1-3. Gịnị mere anyị pụrụ iji jide n’aka na Jehova dị umeala n’obi?

OTU nna chọrọ ịkụziri obere nwa ya otu ihe dị oké mkpa. Ọ chọsiri ike iru ya n’obi. Olee otú ọ ga-esi mee ya? Ò kwesịrị iguzo nnọọ ọtọ n’ụzọ na-emenye nwa ahụ egwu ma kwuo okwu n’olu ike? Ka ò kwesịrị ihulatatụ ala otú nwatakịrị ahụ hà ma gwa ya okwu n’ụzọ dị nro, nke na-adọrọ mmasị? N’ezie, nna nke maara ihe ma dị umeala n’obi ga-ahọrọ iji ụzọ dị nro mee ihe.

² Ụdị Nna dị aṅaa ka Jehova bụ—onye dị mpako ka ọ̀ bụ onye dị umeala n’obi, onye na-enweghị obi ebere ka ọ bụ onye dị nro? Jehova maara ihe nile, onye kasị nwee amamihe. Otú ọ dị, ị̀ chọpụtawo na inwe ihe ọmụma na ọgụgụ isi adịkebeghị eme ndị mmadụ ka ha dị umeala n’obi? Dị ka Bible na-ekwu, “ihe ọmụma na-afụli elu.” (1 Ndị Kọrint 3:19; 8:1) Ma Jehova, bụ́ onye “nwere obi nke maara ihe,” dịkwa umeala n’obi. (Job 9:4) Ọ bụghị na ọkwá ya dị ala n’ụzọ ọ bụla ma ọ bụkwanụ na ọ dịghị ebube, kama ọ dịghị mpako. N’ihi gịnị ka o ji dị otú ahụ?

³ Jehova dị nsọ. N’ihi ya, mpako, bụ́ àgwà na-emerụ emerụ, adịghị n’ime ya. (Mak 7:20-22) Ọzọ, rịba ama ihe Jeremaịa onye amụma gwara Jehova: “Mkpụrụ obi gị [Jehova n’onwe ya] aghaghị ihulata n’elu n’isi m.” * (Abụ Ákwá 3:20, NW) Cheedị echiche banyere nke ahụ! Jehova, bụ́ Eze Onyenwe eluigwe na ala, dị njikere “ihulata,” ma ọ bụ iwetu onwe ya ala otú Jeremaịa  hà, iji gee mmadụ ahụ na-ezughị okè ntị ma meere ya ihe ọ chọrọ. (Abụ Ọma 113:7) Ee, Jehova dị umeala n’obi. Ma gịnị ka ịdị umeala n’obi Chineke gụnyere? Olee ihe jikọrọ ya na amamihe? N’ihi gịnịkwa ka o ji dị anyị mkpa?

4, 5. (a) Gịnị bụ ịdị umeala n’obi, olee otú e si egosipụta ya, n’ihi gịnịkwa ka ọ na-adịghị mgbe e kwesịrị ịghọtahie ya dị ka adịghị ike ma ọ bụ enweghị obi ike? (b) Olee otú Jehova si gosi ịdị umeala n’obi n’ụzọ o si mesoo Devid ihe, ruokwa ókè ha aṅaa ka ịdị umeala n’obi Jehova dịruru anyị mkpa?

⁴ Ịdị umeala n’obi bụ adịghị nganga na mpako. N’ịbụ àgwà na-esite n’obi, a na-egosipụta ịdị umeala n’obi site n’àgwà ndị dị ka ịdị nwayọọ, ndidi, na ezi uche. (Ndị Galeshia 5:22, 23) Otú ọ dị, ọ dịghị mgbe e kwesịrị iwere àgwà ndị a na-amasị Chineke dị ka adịghị ike ma ọ bụ enweghị obi ike. Ha adịghị emegide iwe ezi omume Jehova na ojiji ọ na-eji ike ibibi ihe eme ihe. Kama nke ahụ, site n’ịdị umeala n’obi ya nakwa ịdị nwayọọ ya, Jehova na-egosipụta ike dị ukwuu o nwere, bụ́ ikike o nwere inwe njide onwe onye zuru okè. (Aịsaịa 42:14) Olee ihe jikọrọ ịdị umeala  n’obi na amamihe? Otu akwụkwọ e ji eme nnyocha na Bible na-ekwu, sị: “Ná nchịkọta, a na-akọwa ịdị umeala n’obi . . . dị ka achọghị ọdịmma onwe onye nanị, ọ bụkwa ebe dị mkpa amamihe nile dabeere.” Ya mere, a pụghị inwe ezi amamihe ma ọ bụrụ na ịdị umeala n’obi adịghị. Olee otú ịdị umeala n’obi Jehova si abara anyị uru?

⁵ Eze Devid bụkuru Jehova abụ, sị: “I nyewokwa m ọta nzọpụta Gị: aka nri Gị na-akwagidekwa m, umeala n’obi nke Gị na-emekwa m ka m baa ụba.” (Abụ Ọma 18:35) N’ikwu ya n’ụzọ ọzọ, Jehova weturu onwe ya ala iji mee ihe n’ihi mmadụ nkịtị a na-ezughị okè, na-echebe ma na-enyere ya aka site n’ụbọchị ruo n’ụbọchị. Devid ghọtara na ọ bụrụ na ọ ga-enweta nzọpụta—nakwa ọbụna mesịa dị ukwuu dị ka eze—ọ ga-abụ nanị n’ihi njikere Jehova dị iwetu Onwe Ya ala n’ụzọ dị otú a. N’ezie, ònye n’ime anyị ga-enwe olileanya ọ bụla maka nzọpụta ma a sị na Jehova adịghị umeala n’obi, dịrị njikere iwetu onwe ya ala iji mesoo anyị ihe dị ka Nna nke dị nro, nke na-ahụkwa n’anya?

6, 7. (a) Gịnị mere na ọ dịghị mgbe Bible kwuru na Jehova maara ebe ike ya jedebere? (b) Olee njikọ dị n’agbata ịdị nwayọọ na amamihe, ònyekwa setịpụrụ ihe nlereanya kasịnụ na nke a?

⁶ O kwesịrị ka a rịba ama na e nwere ọdịiche dị n’etiti ịdị umeala n’obi na mmadụ ịma ebe ike ya jedebere. Mmadụ ịma ebe ike ya jedebere bụ àgwà mara mma ụmụ mmadụ na-ekwesị ntụkwasị obi kwesịrị ịzụlite. Dị ka ịdị umeala n’obi, e jikọtara ya na amamihe. Dị ka ihe atụ, Ilu 11:2 na-asị: “N’ebe ndị [maara ebe ike ha jedebere, NW] nọ ka amamihe dị.” Otú ọ dị, ọ dịghị mgbe ọ bụla Bible kwuru na Jehova maara ebe ike ya jedebere. N’ihi gịnị? Mmadụ ịma ebe ike ya jedebere, dị ka e si jiri ya mee ihe n’Akwụkwọ Nsọ, na-egosi mmadụ ịmara n’ụzọ kwesịrị ekwesị ihe ọ na-agaghị emeli. O nweghị ihe Onye Pụrụ Ime Ihe Nile na-agaghị emeli e wezụga ihe ndị o kpebiri na ọ gaghị eme n’ihi ụkpụrụ ezi omume ya. (Mak 10:27; Taịtọs 1:2) Ọzọkwa, dị ka Onye Kasị Ihe Nile Elu, ọ dịghị onye ọ nọ n’okpuru ya. N’ihi ya, echiche nke mmadụ ịma ebe ike ya jedebere emetụtaghị Jehova ma ọlị.

⁷ Otú ọ dị, Jehova dị umeala n’obi, dịkwa nwayọọ. Ọ na-akụziri ndị ohu ya na ịdị nwayọọ dị oké mkpa iji nwee ezi  amamihe. Okwu ya na-ekwu banyere “ịdị nwayọọ nke dịịrị amamihe.” * (Jems 3:13) Tụlee ihe nlereanya Jehova setịpụrụ na nke a.

8-10. (a) N’ihi gịnị ka o ji bụrụ ihe kwesịrị ịrịba ama na Jehova na-adị njikere ikenye ndị ọzọ ọrụ nakwa ige ntị? (b) Olee otú Onye Pụrụ Ime Ihe Nile siworo jiri ịdị umeala n’obi mesoo ndị mmụọ ozi ya?

⁸ E nwere ihe àmà na-enye obi ụtọ nke na-egosi ịdị umeala n’obi Jehova ná njikere ọ dị ikenye ndị ọzọ ọrụ nakwa ige ntị. Ọ bụ ihe ịtụnanya na ọ na-eme otú a; enyemaka ma ọ bụ ndụmọdụ adịghị Jehova mkpa. (Aịsaịa 40:13, 14; Ndị Rom 11:34, 35) N’agbanyeghị nke ahụ, Bible na-egosi anyị ugboro ugboro na Jehova na-ewedata onwe ya ala n’ụzọ ndị a.

⁹ Dị ka ihe atụ, tụlee otu ihe dị ịrịba ama nke mere ná ndụ Ebreham. Ebreham nwere ndị ọbịa atọ, bụ́ ndị ọ kpọrọ otu onye n’ime ha “Jehova.” N’ezie, ndị ọbịa ahụ bụ ndị mmụọ ozi, ma otu n’ime ha bịara n’aha Jehova, na-emekwa ihe n’aha Ya. Mgbe mmụọ ozi ahụ kwuru okwu ma mee ihe, ọ bụ Jehova, dị ka a pụrụ isi kwuo ya, na-ekwu okwu ma na-eme ihe. Jehova si n’ụzọ dị otú a gwa Ebreham na ya anụwo “iti mkpu Sọdọm na Gọmọra.” Jehova kwuru, sị: “Ka M rịdakwa, hụ ma ọ̀ bụ dị ka iti mkpu ya si dị, nke ruru m ntị, ka ha mezuworo; ọ bụrụkwa na ọ dịghị otú a, ka M mara.” (Jenesis 18:3, 20, 21) Otú ọ dị, ozi ahụ Jehova ziri apụtaghị na Onye Pụrụ Ime Ihe Nile ‘ga-arịda’ n’onwe ya. Kama nke ahụ, ọzọkwa, o zigara ndị mmụọ ozi ịnọchite ya. (Jenesis 19:1) N’ihi gịnị? Ọ̀ bụ na Jehova, bụ́ onye na-ahụzu ihe nile apụghị ‘ịmara’ n’onwe ya ọnọdụ dị n’ógbè ahụ n’ezie? N’ezie ọ pụrụ. Ma kama nke ahụ, Jehova ji ịdị umeala n’obi nye ndị mmụọ ozi ahụ ọrụ ịchọpụta otú ọnọdụ ahụ dị na ịga hụ Lọt na ezinụlọ ya na Sọdọm.

¹⁰ Ọzọkwa, Jehova na-ege ntị. N’otu oge, ọ gwara ndị mmụọ ozi ya ka ha tụọ aro ụzọ dịgasị iche iche nke isi kwatuo ajọ Eze  Ehab. Enyemaka dị otú ahụ adịghị Jehova mkpa. Ma, o weere aro otu mmụọ ozi tụrụ ma gwa ya ka ọ gaa mee ihe ahụ ọ tụrụ aro ya. (1 Ndị Eze 22:19-22) Nke ahụ ọ́ bụghị ịdị umeala n’obi?

11, 12. Olee otú Ebreham si bịa hụ ịdị umeala n’obi Jehova?

¹¹ Jehova dị njikere ige ọbụna ụmụ mmadụ na-ezughị okè ndị na-achọ ikwupụta nchegbu ha ntị. Dị ka ihe atụ, mgbe mbụ Jehova gwara Ebreham ebumnobi Ya ibibi Sọdọm na Gọmọra, o juru nwoke ahụ kwesịrị ntụkwasị obi anya. “Ya bụrụ Gị ihe arụ,” ka Ebreham kwuru, na-ekwukwasị: “Onyeikpe ụwa nile, Ọ́ gaghị eme ihe e kpere n’ikpe?” Ọ jụrụ ma Jehova ọ̀ ga-eme ebere ghara ibibi obodo ndị ahụ ma e nwee ike ịchọta ndị ezi omume 50 n’ebe ahụ. Jehova mesiri ya obi ike na Ya ga-eme otú ahụ. Ma Ebreham jụrụ ya ọzọ, na-ewedata ọnụ ọgụgụ ahụ ruo 45, e mesịa 40, jụrụ na-aga. N’agbanyeghị mmesi obi ike nile Jehova nyere ya, Ebreham nọgidere na-ajụ ya ruo mgbe ọnụ ọgụgụ ahụ gbadaruru n’iri. Ikekwe Ebreham aghọtachabeghị otú Jehova nweruru obi ebere. Ka o sina dị, Jehova ji ndidi na obi umeala kwere ka enyi ya na ohu ya bụ́ Ebreham kwupụta nchegbu ya n’ụzọ dị otú a.—Jenesis 18:23-33.

¹² Mmadụ ole ụbụrụ na-aghọ nkọ, ndị gụrụ ezigbo akwụkwọ ga-enwe nnọọ ndidi na-ege onye ọgụgụ isi ya na-enwetụghị otú o si rutetụwa nke ha ntị? * Lee otú Chineke anyị dịruru umeala n’obi. N’otu nkwurịta okwu ahụ, Ebreham bịakwara hụ na Jehova ‘adịghị ewe iwe ọsọ ọsọ.’ (Ọpụpụ 34:6) Ikekwe n’ịmata na ya ekwesịghị ịjụ Onye Kasị Ihe Nile Elu ajụjụ banyere ihe ọ chọrọ ime, Ebreham rịọrọ ugboro abụọ, sị: “Biko, ka Onyenwe anyị ghara iwe iwe dị ọkụ.” (Jenesis 18:30, 32) N’ezie, Jehova eweghị iwe dị ọkụ. O nwere n’ezie “ịdị nwayọọ nke dịịrị amamihe.”

13. Gịnị ka okwu ahụ bụ́ ‘inwe ezi uche’ pụtara dị ka e si jiri ya mee ihe na Bible, n’ihi gịnịkwa ka okwu a ji na-akọwa Jehova nke ọma?

¹³ Ịdị umeala n’obi Jehova na-apụtakwa ìhè n’àgwà ọzọ mara  mma—iji ezi uche eme ihe. N’ụzọ jọgburu onwe ya, àgwà a dị ụkọ n’etiti ụmụ mmadụ na-ezughị okè. Ọ bụghị nanị na Jehova dị njikere ige ihe ndị o kere eke nwere ọgụgụ isi ntị kama ọ dịkwa njikere ikwenyere ha mgbe ọ na-emegideghị ụkpụrụ ezi omume ọ bụla. Dị ka e si jiri ya mee ihe na Bible, okwu bụ́ ‘inwe ezi uche’ pụtara n’ụzọ nkịtị “ikwenye ekwenye.” Àgwà a bụkwa ihe e ji mara amamihe Chineke. Jems 3:17 na-asị: ‘Amamihe nke sitere n’elu nwere ezi uche.’ N’echiche dị aṅaa ka Jehova, onye kasị nwee amamihe na-eji ezi uche eme ihe? Otu ihe bụ na ọ na-eme mgbanwe. Cheta na aha ya na-akụziri anyị na Jehova na-eme onwe ya ka ọ ghọọ ihe ọ bụla dị mkpa iji mezuo nzube ya. (Ọpụpụ 3:14) Ọ̀ bụ na nke ahụ adịghị egosipụta mmụọ nke ime mgbanwe na inwe ezi uche?

14, 15. Ọhụụ Izikiel hụrụ banyere ụgbọ ịnyịnya eluigwe nke Jehova na-akụziri anyị gịnị banyere nzukọ eluigwe nke Jehova, oleekwa otú o si dị iche n’òtù dị iche iche dị n’ụwa?

¹⁴ E nwere otu akụkụ Bible dị ịrịba ama nke na-enyere anyị aka ịghọtatụ otú Jehova si eme mgbanwe. E mere ka Izikiel onye amụma hụ n’ọhụụ nzukọ eluigwe Jehova nke ndị mmụọ e kere eke mejupụtara. Ọ hụrụ ụgbọ ịnyịnya nke ịdị ukwuu ya na-emenye mmadụ ụjọ, bụ́ “ụgbọ” Jehova n’onwe Ya, nke ọ bụ Ya na-achịkwa ya mgbe nile. Ihe kasị adọrọ mmasị bụ otú o si aga. Nnukwute ụkwụ ndị o nwere nwegasịrị akụkụ anọ, nweekwa anya jupụtara ebe nile nke na ha nwere ike ịhụ ebe nile, ha pụkwara ịgbanwe ebe ha chere ihu ozugbo, n’akwụsịtụghị akwụsị ma ọ bụkwanụ tụgharịa atụgharịa. Nnukwute ụgbọ ịnyịnya ahụ adịghịkwa akpụ akpụ dị ka ụgbọala buru nnukwute ibu, nke mmadụ mere. Ọ pụrụ ife ọsọ dị ka àmụ̀mà, ọ pụrụ ọbụna ịtụgharị chee ihu n’aka nri ma ọ bụ n’aka ekpe! (Ezikiel 1:1, 14-28) Ee, nzukọ Jehova na-eme mgbanwe n’ụzọ na-enweghị atụ dịkwa ka Eze pụrụ ime ihe nile nke na-achịkwa ya na-eme mgbanwe iji kwekọọ n’ọnọdụ na mkpa ndị na-agbanwe agbanwe mgbe nile bụ́ ndị ọ na-aghaghị ịhụ maka ha.

¹⁵ Nanị ihe ụmụ mmadụ pụrụ ime bụ ịgbalị iṅomi ime mgbanwe dị otú ahụ zuru okè. Otú ọ dị, ọtụtụ mgbe, ụmụ mmadụ na òtù ndị ha guzobere na-ekwesi olu ike n’echiche ha kama ịdị  na-eme mgbanwe, ha na-esikarị ọnwụ kama iji ezi uche eme ihe. Iji maa atụ: Nnukwute ụgbọ mmiri na-ebu mmanụ ma ọ bụ ụgbọ okporo ígwè na-ebu ngwongwo nwere ike ibu nnọọ oké ibu ma sie ezigbo ike. Ma ọ̀ dị nke ọ bụla n’ime ha a pụrụ ịkwụsị ma ọ bụ ịnyagharị ma ihe mee na mberede? Ọ bụrụ na ihe adachie ụzọ ụgbọ okporo ígwè, ọ gaghị ekwe omume ịnyagharị ya ka o chee ihu ebe ọzọ. Ịkwụsị n’ike agaghịkwa adịrị ya mfe karị. Nnukwute ụgbọ okporo ígwè na-ebu ngwongwo pụrụ ịga ihe karịrị otu kilomita tupu ya enwee ike ịkwụsị malite na mgbe e jiri breek! N’otu aka ahụ, nnukwute ụgbọ mmiri na-ebu mmanụ pụrụ ịga ihe ruru kilomita asatọ mgbe a gbanyụsịrị injin ya tupu ya akwụsị. Ọ bụrụgodị na a gbanye injin ya ka ọ laghachiwa azụ, ụgbọ mmiri ahụ ka pụrụ ịga ihe ruru kilomita atọ n’ihu! Otú ahụ ka ọ dị òtù dị iche iche ụmụ mmadụ guzobere bụ́ ndị na-adịghị emekebe mgbanwe na ndị na-adịghị eji ezi uche eme ihe. N’ihi mpako, ndị mmadụ na-ajụkarị ime mgbanwe iji kwekọọ n’ọnọdụ na mkpa ndị na-agbanwe agbanwe. Ikwesi olu ike dị otú ahụ emewo ka ụlọ ọrụ dị iche iche daa, ọ kwatuwokwa ọbụna ọchịchị dị iche iche. (Ilu 16:18) Lee obi ụtọ anyị nwere na ma Jehova ma nzukọ ya adịghị otú ahụ ma ọlị!

16. Olee otú Jehova si jiri ezi uche mee ihe n’otú o si meso Lọt ihe tupu e bibie Sọdọm na Gọmọra?

¹⁶ Chee echiche ọzọ banyere mbibi nke Sọdọm na Gọmọra. Mmụọ ozi Jehova nyere Lọt na ezinụlọ ya ntụziaka doro anya, na-asị: “Wepụga[nụ] onwe [unu] jee ugwu ahụ.” Otú ọ dị, Lọt enweghị mmasị na nke a. Ọ rịọrọ, sị: “Ee e, biko, onyenwe m.” Ebe o kwenyesiri ike na ya ga-anwụ ma ọ bụrụ na ya agbaga n’ugwu ahụ, Lọt rịọrọ ka e kwe ka ya na ezinụlọ ya gbaga n’otu obodo dị nso a na-akpọ Zoa. N’oge a, Jehova bu n’obi ibibi obodo ahụ. Ọzọkwa, e nweghị ezi ihe kpatara egwu ahụ Lọt na-atụ. N’ezie, Jehova pụrụ idebe Lọt ndụ n’ugwu ahụ! Ka o sina dị, Jehova kwenyere n’arịrịọ Lọt wee hapụ ibibi Zoa. Mmụọ ozi ahụ gwara Lọt, sị: “Lee, m hụwokwa gị ihu ọma n’okwu a.” (Jenesis  19:17-22) Nke ahụ ọ́ bụghị iji ezi uche eme ihe n’akụkụ nke Jehova?

17, 18. N’imeso ndị Ninive ihe, olee otú Jehova si gosipụta na ya na-eji ezi uche eme ihe?

¹⁷ Jehova na-anabatakwa nchegharị sitere n’obi, na-egosi obi ebere ma na-eme ihe ziri ezi mgbe nile. Cheedị echiche ihe mere mgbe e zigara Jona onye amụma n’ajọ obodo ahụ na-eme ihe ike bụ́ Ninive. Mgbe Jona gagharịrị n’okporo ámá Ninive, ozi sitere n’ike mmụọ nsọ nke ọ kpọsara dị nnọọ mfe: A ga-ebibi nnukwu obodo ahụ n’ime ụbọchị 40. Otú ọ dị, ọnọdụ gbanwere nke ukwuu. Ndị Ninive chegharịrị!—Jona, isi 3.

¹⁸ Iji otú Jehova si meghachi omume tụnyere otú Jona si meghachi omume n’ọnọdụ a gbanwerenụ ga-eme ka anyị mụta ihe. N’ebe a, Jehova mere mgbanwe, mee onwe ya ka ọ ghọọ Onye Na-agbaghara mmehie kama ịbụ “onye agha.” * (Ọpụpụ 15:3) Jona, n’aka nke ọzọ, emeghị mgbanwe, o nweghịkwa obi ebere. Kama iji ezi uche mee ihe dị ka Jehova, o meghachiri nnọọ omume dị ka ụgbọ okporo ígwè na-ebu ngwongwo ma ọ bụ nnukwute ụgbọ mmiri na-ebu mmanụ ndị e kwuru maka ha na mbụ. Ọ kpọsawo na mbibi ga-abịa, n’ihi ya mbibi aghaghị ịbịa! Otú ọ dị, Jehova ji ndidi kụziere onye amụma ya nke na-enweghị ndidi ihe ọ na-agaghị echefu echefu banyere inwe ezi uche na ebere.—Jona, isi 4.

19. (a) N’ihi gịnị ka anyị pụrụ iji jide n’aka na Jehova na-eji ezi uche eme ihe n’ihe ọ na-atụ anya ya n’aka anyị? (b) Olee otú Ilu 19:17 si egosi na Jehova bụ Nna Ukwu bụ́ ‘ezigbo onye nke nwekwara ezi uche,’ nakwa onye dị nnọọ umeala n’obi nke ukwuu?

¹⁹ N’ikpeazụ, Jehova na-egosi ezi uche n’ihe ọ na-atụ anya ya n’aka anyị. Eze Devid kwuru, sị: “Ya onwe ya maara otú a kpụworo anyị; Ọ na-echeta na ájá ka anyị bụ.” (Abụ Ọma 103:14) Jehova maara adịghị ike anyị na ezughị okè anyị karịa otú anyị onwe anyị maara. Ọ dịghị mgbe ọ na-atụ anya ka anyị mee ihe  karịa otú anyị nwere ike ime. Bible na-egosi ọdịiche dị n’etiti ndị nna ukwu bụ́ ndị “ezigbo mmadụ na ndị nwere ezi uche” na ndị “ọ na-esi ike imeta mma.” (1 Pita 2:18) Ụdị Nna Ukwu dị aṅaa ka Jehova bụ? Rịba ama ihe Ilu 19:17 na-ekwu: “Onye na-ebinye Jehova ihe ka onye na-emere onye na-enweghị ike amara bụ.” N’ụzọ doro anya, ọ bụ nanị ezigbo nna ukwu, nke ji ezi uche eme ihe ga-arịba amara ọ bụla e meere ndị na-adịghị ike ama. Tụkwasị na nke ahụ, akụkụ Akwụkwọ Nsọ a na-egosi na, n’ikwu ya n’ụzọ ọzọ, Onye Okike nke eluigwe na ala na-ewere ya na ya ji ụmụ mmadụ nkịtị na-eme omume obi ebere dị otú ahụ ụgwọ! Lee ịdị umeala n’obi dị ukwuu nke a bụ.

20. Mmesi obi ike dị aṅaa ka anyị nwere na Jehova na-anụ ekpere anyị ma na-aza ha?

²⁰ Jehova na-emesokwa ndị ohu ya ihe taa n’ụzọ dị nro na n’ụzọ ezi uche dị na ya. Mgbe anyị ji okwukwe kpee ekpere, ọ na-ege anyị ntị. Ọ bụ ezie na ọ dịghị ezipụ ndị mmụọ ozi ịgwa anyị okwu, anyị ekwesịghị ikwubi na ọ dịghị aza ekpere anyị. Cheta na mgbe Pọl onyeozi gwara ndị kwere ekwe ibe ya ka ha ‘nọgide na-ekpe ekpere’ ka a tọhapụ ya n’ụlọ mkpọrọ, o kwukwasịrị: “Ka e wee weghachi m n’ebe unu nọ n’isi nso karị.” (Ndị Hibru 13:18, 19) Ya mere, ekpere anyị nwere ike n’ezie ịkpali Jehova ime ihe ngwa ngwa karịa otú ọ gaara eme ma a sị na anyị ekpeghị ekpere!—Jems 5:16.

21. Gịnị ka anyị na-ekwesịghị ikwubi ma ọlị banyere ịdị umeala n’obi Jehova, kama nke ahụ, gịnị ka anyị kwesịrị ịghọta banyere ya?

 ²¹ N’ezie, ọ dịghị nke ọ bụla n’ime ụzọ ndị a Jehova si egosipụta ịdị umeala n’obi ya—ịdị nwayọọ n’obi ya, njikere ọ dị ige ntị, ndidi ya, iji ezi uche eme ihe ya—nke pụtara na Jehova na-emebi ụkpụrụ ezi omume ya. Ndị ụkọchukwu nke Krisendọm pụrụ iche na ha na-eji ezi uche eme ihe mgbe ha na-eme ka ntị na-akọ ìgwè atụrụ ha ọkọ site n’ime ka ha ghara iji ụkpụrụ omume ọma Jehova kpọrọ ihe. (2 Timoti 4:3) Ma àgwà ụmụ mmadụ nke bụ́ imebi ụkpụrụ iji nweta ihe a chọrọ ozugbo enweghị ihe jikọrọ ya na iji ezi uche eme ihe nke Chineke. Jehova dị nsọ; ọ dịghị mgbe ọ ga-emerụ ụkpụrụ ezi omume ya. (Levitikọs 11:44) Ya mere, ka anyị hụ iji ezi uche eme ihe nke Jehova n’anya n’ihi na ọ bụ ya bụ inwe ezi uche n’ezie—ihe àmà na-egosi ịdị umeala n’obi ya. Ọ́ dịghị enye nnukwute obi ụtọ iche n’echiche na Jehova Chineke, bụ́ Onye kasị mara ihe n’eluigwe na ala, dịkwa umeala n’obi n’ụzọ na-enweghị atụ? Lee ihe na-enye obi ụtọ ọ bụ ịbịaru Chineke a dị ebube ma dịrị nwayọọ n’obi nso, onye na-enwe ndidi, nke na-eji ezi uche eme ihe!