1, 2. Inki “kinsweki ya santu” fwete benda dikebi na beto, mpi sambu na nki?

SAMBU kinsweki ke bendaka dikebi mpi ke yitukisaka; mbala mingi bantu ke kukaka ve kubumba yo. Kansi Biblia ke tuba nde: “Beto ke kumisaka Nzambi sambu na mambu ya yandi ke bumbaka.” (Bingana 25:2) Sambu Yehowa kele Mfumu ya Kuluta Nene mpi Ngangi, yandi kele ti nswa ya kubumbila bantu mambu ya nkaka tii ntangu yina yandi ke mona nde yo me fwana na kuzabisa yo.

² Kansi, Yehowa me monisaka kinsweki mosi ya ke benda dikebi mpi ya ke yitukisa na Ndinga na yandi. Bo ke bingaka yo, “kinsweki ya santu.” (Baefezo 1:9) Kuzaba yo ta sadisa beto mpenza; yo ta lungisa bampusa na beto ya kuzaba mambu, yo lenda natila beto luguluku, mpi kusadisa beto na kubakisa mayele ya kuluta nene ya Yehowa.

3, 4. Mbikudulu yina kele na Kuyantika 3:15 pesaka nki kivuvu, mpi yo vandaka ti nki kinsweki, to “kinsweki ya santu”?

³ Ntangu Adami ti Eva sumukaka, yo monanaka bonso nde, lukanu ya Yehowa bebaka na yina me tala kukumisa ntoto Paladisu ya kufuluka ti bantu ya kukuka. Kansi Nzambi tadilaka diambu yango kukonda kusukinina. Yandi tubaka nde: “Mono ta tula kimbeni na kati na nge ti nkento mpi na kati ya nkuna na nge ti nkuna na yandi. Yandi ta niata nge na ntu mpi nge ta lwadisa yandi na kisingini.”—Kuyantika 3:15, NW.

⁴ Bangogo yai vandaka mpasi mpenza na kubakisa. Nkento yina vandaka nani? Nioka vandaka nani? Nani vandaka “nkuna” yina zolaka kuniata nioka na ntu? Adami ti Eva bakisaka ve mambu yai. Kansi mbikudulu yai ya Nzambi pesaka kivuvu na bana yonso ya kwikama ya bankwelani yai ya kukonda kwikama.  Lunungu zolaka kununga. Lukanu ya Yehowa zolaka kulungana. Kansi nki mutindu? Yo vandaka kinsweki mpenza! Biblia ke bingaka yo, “mayele ya Nzambi na kinsweki ya santu, mayele yina me bumbanaka.”—1 Bakorinto 2:7.

5. Pesa mbandu ya ke tendula sambu na nki Yehowa zabisaka kinsweki na yandi malembe-malembe.

⁵ Sambu Yehowa kele ‘Muntu ya Ke Songaka kinsweki,’ nsuka-nsuka yandi zolaka kuzabisa mambu ya nkaka ya ke tadila kulungana ya kinsweki yai. (Daniele 2:28) Kansi yo lombaka nde yandi zabisa yo malembe-malembe. Mu mbandu, beto yindula mutindu tata mosi ya zola lenda pesa mwana na yandi ya fioti mvutu kana mwana me yula yandi nde, “Papa, mu katukaka na wapi?” Tata ya mayele ta pesa kaka mvutu yina mwana-fioti lenda bakisa. Ntangu mwana ke yela, tata ta yantika kusonga yandi mambu mingi. Mutindu mosi, Yehowa ke zabaka ntangu yina yandi lenda zabisa bantu na yandi mambu ya nkaka ya ke tadila luzolo mpi lukanu na yandi.—Bingana 4:18; Daniele 12:4.

6. (a) Inki kele mfunu ya bangwakana, to kuwakana? (b) Sambu na nki, mutindu Yehowa salaka bangwakana ti bantu, ke yitukisa?

⁶ Inki mutindu Yehowa zabisaka mambu yango? Yandi zabisaka mambu mingi na nzila ya bangwakana mingi, to kuwakana. Ziku nge me salaka dezia kuwakana mosi buna—mu mbandu, kusumba nzo, kudefa to kudefisa mbongo. Bangwakana ya mutindu yai ke ndimisaka na kuwakana ti nsiku nde, beto ta lungisa mambu yina beto wakanaka. Kansi sambu na nki yo lombaka nde Yehowa kusala bangwakana, to kuwakana ti bantu? Ya kieleka, ndinga na yandi mpamba me fwana na kundimisa nde balusilu na yandi ta lungana. Kansi na mabaku ya nkaka, Nzambi monaka nde yo me fwana na kusala bangwakana ya ke wakana ti nsiku sambu na kundimisa ndinga na yandi. Bangwakana yai ya lenda zengana mpamba-mpamba ve ke pesaka bantu ya kukonda kukuka kikuma ya ngolo ya kutula ntima na balusilu ya Yehowa.—Baebreo 6:16-18.

7, 8. (a) Nki kuwakana Yehowa salaka ti Abrahami, mpi nki mambu ya kinsweki ya santu yo monisaka pwelele? (b) Inki mutindu Yehowa zabisaka malembe-malembe dibuta yina Nkuna ya lusilu ta butuka?

⁷ Bamvula kuluta mafunda zole na nima ya kukula muntu na paladisu, Yehowa zabisaka Abrahami muntu na yandi ya kwikama nde: “Mono ta kumisa nkuna na nge mingi kibeni bonso bambwetete ya zulu . . . mpi na nzila ya nkuna na nge makanda yonso ya ntoto ta baka kibeni lusakumunu sambu nge me wa ndinga na mono.” (Kuyantika 22:17, 18, NW) Yo vandaka lusilu ya mpamba ve; kansi, Yehowa salaka ngwakana mosi ya ke wakana ti nsiku mpi yandi diaka ndefi ya ke ndimisa nde yo fwete lungana. (Kuyantika 17:1, 2; Baebreo 6:13-15) Yo ke benda dikebi mpenza na kumona nde Mfumu ya Kuluta Nene salaka kuwakana sambu na kusakumuna bantu!

⁸ Kuwakana ya Abrahami monisaka nde Nkuna ya lusilu ta vanda muntu, sambu yandi ta vanda na dikanda ya Abrahami. Kansi yo ta vanda nani? Na nima, Yehowa zabisaka nde Nkuna ta butuka na nzila ya bana ya Izaki, mwana ya Abrahami. Na bana zole ya Izaki, Nzambi ponaka Yakobi. (Kuyantika 21:12; 28:13, 14) Na nima, Yakobi bikulaka bangogo yai sambu na bana na yandi 12: “Nti ya kimfumu ta katuka ve na Yuda, mpi nti ya komanda ta katuka ve na makulu na yandi, tii kuna Shilo [“Munkwa na Yo”] ta kwisa; mpi bantu ta lemfukila yandi.” (Kuyantika 49:10) Ntangu yai, yo me zabanaka nde Nkuna ta vanda mfumu yina ta katuka na dikanda ya Yuda!

9, 10. (a) Nki kuwakana Yehowa salaka ti dikanda ya Izraele, mpi nki mutindu kuwakana yango vandaka kutanina bo? (b) Nki mutindu Nsiku monisaka nde bantu vandaka na mfunu ya nkudulu?

⁹ Na mvu 1513 N.T.B., Yehowa bakaka ngidika yina pesaka nzila ya kuzabisa mambu ya nkaka ya kinsweki ya santu. Yandi salaka kuwakana ti bana ya Abrahami, dikanda ya Izraele. Ata bubu yai kuwakana yai ya Nsiku ya Moize ke vandaka diaka ve, yo vandaka mfunu sambu na kulungisa lukanu ya Yehowa ya kubasisa Nkuna ya lusilu. Inki mutindu? Beto tadila mambu tatu. Ya  ntete, Nsiku vandaka kutanina bonso kibaka. (Baefezo 2:14) Minsiku na yo ya lunungu vandaka bonso kibaka yina vandaka kukabula Bayuda ti Bantu ya Makanda. Mpidina, Nsiku sadisaka na kutanina dikanda ya Nkuna ya lusilu. Lutaninu yai sadisaka dikanda ya Izraele na kuzinga tii na ntangu yina Nzambi tulaka sambu Mesia kubutuka na dikanda ya Yuda.

¹⁰ Ya zole, Nsiku monisaka pwelele nde bantu vandaka na mfunu ya nkudulu. Sambu Nsiku vandaka ya kukuka, yo monisaka nde bantu ya masumu lenda kuka ve kuzitisa mambu na yo yonso. Yo sadisaka mpi na kumonisa “mambu ya me tala kufwa nsiku, tii kuna nkuna yina bo pesaka yandi lusilu ta kwisa.” (Bagalatia 3:19) Na nsadisa ya kimenga ya bambisi, Nsiku salaka nde masumu ya bantu kulolulama na mwa ntangu mosi buna. Kansi, mutindu Polo sonikaka, “sambu menga ya bangombe mpi ya bankombo lenda katula ve masumu,” bimenga yai vandaka kumonisa kimenga ya nkudulu ya Kristu. (Baebreo 10:1-4) Sambu na Bayuda ya kwikama, kuwakana yai kumaka ‘ndesi na bo ya ke nataka na Kristu.’—Bagalatia 3:24.

11. Inki kivuvu kuwakana ya Nsiku pesaka dikanda ya Izraele, kansi sambu na nki dikanda yango vidisaka yo na kimvuka?

¹¹ Ya tatu, kuwakana yai pesaka dikanda ya Izraele kivuvu mosi ya lukumu mpenza. Yehowa zabisaka bo nde kana bo zitisa kuwakana yina, bo ta kuma “kimfumu ya banganga-Nzambi mpi dikanda mosi ya santu.” (Kubasika 19:5, 6, NW) Yo yina, bantu ya ntete yina kumaka bantu ya kimfumu ya banganga-Nzambi na zulu katukaka na Izraele ya kinsuni. Kansi, na kimvuka, bantu ya Izraele kolamaka na kuwakana ya Nsiku, bo buyaka Nkuna ya Mesia, mpi bo vidisaka kivuvu yina. Ebuna banani zolaka kulungisa ntalu ya bantu ya kimfumu ya banganga-Nzambi? Inki kuwakana ta vanda na kati ya dikanda yina ya santu ti Nkuna ya lusilu? Yo lombaka nde Nzambi zabisa mambu yai ya kinsweki ya santu na ntangu ya me fwana.

12. Inki kuwakana Yehowa salaka ti Davidi, mpi yo sadisaka na kuzaba nki mambu ya nkaka ya kinsweki ya santu ya Nzambi?

¹² Na mvu-nkama ya 11 N.T.B., Yehowa zabisaka mambu ya  nkaka ya kinsweki ya santu ntangu yandi salaka kuwakana ya nkaka. Yandi silaka Davidi, Ntotila ya kwikama, nde: ‘Mono ta tula mwana na nge na kisika na nge, mpi mono ta kumisa kimfumu na yandi ngolo. Mono ta sala na mpila nde kimfumu na yandi kusuka ve.’ (2 Samuele 7:12, 13; Nkunga 89:3) Ntangu yai, yo zabanaka nde Nkuna ya lusilu fwete butuka kaka na dibuta ya Davidi. Kansi, keti muntu ya kukonda kukuka lenda yala kukonda nsuka? (Nkunga 89:20, 29, 34-37) Diaka, keti mfumu yina kele muntu lenda gulusa bantu na disumu mpi na lufwa?

13, 14. (a) Na kutadila Nkunga 110, nki lusilu Yehowa pesaka na Ntotila na yandi yina bo me tulaka mafuta? (b) Inki mambu ya nkaka ya ke tadila Nkuna baprofete ya Yehowa tubaka?

¹³ Na nsadisa ya mpeve santu, Davidi sonikaka nde: “Mfumu Nzambi tubilaka ntotila na mono nde: ‘Kwisa kuvanda awa na diboko na mono ya kitata tii kuna mono ta tula bambeni na nge na nsi ya makulu na nge.’ Mfumu Nzambi me zengaka imene, yandi ta balula ngindu na yandi diaka ve. Yandi tubaka nde: ‘Nge ta vanda nganga-Nzambi tii kuna ndonga mosi ti nganga-Nzambi Melkizedeki.’” (Nkunga 110:1, 4) Bangogo ya Davidi ke tadila mpenza Nkuna ya lusilu, to Mesia. (Bisalu 2:35, 36) Ntotila yai fwete yala ve na Yeruzalemi, kansi na zulu, na ‘diboko ya kitata’ ya Yehowa. Mpidina, yandi ta yala ve kaka bwala ya Izraele kansi ntoto ya mvimba. (Nkunga 2:6-8) Kima ya nkaka ya mpa ke monana awa. Yehowa diaka ndefi nde, Mesia ta vanda ‘nganga-Nzambi ndonga mosi ti Melkizedeki.’ Bonso Melkizedeki, yina vandaka nganga-Nzambi na ntangu ya Abrahami, Nkuna ya lusilu ta ponama na Nzambi yandi mosi sambu na kuvanda Ntotila mpi nganga-Nzambi!—Kuyantika 14:17-20.

¹⁴ Na nsungi ya bamvula, Yehowa sadilaka baprofete na yandi sambu na kuzabisa mambu ya nkaka ya kinsweki ya santu. Mu mbandu, Yezaya tubaka nde Nkuna ta fwa lufwa ya kimenga. (Yezaya 53:3-12) Mishe tubaka na ntwala kisika Mesia ta butuka. (Mishe 5:2) Nkutu Daniele bikulaka na siki-siki ntangu yina Nkuna ta monana mpi ta fwa.—Daniele 9:24-27.

15, 16. (a) Inki mutindu Mwana ya Yehowa “butukaka na nkento”? (b) Inki kima Yezu bakaka na bibuti na yandi ya kinsuni, mpi nki ntangu yandi kumaka Nkuna ya lusilu?

¹⁵ Mutindu bambikudulu yai zolaka kulungana vandaka kima mosi ya kinsweki tii ntangu Nkuna monanaka mpenza. Bagalatia 4:4 ke tuba nde: “Ntangu nsungi ya bo tulaka manaka, Nzambi tindaka Mwana na yandi, yina butukaka na nkento mosi.” Na mvu 2 N.T.B., wanzio mosi zabisaka Maria, mwense mosi ya Muyuda nde: “Tala! nge ta baka divumu mpi ta buta mwana ya bakala, mpi nge fwete pesa yandi zina Yezu. Yandi ta vanda muntu ya nene mpi bo ta binga yandi Mwana ya Muntu ya Kuluta Kuzanguka, mpi Yehowa Nzambi ta pesa yandi kiti ya kimfumu ya tata na yandi Davidi . . . Mpeve santu ta kwisa na zulu na nge, mpi ngolo ya Muntu ya Kuluta Kuzanguka ta fika nge. Sambu na kikuma yina mpi mwana yina ta butuka bo ta binga yandi muntu ya santu, Mwana ya Nzambi.”—Luka 1:31, 32, 35.

¹⁶ Na nima, Yehowa bakaka luzingu ya Mwana na yandi na zulu mpi tulaka yo na divumu ya Maria, sambu yandi butuka na nzila ya nkento. Ata Maria vanda muntu ya kukonda kukuka, Yezu bakaka ve kukonda kukuka yina, sambu yandi vandaka “Mwana ya Nzambi.” Sambu bibuti ya Yezu na kinsuni vandaka na dikanda ya Davidi, yo pesaka Yandi nswa ya kubaka difwa, na kuwakana ti nsiku. (Bisalu 13:22, 23) Ntangu Yezu bakaka mbotika na mvu 29 T.B., Yehowa tulaka yandi mafuta na mpeve santu, mpi tubaka nde: “Yai kele Mwana na mono, ya mono ke zolaka mingi.” (Matayo 3:16, 17) Nsuka-nsuka, Nkuna kwisaka! (Bagalatia 3:16) Yo vandaka ntangu ya kuzabisa mambu mingi ya me tala kinsweki ya santu.—2 Timoteo 1:10.

17. Inki mutindu ntendula ya Kuyantika 3:15 zabanaka pwelele?

¹⁷ Ntangu Yezu vandaka kusala kisalu na yandi, yandi monisaka pwelele nde nioka yina Kuyantika 3:15 ke tubila kele Satana, mpi nkuna ya nioka kele bantu yina ke landa Satana. (Matayo 23:33; Yoane 8:44) Na nima, mutindu bo yonso ta fwa zabanaka. (Kusonga 20:1-3, 10, 15) Yo zabanaka mpi pwelele nde, nkento vandaka “Yeruzalemi ya zulu,” kitini ya zulu ya organizasio  ya Yehowa, disongidila, bigangwa ya kimpeve, yina kele bonso nkento na yandi. *—Bagalatia 4:26; Kusonga 12:1-6.

18. Inki kele lukanu ya “kuwakana ya mpa”?

¹⁸ Ziku diambu ya kuyituka na kati ya mambu yonso ya ke tadila kinsweki yango zabanaka na mpimpa ya nsuka na ntwala nde Yezu kufwa, ntangu yandi songaka balongoki na yandi ya kwikama mambu ya me tala “kuwakana ya mpa.” (Luka 22:20) Bonso kuwakana Nsiku ya Moize yina yitaka, yo lombaka nde kuwakana ya mpa kubasisa “kimfumu ya banganga-Nzambi, NW.” (Kubasika 19:6; 1 Piere 2:9) Kuwakana yai ta basisa ve dikanda mosi ya kinsuni, kansi ya kimpeve, disongidila “Izraele ya Nzambi,” yina me salama kaka na Bakristu ya kwikama yina bo me tulaka mafuta. (Bagalatia 6:16) Bantu yai kele na kati ya kuwakana ya mpa ta vukana ti Yezu sambu na kusakumuna bantu!

19. (a) Sambu na nki kuwakana ya mpa ke kukaka kubasisa “kimfumu ya banganga-Nzambi”? (b) Sambu na nki Bakristu yina bo me tulaka mafuta ke bingamaka nde “lugangu ya mpa,” mpi bantu ikwa ta yala ti Kristu na zulu?

¹⁹ Kansi sambu na nki kuwakana ya mpa ke kuka kubasisa “kimfumu ya banganga-Nzambi” sambu na kusakumuna bantu? Yo ke kuka sambu yo ke bedisaka ve balongoki ya Kristu nde bo kele bansumuki, kansi yo ke sadisaka na kulolula masumu na bo na nsadisa ya kimenga ya Yezu. (Yeremia 31:31-34) Sambu Yehowa ke monaka bo bantu ya bunkete, yandi me ndimaka bo na dibuta na yandi ya zulu mpi me tulaka bo mafuta na mpeve santu. (Baroma 8:15-17; 2 Bakorinto 1:21) Yo ke salaka nde bo ‘butuka diaka sambu na kivuvu ya moyo yina bo me bumbilaka bo na zulu.’ (1 Piere 1:3, 4) Sambu yo kele lukumu mosi ya kuluta nene yina bantu me baka na mbala ya ntete, Bakristu yina bo me  tulaka mafuta mpi me butukaka na mpeve ke bingamaka nde “lugangu ya mpa.” (2 Bakorinto 5:17) Biblia ke tuba nde bantu 144000 ta kwenda na zulu sambu na kuyala bantu yina ta guluka.—Kusonga 5:9, 10; 14:1-4.

20. (a) Nki diambu ya ke tadila kinsweki ya santu zabanaka na mvu 36 T.B.? (b) Banani ta baka balusakumunu yina Nzambi silaka Abrahami?

²⁰ Na kimvuka ti kristu, Bakristu yai ya bo me tulaka mafuta ke kumaka “nkuna ya Abrahami.” * (Bagalatia 3:29) Bantu ya ntete yina ponamaka na kati na bo vandaka Bayuda ya kinsuni. Kansi na mvu 36 T.B., diambu ya nkaka ya ke tadila kinsweki ya santu zabanaka: Bantu ya Makanda to bantu yina kele Bayuda ve ta kuma mpi ti kivuvu ya kuzinga na zulu. (Baroma 9:6-8; 11:25, 26; Baefezo 3:5, 6) Keti Bakristu yina bo me tulaka mafuta mpamba bantu ta baka balusakumunu yina Nzambi silaka Abrahami? Ve, sambu kimenga ya Yezu pesamaka sambu na bantu ya ntoto ya mvimba. (1 Yoane 2:2) Na nima, Yehowa tubaka nde, “kibuka mosi ya nene” ya bantu mingi kibeni ta guluka ntangu ngidika ya bima ya Satana ta fwa. (Kusonga 7:9, 14) Bantu mingi ta futumuka ti kivuvu ya kuzinga kimakulu na Paladisu!—Luka 23:43; Yoane 5:28, 29; Kusonga 20:11-15; 21:3, 4.

21, 22. Inki mutindu kinsweki ya santu ke monisaka mayele ya Yehowa?

²¹ Kinsweki ya santu ke monisaka, na mutindu ya kuyituka, “mayele ya Nzambi yina ke monanaka na mitindu ya kuswaswana.” (Baefezo 3:8-10) Yehowa monisaka nde yandi kele mayele mpenza mutindu yandi zabisaka kinsweki yai, mpi kumonisaka yo malembe-malembe! Yandi ke bakisaka na mayele yonso kisika makuki ya bantu me suka, mpi ke pesaka bo dibaku ya kumonisa mambu yina kele na ntima na bo.—Nkunga 103:14.

²² Yehowa monisaka mpi mayele ya kukonda nsuka mutindu yandi ponaka Yezu na kuvanda Ntotila. Mwana ya Yehowa kele  muntu mosi ya kutudila ntima kuluta bigangwa yonso ya nkaka na luyalanganu. Ntangu Yezu vandaka muntu na ntoto, yandi kutanaka ti bampasi ya mutindu na mutindu. Yandi ke bakisaka mbote-mbote makambu ya bantu. (Baebreo 5:7-9) Ebuna bantu yina ta yala ti Yezu? Na nsungi ya bamvula mingi, Nzambi me ponaka babakala ti bankento ya bampusu yonso, ya bandinga yonso, mpi na bisika yonso; yandi me tulaka bo mpi mafuta. Bo me kutanaka ti bampasi ya mutindu na mutindu mpi me nungaka yo. (Baefezo 4:22-24) Yo ta vanda kiese mingi mpenza na kuzinga na nsi ya luyalu ya bantotila mpi banganga-Nzambi yai ya ntima mawa!

23. Bakristu ke vandaka ti nki dibaku ya mbote na yina me tala kinsweki ya santu ya Yehowa?

²³ Ntumwa Polo sonikaka nde: “Kinsweki ya santu yina vandaka ya kubumbana banda na bangidika ya bima ya ntama mpi banda na bambandu ya ntama, . . . Nzambi me monisaka yo na basantu na yandi.” (Bakolosai 1:26) Ya kieleka, basantu ya Yehowa, bayina yandi me tulaka mafuta, me bakisaka mambu mingi ya kinsweki ya santu, mpi bo me zabisaka yo na bamilio ya bantu. Yo kele dibaku mosi ya mbote mpenza sambu na beto yonso! Yehowa ‘me zabisaka beto kinsweki ya santu ya luzolo na yandi.’ (Baefezo 1:9) Bika beto zabisa bantu ya nkaka kinsweki yai ya kitoko; beto sadisa bo mpi na kusala bansosa na kati ya mayele ya kukonda nsuka ya Yehowa Nzambi!