Ir al contenido

Ir al índice

19 YACHAQANA

“Diospa pakasqa yachaynin”

“Diospa pakasqa yachaynin”

1, 2. ¿Ima “pakasqa” yachaymantataj yachakuyta munanchej? ¿Imaraykutaj chaymanta yachakuy may sumaj?

 IMATA yachaspapis mana chʼinlla kayta atinchejchu, wajman willaytapuni munanchej. Biblia nin: “Diosqa jatunchasqa wakin imasta mana rejsichisqanrayku”, nispa (Proverbios 25:2). Jehovaqa Tukuy Atiyniyoj, paylla niyta atin imatachus runasman willananta, maykʼajchus willanantapis.

2 Jehovaqa pakasqa yachayninta Palabranpi sutʼinchan, chaytaj ‘munayninpa pakasqa yachaynin’ (Efesios 1:9). Chaymanta yachakoyqa may sumajpuni. Yachakuspaqa juchamanta, wañuymantawan kacharichisqa kayta atinchej, Jehová may yachayniyoj kasqantapis yachakunchej.

Jehovaqa pisimanta pisi sutʼinchan

3, 4. 1) Génesis 3:15 nin jina, ¿imatataj suyakuyta atinkuman karqa Adanpa, Evajpa kasukoj wawasnin? 2) ¿Imataj pakasqa kasharqa?

3 Jehovaqa munarqa mana juchayoj runas uj paraisopi tiyakunankuta. Adanwan Evawan juchallikusqankutawantaj Diospa munaynin niña juntʼakunanpaj jinachu kasharqa. Chayrayku Jehovaqa chay rato sutʼincharqa chay chʼampayta allinchananta. Pay nerqa: “Qantawan warmitawan chejninachisqaykichej, mirayniykiwan, paypa mirayninwanpis chejninakonqanku. Miraynenqa umaykita pʼaltarparisonqa, qantaj mirayninpa chaki talonninta khaninki”, nispa (Génesis 3:15).

4 ¿Pikunamantá Dios parlasharqa? ¿Pitaj warmi? ¿Pitaj katari? ¿Pitaj katarej umanta pʼaltarparej ‘miray’? Adanwan Evawanqa mana yacharqankuchu. Diospa nisqanqa Adanpa, Evajpa kasukoj wawasninman uj suyakuyta qorqa. Chay wawasqa suyakuyta aterqanku Jehová sajra kajta, wañuyta, juchata chinkachinanta, munaynintataj juntʼananta. ¿Imaynatá Dios chayta juntʼanman karqa? Chay kashan pakasqa yachay. Biblia nin: “Diospa pakasqa yachaynin”, nispa (1 Corintios 2:7).

5. Uj kikinchaywan sutʼinchariy imaynatachus Jehová pakasqa yachayninta pisimanta pisi sutʼinchasqanta.

5 Jehovaqa “pakasqa imasta sutʼinchan”, chayrayku tiemponman chay pakasqa yachayninta kamachisninman sutʼinchanan karqa (Daniel 2:28). Chaytataj payqa pisimanta pisi ruwanan karqa. Uj kʼacha tatapi piensarina, paytaqa wawitan tapurin: “¿Imaynatá rikhurerqani tatay?”, nispa. Tatantaj wawitan entiendenanpaj jinalla sutʼinchan, wawan wiñasqanman jinataj astawan sutʼinchan. Jehovapis ajinallatataj ruwan, payqa maychus tiemponpi kamachisninman sutʼinchan munayninta, imatachus ruwanantapis (Proverbios 4:18; Daniel 12:4).

6. 1) ¿Imapajtaj uj contratota chayri uj tratota ruwanchej? 2) ¿Imaraykutaj Jehová runaswan tratosta ruwarqa?

6 ¿Imaynatá Jehová pakasqa yachayninmanta kamachisninman willarqa? Contratosman rijchʼasqa tratosta ruwaspa. Wakin kuteqa wasita rantikunapaj, qolqeta manukunapaj chayri manurinapaj uj documentota ruwanchej, chaytataj firmaykunchej. Chaytaj uj garantía jina imatachus nisqanchejta juntʼanapaj. Chaywanpis, ¿imaraykutaj Jehová runaswan tratosta ruwanan karqa? ¿Manachu nisqasninta juntʼanpuni? Arí, payqa nisqanta juntʼanpuni. Chaywanpis ashkha kutispi nisqanta juntʼananpaj tratosta ruwarqa. Chaytaj yanapawanchej Jehovaj nisqanpi atienekunapaj (Hebreos 6:16-18).

Jehovaqa Abrahanwan tratota ruwan

7, 8. 1) ¿Ima tratotataj Jehová Abrahanwan ruwarqa? 2) ¿Imatataj Jehová Abrahanwan tratota ruwaspa sutʼincharqa? 3) ¿Imaynatá Jehová willarqa ima familiamantachus uj miray jamunanta?

7 Jehovaqa Edén huertamanta runata wijchʼusqanmanta iskay waranqa kuraj watasninman, kamachin Abrahanman nerqa: “Mirayniykitapis ashkhayachisaj cielopi estrellas chhikata [...]. Kay jallpʼapi tukuy naciones mirayniykinejta bendecisqa kanqanku, qan imatachus nisusqayta kasukuwasqaykirayku”, nispa (Génesis 22:17, 18). Jehovaqa nisqanta juntʼananpaj Abrahanwan uj tratota ruwarqa, ‘pay kikinraykutaj jurarqa’ (Génesis 17:1, 2; Hebreos 6:13-15). Tukuyta Kamachej Diosqa runasta bendecinanpaj uj tratota ruwarqa, chaytaj may sumajpuni.

“Mirayniykitapis ashkhayachisaj cielopi estrellas chhikata”

8 Jehovaqa Abrahanwan tratota ruwaspa sutʼincharqa warmej miraynenqa uj runa kananta, chay runataj Abrahanpa mirayninmanta jamunanta. ¿Pitaj chay runa kanman karqa? Tiemponman Dios nerqa chay runa Abrahanpa wawan Isaacmanta jamunanta, Isaacpa wawan Jacobtaj ajllasqa karqa (Génesis 21:12; 28:13, 14). Aswan qhepaman Jehovaqa Jacobman yuyaycharqa 12 wawasninmanta kayta ninanpaj: “Judamantaqa mana qhechusqachu kanqa kamachina vara, nillataj chakisnin chaupimanta kamachina tojnupis Siló chayamunankama [nisunman “pichus japʼinan kashan chay” chayamunankama]. Silotaqa tukuy llajtas kasukonqanku”, nispa (Génesis 49:10, sutʼinchaynin). Ajinamanta sutʼi yachakorqa chay mirayqa Judaj mirayninmanta uj rey kananta.

Jehovaqa Israel nacionwan tratota ruwan

9, 10. 1) ¿Ima tratotataj Jehová Israel llajtawan ruwarqa? 2) ¿Imaynatá chay trato Israel nacionta jarkʼarqa? 3) ¿Imaynatataj Ley rikucherqa runas juchamanta kacharichisqa kayta necesitasqankuta?

9 Jehovaqa pakasqa yachayninta pisimanta pisi sutʼincharqa. Payqa 1513 watapi J.n.j. Abrahanpa miraynin Israel nacionwan uj tratota ruwarqa. Chay tratoqa kashan Moisespa Leynin, chay Leytataj kay tiempopi niña juntʼanchejchu. Jehovarí chaymanta valekuspa warmej mirayninta rikhuricherqa. ¿Imaynatá chayta ruwarqa? Chaypaj kinsa imasta qhawarina. Uj kaj, chay Leyqa jarkʼakunapaj perqa jina karqa (Efesios 2:14). Leyta kasukoj judiosqa Jehovata mana yupaychaj nacionesmanta tʼaqasqa karqanku. Ajinamanta Leyqa Israel nacionta jarkʼarqa. Imaraykuchus warmej miraynin Mesiasqa chay nacionmanta jamunan karqa. Israel naciontaj kanallanpuni karqa Judá ayllupi Mesías nacekunankama.

10 Iskay kaj, Leyqa sutʼita rikucherqa runas juchamanta kacharichisqas kayta necesitasqanchejta. Chay Leyqa mana pantayniyoj karqa, israelitasmantaj rikucherqa ni pi runapis chay Leyta tukuyninta juntʼayta atinanta. Arí, “Leyqa churasqa karqa, runaspa sajra ruwasqasninkuta sutʼiman orqhonanpaj” (Gálatas 3:19). Israelitas Diosman uywasta jaywasqankoqa mana tukuynin juchasninkutachu pampachaj. Apóstol Pablo nerqa: “Torospa, chivospa yawarninkoqa mana juchasta chinkachiyta atinchu”, nispa. Chay uywasta jaywasqankoqa runasta yanaparqa juchamanta kacharichisqa kayta necesitasqankuta reparanankupaj (Hebreos 10:1-4). Leypa tratonqa kasukoj judiosta Cristoman pusarqa (Gálatas 3:24).

11. 1) Dios trato ruwasqan, ¿ima sumaj suyakuytataj Israel nacionman qorqa? 2) ¿Imaraykutaj Jehová Israel nacionta qhesacharqa?

11 Kinsa kaj, Leypa tratonqa Israel nacionman uj sumaj suyakuyta qorqa. Jehovaqa Israel nacionman nerqa Leypi kamachisqasninta kasukojtinku “reyestaj sacerdotestaj” kanankuta, chantá paypaj “tʼaqasqa nación” kanankuta (Éxodo 19:5, 6). Jehovaqa aswan qhepaman wakin runasta ajllarqa cielopi reyestaj sacerdotestaj kanankupaj. Chay runasmanta ñaupajta ajllasqa kajkunataj Israel nacionmanta karqanku. Jinapis Israel nacionmanta kajkunaqa Diospa qosqan Leyta mana kasukorqankuchu, Mesiastapis qhesacharqanku. Chayrayku Jehovapis paykunata qhesachallarqataj. Chanta, ¿pikunatataj paykunaj cuentankumanta ajllarqa? ¿Imaynatataj paykuna warmej mirayninmanta kankuman karqa? Diosqa chay imasta maychus tiemponpi sutʼincharqa.

Jehovaqa Rey Davidwan tratota ruwan

12. ¿Ima tratotataj Jehová Davidwan ruwarqa? Chanta, ¿imaynatataj pakasqa yachayninta astawan sutʼincharqa?

12 Jehovaqa rey Davidpa tiemponpi pakasqa yachayninta astawan sutʼincharqa Davidwan uj tratota ruwaspa. Payqa kasukoj rey Davidman nerqa: “Mirayniykitañataj rey kananpaj churasaj, [...] gobiernontataj sinchʼita sayachisaj. [...] Noqataj gobiernonpa kamachina tiyananta wiñaypaj sinchʼita sayachisaj”, nispa (2 Samuel 7:12, 13; Salmo 89:3). Diosqa chayta nispa sutʼincharqa Davidpa mirayninmanta warmej miraynin jamunanta. Jinapis, ¿uj runa wiñaypaj kamachiyta atinmanchu? (Salmo 89:20, 29, 34-36). ¿Uj gobierno atinmanchu runasta juchamanta, wañuymantawan kacharichiyta?

13, 14. 1) Salmo 110 nisqanman jina, ¿imatataj Jehová ajllakusqan Reyman nerqa? 2) ¿Imastawantaj Jehová warmej mirayninmanta profetasninnejta willarqa?

13 Davidqa Dios yuyaychasqanman jina qhelqarqa: “Jehová Diosqa Señorniyta nerqa: ‘Pañayman tiyaykukuy enemigosniykita banquillota jina chakisniykipaj churanaykama’, nispa. Jehová Diosqa kayta jurarqa, manataj wajtachu parlanqa: ‘Qanqa wiñaypaj sacerdote kanki, Melquisedec jina’, nispa” (Salmo 110:1, 4). Kay versiculospi Davidqa warmej mirayninmanta parlasharqa, nisunman Mesiasmanta (Hechos 2:35, 36). Mesiasqa Jehovaj ‘pañanpi’ tiyaykukuspa cielomanta kamachimunan karqa, mana Jerusalén llajtamantachu. Payqa jallpʼantinta kamachinan karqa mana Israel nacionllatachu (Salmo 2:6-8). Chantapis Jehovaqa juraspa kayta Mesiasmanta nerqa: “Wiñaypaj sacerdote kanki, Melquisedec jina”, nispa. Melquisedecqa Abrahanpa tiemponpi reytaj sacerdotetaj karqa. Ajinallatataj warmej mirayninpis Reytaj Sacerdotetaj kanan karqa Dios nisqanman jina (Génesis 14:17-20).

14 Jehovaqa watasninman profetasninnejta pakasqa yachayninta sutʼincharqa. Profeta Isaiasqa warmej miraynin kausayninta qonanta nerqa (Isaías 53:3-12). Miqueastaj maypichus Mesías nacekunanta ñaupajmantaña willarqa (Miqueas 5:2). Profeta Danieltaj willarqa maykʼajchus chayamunanta, maykʼajchus wañunanta ima (Daniel 9:24-27).

Jehovaqa pakasqa yachayninta sutʼinchan

15, 16. 1) ¿Imatá Jehová ruwarqa Wawan uj warmimanta nacekunanpaj? 2) ¿Ima derechotataj Jesús tatasninmanta japʼerqa? 3) ¿Maykʼajtaj warmej miraynin chayamorqa?

15 Mesiasmanta profecías imaynatachus juntʼakunanta manapuni yachakorqachu Mesías chayamunankama. Gálatas 4:4 nin: “Tiempo juntʼakojtintaj, Diosqa Wawanta kachamorqa. Chay Wawaqa uj warmimanta nacekorqa”, nispa. Iskay wata kashajtin J.n.j. uj angelqa María sutiyoj doncella judía warmiman rikhurispa nerqa: “Qanqa onqoj rikhurispa uj qhari wawata nacechikunki, paymantaj Jesús sutita churanki. Payqa jatunpaj qhawasqa kanqa, sutichasqataj kanqa Aswan Patapi kaj Diospa Wawan. Jehová Diostaj payman qonqa tatan Davidpa kamachina tiyananta. [...] Espíritu santo qanman jamonqa, Aswan Patapi kaj Diospa atiynin llanthuykusonqa. Ajinamanta chay nacej wawaqa Diospaj tʼaqasqa kanqa, Diospa Wawan nisqataj kanqa”, nispa (Lucas 1:31, 32, 35).

16 Aswan qhepatataj Jehovaqa Wawanpa kausayninta Mariaj wijsanman churarqa, ajinamanta Wawanqa kay jallpʼapi “uj warmimanta nacekorqa”. Mariaqa noqanchej jina pantaj runallataj karqa. Jinapis Jesusqa “Diospa Wawan” kasqanrayku mana maman jinachu pantaj runa karqa. Chantapis Jesuspa tatasnenqa Davidpa mirayninmanta karqanku. Chayrayku Jesusqa derechoyoj karqa Davidpa mirayninmanta gobiernota japʼinanpaj, reytaj kananpaj (Hechos 13:22, 23). Jesús 29 watapi bautizakushajtin, Jehová espíritu santonwan payta ajllarqa, nerqataj: “Kaymin munasqa Wawayqa”, nispa (Mateo 3:16, 17). Ajinamanta warmej miraynin chayamorqa (Gálatas 3:16). Tiempoña karqa Jehová pakasqa yachayninta sutʼinchananpaj (2 Timoteo 1:10).

17. ¿Imatá Jesús nerqa Génesis 3:15 versiculomanta?

17 Jesusqa kay jallpʼapi willashaspa nerqa, Génesis 3:15 versiculomanta katari Satanás kasqanta, katarej miraynintaj Satanás jina ruwajkuna kasqankuta (Mateo 23:33; Juan 8:44). Aswan qhepamantaj Jehovaqa willarqa imaynamantachus paykuna wiñaypaj chinkachisqa kanankuta (Apocalipsis 20:1-3, 10, 15). “Patapi kaj Jerusalenrí” Jehovaj warmin jina. Chaytaj ninakun cielopi angeleswan, nisunman cielopi Diospa llajtanwan (Gálatas 4:26; Apocalipsis 12:1-6). a

Mosoj trato

18. ¿Imapajtaj ‘mosoj trato’ ruwakorqa?

18 Jesusqa wañuchinanku karqa chay pʼunchaymanta ñaupaj chʼisin discipulosninwan uj ‘mosoj tratomanta’ parlarqa, ajinamantataj uj imatawan Diospa pakasqa yachayninmanta sutʼincharqa (Lucas 22:20). Kay mosoj tratopis, Moisespa Leyninpa traton jinallataj ‘reyesta, sacerdotesta’ rikhurichinan karqa (Éxodo 19:6; 1 Pedro 2:9). Kay mosoj tratoqa mana runasmanta uj naciontachu rikhurichinan karqa, manaqa cielopi ‘Diospa llajtan Israelta’ rikhurichinan karqa. Chay llajtamantataj kanku Cristota kasukoj ajllasqa cristianos (Gálatas 6:16). Paykunaqa Jesuswan khuska llankʼanqanku, kay jallpʼapi kasukoj runaspajtaj bendicionesta apamonqanku.

19. 1) ¿Imajtintaj mosoj trato ‘reyesta, sacerdotesta’ rikhurichin? 2) ¿Imaraykú ajllasqa cristianosta nikun “Diospa mosoj ruwasqan” kasqankuta? 3) ¿Mashkha runastaj Cristowan kamachimonqanku?

19 ¿Imajtintaj mosoj trato ‘reyesta, sacerdotesta’ rikhurichin runaspaj bendicionesta apamunanpaj? Imaraykuchus mosoj tratoqa Jesuspa discipulosninta mana juchasapasta jinachu qhawachin. Astawanpis Jesús wañusqanrayku juchasninku perdonasqa kananpaj yanapan (Jeremías 31:31-34). Jehovaj ñaupaqenpi allinpaj qhawasqa kasqankutawantaj, payqa wawasninpaj rejsikapun cielopi familianmanta kanankupaj, espíritu santonwantaj paykunata ajllan (Romanos 8:15-17; 2 Corintios 1:21). Ajinamanta ‘watejmanta nacekunku, kausaj suyakuyniyoj kanankupaj, chaytaj cielopi waqaychasqa kashan’ (1 Pedro 1:3, 4). Runasqa kay jallpʼapi kausakunapaj ruwasqa kanchej, jinapis ajllasqa cristianosqa espíritu santowan ajllasqa kasqankurayku “Diospa mosoj ruwasqan” kanku (2 Corintios 5:17). Bibliaqa nin 144.000 runas cielomanta kamachimunankuta (Apocalipsis 5:9, 10; 14:1-4).

20. 1) ¿Imatawantaj Jehová pakasqa yachayninmanta 36 watapi sutʼincharqa? 2) ¿Pikunataj japʼenqanku Abrahanman Dios bendicionesta qonanta nerqa chayta?

20 Ajllasqa cristianosqa Jesuswan khuska “Abrahanpa miraynin” kanku (Gálatas 3:29). b Ñaupaj ajllasqa cristianosqa judíos karqanku. Chaywanpis 36 watapeqa Jehová pakasqa yachayninmanta astawan sutʼincharqa. Jehovaqa mana judío kajkunatapis ajllarqa Jesuswan khuska gobernamunankupaj (Romanos 9:6-8; 11:25, 26; Efesios 3:5, 6). Chanta, ¿ajllasqa cristianosllachu japʼinanku karqa Abrahanman Dios bendicionesta qonanta nerqa chayta? Mana. Imajtinchus Jesuspa wañuynenqa tukuy runasta yanapan (1 Juan 2:2). Tiempo pasasqanman jina, Jehovaqa sutʼincharqa ‘may chhika runas’ mana wañunankuta Satanaspa mundon chinkachisqa kashajtin (Apocalipsis 7:9, 14). Jehovaqa sutʼinchallarqataj may ashkha runas kausarimuspa, mosoj jallpʼapi wiñaypaj kausakunankuta (Lucas 23:43; Juan 5:28, 29; Apocalipsis 20:11-15; 21:3, 4).

Diospa yachaynin, pakasqa yachaynin ima

21, 22. ¿Imaynatá Jehová may yachayniyoj kasqanta rikucherqa?

21 Diospa pakasqa yachaynenqa, “imaymana yachayninta” may sumajmanta rikuchin (Efesios 3:8-10). Jehovaqa may yachayniyoj kasqanta rikucherqa pakasqa yachayninta rikhurichispa, pisimanta pisi chayta sutʼinchaspa ima. Yachayniyoj Diosninchej Jehovaqa yacharqa runas pakasqa yachayninta mana ujllapi entiendenankuta, chayrayku pisimanta pisi chayta sutʼincharqa. Ajinamanta saqerqa runas rikuchinankuta tukuy sonqochus manachus paypi atienekusqankuta (Salmo 103:14).

22 Jehovaqa sumaj yachayniyoj kasqanta rikuchillarqataj Jesusta Rey kananpaj ajllaspa. Tukuy runasmanta, tukuy angelesmanta nisqa Jesusllapi astawan atienekusunman. Jesusqa runa jina jallpʼapi ñakʼarisqanrayku tukuy chʼampaykunasninchejta sumajta entienden (Hebreos 5:7-9). Jesuswan khuska kamachimonqanku chaykunarí, ¿entiendellankutajchu? Arí. Jehovaqa watas pasasqanman jina, tukuy rijchʼayniyoj qharista, warmista ajllarqa. Paykunaqa tukuy parlaykunamanta, tukuy ladomantataj kanku. Ima llakiyniyoj kajtinchejpis paykuna entiendewasun, imaraykuchus paykunamanta mayqellanpis llakiyninchejpi jina rikukorqanku, chay llakiytataj atiparqanku (Efesios 4:22-24). May sumajpuni kanqa paykuna reyesninchej, sacerdotesninchejtaj kananku, imaraykuchus paykunaqa entiendewasun, yanapawasuntaj.

23. ¿Imatataj Jehová rejsichiwanchej? Chanta, ¿imatá ruwananchej tiyan chay yachasqanchejwan?

23 Apóstol Pabloqa qhelqarqa: “Diospa pakasqa yachayninmanta willashani. Chayqa mana kay mundoman rejsichisqachu karqa, nillataj ñaupa tiempo runasmanpis. Kunantaj Diospaj tʼaqasqa kajkunaman sutʼinchakunña”, nispa (Colosenses 1:26). Arí, Jehovaj ajllasqasnenqa Diospa pakasqa yachayninmanta aswan sumajta entiendenku, chaytataj may chhika runasman yachachinku. Chayqa noqanchejpaj may sumajpuni, imajtinchus Jehovaqa “munayninpa pakasqa yachayninta rejsichiwarqanchej” (Efesios 1:9). Waj runasmanpis willanallataj Diospa pakasqa yachayninmanta yachakunankupaj.

a “Diosta tukuy sonqo yupaychanamanta pakasqa yachayqa” Jesuspi sutʼinchakullarqataj (1 Timoteo 3:16). ¿Uj mana juchayoj runa Jehovata wañupunankama kasukunmanchu? Chayqa may chhika watasta mana yachakorqachu, pakasqa jina kasharqa. Jesustaj rikucherqa mana juchayoj runa Jehovata kasukuyta atisqanta, Satanás pantachiyta munajtinpis (Mateo 4:1-11; 27:26-50).

b Jesusqa ajllasqa cristianoswan “uj tratota” ruwarqa “uj Gobiernopaj” (Lucas 22:29, 30). Chay tratota ruwaspa, Jesusqa ‘juchʼuy tropa ovejasninman’ nisharqa paywan khuska cielomanta kamachimunankuta, Abrahanpa qhepa kaj miraynin kasqankurayku (Lucas 12:32).