1, 2. ‘Aṣli wiwe’ tẹmẹ wẹ mí dona tindo ojlo te, podọ etẹwutu?

 AṢLI lẹ! Na yé nọ fọ́n tlintlindo-dindin dote, bo nọ dọnmẹdogo bosọ nọ hẹnmẹ jẹflumẹ wutu, e nọ saba vẹawu na gbẹtọvi lẹ nado hẹn aṣli. Ṣogan, Biblu dọmọ: “Gigo Jiwheyẹwhe tọn wẹ nado whlá onú.” (Howhinwhẹn lẹ 25:2) Mọwẹ, taidi Gandutọ Nupojipetọ po Mẹdatọ po, Jehovah nọ gbọn jlọjẹ dali whlá onú delẹ do gbẹtọvi lẹ di aṣli kakajẹ ojlẹ sisọ etọn mẹ nado de yé hia.

² Etomọṣo, aṣli ojlofọndotenamẹ po awuvivinamẹ tọn de po tin he Jehovah dehia to Ohó etọn mẹ. E yin yiylọdọ ‘aṣli wiwe ojlo Jiwheyẹwhe tọn.’ (Efesunu lẹ 1:9) Tlintlindo-dindin towe ma sọgan wà dagbe na we sọ nupinplọn gandego gba. Oyọnẹn gando aṣli ehe go sọgan namẹ whlẹngán bo sọgan na we wuntuntun vude gando nuyọnẹn mado-dogbó Jehovah tọn go.

3, 4. Nawẹ dọdai he yin kinkàndai to Gẹnẹsisi 3:15 mẹ wleawuna todido gbọn, podọ nudabla, kavi ‘aṣli wiwe’ tẹwẹ e bẹhẹn?

³ To whenuena Adam po Evi po waylando, e sọgan ko taidi dọ lẹndai Jehovah tọn nado hẹn gbẹtọvi pipé lẹ gọ́ aigba paladisi tọn de ji ko yin aliglọnna. Ṣigba Jiwheyẹwhe didẹ nuhahun lọ to afọdopolọji. E dọmọ: “Yẹn nasọ yí okẹ̀n do hiẹ po yọnnu lọ po ṣẹnṣẹn; podọ do okún towe po okún etọn po ṣẹnṣẹn: ewọ na só ota towe, hiẹ na só afọgbẹn etọn.”—Gẹnẹsisi 3:15.

⁴ Ehelẹ yin hogbe gigẹdẹ, he dabla lẹ. Mẹnu wẹ yin yọnnu ehe? Mẹnu wẹ yin odàn lọ? Mẹnu wẹ yin “okún” lọ he na só ota odàn lọ tọn? Adam po Evi po ma sọgan yọnẹn gba, adavo yé ni pàhodọ poun. Etomọṣo, ohó Jiwheyẹwhe tọn  wleawu todido tọn na kúnkàn asu po asi po ehe tọn depope he na yin nugbonọ. Dodowiwa na gbawhàn. Lẹndai Jehovah tọn na yin hinhẹndi. Ṣigba gbọnna? Enẹ yin nudabla de! Biblu ylọ ẹ dọ ‘nuyọnẹn Jiwheyẹwhe tọn to aṣli wiwe de mẹ, yèdọ nuyọnẹn he whlá.’—1 Kọlintinu lẹ 2:7.

5. Basi dohia nuhewutu Jehovah nọ de aṣli etọn hia to aliho debọdo-dego tọn mẹ tọn.

⁵ Taidi “Mẹhe nọ dè aṣli lẹ hia,” Jehovah na de zẹẹmẹ gigọ́ delẹ hia to godo mẹ gando hẹndi aṣli ehe tọn go. (Daniẹli 2:28) Ṣigba, e na wà ehe to aliho debọdo-dego tọn mẹ. Di dohia, mí sọgan lẹnnupọndo gblọndo otọ́ owanyinọ de tọn ji, to whenuena visunnu etọn pẹvi de kanse dọ, “Papa, nawẹ yẹn yin jiji gbọn?” Otọ́ nuyọnẹntọ de na basi zẹẹmẹ kleun he ovi pẹvi lọ sọgan mọnukunnujẹemẹ kẹdẹ na ẹn. Dile ovi lọ to whinwhẹ́n, otọ́ lọ na wá basi zẹẹmẹ gigọ́ na ẹn. To aliho dopolọ mẹ, Jehovah wẹ nọ yọ́n whenue omẹ etọn lẹ pegan nado sè nuhe yin ojlo po lẹndai etọn po.—Howhinwhẹn lẹ 4:18; Daniẹli 12:4.

6. (a) Lẹndai tẹwẹ alẹnu, kavi gbekọndopọ de nọ hẹndi? (b) Naegbọn e do jẹna ayidego dọ Jehovah nọ basi alẹnu lẹ hẹ gbẹtọvi lẹ?

⁶ Nawẹ Jehovah nọ de aṣli enẹlẹ hia gbọn? E yí alẹnu, kavi gbekọndopọ voovo lẹ zan nado de nususu hia. Hiẹ sọgan ko doalọ kandai gbekọndopọ tọn de mẹ pọ́n—vlavo nado họ̀ ohọ̀ de, kavi nado yàn akuẹ. Gbekọndopọ enẹ nọ wleawuna nujikudo sọgbe hẹ osẹ́n de dọ nuhe tin to kandai lọ mẹ lẹ na yin hinhẹndi. Ṣigba naegbọn Jehovah na do basi alẹnu, kavi gbekọndopọ aṣa tọn lẹ hẹ gbẹtọvi lẹ? Na jide tọn, ohó etọn ko pé nado namẹ jidide gando opagbe etọn lẹ go. Enẹ yin nugbo, ṣogan, to whẹho susu mẹ, Jiwheyẹwhe ko gbọn homẹdagbe dali do yí gbekọndopọ he sọgbe hẹ osẹ́n lẹ do nọgodona ohó etọn. Gbekọndopọ he lodo ehelẹ nọ na kunnudenu he dolido taun de gbẹtọvi  mapenọ lẹ nado dejido opagbe Jehovah tọn lẹ go.—Heblu lẹ 6:16-18.

7, 8. (a) Alẹnu tẹwẹ Jehovah basi hẹ Ablaham, podọ hinhọ́n tẹwẹ e tá do aṣli wiwe lọ ji? (b) Nawẹ Jehovah hẹn hukan Okún dopagbe lọ tọn họnwun to aliho debọdo-dego tọn mẹ gbọn?

⁷ Hugan owhe fọtọ́n donu awe he gbẹtọvi ko yin yinyan jẹgbonu sọn Paladisi mẹ godo, Jehovah dọna devizọnwatọ nugbonọ etọn Ablaham dọmọ: “Yẹn na hẹn okún towe jideji susugege di sunwhlẹvu olọn tọn lẹ, . . . to okún towe mẹ wẹ yè na dona akọta aigba ji tọn lẹpo: na hiẹ yí ogbè ṣie sè wutu.” (Gẹnẹsisi 22:17, 18) Ehe ma yin opagbe de poun gba; Jehovah wleawuna ẹn taidi alẹnu sọgbe hẹ osẹ́n de bo yí whiwhle dolido etọn do nọgodona ẹn. (Gẹnẹsisi 17:1, 2; Heblu lẹ 6:13-15) Lehe e jẹna ayidego do sọ dọ Oklunọ Nupojipetọ lọ basi gbekọndopọ de nado dona gbẹtọvi lẹ!

⁸ Alẹnu Ablaham tọn dohia dọ Okún dopagbe lọ na wá taidi gbẹtọvi de, na e na yin kúnkàn Ablaham tọn. Ṣigba mẹnu wẹ e na yin? To nukọnmẹ, Jehovah dehia dọ visunnu Ablaham tọn lẹ, yèdọ Isaki wẹ na yin tọgbo Okún lọ tọn. To visunnu Isaki tọn awe lẹ mẹ, Jakobu wẹ yin dide. (Gẹnẹsisi 21:12; 28:13, 14) To godo mẹ, Jakobu yí hogbe dọdai tọn ehelẹ zan na dopo to visunnu 12 etọn lẹ mẹ dọmọ: “Ogánpò ma na tọ́n yì sọn Juda, kavi opò ogán tọn sọn afọ etọn lẹ ṣẹnṣẹn, whẹpo Ṣilo [“Ewọ He Tọn E Yin”] do wá gba; hlan e dali wẹ tonusise gbẹtọ lẹ tọn na te.” (Gẹnẹsisi 49:10) To whenẹnu wẹ e yin yinyọnẹn dọ Okún lọ na yin ahọlu de, he na wá sọn kúnkàn Juda tọn mẹ!

9, 10. (a) Alẹnu tẹwẹ Jehovah basi hẹ akọta Islaeli tọn, podọ hihọ́-basinamẹ tẹwẹ alẹnu lọ wleawuna? (b) Nawẹ Osẹ́n lọ dohia dọ gbẹtọvi lẹ tindo nuhudo ofligọ de tọn gbọn?

⁹ To owhe 1513 J.W.M. mẹ, Jehovah wleawuna tito de he hùn aliho dote na aṣli wiwe lọ didehia yinukọn dogọ. E basi alẹnu de hẹ kúnkàn Ablaham tọn lẹ, heyin akọta Islaeli  tọn. Dile etlẹ yindọ alẹnu Osẹ́n Mose tọn ko doalọte todin, e ko yin adà titengbe de to lẹndai Jehovah tọn mẹ nado hẹn Okún dopagbe lọ wá. Gbọnna? Gbadopọnna aliho atọ̀n. Tintan, Osẹ́n lọ yinuwa taidi adó hihọ́-basinamẹ tọn de. (Efesunu lẹ 2:14) Aṣẹdai dodo tọn etọn lẹ yinuwa taidi aliglọnnamẹnu de to Ju lẹ po Kosi lẹ po ṣẹnṣẹn. Gbọnmọ dali Osẹ́n lọ gọalọ nado basi hihọ́na hukan Okún dopagbe lọ tọn. Na hihọ́-basinamẹ mọnkọtọn wutu, akọta lọ gbẹ́ pò to aimẹ to whenuena ojlẹ sisọ Jiwheyẹwhe tọn wá na Mẹssia lọ nido yin jiji do akọ̀ Juda tọn mẹ.

¹⁰ Awetọ, Osẹ́n lọ dohia tlọlọ dọ gbẹtọvi lẹ tindo nuhudo ofligọ tọn. Taidi Osẹ́n pipé de, e do nugomape gbẹtọvi ylandonọ lẹ tọn nado nọgbẹ̀ sọgbe hẹ ẹ to gigọ́mẹ hia. Gbọnmọ dali e yinuwa nado “[hẹn ylanwa lẹ sọawuhia], kaka okún he yè dopagbe na nido wá.” (Galatianu lẹ 3:19) Gbọn kanlin yíyí do sanvọ́ dali, Osẹ́n lọ wleawuna ovẹsè ojlẹ gli tọn de na ylando lẹ. Ṣigba dile Paulu wlan do, na “e glo dọ ohùn oyìnsú tọn po gbọgbọẹ tọn po nado dè ylando sẹ̀” wutu, avọ́sinsan ehelẹ yin yẹhiadonu de poun na avọ́sinsan ofligọ tọn he Klisti basi. (Heblu lẹ 10:1-4) To whelọnu lo, na Ju nugbonọ lẹ, alẹnu ehe lẹzun “mẹplọntọ nado hẹn [yé] wá Klisti dè.”—Galatianu lẹ 3:24.

11. Nukundido gigonọ tẹwẹ alẹnu Osẹ́n tọn lọ zedonukọnna Islaeli, ṣigba naegbọn akọta lọ to pọmẹ hẹn ẹn bu?

¹¹ Atọ̀ntọ, alẹnu lọ ze todido gigonọ de donukọnna akọta Islaeli tọn. Jehovah dọna yé dọ eyin yé yin nugbonọ na alẹnu lọ, yé na lẹzun “ahọludu yẹwhenọ lẹ tọn de, podọ akọta wiwe de.” (Eksọdusi 19:5, 6) To godo mẹ, Islaeli agbasalan tọn mẹ wẹ hagbẹ tintan yẹwhenọ ahọluduta olọn mẹ tọn lẹ yin ṣinṣinyan sọn. Ṣigba, Islaeli to pọmẹ ṣiatẹ sọta alẹnu Osẹ́n tọn lọ, bo gbẹ́ Okún Mẹssia tọn lọ dai, bosọ hẹn nukundido enẹ bu. To whelọnu lo, mẹnu lẹ wẹ na hẹn sọha yẹwhenọ ahọluduta lọ tọn lẹ pé? Podọ kanṣiṣa tẹwẹ akọta donanọ enẹ na tindo hẹ Okún dopagbe lọ? Adà aṣli wiwe lọ tọn ehelẹ na yin didehia to ojlẹ sisọ Jiwheyẹwhe tọn mẹ.

12. Alẹnu tẹwẹ Jehovah basi hẹ Davidi, podọ hinhọ́n tẹwẹ ehe tá do aṣli wiwe Jiwheyẹwhe tọn ji?

¹² To owhe kanweko 11tọ J.W.M. mẹ, Jehovah sọ vọ́ hinhọ́n tá do aṣli wiwe lọ ji to whenuena e basi alẹnu devo. E dopagbe na Ahọlu Davidi nugbonọ lọ dọmọ: “Yẹn na ze okún towe daga to godo towe, . . . yẹn nasọ hẹn ahọludu etọn lodo. . . . yẹn nasọ hẹn ofìn ahọludu etọn tọn lodo kakadoi.” (2 Samuẹli 7:12, 13; Psalm 89:3) Todin e ko yin didohia dọ owhé Davidi tọn gbè wẹ Okún dopagbe lọ na wá sọn. Ṣigba be gbẹtọvi tata de sọgan dugán “kakadoi” ya? (Psalm 89:20, 29, 34-36) Podọ be gbẹtọvi tata heyin ahọlu de sọgan whlẹn gbẹtọvi sọn ylando po okú po si ya?

13, 14. (a) Dile Psalm 110 dọ do, opagbe tẹwẹ Jehovah dó na Ahọlu dide etọn? (b) Onú devo tẹlẹ wẹ yin didehia gando Okún dopagbe lọ go gbọn yẹwhegán Jehovah tọn lẹ gblamẹ?

¹³ Davidi wlan to gbọdo glọ dọmọ: “[Jehovah] dọ hlan Oklunọ ṣie dọ, Hiẹ sinai to adusilọ ṣie mẹ, kaka yẹn na yí kẹntọ towe lẹ do basi tokloafọligbe towe. [Jehovah] ko whlé, e ma na diọ linlẹn, hiẹ wẹ yẹwhenọ de kakadoi kẹdẹdi hukan Mẹlkizedẹki tọn.” (Psalm 110:1, 4) Ohó Davidi tọn lẹ gando Okún dopagbe lọ, kavi Mẹssia go tlọlọ. (Owalọ lẹ 2:35, 36) Ahọlu ehe na dugán, e mayin sọn Jelusalẹm gba, ṣigba sọn olọn mẹ to “adusilọ” Jehovah tọn mẹ. Enẹ na na ẹn aṣẹpipa, e mayin do otò Islaeli tọn kẹdẹ ji gba ṣigba do aigba lẹpo ji. (Psalm 2:6-8) Onú devo lẹ sọ yin didehia tofi. Doayi e go dọ Jehovah whlé sinsinyẹn dọ Mẹssia na yin “yẹwhenọ de . . . kẹdẹdi hukan Mẹlkizedẹki tọn.” Kẹdẹdi Mẹlkizedẹki, he dugán taidi ahọlu po yẹwhenọ po to azán Ablaham tọn gbè, mọwẹ Jiwheyẹwhe lọsu na de Okún he ja lọ lọsu tlọlọ do nado dugán taidi Ahọlu po Yẹwhenọ po!—Gẹnẹsisi 14:17-20.

¹⁴ Na owhe susu lẹ, Jehovah yí yẹwhegán etọn lẹ zan nado de nususu hia dogọ gando aṣli wiwe etọn go. Di apajlẹ, Isaia dehia dọ Okún lọ na kú okú avọ́sinsan tọn. (Isaia 53:3-12) Mika dọ dọdai fie Mẹssia na yin jiji te tọn. (Mika 5:2) Daniẹli  tlẹ dọ dọdai ojlẹ tangan he mẹ Okún lọ na sọawuhia bosọ kú te tọn.—Daniẹli 9:24-27.

15, 16. (a) Nawẹ Ovi Jehovah tọn wá yin ‘jiji gbọn yọnnu de dali’ gbọn? (b) Ogú etẹ tọn wẹ Jesu dù sọn mẹjitọ aigba ji tọn etọn lẹ dè, podọ whetẹnu wẹ e sọawuhia di Okún dopagbe lọ?

¹⁵ Lehe dọdai ehelẹ na yin hinhẹndi gbọn yin nudabla de kakajẹ whenuena Okún lọ wá sọawuhia. Galatianu lẹ 4:4 dọmọ: “Whenuena ojlẹ gigọ́ lọ wá, Jiwheyẹwhe do Ovi etọn hlan, mẹhe yè ji sọn yọnnusi dè.” To owhe 2 J.W.M. mẹ, angẹli de dọna yọnnu alọji Juvi heyin yiylọdọ Malia dọmọ: “Doayi e go, hiẹ na mọhò to ohò towe mẹ, bo nasọ ji visunnu de bosọ ylọ oyín etọn JESU. Ewọ na yin kiklo, Ovi Gigogán tọn wẹ yè na nọ ylọ ẹ: [Jehovah] Jiwheyẹwhe nasọ yí ofìn Davidi otọ́ etọn tọn na ẹn. . . . [Gbigbọ wiwe] na wá oji we, huhlọn Gigogán tọn nasọ ṣinyọ́n oyẹ̀ oji we: enẹwutu ga onú wiwe he tin nado yin didetọ́n sọn hiẹ mẹ, Ovi Jiwheyẹwhe tọn yè na nọ ylọ ẹ.”—Luku 1:31, 32, 35.

¹⁶ To godo mẹ, Jehovah diọtẹnna ogbẹ̀ Ovi etọn tọn sọn olọn mẹ do vidọ Malia tọn mẹ, na e nido yin jiji gbọn yọnnu de dali. Malia yin yọnnu mapenọ de. Ṣogan, Jesu ma dugu mape tọn sọn e dè gba, na ewọ yin “Ovi Jiwheyẹwhe tọn” wutu. To ojlẹ dopolọ mẹ, na gbẹtọvi heyin mẹjitọ Jesu tọn lẹ yin kúnkàn Davidi tọn lẹ wutu, E penugo nado tindo jlọjẹ jọwamọ tọn po jlọjẹ he sọgbe hẹ osẹ́n po nado yin whédutọ Davidi tọn. (Owalọ lẹ 13:22, 23) To baptẹm Jesu tọn whenu to owhe 29 W.M. tọn mẹ, Jehovah yí amisisa do dè e po gbigbọ wiwe po dọmọ: “Ehe wẹ Visunnu ṣie, Mẹvivẹ ṣie.” (Matiu 3:16, 17) To godo mẹ, Okún lọ ko wá! (Galatianu lẹ 3:16) Ojlẹ lọ die nado de nususu dogọ hia gando aṣli wiwe lọ go.—2 Timoti 1:10.

17. Nawẹ hinhọ́n yin titá do zẹẹmẹ Gẹnẹsisi 3:15 tọn ji gbọn?

¹⁷ To lizọnyizọn Jesu tọn whenu, e do odàn Gẹnẹsisi 3:15 mẹ tọn lọ hia nado yin Satani bo do okún odàn lọ tọn lẹ hia nado yin hodotọ Satani tọn lẹ. (Matiu 23:33; Johanu  8:44) To godo mẹ, lehe ehe lẹpo na yin vivasudo kakadoi gbọn yin didehia. (Osọhia 20:1-3, 10, 15) Podọ yọnnu lọ yin didohia taidi “Jelusalẹm he tin to aga,” yèdọ titobasinanu olọn mẹ tọn he taidi asi Jehovah tọn, he bẹ nudida gbigbọnọ lẹ hẹn. a—Galatianu lẹ 4:26; Osọhia 12:1-6.

18. Etẹwẹ yin lẹndai “alẹnu yọyọ” lọ tọn?

¹⁸ Vlavo aṣli he sẹhundaga hugan lọ yin didehia to ozán he jẹnukọnna okú Jesu tọn lọ mẹ, to whenuena e dọna devi etọn nugbonọ lẹ dogbọn “alẹnu yọyọ” lọ dali. (Luku 22:20) Dile alẹnu Osẹ́n Mose tọn lọ basi do, alẹnu yọyọ ehe lọsu dona wleawuna “ahọludu yẹwhenọ lẹ tọn de.” (Eksọdusi 19:6; 1 Pita 2:9) Ṣigba, alẹnu ehe ma na ze akọta agbasalan tọn de dai gba, ṣigba akọta gbigbọmẹ tọn de, yèdọ “Islaeli Jiwheyẹwhe tọn,” he bẹ hodotọ nugbonọ yiamisisadode Klisti tọn lẹ kẹdẹ hẹn. (Galatianu lẹ 6:16) Hagbẹ he tin to alẹnu yọyọ ehe mẹ lẹ na kọnawudopọ hẹ Jesu nado dona akọ̀ gbẹtọvi lẹ tọn!

19. (a) Naegbọn alẹnu yọyọ lọ tindo kọdetọn dagbe nado wleawuna “ahọludu yẹwhenọ lẹ tọn de”? (b) Naegbọn Klistiani yiamisisadode lẹ yin yiylọdọ “mẹdida yọyọ,” podọ omẹ nẹmu wẹ na dugán to olọn mẹ hẹ Klisti?

¹⁹ Ṣigba naegbọn alẹnu yọyọ lọ tindo kọdetọn dagbe nado wleawuna “ahọludu yẹwhenọ lẹ tọn de” nado dona gbẹtọvi lẹ? Na kakati e nido gblewhẹdo devi Klisti tọn lẹ taidi ylandonọ lẹ, e hẹn jona ylando yetọn lẹ tọn yọnbasi gbọn avọ́sinsan etọn gblamẹ. (Jẹlemia 31:31-34) Tlolo he yé tindo teninọ wiwe de to Jehovah nukọn, e nọ kẹalọyi yé biọ whẹndo olọn tọn etọn mẹ bo nọ yiamisisadode yé po gbigbọ wiwe po. (Lomunu lẹ 8:15-17; 2 Kọlintinu lẹ 1:21)  Gbọnmọ dali, yé nọ tindo numimọ ‘jiji yọyọ de tọn biọ todido ogbẹ̀nọ de mẹ he yè whlá do olọn mẹ.’ (1 Pita 1:3, 4) To whenuena e yindọ onú yọyọ pete de wẹ teninọ yiaga enẹ yin na gbẹtọvi lẹ, Klistiani heyin dide gbọn gbigbọ dali lẹ yin yiylọdọ “mẹdida yọyọ.” (2 Kọlintinu lẹ 5:17) Biblu dehia dọ omẹ 144 000 wẹ na tindo mahẹ to gandudu olọn tọn lọ mẹ do gbẹtọvi he yin fifligọ lẹ ji.—Osọhia 5:9, 10; 14:1-4.

20. (a) Aṣli tẹwẹ yin didehia gando aṣli wiwe lọ go to owhe 36 W.M. mẹ? (b) Mẹnu lẹ wẹ na duvivi dona opagbe heyin didona Ablaham tọn lẹ?

²⁰ To pọmẹ po Jesu po, mẹyiamisisadode ehelẹ lẹzun “okún Ablaham tọn.” b (Galatianu lẹ 3:29) Omẹ tintan he yin dide lẹ yin Ju agbasalan tọn lẹ. Ṣigba to owhe 36 W.M. mẹ, adà aṣli wiwe lọ tọn devo yin didehia: Kosi lẹ, kavi mẹhe mayin Ju lẹ lọsu na tindo mahẹ to todido olọn tọn lọ mẹ. (Lomunu lẹ 9:6-8; 11:25, 26; Efesunu lẹ 3:5, 6) Be Klistiani yiamisisadode lẹ kẹdẹ wẹ na duvivi opagbe heyin didona Ablaham tọn lẹ ya? Lala, na aihọn lẹpo wẹ avọ́sinsan Jesu tọn hẹn ale wá na. (1 Johanu 2:2) To nukọnmẹ, Jehovah dehia dọ “gbẹtọ susugege” madosọha lẹ na lùn vasudo titonu Satani tọn ehe tọ́n. (Osọhia 7:9, 14) Sọha susugege devo lẹ nasọ yin finfọnsọnku po todido lọ po nado nọgbẹ̀ kakadoi to Paladisi mẹ!—Luku 23:43; Johanu 5:28, 29; Osọhia 20:11-15; 21:3, 4.

21, 22. Aliho tẹlẹ mẹ wẹ aṣli wiwe Jehovah tọn do nuyọnẹn etọn hia te?

²¹ Aṣli wiwe lọ yin dohia jiawu “nuyọnẹn hunkọhunkọ susugege Jiwheyẹwhe tọn.” (Efesunu lẹ 3:8-10) Nuyọnẹn nankọ die Jehovah dohia to awuwiwlena aṣli ehe mẹ, podọ to dide e hia vudevude mẹ! E gbọn nuyọnẹn dali hò nugopipe gbẹtọvi lẹ tọn pọ́n, bo na dotẹnmẹ yé nado do ninọmẹ ahun mẹ tọn yetọn nugbo lọ hia.—Psalm 103:14.

 ²² Jehovah sọ do nuyọnẹn matin awetọ hia to Jesu dide taidi Ahọlu mẹ. Ovi Jehovah tọn sọgan yin jide-dego hú nudida devo depope to wẹkẹ lọ mẹ. To gbẹninọ taidi gbẹtọ he tindo ohùn po agbasalan po mẹ, Jesu tindo numimọ yajiji voovo lẹ tọn. E yọ́n nuhahun gbẹtọvi tọn lẹ to gigọ́mẹ. (Heblu lẹ 5:7-9) Podọ etẹwẹ dogbọn ganduhẹmẹtọ Jesu tọn lẹ dali? To owhe kanweko lẹ gblamẹ, sunnu po yọnnu lẹ po, heyin dide sọn akọ̀ lẹpo, ogbè lẹpo, po dodonu lẹpo po mẹ, ko yin amisisadode. Nuhahun depope ma tin he dopodopo yetọn lẹ ma ko pehẹ bo ko dudeji. (Efesunu lẹ 4:22-24) Gbẹninọ to gandudu ahọlu po yẹwhenọ lẹblanunọ ehelẹ po tọn glọ na yin awuvivinu de!

23. Lẹblanulọkẹyi tẹwẹ Klistiani lẹ tindo to kọndopọmẹ hẹ aṣli wiwe Jehovah tọn?

²³ Apọsteli Paulu wlan dọmọ: “[Aṣli wiwe] he yè sọ whlá sọn hohowhenu podọ sọn whẹndo lẹpo mẹ, . . . [ko yin] sisọhia mẹwiwe etọn lẹ.” (Kọlọsinu lẹ 1:26) Mọwẹ, mẹwiwe yiamisisadode Jehovah tọn lẹ ko wá mọnukunnujẹ nususu mẹ gando aṣli wiwe lọ go, podọ yé ko má oyọnẹn enẹ hẹ omẹ livi susu lẹ. Lẹblanulọkẹyi nankọ die mímẹpo tindo! Jehovah ko “yí [aṣli wiwe] ojlo etọn tọn hia mí.” (Efesunu lẹ 1:9) Mì gbọ mí ni lá aṣli jiawu ehe na mẹdevo lẹ, bo gọalọna yé ga nado mọdona nuyọnẹn mado-dogbó Jehovah Jiwheyẹwhe tọn!