​—⁠Mateo11:⁠25.

20. Momo lie okuti Yehova eye lika o pondola oku tu sapuila onjila yiwa yoku kala komuenyo, kuenda nye ci sangiwa Vembimbiliya okuti ci tu kuatisa?

²⁰ Vondaka yaye, Yehova o tu sapuilamo eci catiamẽla konjila  yiwa yoku kala komuenyo. Omo okuti eye Ululiki wetu, eye wa kũlĩha ciwa ovina via velapo tu sukila okuti etu muẽle ci sule. Vovina omanu va sukila komuenyo toke cilo, mua kongela onjongole yoku sanga ocisola, esanju, kuenda oku kuata ukamba uwa. Vembimbiliya mu sangiwa “olondunge viocili” via velapo, vi pondola oku tu kuatisa oku kala lomuenyo umue uwa. (Olosapo 2:⁠7) Vonepa lonepa yelilongiso lielivulu lilo, mu kuete ocipama cimue ci lekisa ndomo tu pondola oku kapako alungulo olondunge ana a sangiwa Vembimbiliya. Tu kũlĩhĩsi ocindekaise cimue.

21-23. Elungulo lipi liolondunge li pondola oku tu kuatisa oku yuvula onyeño kuenda oku kuata ocikumbiti kutima?

²¹ Anga hẽ wa muĩle ale okuti omanu vana va soleka onyeño kutima ale ocikumbiti olonjanja vimue va livalula ovo muẽle? Ocikumbiti ocituwa cimue cilema calua oku ci kuta kutima. Eci tu ci kuta kutima, oco ci sukilisa omuenyo wetu kuenda ci tu tateka oku kuata ombembua, loku totomisa esanju lietu. Elilongiso lia lingiwa lolonoño, lia lekisa okuti oku soleka onyeño ci pondola oku vokiya ohele kocitangi coku kuata uveyi woku lenda kutima kuenda ovoveyi akuavo a tĩla oku kaya. Osimbu handi alilongiso aco olonoño ka a lingiwile, Embimbiliya lia ci popele ale lutate, okuti: “Onyeño yimbapo, oku tema ku siapo.” (Osamo 37:⁠8) Oco hẽ, ndamupi tu pondola oku ci linga?

²² Ondaka ya Suku yi tu ĩha elungulo liwa liuloño hati: “Olondunge viomunu vi kandangiya onyeño yaye, ulamba waye oku siluila ũvi vo linga.” (Olosapo 19:11) Olondunge epondolo lioku limbuka eci ci kasi kosi, ale oku kũlĩha ovina vi kuavo via kongelamo. Kesulilo olondunge vi tu kuatisa oku kuata elomboloko, lioku limbuka esunga lieci ukuetu a tu popisila ndoco ale esunga lieci a tu tambuluila lonjila yimue hayoko. Oku likolisilako oku kuata elomboloko lioku vetiyiwa kuaye, ocikembe kuenda ekalo liaye, ku pondola oku tu kuatisa oku yuvula oku sokolola eci ka ca sungulukile kuenda oku kuata ovisimĩlo vĩvi lomunu waco.

²³ Vembimbiliya mu sangiwa elungulo likuavo li popia hati:  ‘[Amamiko] loku likolisilako oku lisola pokati. Kuenda, lieceli pokati,’ [NW ]. (Va Kolosai 3:13) Upopi woku linga hati, ‘amamiko loku likolisilako oku lisola pokati,’ u lomboloka oku kala ukuepandi la vakuetu, loku va ecela kovituwa viavo vina tu lete okuti vi temisa. Epandi liaco, li pondola oku tu kuatisa oku yuvula oku soleka onyeño yovina viaño ka vi silivila. “Oku liecela,” ku lomboloka oku yuvula oku kuata ocikumbiti kutima. Suku yetu ukualondunge wa kũlĩha okuti etu tu sukila oku ecela vakuetu eci peli esunga lioku ci linga. Eci hacina cimueko lika ci kuete esilivilo ku vakuetu, pole lacovo ci kuete esilivilo oku lava ovisimĩlo vietu lutima wa tula. (Luka 17:​3, 4) Halondungekuovio tu sanga Vondaka ya Suku!

24. Esumũlũho lipi tu kuata eci omuenyo wetu wendisiwa lolondunge via Suku?

²⁴ Loku vetiyiwa locisola caye, Yehova wa yonguile okuti o vangula letu. Eye wa nõla onjila yimue yiwa, okuti “ukanda” umue wa sonehiwa lomanu va kuatisiwa lespiritu sandu. Esumũlũho lieli okuti, olondunge via Yehova vi sangiwa velivulu liaco. Olondunge viaco ‘via piãla ocili.’ (Osamo 93:⁠5) Osimbu omuenyo wetu wendisiwa lolondunge viaco, kuenda oku sapuilako vakuetu, tuka kuata ukamba wocili la Suku yetu ukualondunge. Vocipama cikuãimo, tuka kũlĩhĩsa ocindekaise cikuavo colondunge via Yehova, okuti uloño waye woku sokiya eci ci keya kovaso kuenda woku tẽlisa ocipango caye.